འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས།
“ནང་པའི་ཆོས་འདི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་བར་འགྱུར།”
ཆོས་རྒྱམ་དྲུང་པ།
ཀུན་རྟོག་རྒྱ་མཚོ་འཁྱོམ་པའི་རླབས་ཕྲེང་ལས།།
འཐོར་བའི་དྭངས་གཙང་སེམས་ཀྱི་ཟེགས་མ་གང་།།
མ་ནོར་གསལ་བར་མཚོན་པའི་སྐད་ཀྱི་བརྡ།།
ཚད་ལྡན་མཁས་པའི་ཁུངས་བཅས་བཤད་པར་བྱ།།
Emotion ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི། ལ་ཌེན་གྱི་Emovere ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ནས་བྱུང་བར་བཤད། འོན་ཀྱང་ལ་ཌེན་གྱི་ཐ་སྙད་དེའི་གོ་དོན་དང་ད་ལྟའི་དབྱིན་སྐད་ཐོག་གི་ཐ་སྙད་འདི་གཉིས་ལ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་འཚོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ནས་ནང་དོན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ངེས་པར་ཕྱིན་ཡོད་ཅིང་། ད་ལྟའི་དབྱིན་སྐད་ཐོག་གི་ཐ་སྙད་འདིའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡང་ཤེས་བྱ་གསར་པ་མང་དག་ཅིག་ཟམ་མ་ཆད་པར་ཐོན་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཐ་སྙད་འདིའི་གོ་དོན་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་དང་གཏིང་ཇེ་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྒྲ་རྟོག་ཡུལ་ལ་དངོས་དབང་གིས་མི་འཇུག་པའི་ཆོས་ཉིད་ལས་ད་དུས་ཐ་སྙད་འདིའི་ནང་དོན་དུ་ཡོད་པའི་ཤེས་བྱ་མང་དག་ཅིག་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའ་ཞིག་གི་རྗེས་ཐ་སྙད་འདི་དང་བརྡ་དང་བརྡ་དོན་གྱི་འབྲེལ་ཐག་གཏན་དུ་ཆད་ངེས།
སྤྱི་ཟླ་བཞི་པའི་ཚེས་ཉེར་དྲུག་༼༢༠༡༣། ༠༤། ༢༦།༽གི་ཕྱི་དྲོ་རིགས་ལམ་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་༼Emory University༽གི་ཆོས་ལུགས་སྡེ་ཚན་གྱི་སློབ་དཔོན་John D. Dunneམཆོག་ནས་ཚད་མ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་གལ་ཆེའི་བརྗོད་དོན་མང་པོའི་ཐད་ཞིབ་འཇུག་གཏམ་བཤད་གནང་། གཏམ་བཤད་ཀྱི་བརྗོད་སྙིང་དང་དེ་ཙམ་འབྲེལ་བ་མེད་ཀྱང་Emotionགྱི་སྐོར་ལ་འཕྲོས། ཁོང་གིས། “བོད་བརྡའི་ནང་Emotionགྱི་སྐད་དོད་མེད་སྟབས་བོད་པ་ཚོར་Emotionཞེས་བརྗོད་ན་བསམ་བློའི་ནང་འཆར་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད།” ཅེས་གསུངས། ཁོང་གི་བཀའ་མོལ་འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ནི་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་བཀའ་སློབ་ཁག་ཅིག་ལ་ཐུག་གི་ཡོད། ༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་བོད་སྐད་ནང་ Emotion གྱི་སྐད་དོད་ཅིག་མེད་པ་སེམས་དང་སྲོག་གི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་མང་པོའི་སྟེང་གླེང་སློང་གནང་ཡོད་ཅིང་། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མཁས་པ་འགས་ཀྱང་བགྲོ་གླེང་གི་གོ་སྐབས་མང་པོར་ལེགས་སྦྱར་དང་བོད་སྐད་གཉིས་ཀའི་ནང་Emotionགྱི་སྐད་དོད་མེད་པའི་སྐད་ཆ་བཤད་མྱོང་།
སློབ་དཔོན་Johnམཆོག་ནས་བོད་པ་ཚོར་Emotionཞེས་བརྗོད་ན་བསམ་བློའི་ནང་གང་ཡང་འཆར་རྒྱུ་མེད་གསུངས་པར་ང་རང་འཐད་པ་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་། ངས་ལོ་ངོ་མང་པོའི་སྔོན་ནས་Emotionགྱི་སྐད་དོད་ཅིག་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་ཞལ་ནས་གོ་མྱོང་། སྐད་དོད་དེ་ཉིད་གོ་བའི་སྐབས་ནང་དོན་ཞིག་ཀྱང་བློར་འཆར་གྱི་ཡོད། རིན་པོ་ཆེས་སྤྱད་གནང་བའི་ཐ་སྙད་ནི་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ཁོ་བོའི་བློ་ངོར་འཆར་བའི་ཐ་སྙད་དེའི་ནང་དོན་ནི་རྒྱུ་མཚན་སོགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་མི་འབྲངས་པར་གློ་བུར་གློ་བུར་དུ་སྐྱེས་ཤིང་ངར་སློང་གི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་བསམ་བློའི་རིགས་ཤིག་ལ་གོ་བཞིན་ཡོད། གོ་དོན་དེ་ནི་དེང་སང་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་མཁས་པ་ཚོས་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་བཞིན་པའི་Emotionགྱི་གོ་དོན་དང་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བར་ཐག་ཉེ་པོ་ཡོད། རིན་པོ་ཆེས་ཐ་སྙད་དེ་ཉིད་མང་ཆེ་བ་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ་བཤད་ཁག་ནང་བེད་སྤྱོད་གནང་ཡོད། དཔེར་ན། བོད་པ་ཚོས་ལས་འགུལ་སྤེལ་སྐབས་རྒྱུ་མཚན་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་མ་གཏོགས་སེམས་ཚོར་ཙམ་གྱི་སྒོ་ནས་ལས་འགུལ་ལ་ཞུགས་པས་མི་འགྲིག་གསུང་བ་ལྟ་བུ་ཡིན།
གནའ་རབས་ནང་པའི་དཔེ་ཆ་མང་པོའི་ནང་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ལུས་ཚོར་དང་སེམས་ཚོར་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་སེམས་ཚོར་སྟོན་པར་སྤྱད་ཅིང་། འདིའི་སེམས་ཚོར་ལ་ཡིད་ཤེས་འཁོར་གྱི་ཚོར་བ་བདེ་སྡུག་བར་མ་གསུམ་ལས་མེད། དེ་བས་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་གི་Emotionགྱི་གོ་བ་ཡོངས་རྫོགས་སྟོན་ཐུབ་ཀྱི་མེད། འོན་ཀྱང་རིན་པོ་ཆེས་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་སྤྱོད་སྐབས་ལུས་ཚོར་དང་སེམས་ཚོར་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་སེམས་ཚོར་ཙམ་གྱི་གོ་དོན་མཚོན་ཆེད་དུ་སྤྱོད་ཀྱི་མེད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། འོ་ན་རིན་པོ་ཆེས་གནའ་རབས་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁུངས་དང་བཅས་ཏེ་བེད་སྤྱོད་གནང་གི་ཡོད་པ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་སྔོན་མེད་གསར་སྤྲོས་གནང་གི་ཡོད་པ་གང་ཡིན་ནམ།
ཉེ་ཆར་ཁོ་བོར་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་ནས་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་སྤྱད་པ་རྙེད་ཅིང་། དེའི་ནང་གི་སེམས་ཚོར་གྱི་གོ་བ་ནི་ལུས་ཚོར་སེམས་ཚོར་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་སེམས་ཚོར་ཙམ་གྱི་གོ་བ་མིན་པར་དབྱིན་ཡིག་གི་Emotionགྱི་ནང་དོན་དང་ཆེས་ཉེ་པོ་ཡོད་པའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་ལ། དེ་ནི་རིན་པོ་ཆེས་བེད་སྤྱོད་གནང་བཞིན་པའི་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་དང་ཡང་གོ་དོན་ཧ་ཅང་ཉེ་པོ་འདུག དེར་བརྟེན་རིན་པོ་ཆེའི་Emotionགྱི་སྐད་དོད་དེའི་ཕུ་ཐག་ཐུང་ཐུང་མིན་པ་གསལ་པོ་ཆགས། འོན་ཀྱང་རིན་པོ་ཆེས་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་གི་ཐ་སྙད་འདིའམ་ཡང་ན་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་བཅོས་གཞན་གྱི་ཁུངས་ལུང་གཟིགས་ནས་གསུངས་པ་ཡིན་མིན་ནི་ཁོ་བོར་ཤེས་རྟོགས་མེད།
དེ་ཡང་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་ལས༼ལྡེབ། ༡༡༧། རྒྱབ་ཤོག༽། འཁོར་གྱི་སེམས་ཚོར་གཅད་པ་དང་སེམས་རབ་ཏུ་འཛིན་པ་མཁྱེན་ནས་ཆོས་སྟོན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱིའོ། །ཞེས་གསུངས། འདིའི་སྐབས་ཀྱི་སེམས་ཚོར་གྱི་གོ་བ་དེ་ལུས་ཚོར་དང་སེམས་ཚོར་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་སེམས་ཚོར་ཙམ་གྱི་གོ་བ་མིན་པ་ནི། སེམས་རབ་ཏུ་འཛིན་པ་མཁྱེན་ནས་ཞེས་པའི་ཚིག་ཕྱི་མས་སྟོན་བཞིན་འདུག། སེམས་རབ་ཏུ་འཛིན་པ་མཁྱེན་ནས་ཞེས་པས་སྔར་གྱི་གཅད་བྱའི་སེམས་ཚོར་དེ་གློ་བུར་བའི་རྣམ་རྟོག་གི་འཕྲོ་རྒོད་ལ་གོ་དགོས་པ་ཆེས་གསལ། དེས་ན་གློ་བུར་རྣམ་རྟོག་གི་འཕྲོ་རྒོད་དང་Emotionགྱི་གོ་བ་གཉིས་དོན་གཅིག་ལྟ་བུར་ཁས་ལེན་དུ་མི་རུང་ཡང་། ནང་དོན་ཧ་ཅང་ཉེ་པོ་ཡོད་པ་རེད། མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མ་སྐད་ནང་སྐབས་འདིའི་སེམས་ཚོར་གྱི་སྐད་དོད་གང་ཞིག་སྤྱད་ཡོད་མེད་དང་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མ་ཕྱི་བཞུགས་ཡོད་མེད་སྐོར་ཁོ་བོར་ཤེས་རྟོགས་མེད།
འོ་ན་ནུབ་ཕྱོགས་པས་Emotionལ་མཚན་ཉིད་ཇི་འདྲ་ཞིག་འཇོག་གི་ཡོད་པ་ཡིན་ནམ།
ནུབ་ཕྱོགས་པའི་གྲགས་ཅན་སེམས་ཁམས་རིག་པ་བ་རྣམས་ཀྱང་Emotionགྱི་ནང་དོན་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པས་གཅིག་གྱུར་གྱི་གོ་དོན་ཞིག་བཤད་ཁག་པོ་རེད། དཔེར་ན་གྲགས་ཅན་སེམས་ཁམས་ཚན་རིག་པ་Francisco Varelaམཆོག་གིས་སྙིང་རྗེ་༼Compassion༽Emotionཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་གི་ཡོད་ཀྱང་། སེམས་ཁམས་ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཅན་Paul Ekmanགྱིས་སྙིང་རྗེ་ནི་Emotionམིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཡིན། དེ་ཡང་Paul Ekmanགྱིས་རྒྱུ་མཚན་བཞིའི་སྟེང་ནས་སྙིང་རྗེ་Emotionམིན་པར་གསུངས།
༡༽ སྙིང་རྗེ་ནི་ཐོག་མར་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པར་བྱེད་དགོས་ཤིང་། Emotionསྐྱེ་བར་ཀུན་སློང་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོལ་བ་མི་དགོས།
༢༽ སྙིང་རྗེར་བློ་འབྱོངས་ཕྱིན་དེ་ཉིད་རང་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་སྐྱེས་བུ་དེའི་རྒྱུན་རིང་འབྲལ་མེད་ཀྱི་ཁྱད་ཡོན་དུ་འགྱུར་གྱི། Emotionནི་དེ་ལྟར་མིན།
༣༽ སྙིང་རྗེས་བདེན་དོན་ལ་ལྟ་བའི་འདུ་ཤེས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་གི་རྐྱེན་མི་བྱེད། Emotionདེ་ལྟར་མིན།
༤༽ སྙིང་རྗེ་ནི་སྡུག་བསྔལ་དང་བྲལ་འདོད་ཀྱི་འཛིན་སྟངས་བྱེ་བྲག་པར་དམིགས་པ་ཞིག་ཡིན། Emotionདེ་ལྟར་མིན།
Paul Ekmanགྱིས་ཁྱད་ཆོས་བཞི་པོ་འདི་ཚང་མིན་གྱི་སྟེང་ནས་སྙིང་རྗེ་སེམས་ཚོར་གྱི་ཁོངས་སུ་མི་གཏོགས་པའི་འགྲེལ་བཤད་བྱས། འདི་ལྟར་སེམས་ཁམས་རིག་པ་བ་གྲགས་ཅན་གཉིས་སྙིང་རྗེ་སེམས་ཚོར་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་མིན་ལ་འདོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བར་གྱུར་ཡོད། ཨེཀ་མན་གྱིས་ལོ་རབས་མང་པོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་འབད་བརྩོན་བརྒྱུད་སེམས་ཚོར་ཡིན་ན་ཁྱད་ཆོས་བདུན་ལྡན་གྱི་བསམ་བློ་ཞིག་ཡིན་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་རྙེད།
ཁྱད་ཆོས་བདུན་ནི་འདི་ལྟར།
༡༽ སེམས་ཚོར་མངོན་དུ་འགྱུར་དུས་ངེས་པར་ང་ཚོའི་ངོ་གདོང་སོགས་ཕྱི་རོལ་ལུས་སྟེང་དུ་རྟགས་མཚན་རིགས་ཤིག་མངོན་དགོས། དཔེར་ན་ངོ་གདོང་དམར་པོ་ཆགས་པ་དང་སྒྲ་སྐད་ལ་འདར་ཆ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ། འོན་ཀྱང་། དམིགས་བསལ་རིགས་ཤིག་ཡོད། དཔེར་ན་གནོང་སེམས་སམ་ངོ་ཚ་སེམས་ཚོར་ཡིན་ཡང་དེ་ཉིད་མངོན་དུ་འགྱུར་སྐབས་སྐྱེ་བོ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཕྱི་རོལ་ལུས་སྟེང་དུ་རྟགས་མཚན་མངོན་པས་མ་ཁྱབ་པ་ཡིན། ད་དུང་ལྤགས་མདོག་ཧ་ཅང་ནག་པོ་ཡིན་པའི་མིའི་རིགས་ལ་ངོ་ཚའམ་གནོང་སེམས་ཀྱི་སེམས་ཚོར་མངོན་དུ་འགྱུར་སྐབས་ལྤགས་མདོག་ནག་དྲགས་པས་ངོ་གདོང་དམར་པོ་ཆགས་པ་མངོན་མི་ཐུབ་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།
༢༽ སེམས་ཚོར་ནི་སྐར་ཆ་ཁ་ཤས་ཀྱི་དུས་ཐུང་ནང་གློ་བུར་བའི་ཐག་གཅོད་༼automatic appraisal༽ཅིག་གིས་སྐུལ་རྐྱེན་བྱས་པ་ལས་སྐྱེ་དགོས། སེམས་ཚོར་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་གློ་བུར་བའི་ཐག་གཅོད་དེ་ཉིད་མངོན་དུ་འགྱུར་བའི་སྐབས་སྐྱེ་བོ་དེར་རྒྱུ་མཚན་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱས་པའི་ཐོག་ནས་གནད་དོན་ལ་ལྟ་སྟངས་འཛིན་པའི་གོ་སྐབས་ཡོང་གི་མེད།
༣༽ སེམས་ཚོར་མངོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཐོག་མའི་གོ་རིམ་ནང་རང་རྒྱུད་ལྡན་གང་ཟག་དེས་རང་ཉིད་སེམས་ཚོར་དེ་ཉིད་མངོན་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པའི་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཀྱི་མེད། དཔེར་ན་ཁོང་ཁྲོ་ཤུགས་དྲག་པོ་མངོན་དུ་འགྱུར་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུད་ལ་ཁོང་ཁྲོ་སྐྱེ་བཞིན་ཡོད་པ་ངེས་མི་ཐུབ་པ་ལྟ་བུ། སེམས་ཚོར་སྐྱེས་ཟིན་པའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་གཞན་གྱིས་བརྡ་སྤྲད་པའམ་ཡང་ན་རང་སྟོབས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཁོང་ཁྲོ་ཟོས་ཡོད་པའམ་ཡང་ན་སྐྲག་སྣང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་མྱོང་ཚོར་འབྱུང་བ་ཡིན།
༤༽ སེམས་ཚོར་གྱི་རིགས་རྣམས་ནི་འགྲོ་བ་མི་གཅིག་པུའི་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པ་ཞིག་མིན་པར་མི་དང་དུད་འགྲོ་ཀུན་ལ་ཐུན་མོང་དུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་དགོས། གལ་ཏེ་བློ་རིག་གང་ཞིག་མི་གཅིག་པུའི་ཁྱད་ཆོས་སུ་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ན་དེ་ནི་སེམས་ཚོར་མིན་དགོས། འོན་ཀྱང་ཁྱབ་པ་ཡོད་པར་མི་སེམས་ཏེ། མཐོང་ཆུང་ངམ་ཁྱད་གསོད་༼contempt༽ཀྱི་སེམས་ཚོར་དེ་མི་གཅིག་པུར་མ་གཏོགས་དུད་འགྲོའི་རིགས་ལ་ཕལ་ཆེར་མེད་ངེས་ཀྱང་དེ་ཉིད་སེམས་ཚོར་དུ་བརྩི་བ་ཡིན་ཞེས་འདོད།
༥༽ སེམས་ཚོར་རྣམས་ནི་སྐར་ཆ་འགའ་ཞིག་གི་དུས་ཡུན་ཅན་ཡིན་དགོས། འོན་ཀྱང་སེམས་ཚོར་འགའ་ཞིག་སྐར་མ་འགའ་དང་ཆུ་ཚོད་ཀྱི་ཡུན་ཅན་ཡང་ཡོད་མོད། ཉིན་གཅིག་གི་ཡུན་ཚད་དུ་གནས་ཐུབ་པའི་སེམས་ཚོར་ཞིག་མེད་ཟེར།
༦༽ སེམས་ཚོར་གྱི་རིགས་རྣམས་ལ་ལུས་ལ་རེག་ཚོར་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་བསྐྱེད་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་ཞིག་དགོས།
༧༽ སེམས་ཚོར་གྱིས་སྐྱེ་བོ་རྣམས་རྙོག་དྲའི་ནང་འཁྲིད་པར་བྱས་ཏེ་མཇུག་ཏུ་འགྱོད་པ་སྐྱེ་དགོས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་འཇུག་པའི་རྐྱེན་བྱེད་པ་ཡིན།
གོང་གསལ་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་ནི་Paul Ekmanགྱི་Emotional Awarenessཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་དང་སྤྱི་ལོ་༢༠༠༠ ལོར་ཚོགས་པའི་སེམས་དང་སྲོག་གི་ཚོགས་འདུའི་གཏམ་བཤད་ཡི་གེར་ཕབ་པའི་དཔེ་དེབ་ Destructive Emotions གཉིས་སུ་སེམས་ཚོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་སྐོར་འགྲེལ་བཤད་གནང་བ་ལས་བཏུས་ཏེ་གྲངས་འདྲེན་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ང་ཚོས་ངེས་དགོས་པ་ཞིག་ནི། གོང་དུ་སེམས་ཚོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་པོའི་སྐབས་བཤད་པ་ལྟར་སེམས་ཚོར་ཡིན་ན་ངེས་པར་ཁྱད་ཆོས་བདུན་པོ་རེ་རེ་ནས་ཚང་དགོས་པ་མིན་ཀྱང་། སྤྱིའི་ཆ་ནས་སེམས་ཚོར་རྣམས་ནི་ཁྱད་ཆོས་དེ་དག་དང་ལྡན་དགོས་པར་བཤད།
རང་ཅག་ནང་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་འགྲེལ་བཤད་དང་འབྲེལ་ནས་བཤད་ན། གོང་གསལ་ཁྱད་ཆོས་ཅན་གྱི་སེམས་ཚོར་ལ་ཉོན་མོངས་ཀྱི་རིགས་ཤིན་ཏུ་མང་ཞིང་། ཤེས་པ་དོན་མཐུན་གྱི་རིགས་ཀྱང་ཡོང་ཆོག་པ་ཡིན་མོད། ཕལ་ཆེར་ཞིག་དེང་སང་གི་ཤོད་སྟངས་ལྟར་བྱས་ན་ཚོར་སྣང་༼གློ་བུར་གློ་བུར་དུ་སྐྱེས་ཤིང་དུས་ཐུང་གི་ཡུན་ཚད་ཅན་གྱི་ཀུན་རྟོག་གི་འགྱུ་བ་ཤུགས་དྲག་པོའི་རིགས། ཚོར་སྣང་འདི་རིགས་ལ་བུམ་འཛིན་ཤེས་པ་དང་ཀ་འཛིན་ཤེས་པ་ལྟར་འཛིན་སྟངས་དམིགས་བསལ་ཅན་ཡིན་མི་དགོས།༽ཙམ་གྱི་རིགས་སུ་གཏོགས་པར་སྙམ།
མདོར་ན་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པ་བ་རྣམས་ཀྱིས་འདོད་པའི་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་ནི་བསམ་བློར་སྟངས་འཛིན་དང་དབང་སྒྱུར་གྱི་ནུས་པ་མེད་པའི་སྐྱེ་བོའི་རིགས་ལ་སྐྱེ་བ་ཤས་ཆེ་བར་མངོན་སྟབས། ནང་ཆོས་ཀྱི་བཞེད་སྟངས་ལྟར་ན་བསམ་བློ་འདིའི་རིགས་ནི་བློ་དོན་མཐུན་ཡིན་མིན་ལ་མི་ལྟོས་པར་ཕལ་མོ་ཆེ་ཐར་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བོས་རིང་དུ་འདོར་དགོས་པའི་སྤྱོད་པའི་རིགས་སུ་གཏོགས་པར་སྙམ། འོན་ཀྱང་དེང་དུས་ཚན་རིག་པ་སྤྱི་དང་ལྷག་དོན་འཕེལ་འགྱུར་རིག་པའི་༼theory of evolution༽ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཌར་ཝིན་གྱི་དགོངས་པ་ལྟར་བཤད་ན། རང་བཞིན་འདེམས་སྒྲུག་༼natural selection༽གི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ནས་མི་དང་དུད་འགྲོ་སོགས་འཕེལ་འགྱུར་ཡོང་བའི་གནས་སྐབས་ནང་སེམས་ཚོར་གྱིས་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱ་བ་བསྒྲུབས་ཤིང་། དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་གིས་རང་གི་རིགས་དང་རྒྱུད་པ་འཕེལ་རྒྱས་རྒྱུན་གནས་ཡོང་བའི་རྨང་གཞིའི་སྒུལ་ཤུགས་ཀྱི་ལས་དོན་བསྒྲུབས་ཡོད་པར་འདོད་པ་ཡིན། བཞེད་ཚུལ་འདིར་འགོག་པར་མི་ནུས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་ཁུངས་སྐྱེལ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། མི་ཞིག་ནགས་ཚལ་གྱི་གསེབ་ཏུ་བསྐྱོད་པའི་ཚེ་གློ་བུར་དུ་སྟག་ངར་མ་ཞིག་དང་གདོང་ཐུག་བརྒྱབས་པ་ཡིན་ན། སྐབས་དེར་མི་དེས་རང་སྲུང་ངམ་གཞན་རྒོལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་སེམས་ཚོར་གྱི་གཡོ་བ་དང་འབྲེལ་ནས་ཐོན་ངེས་པ་ལས། རང་མདུན་ནས་མཆེ་གཙིགས་སྡེར་མོ་བགྲད་དེ་མཆོངས་འོང་པའི་སྟག་དེར་རྒྱུ་མཚན་དང་བློ་རིག་སྤྱད་དེ་འགོག་རྒོལ་ལམ་རང་སྲུང་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བ་ཡིན། སྐབས་དེར་སེམས་ཚོར་གྱིས་སྐྱེ་བོ་དེའི་ཚེ་སྲོག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས།
རང་བཞིན་འདེམས་སྒྲུག་གི་ལྟ་ཚུལ་དང་འབྲེལ་ནས་བཤད་ན་སེམས་ཚོར་རྣམས་ད་ལྟ་ཡང་སྐྱེ་འགྲོ་སེམས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ཁ་མ་བྲི། གྲངས་མ་ཆད། ངོ་བོ་མ་འགྱུར་བར་སྟོབས་ཤུགས་དང་བཅས་ཏེ་རྒྱུན་གནས་ཡོད་པ་འདི་ཀས་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཇི་ཙམ་དགོས་མཁོ་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་གསལ་བར་བྱས་ཡོད། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་གང་ཞིག་མིའི་འཚོ་གནས་འགྲན་རྩོད་ཁྲོད་ཕན་པ་མེད་པར་གྱུར་ཕྱིན་དངོས་པོ་དེ་ནི་རང་བཞིན་འདེམས་སྒྲུག་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་མིའི་འཚོ་བའི་དགོས་མཁོའི་གྲས་ནས་གཏན་དུ་ཡལ་དགོས་པ་ཡིན།
དེང་སང་སེམས་ཚོར་གྱི་སྐོར་འདི་དེང་རབས་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ནང་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཅིང་། ༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་རླབས་ཆེན་མཛད་འཕྲིན་དང་སེམས་དང་སྲོག་གི་བགྲོ་གླེང་རིང་མོའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མཁས་པ་མང་པོར་སེམས་ཚོར་དང་འབྲེལ་བའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཤེས་ཡོན་ཐད་གོ་རྟོགས་ངེས་ཅན་རྙེད་པའི་གནས་སྐབས་བྱུང་ཡོད། མངོན་གསལ་ཡིན་མིན་ལ་མི་ལྟོས་པར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་རླབས་ཆེན་གཟིགས་རྒྱང་ལས་ཤར་ནུབ་རིག་གནས་མཉམ་སྦྲེལ་གྱི་ལས་དོན་གཉེར་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་དེང་སང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་གཞུང་འབྲེལ་འགྲོ་གྲོན་ཕོན་ཆེན་བཏང་ནས་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཀྱིན་ཡོད།
ཉེ་དུས་ཡོ་རོབ་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཉམས་ཞིབ་སྒྲིག་འཛུགས་བརྒྱད་ཅུར་ཉེ་བས་ཡོ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་གཅིག་ལྷག་གི་འགྲོ་སོང་འགྲོ་སྲིད་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཀླད་ཁམས་ལས་འཆར་ཞེས་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ཞིག་གི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཤིང་། ཞིབ་འཇུག་གསལ་བསྒྲགས་དེའི་རྗེས་ཙམ་སྟེ་འདི་ལོའི་སྤྱི་ཟླ་བཞི་པའི་ནང་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་མཆོག་ནས་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་བརྒྱའི་མ་རྩ་བཏང་ཏེ་ཀླད་པའི་གསང་བ་བསྔོག་འབྲུའི་གཏིང་ཟབ་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་འཆར་༼BRAIN༽ཞིག་ ༢༠༡༤ ནང་འགོ་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་ཡོད། ཁོང་གིས་མིའི་རིག་རྫས་ལས་འཆར་གྱིས་གཏིང་ཟབ་ཞིབ་འཇུག་བརྒྱུད་རིག་རྫས་ཐད་རླབས་ཆེན་བའི་གསར་བརྗེའི་གྲུབ་འབྲས་བླངས་པ་ལྟར། ད་ལྟ་ཀླད་ཁམས་རིག་པའི་ཐད་ལ་ཡང་དེ་མཚུངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་དོན་རྙེད་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་བྱས། གང་ལྟར་སྔོན་དུས་ཚན་རིག་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་གཞུང་འཛིན་མི་སྣ་ཚོས་རྡུལ་ཕྲན་གསིལ་བུར་གཏོང་བ་སོགས་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་སྟེང་དུ་བློ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་ཕྱོགས་ནས་འཇིག་རྟེན་གྱི་གསང་བ་འཚོལ་བའི་ལམ་ཆེན་དུ་བཞུགས་མྱོང་བ་ཡིན་མོད། ད་ལྟ་འགྲོ་བ་མི་རང་ཉིད་ལ་མཛུབ་མོ་བཙུགས་ཏེ་ཤེས་བྱ་ནང་རོལ་གྱི་དངོས་པོའི་རིགས་ཤིག་ལ་བློ་རྩེ་གཅིག་སྒྲིམ་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ལམ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་ཕྱོགས་ཀྱིན་ཡོད།
ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་གྱིས། ད་ལྟ་ནི་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་དང་འཆར་སྣང་གསར་པའི་ནང་མ་རྩ་འཛུགས་རྒྱུར་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་མིན་པར། ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅུའི་ནང་གོ་ལའི་ཕྱི་རོལ་དུ་འགྲུལ་བཞུད་བྱེད་པའི་འགྲན་རྩོད་དྲག་པོའི་༼ཨ་རི་དང་ར་ཤི་ཡའི་དབར་གྱི་མཁའ་བསྐྱོད་འགྲན་རྩོད།༽རྗེས་ནས་མཐོང་ཐོས་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་ཚད་མཐོན་པོའི་ཞིབ་འཇུག་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཤིག་གི་གནས་བབ་ལ་སོན་ཐབས་བྱེད་དགོས། ཞེས་ཀླད་པའི་གསང་བ་བསྔོག་འབྲུ་བྱ་རྒྱུར་རྔམས་སེམས་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་མཚོན་པར་བྱས། ཁོང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་གལ་ཆེན་གཅིག་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགྲོ་གྲོན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་གཏོང་དགོས་པའི་ཀླད་ཁམས་དང་འབྲེལ་བའི་ནད་གཞིའི་རིགས་འདྲ་མིན་ཞིག་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་བཅོས་ཐབས་རྙེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་མོད། དེ་དང་མཉམ་དུ་དགོས་དམིགས་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ངེས་ཐོག ངེད་ཅག་ནང་པ་ཚོས་བཤད་ན་སེམས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཅིང་སེམས་ཡུལ་ལ་འཇུག་ལྡང་གི་བྱ་བའི་རམ་འདེགས་གཙོ་བོ་བྱེད་པའི་ཀླད་པའི་འཇིག་རྟེན་ལ་ཇི་ཙམ་ཉེ་རུ་སོང་བ་དེའི་ཚོད་ཀྱི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་གསང་གནད་འགྲོལ་རྒྱུར་བར་ཐག་ཉེ་རུ་འགྲོ་ངེས། དེར་བརྟེན་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་དྲན་པའི་གནས་ཚུལ་དང་། ཤེས་པ་རྣམས་རིགས་འདྲ་སྔ་མ་ལས་སྐྱེ་དགོས་པ། ཚེ་རབས་སྔ་མར་གོམས་པ་སྔོན་སོང་གིས་བྱུང་བའི་བློ་དང་ལུས་ཀྱི་གཡེར་བག་གི་རང་བཞིན་སོགས་རྒྱུ་མཚན་ལ་བཀོད་ནས་འཇིག་རྟེན་སྔ་ཕྱིའི་རྣམ་གཞག་ལ་ཨུ་ཚུགས་བྱེད་མི་དགོས་པར། དེང་རབས་ཀླད་ཁམས་རིག་པའི་བརྟག་ཐབས་རྐྱང་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ལས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཡོད་པའི་གནས་ལུགས་ཤིག་རྙེད་པའི་གོ་སྐབས་ཡོང་སྲིད། རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་ན་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ནས་འབྱུང་བའི་ཤེས་པ་ཞེས་པ་ནི་དེང་རབས་དབང་རྩའི་ཚན་རིག་པ་འགའ་ཞིག་བཞེད་པ་ལྟར་ཀླད་ཁམས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ལུས་ཀྱི་དབང་རྩའི་རྙོག་འཛིང་གི་འབྲེལ་མཐུད་ཅིག་ལས་ཚུར་མངོན་བྱུང་བའི་ནུས་པའམ་བྱ་བའི་རིགས་ཤིག་ཏུ་འདོད་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་ཡང་འགྲོ་སྲིད།
ཉི་མ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུར་གནས་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་རིག་ལ་ང་ཚོས་འགྲན་པར་མི་ནུས། དེང་རབས་དཔལ་ཡོན་ལ་རྫོགས་སྨིན་སྦྱངས་གསུམ་བྱས་ཏེ་གོ་ལའི་ནམ་འཕངས་ཁོང་ཚོས་བཅད་ཡོད་ལ། ད་ལྟ་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་འབྲེལ་བ་ཆེ་བའི་རིག་གཞུང་ཞིག་ལ་དེང་དུས་ཀྱི་ཚད་མཐོན་པོའི་འཕྲུལ་ཆས་སོགས་ཀྱི་བརྟག་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ནང་གི་གསང་བ་འཚོལ་བར་ཕྱོགས་བཞིན་ཡོད། ནང་དོན་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནས་བྱུང་བའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་དཔྱད་པ་མཐིལ་ཕྱིན་གྱིས་ལེགས་ཆ་བླངས་ཏེ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་བརྩམས་ནས་རིག་གནས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་གསར་པ་གཏན་འབེབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་གསར་པ་གསར་པས་འཇིག་རྟེན་ལ་ཤེས་རིག་གི་ལེགས་སྐྱེས་གྱ་ནོམ་པ་འབུལ་གྱིན་ཡོད། ནང་དོན་རིག་པ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་དར་བར་འགྱུར་བའི་ཆོས་རྒྱམ་དྲུང་པའི་ལུང་བསྟན་དེ་མངོན་དུ་གྱུར་ཟིན་ཀྱང་། ང་ཚོ་ནང་པ་རང་ཉིད་ལ་ཐོབ་པའི་གྲུབ་འབྲས་དེ་ཅི་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཡང་ལྕི་འགྱོག་མཁན་གྱི་མི་སྣ་བྱུང་ཡོད་དམ།
ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་གྲུབ་དོན་གསར་པའི་ལེའུའི་སྣོན་མ་འདེབས་ཀྱིན་པོད་ཀྱི་དཔངས་རྔམས་མཐོ་ནས་མཐོ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་མོད། ནང་པའི་བློ་རིག་གི་དཔེ་ཆ་འདི་ཚོར་རྙེད་དོན་གསར་བའི་ལེ་ཚན་གྱི་ཁ་སྐོང་དང་བཅས་ཏེ་དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་ཆེན་དུ་གཟི་བརྗིད་ཀྱིས་ཞུགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་དམ། རིག་པ་གསར་པའི་སྤྲོས་རྒྱ་བསྐྱེད་པའི་རྟུལ་ཞུགས་དོར་དེ་བློ་རིག་ལ་དབྱེ་ན་བདུན་ཡོད་ཟེར་བའི་བཤད་སྲོལ་དེ་ཉིད་ལ་འདོད་ཆུང་ཆོག་ཤེས་ཀྱི་བསམ་པས་གནས་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། ༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་སྔོན་དུས་ཤིག་ནས་ནང་པའི་བློ་རིག་འདི་ཉམས་ལེན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ཙམ་གྱི་གནས་བབ་ཐོག་མི་འཇོག་པར་ཤེས་རིག་ཅིག་ཡིན་པའི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ལེགས་ཆ་ཚུར་ལེན་གྱིས་སྤུས་དག་ཏུ་དང་གྲ་རྒྱས་སུ་གཏོང་དགོས་པའི་བཀའ་ནན་པོ་ཕེབས་པ་གསལ་པོར་དྲན་གསོས། འབྲེལ་ཡོད་ཚོས་བཀའ་སློབ་འདི་གཏན་དུ་བརྗེད་པ་རེད་དམ།
མ་གཞི་སེམས་སྟོང་པས་བར་སྣང་ལ་རྟ་རྒྱུགས་ཀྱང་། དོན་ངོ་མས་སྦར་མཐིལ་ལ་སོ་མི་ཐེབས་ཟེར་བ་ལྟར་སེམས་ཚོར་གྱི་སྐད་ཆ་ཇི་ལྟར་ཤུགས་ཆེན་པོས་བཤད་ཀྱང་ང་ཚོར་མཐུན་རྐྱེན་མེད་པ་རེད། བློ་རིག་གཞུང་ལུགས་ལ་ལེགས་ཆ་གསར་སྣོན་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་བསྒྲུབ་དགོས་ན་རྒྱུ་གྲོན་གཏོང་དགོས་པ་རེད། ཞིབ་འཇུག་འཆར་གཞིའི་ནང་མ་རྩ་མ་སྤུངས་པར་གྲུབ་དོན་གསར་པའི་འབྲས་བུ་སྨིན་སྟངས་མེད།
ཉེ་ཆར་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་རྒན་གྲས་ཁང་དཀར་ཚུལ་ཁྲིམས་སྐལ་བཟང་གིས། བོད་པའི་ནང་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་ནས་ཁོང་ལས་མཁས་པ་ཤིན་ཏུ་མང་ན་ཡང་། མཐུན་རྐྱེན་གྱིས་མ་འབྱོར་སྟབས་ཁོང་ནང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་དེ་འདྲ་བསྒྲུབས་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་གསུངས་པ་དོན་ལ་གནས། དབྱིན་ཡིག་གི་Emotionལ་བོད་སྐད་ཐོག་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་གཅིག་པུ་ལས་མེད་པ་མིན་ཏེ། ལོ་ངོ་གཅིག་ལྷག་གི་སྔོན་ཨེ་ཤ་ཡ་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་སྐུའི་གསུང་སྒྱུར་བ་དགེ་བཤེས་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པ་མཆོག་ལ་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་འགའ་ཞིག་ཐད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར། དགེ་བཤེས་མཆོག་ནས་སྐབས་དེར་Emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་ཚོར་མྱོང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་ཅིག་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་ཐོག་མར་གོ། དེའི་རྗེས་ཀྱི་གནས་སྐབས་འགའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་དགེ་བཤེས་མཆོག་ནས་ཚོར་མྱོང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་མཐོང་ཐོས་བྱུང་མོད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་དེ་ཙམ་དར་སྲོལ་ཆེན་པོ་བྱུང་མེད། ད་ནས་བཟུང་ང་ཚོས་Emotionགྱི་ནང་དོན་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྐད་དོད་དུ་ཕལ་ཆེར་ཞིག་ལ་ཡོངས་གྲགས་སུ་གྱུར་ཟིན་པའི་བརྡ་ཆད་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་དེ་སྤྱད་རྒྱུའམ་ཡང་ན་ཚོར་མྱོང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་གང་རུང་ཡོངས་གྲགས་སུ་སྤྱད་དེ། བོད་བརྡའི་ནང་Emotionགྱི་སྐད་དོད་མེད་ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་འདི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་གྲགས་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས།
འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ཀྱིས། བོད་རྒྱལ་ལོ་ ༢༡༤༠ ས་ཟླའི་ཚེས་ ༢༠། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ སྤྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༩། སྐུའི་བླ་གཟའི་ཉིན། རིགས་ལམ་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་རང་ཤག་ནས་བྲིས།
༼གསལ་བཤད། སློབ་དཔོན་མཁས་པ་ John D. Dunne མཆོག་ནས་བོད་པ་ཚོར་emotionཞེས་བརྗོད་ན་སེམས་ལ་འཆར་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད་གསུངས་པ་དེ་ཁོང་ནས་སེལ་འཇུག་སྒྲུབ་འཇུག་གི་རྣམ་གཞག་ཅིག་དང་འབྲེལ་ནས་དཔེ་མཚོན་དུ་བཀོད་པ་ཙམ་ལས་བོད་པ་ཚོར་མཐོང་ཆུང་གནང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་མིན་པ་དགོངས་འཇགས་ཞུ།༽
Emotion ཟེར་བ་གནས་སྐབས་གནས་སྐབས་སུ་འཕྱུར་ཡོང་བའི་སེམས་ཀྱི་ཚོར་སྣང་དྲག་པོ་ཞིག་ལ་བསམ་བཞིན་ཡོད། ཚིག་རྡོག་དེའི་སྐོར་ལའང་མཁས་པ་འགས་གྲུབ་མཐའ་རེ་བཟུང་ཡོད་པ་དེ་རིང་བར་མ་ཤེས། ཐ་སྙད་ཐ་སྙད། ཨ་ཨ་ཨ།
ཡག་པོ་བྲིས་འདུག ཆ་ཚང་ཀློག་ཐུབ་མ་སོང་། ཐ་སྙད་ནི་ངོ་མ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་། གཏིང་ཟབ་པ་ཞིག་རེད། འཇིག་རྟེན་འདིར་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྲིད་པ་བཟུང་ནས་ད་ལྟའི་བར་ཐ་སྙད་སྔ་མ་དོར་ནས་ཕྱི་མ་ལ་འཇུག་པ་དང་། ཐ་སྙད་སྔར་ལས་གསལ་པོ་དང་། ཇེ་སྙན་དུ་བཏང་བ་སྟེ། མདོར་ན་ད་ལྟ་ང་ཚོས་བེད་ཆོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ཐ་སྙད་དག་གི་མེས་པོ་ཚོས་བསགས་པའི་མིང་མཛོད་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་རེད། ང་ཚོས་དུས་ནམ་ཡང་ཐ་སྙད་ཡོད་ཚད་བེད་ཆོད་གཏང་མི་ཐུབ་ན་ཡང་། ཐ་སྙད་ལ་རིན་ཐང་མི་ལྟ་བར་རང་དགར་འདོར་བཞག་ན། དྲིན་ལན་ལོག་འཇལ་བྱས་པ་མིན་ནམ། སེམས་ཚོར་གཅིག་པུར་འདི་འདྲའི་འགྲེལ་བཤད་ཅིག་གནང་ཐུབ་པ་དེ་ཡང་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད། གང་ལྟར་ཡང་བསམ་དོན་ཡིད་བཞིན་འགྲུབ་པར་སྨོན།
བློ་བུར་གྱི་སེམས་ཚོར་་་་་རེད་་་་nagetive emotion and positive emotion དེ་འདྲ་གཉིས་སུ་ཡོད་ཅིང། ངས་ཁྱེད་ཀྱིས་བྲིས་པའི་emotion ཟེར་བ་དེ་མགོ་ནས་ཅུང་ཙམ་མར་བཀླགས་རྗེས་ཚར་རྒྱུ་བཟོ་འདྲ་ཞིག་མ་རྙེད་དེ་ནས་་་་མར་རྩོམ་རིང་ལོད་འདུག་བལྟ་དུས་རིང་པོ་ཞེད་པོ་གཅིག་འདུག་བསམ་བྱུང་དེ་མ་ཐག་འདི་འདྲའི་རྩོམ་རིང་པོ་བྲིས་ནས་ག་རེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ན་བསམ་ནས། nagitive emotion སེམས་ཚོར་མི་སྐྱིད་པ་ཞིག་བྱུང། བྱས་ཙང་ངས་ཀློག་འདོད་མ་བྱུང་ནས་རྩོམ་དེར་སེམས་ཚོར་མི་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་མཚོན་ཆེད་ཀྱི་མཆན་འདི་བྲིས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་རྗེས་སུ་ང་ཡི་བསམ་པར། positive emotion ཞིག་སླེབས་ནས་འོ་དགོངས་དག་ངས་རྗེས་སུ་དུས་ཚོད་ཐོབ་དུས་རིམ་གྱིས་ཀློག་གི་ཡིན་ཞེས་ལབ་འདོད་བྱུང་སྟེ་ཡང་སེམས་ཚོར་དགའ་བའི་མཆན་འདི་བྲིས་པ་ཡིན།
སེམས་ཚོར་མི་སྐྱིད་པ་་་་་nagitive emotion དེ་རིགས་དེང་སང་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་ཡོད་འདུག བྱས་བང་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཞུགས་མཁན་རྣམ་པས་གཟབ་གཟབ་གནང་ན་མ་གཏོགས་nagitive emotion གྱི་ནད་གཞི་དེ་འགོས་པའི་ཉེན་ཚབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། ལྷག་པར་དུ་ཆོས་ལུགས་དང་མི་རིགས་དབར་ལ་ཆགས་སྡང་ཆེ་བའི་མི་རྣམས་ལ་སེམས་ཚོར་སྡུག་བསྔལ་ལམ་nagitive emotion དེ་འགོས་སླ་མོ་ཞེ་བོ་གཅིག་འདུག་ཟེར། དེ་འགོས་ཚར་ན་མི་དེ་རིགས་ག་དུས་ཡིན་ནའང་ང་རྒྱལ་ཁོང་ཁྲོ་ཆེ་བ་དང་རང་དང་གཞན་སུ་ལ་ཡིན་ནའང་དོན་མེད་པར་ཁོང་ཁྲོ་ལང་བ་དང། ཚིག་རྩུབ་སྨྲ་བ་དང། རྟག་ཏུ་གནོད་སེམས་མནག་སེམས་འཆང་མཁན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་གྱི་ཡོད་པ་བཤད་ཀྱི། ཡང་འགའ་ཞིག་ནི་མི་སུ་ལ་ཡིན་ནའང་སྐད་ཆ་བཤད་འདོད་མི་སྐྱེ་བ་རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་གི་alone fleeing རྣམ་པ་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་བཤད། ཚིག་གཞན་པ་བེད་སྤྱོད་
lonely alone, solitary་སོགས་ཀྱང་བཤད།
ཁ་བརྡ་ལ་རྩོམ་ཡིག་ཡོད་པ་ལ་མང་དྲགས་ན། ཀློག་པ་ལ་ལོང་འབྱུང་བ་ལ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་མངོན་གསལ་ལགས། emotion ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་འདི་ལ་བོད་སྐད་དུ། སེམས་ཚོར། ཞེས་བཀོད་ན། གཙོ་སེམས་དང་། འཁོར་སེམས་བྱུང་གཉིས་བསྡོམས་ནས་མིང་ཚིག་གསར་པ་ཞིག་ཆགས། ཚོར་མྱོང་། ཞེས་པ་ཡང་། མཚན་ཉིད་དང་། མཚོན་བྱ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བྱས་པའི་མིང་ཚིག་གསར་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། དེས་ན། emotion ཞེས་པ་ལ་བོད་སྐད་དུ། སེམས་འགུལ། ཞེས་མིང་ཚིག་བོད་སྐད་དུ་ཡོངས་གྲགས་འབྱུང་བར་དཔྱད་པ་མཛད་པའི་ཕྱིར་དུ། བཀོད།
motion ཞེས་པ་འགུལ་བ་དང་། དེ་ལ་e ཞེས་ཉེར་བསྒྱུར་སྦྱར་ཏེ། emotion ཟེར་ན་ཆེས་འགུལ་བ་ལ་གོ་དགོས་པར་མཐོང་ངོ་།
རྒན་ལ་དྭགས་པ་ལགས། སེམས་ཚོར་ཅེས་པ་སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གཉིས་སྟོན་པའི་ཉེས་པ་དང། སེམས་འགུལ་ཞེས་པ་དག་ཚུལ་གསུངས་པར། དེ་ལྟར་ན་སེམས་འགུལ་ཞེས་པ་དེ་འང་སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གཉིས་ཀ་བསྟན་མེད་དམ། སེམས་འགུལ་ཟེར་ན་སེམས་གཡོ་བ་ལ་གོ་བས། སེམས་བྱུང་རྣམ་པར་གཡོ་བ་ནི་སེམས་བྱུང་ངམ་འཁོར་སེམས་ལ་གོ་དགོས་པས་དེས་ན་དེ་ཡང་མི་འོས་པར་སེམས།
མ་གཞི་ནས་སེམས་ཟེར་བ་རྟག་ཏུ་སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གཉིས་སུ་ཕྱེས་པའི་སེམས་ལ་གོ་མི་དགོས་པར་་་་ཤེས་པ་དང་རིག་པ་བློ་ལས་སོགས་ཐམས་ཅད་ལ་འཇུག་པའང་ཡོད་པའོ།
emotion ཞེས་པ་ནི། ཚོར་བ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཨི་མི་ཤོན་ཙམ་མིན་པར་ཚོར་བ་བདེ་བའི་ཨི་མོ་ཤོན་ཡང་ཡོད་ཆོག་པས། ངས་བྱས་ན། emotion ནི་བོད་སྐད་དུ་ཚོར་འགུལ་དྲག་པོ། ཞེས་པ་ཞིག་དགོས་འདུག་སྙམ་ལགས།
emotion = ཚོར་འགུལ་དྲག་པོ།
དྲྭ་གྲོགས་མང་པོ་ཞིག་ལ་རྩོམ་ཡིག་མང་དྲགས་པའི་ཐུགས་ངལ་ཞིག་བྱུང་འདུག ཅིག་འབྲི་དུས་དྲན་རྒྱུ་མང་དྲགས་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་མཁན་མང་པོ་ཞིག་མ་འབྲི་རང་འབྲི་ཆགས་འགྲོ་གི་འདུག དགོངས་དག
རྒན་བློ་བཟང་འཇམ་དཔལ་མཆོག་ནས། སེམས་འགུལ་ཞེས་སྤྱད་ན་གསུངས་འདུག སེམས་འགུལ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདིས་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་ལེགས་པོ་བྱུང་ཕྱིན་emotionགོ་བ་ཇི་བཞིན་སྟོན་ཐུབ་རྒྱུར་དྭོགས་པ་མེད། ཐ་སྙད་ཅིག་གིས་དོན་ཞིག་སྟོན་ཐུབ་མིན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་དེའི་ནང་ཐ་སྙད་དེ་ཉིད་དོན་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ལ་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་གོམས་པ་ཡོད་མེད་དེ་རང་ལ་ཐུག
འོན་ཀྱང་སེམས་འགུལ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་སྔོན་ཚུད་ནས་དོན་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་སྟོན་ཆེད་དུ་སྤྱད་ཟིན་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང་། དེ་ཡང་ཡིད་འགུལ་ཞེས་པའི་གོ་བ་དང་གཅིག་གྱུར་རེད། དཔེར་ན་སློབ་གསོ་བརྒྱབས་ནས་སེམས་འགུལ་ཐེབས་སོང་། ཟེར་བ་དང་ང་རང་ཡིད་འགུལ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཐེབས་སོང་ཟེར་བ་ལྟ་བུ། དོན་གང་ཞིག་ལ་ཡིད་ཀྱི་འཐད་པའམ་མོས་པ་བྱུང་བའི་དོན་སྟོན་བྱེད་དུ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད། དེ་བས་སེམས་འགུལ་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་དོན་དེ་ཉིད་སྟོན་བྱེད་དུ་དེ་མུར་བཞག་ན་ལེགས་པར་མཐོང་བཞིན་འདུག་ལགས།
ཀརྡོ་གཉེར་ཕྱག་པ་ལགས་ནས། ཚོར་འགུལ་དྲག་པོ་ཞེས་སྤྱད་ན་གསུངས།
སེམས་འགུལ་དང་ཚོར་འགུལ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་དེ་ཙམ་མི་འདུག འོན་ཀྱང་ཚོར་འགུལ་ཞེས་པ་ད་ལྟ་བར་ཐོས་མྱོང་མེད། ཚོར་འགུལ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེར་དྲག་པོ་ཞེས་པའི་ཁྱད་ཚིག་དེ་སྣོན་དགོས་དོན་མི་འདུག ཁྱད་པར་གྱི་དོན་དེ་ཉིད་སེམས་ཚོར་ཞེས་པའི་ཚིག་དེས་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དུ་སྟོན་གྱི་འདུག་སྙམ་ལགས།
ངས་གོང་གསལ་རྩོམ་ཡིག་ནང་རིང་ས་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་གི་ལུང་ཁུངས་དྲངས། ཉེ་ས་འཚོ་བཞུགས་ཚད་ལྡན་མཁས་པ་གཉིས་ཀྱིས་ཆེད་དུ་Emotionགྱི་སྐད་དོད་རང་ལ་དམིགས་ཏེ་སྤྱད་པའི་ཐ་སྙད་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་དང་ཚོར་མྱོང་ཟེར་བ་གཉིས་ལས་གང་རུང་ཞིག་ང་ཚོས་ཡོངས་གྲགས་སུ་སྤྱད་ན་ཞེས་བསམ་ཚུལ་ཕུལ་ཡོད།
དེ་གཉིས་ཀྱིས་གོང་གསལ་ནུབ་ཕྱོགས་མཁས་པས་བཤད་པའི་སེམས་ཚོར་གྱི་དོན་ཇི་བཞིན་སྟོན་ཐུབ་མིན་དང་འབྲེལ་ནས་དགོངས་ཚུལ་གསུང་མཁན་ཡོད་ན་གསུངས་རོགས།
བསམ་ཚུལ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་སྤྱི་དོན་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གི་ངོ་བོ་འགྲུབ་སྲིད།
བན་དེ་བ་ལགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དྲུག་པ་དེར་དེ་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་ཞུས་སོ།།
emotion = ཚོར་འགུལ་དྲག་པོ། ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོ།
སེམས་ཚོར་འཇུག་ཡུལ་ནི།
དྲན་མེད་བརྒྱལ་ན་སེམས་ཚོར་མེད།
ལ་རྒྱ་མེད་ན་སེམས་ཚོར་མེད།
སེམས་ཚོར་མེད་ན་རོ་དང་འདྲ།
བྱམས་པ་མེད་ན་སེམས་ཚོར་མེད།
ཁོང་ཁྲོ་མེད་ན་སེམས་ཚོར་མེད།
ལྟ་བུའོ།
གནའ་སྔ་མོའི་བོད་སྐད་ལ་འཚོར་མདོག་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བཞིན་པ་རེད། འཚོར་རྐྱེན། འཚོར་ཤུགས། འཚོར་མདོག་གསུམ་ནི་གཅིག་ལ་གཅིག་འཐབ་པའི་གོ་རིམ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་དགའ་སྡུག་གི་འཚོར་མདོག་གཉིས་ལ་དབྱེ་པས།
དགའ་མདོག་ལ་རྣམ་པ་མ་འདྲ་བའི་འཚོར་མདོག་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད།
སྡུག་མདོག་ལ་ཡང་རྣམ་པ་མ་འདྲ་བའི་འཚོར་མདོག་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། རེ་རེ་བྱས་འབྲི་མི་དགོས་བར་འདོད།
དགའ་སྐྱོ་ཉེ་རིང་ཆགས་སྡང་གིས་དེད་པའི་ཚོར་བའི་མདོག་དེ་ལ་འཚོར་མདོག་ཟེར་བ་རེད།
སྐབས་མང་པོར་མདོག་གཅིག་པོ་བྲིས་བས་འཐུས་བར་བྱེད་པ་རེད།
ཁྱོས་མདོག་སྟོན་གི་མ་འདུག། don’t show your emotion. ལྟ་བུ་རེད།
emotion = ཚོར་འགུལ་དྲག་པོ། ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོ།
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་རང་ཤི་བརྒྱབ།
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་ཐག་གཅོད་བྱས།
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་རྒྱལ་སྲིད་སྤངས།
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་ཁ་ལན་སློག
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་དགྲ་ཤ་བླངས།
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་ཆོས་ལ་འཇུག
ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་སྡིག་ལས་བྱས།
སེམས་ཚོར་ལ་དྲག་པོ་དང་། ཞན་པ་གཉིས་ཡོད་རྒྱུ་རེད། ཡོད་ཚད་དྲགས་པོ་ག་ལ་ཡིན། ཧཧཧཧཧཧཧཧཧཧཧ
རྩོམ་པ་བོ་ལགས་ཀྱིས་སྒྲ་རྟོག་ཡུལ་ལ་དངོས་དབང་གིས་མི་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་དབྱིན་སྐད་ཀྱི་emotion ཟེར་བ་དེ་ལ་ཏིན་ཀྱི་སྐད་དུཙemovereཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ལས་བྱུང་ཀྱང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དུ་ཐ་སྙད་འདི་གཉིས་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་འཕོ་འགྱུར་ཐོན་པ་དང་། དབྱིན་་ཡིག་གི་ཐ་སྙད་emotion ཞེས་པའི་གོ་དོན་ཡང་རིམ་གྱིས་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་དང་གཏིང་ཇེ་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བར་གསུངས་པ་ལ་ནོར་འཁྲུལ་ཅུང་ཙམ་བྱུང་འདུག་སྟེ། ལ་ཏིན་སྐད་ཀྱི་emovereདང་དབྱིན་སྐད་ཐོག་གི་emotion གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་མེད་ཅིང་། དེར་མ་ཟད་ཀྱི་ལ་ཏིན་ཀྱི་སྐད་ནང་དུ་དབྱིན་ཡིག་གི་emotionཞེས་པའི་སྐད་དོད་དངོས་དེ་effectioཞེས་པ་དེ་རེད། དབྱིན་ཡིག་emotionནི་ལ་ཏིན་ཡི་གེ་emovereཞེས་པ་ལས་གྲུབ་ཀྱང་དེ་གཉིས་ལ་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་མེད་ཅིང་། ངེས་ཚིག་འདྲེན་སྟངས་ཀྱང་མི་འདྲ་བར་གནས། emovere ཞེས་པའི་གོ་དོན་ནི་སྤོར་བ་དང་འགུལ་བ་སོགས་ལ་འཇུག།
གཞན་ཡང་ཁྱེད་ཀྱིས་དྲངས་པའི་མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་གི་ལུང་དེའི་སྐབས་སུ་ལུས་ཚོར་དང་སེམས་ཚོར་གྱི་སྐོར་གྱི་དབྱེ་བ་ཞིག་གཏན་ནས་ལབ་དགོས་དོན་མེད་དེ། སེམས་ཚོར་ཞེས་པ་ནི་ཚོར་བ་དེ་སེམས་བྱུང་དུ་གྱུར་བའི་ཆ་ནས་དེ་ལྟར་གསུངས་པ་ཙམ་ལས་གོ་བ་ཡན་གར་བ་ཞིག་རྙེད་རྒྱུ་མེད། བོད་ཀྱི་བློ་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་སེམས་དང་ཡིད་རྣམས་དོན་གཅིག་བྱས་ནས་སེམས་དེ་གཙོ་སེམས་ཉིད་ལ་འགྲེལ་ཀྱང་། བཀའ་རྙིང་གི་སེམས་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱི་སྐབས་སུ་སེམས་དང་ཡིད་བློ་ཤེས་པ་རྣམ་རྟོག་ཞེས་པའི་མིང་རྣམས་ཕར་བསྲེ་ཚུར་བསྲེ་མཛད་ནས་དེ་དག་གི་བར་ལ་དབྱེ་བ་དང་ཞིབ་ཆ་ཆེན་པོ་མི་མཛད་པ་འདྲ།
ཁྱེད་ཙམ་མ་ཡིན་པར་དེང་སང་མི་མང་བོས་སྒྲ་རྟོག་དངོས་དབང་གིས་ཡུལ་ལ་མི་འཇུག་པ་རྟགས་སུ་བཟུང་ནས། ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་དོན་རིམ་གྱིས་ཡུལ་དང་བསྟུན་ནས་འགྱུར་འགྲོ་བར་བསྒྲུབས་འདུག་པ་ལ་འགལ་བ་ཆེན་པོ་མེད་ཀྱང་། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དངོས་མིང་ཞིག་ཡོད་དགོས་པས། བུམ་པ་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བུམ་པ་ཁོ་ནའི་དངོས་མིང་ཡིན་པའང་ཤེས་པར་འཚལ་ཞུ།
༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་emotionཟེར་བར་ཀུན་རྟོག་ཅེས་ཐེངས་མང་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་གོ་མྱོང་ལ།སྔ་མོའི་བཀའ་སློབ་ཁག་ཏུ་དེ་ལ་བོད་སྐད་དུ་གང་ཟེར་གྱི་ཡོད་དམ་ངོས་ནས་ཤེས་ཀྱི་མེད་ཅེས་གསུངས་པའང་གོ་མྱོང་།རྒྱ་ནག་སྐད་དུ་དེ་ལ་ཀཱན་ཏོང་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད་པས་བོད་ནང་གི་མཁས་པ་མང་པོས་སེམས་འགུལ་ཐེབས་ཞེས་འབྲི་བཞིན་གདའ།བཙན་བྱོལ་ནང་མང་པོ་ཅིག་གིས་སེམས་ལ་འགུལ་དཀྱོག་ཐེབས་ཟེར་བ་དང་།སེམས་ཚོར་དྲག་པོ།སེམས་ཚོར་སོགས་འབོད་མཁན་མང་ལ།ལ་ཤས་ཀྱིས་སེམས་སྨྲེང་ཞེས་འབོད་ཀྱིན་འདུག
གང་ལྟར་emotionནི་སེམས་སུ་དགའ་སྐྱོ་ཁྲོ་གསུམ་གྱི་ཚོར་བ་དྲག་པོ་གློ་བུར་བྱུང་བ་དེ་འདྲར་གོ་བཞིན་པ་རེད།དཔེར་ན་ oxford Dictionary :emotion*adj a strong feeling ,such as joy,anger ,or sadness་་་ཞེས་འགྲེལ་བསྐྱོན་གདའ།
Emotion གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཡོངས་ལ་གཟིགས་ན་སེམས་ཚོར་གཅིག་པོའི་འགྲེལ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ས་མ་རེད། ཉེ་བའི་ཆར་ངའི་མཁས་དབང་ཞིག་སར་ནས་གོ་ཐོས་ལ་བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་(སྨྲེང་) ཞེས་པ་དེའི་དོན་དང་འབྲེལ་ཐག་ཉེ་བ་འདུག་གསུངས་བྱུང་། གོ་རྒྱུ་ཞིག་མེད་དམ།
དབྱིན་ཡིག་ག་ཐ་སྙད་Emotion ཞེས་པ་དེ་སེམས་ཉམས་ཞེས་བསྒྱུར་ནའང་མི་འགྲིག་པ་མེད། ཉམས་དང་འགྱུར་བ་གཉིས་སུ་ཕྱེས་པའི་ཉམས་ནི་ནང་སེམས་ཀྱི་རྣམ་རྟོག་དང་ཚོར་བ་སྣ་ཚོགས་པར་འཇུག་པར་སྔར་གྱི་གཞུང་རྣམས་སུ་བཤད།
རྒན་ལ་དྭགས་བློ་བཟང་གིས་གཙོར་མཛད་པའི་དྲྭ་གྲོགས་རྣམ་པ་ཚོ།
གལ་ཏེ་ཁྱེད་རྣམ་པ་སུ་ལ་མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་གི་པོ་ཏི་ཡོད་ན་གོང་གི་རྩོམ་པ་པོས་དྲངས་པའི་ལུང་དེ་གཟིགས་རོགས། ང་ལུང་དེར་ཡིག་ནོར་བྱུང་ཡོད་མེད་ཐད་ལ་དོགས་པ་ཅུང་འདུག །སྡེ་དགེའི་དཔེ་མ་ཡོད་ན་ཚད་ལྡན་ཡིན་ཤས་ཆེ། ལྷག་ཏུ”སེམས་ཚོར་གཅོད་པ”ཞེས་པའི་ཚིག་དེར་ཐེ་ཚོམ་ཟ་དགོས་བྱུང་། སྡེ་དགེ་དང་ཇོ་ནེ་ཞོལ་གྱི་པར་མ་རྣམས་བསྡུར་ཚེ་དག་ཆ་མ་ནོར་བ་ཞིག་ཧ་གོ་འོང་།
ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ནས་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་emotionལ་ཀུན་རྟོག་ཅེས་བེད་སྤྱོད་བཏང་གནང་བ་ཐོས་མྱོང་གསུངས་སོང་། ངས་ད་ལྟ་བར་༸གོང་ས་མཆོག་ནས་དེ་འདྲ་ཞིག་གསུངས་པ་ཐོས་མ་སོང་། འོན་ཀྱང་ཀུན་རྟོག་ཅེས་པ་ནི་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་དོན་ཚན་སྣེ་མང་སྟོན་ཆེད་དུ་ཡོངས་གྲགས་ཆགས་ཟིན་པའི་ཐ་སྙད་ཅིག་རེད། སྐབས་རེ་རྟོག་པ་སྤྱིར་བཏང་བར་གོ་ཞིང་། སྐབས་རེ་བདེན་འཛིན་ལ་གོ་བ། སྐབས་རེ་ཉོན་མོངས་པའི་རིགས་ཀུན་ལ་གོ་བ་སོགས་ནང་དོན་མང་པོ་སྟོན་བྱེད་དུ་སྤྱད་ཡོད། དཔེར་ན། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པར་བསྟོད་པའི། ཀུན་རྟོག་ཐམས་ཅད་སྤང་པའི་ཕྱིར། །སྟོང་ཉིད་བདུད་རྩི་སྟོན་མཛད་པ། །ཞེས་སོགས་དང་། ཡང་འཇུག་པའི། ཀུན་ཏུ་རྟོག་སོགས་ཆེས་རྣོ་ཉིད་ནི་མཆོག་བཞེད་ལ། །ཞེས་སོགས་ལྟར་ལགས།
ཀུན་རྟོག་གི་ནང་དུ་thoughtཡང་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་emotionདང་thoughtགཉིས་གཞི་མཐུན་ཡོད་པ་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པས་ཤོད་ཀྱི་མི་འདུག
དེ་བཞིན་རྒྱན་གྱི། ཇི་ལྟར་སྒྱུ་མ་དེ་བཞིན་དུ། །ཡང་དག་མ་ཡིན་ཀུན་རྟོག་འདོད། „།ཅེས་དང་།
དབུས་མཐའི། ཡང་དག་མ་ཡིན་ཀུན་རྟོག་ཡོད། །དེ་ལ་གཉིས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །གྲངས་ལས་འདས།
བློ་བཟང་ལགས་ནས། སྨྲེང་ཟེར་བའི་ཚིག་འདི་emotionགྱི་དོན་སྟོན་བྱེད་དུ་རུང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་གསུངས་སོང་། སྨྲེང་ཟེར་བ་སེམས་སྡུག་བསྔལ་དང་མྱ་ངན་གྱིས་ནོན་ཏེ་ཞུམ་པར་གྱུར་པའི་སྐབས་ཤིག་ལ་གོ་དགོས། འདི་དང་དབྱིན་སྐད་ཀྱི་moodགཉིས་ལ་འདྲ་མཚུངས་ཡོད་ཀྱང་། དེས་emotionགྱི་དོན་སྟོན་མི་ཐུབ། emotionདང་moodགཉིས་ལོགས་ཁ་ཡིན་པ་ཤོད་ཀྱི་འདུག གོང་གསལ་ཁྱད་ཆོས་སྐབས་བཤད་ཡོད་emotionནི་དུས་ཐུང་གི་སེམས་ཚོར་ཞིག་དང་moodནི་ཉིན་གང་རིང་ཡང་གནས་པའི་སྐབས་ཡོད་པས་དེ་གཉིས་མི་འདྲ་བར་ཤོད།
འོད་གསལ་ལགས་ནས་སྡེ་དགེ་དང་ཇོ་ནེ་སོགས་གསུངས་འདུག ཕལ་ཆེར་ཅོ་ནེ་གསུང་གི་ཡོད་པ་འདྲ། ཅོ་ནེ་བཀའ་འགྱུར་ནི་ཅོ་ནེ་ས་སྤྱོད་དམག་ཟོར་མགོན་པོས་ལི་ཐང་དཔར་མ་དང་གཡུང་ལོའི་དཔར་མ། དབུས་བྲིས་དག་མ་ཅིག་བཅས་ཕྱི་མོར་བྱས་ཏེ་༡༧༢༡ལོར་བཞེངས་མགོ་བཙུགས་ཏེ། ༡༧༣༡ལོར་མཇུག་གྲུབ་པར་བྱས་པའི་བཀའ་འགྱུར་དཔར་མ་ཞིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཡིད་སྐྱོ་བ་ཞིག་ལ་ཅོ་ནེ་བཀའ་བསྟན་གྱི་ཤིང་པར་ཡོངས་རྫོགས་སྤྱི་ལོ་༡༩༢༩དུས་སྐབས་ནང་རྒྱ་ཁ་ཆེ་དང་ཅོ་ནེ་རྒྱལ་འབངས་འཁྲུགས་སྐབས་མེར་བསྲེག་ཏུ་ཕྱིན་ཟིན་སྟབས་ད་ལྟ་ཅོ་ནེའི་དཔར་མ་ལྷག་ལུས་ཡོད་མེད་མི་ཤེས། གཅིག་བྱས་ན་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་། ངས་མཐོང་བའི་མདོ་སྡེ་སྐལ་བཟང་དེ་སྡེ་དགེའི་དཔར་མ་ཡིན་པ་འདྲ། འོན་ཀྱང་གང་ནས་དཔར་མིན་ཞིབ་ལྟ་བྱ་རྒྱུ་མ་བྱུང་ཡང་ཚིག་ལ་བཟོ་བཅོས་ཅི་ཡང་མེད་པར་བཀོད་ཡོད་ལ་པོད་ཀྱི་ལྡེབ་གྲངས་ཀྱང་བྲིས་ཡོད། གང་ནས་དཔར་མིན་རྗེས་སུ་ཞིབ་ལྟ་ཞུ་ཆོག་པ།
འོད་གསལ་ལགས་སུ།
ངས་རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་མིའི་བསམ་བློའི་འཆར་སྒོ་སྣ་ཚོགས་ཅན་དུ་གྱུར་དང་འགྱུར་བཞིན་གྱི་དབང་ལས་Emotionགྱི་ནང་དོན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་དང་འགྲོ་ངེས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་བཤད་ཡོད། སྒྲ་རྟོག་ཡུལ་ལ་དངོས་དབང་གིས་མ་ཞུགས་པའི་དབང་ལས་ཐ་སྙད་ནི་གྱོན་ཆས་སམ་ཞྭ་མོ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ལ་ནང་དོན་ནི་མི་གཟུགས་སམ་མགོ་བོ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། སྐབས་རེ་ཕུད་ཅིང་སྐབས་རེ་གྱོན་པ་སོགས་བྱེད། རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི། སྒྲ་རྟོག་དང་དེའི་ནང་དོན་དབར་འབྲེལ་བ་མ་གྲུབ་པར་ཐུག་ཡོད།
ཁོང་ཁྲོ་སེམས་ཚོར་རེད། གནའ་སྔ་མོ་མི་ཤེས། དེང་གི་སེམས་ཁམས་རིག་པས་ཁོང་ཁྲོར་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་དག་ཅིག་ཕྱེ་བཞིན་ཡོད་ཟེར། དེ་ཡང་annoyance, rage, indignation, sulking, exasperation, seething, mad, rancor, vengeful, སོགས་ཡིན་ཟེར། ཁོང་ཁྲོའི་སྡེ་ཚན་དུ་གཏོགས་པའི་སེམས་ཚོར་འདི་ཀུན་གྱི་སྔ་ཕྱིའི་བྱུང་རིམ་ཤེས་ཀྱི་མེད། འོན་ཀྱང་སེམས་ཚོར་འདི་ཀུན་Emotionཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདིའི་ནང་དོན་དུ་སྔ་ཕྱི་རིམ་ཅན་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མ་གཏོགས། དུས་གཅིག་ལ་མཉམ་དུ་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདིའི་ནང་དོན་དུ་ཞུགས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་མེད། འདི་འོད་གསལ་ལགས་ལ་ཡིན།
གནའ་སྔ་མོ་ནང་པའི་རིག་གཞུང་ནང་། ཁོང་ཁྲོ། ཁྲོ་བ། འཁོན་འཛིན། འཚིག་པ། རྣམ་ཚེ། ཕྲག་དོག་དག་ཁོང་ཁྲོའི་ཆར་གཏོགས་རེད་གསུངས་ཡོད། དེ་དག་ཀྱང་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རིན་ཆོག་པ་ཞིག་ཡོད།
སྤྱིར་ཞིབ་འཇུག་གང་ལེགས་དང་། ལར་ཞེན་མཐོ་བར་བཅོས་མིན་ཡི་རང་ཞུ། བློ་སྐྱེས་རག་སོང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
mood, happy mood ཡང་ཡོད།
ངས་སྔོན་མ་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ལ་རྩོམ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་དཔེ་ཁྲིད་བྱས། emotion ནི་སློབ་ཚན་དེའི་ནང་ལ་རྟག་པར་འཕྲད་པའི་མིང་ཚིག་ཅིག་རེད། ཡིན་ན་ཡང་དེ་ལ་འཕྲོད་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཅིག་སྦྱོར་རྒྱུ་མ་རྙེད། ངས་སྐབས་འགར་སེམས་ཁ་དགའ་སྡུག་ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་འཕྲལ་སེལ་གྱི་ཐ་སྙད་རེ་བཀོལ་ནས་སྐབས་དོན་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ངའི་སེམས་ལ་ང་ཚོ་བོད་ལ་བློ་རིག་ཟེར་བའི་གཞུང་ཆེན་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། ངས་མ་ཤེས་པ་མ་གཏོགས་གོ་དོན་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་ཐ་སྙད་རེ་ཡོད་ཀྱི་སྙམ། ངས་དེ་གའི་མཁས་པ་རེ་ཟུང་ལ་ཡང་ཐ་སྙད་དེ་དྲིས་པ་ཡིན། གསལ་པོ་གསུང་མཁན་ཞིག་ལ་མཇལ་མ་མྱོང་ལ་ཐ་སྙད་དེ་ཡོད་པ་མ་རེད་ཟེར་མཁན་ཡང་བྱུང་མ་སོང་། རྗེས་སུ་རྒྱ་གར་ལ་ཡོང་ནས་ཐེངས་ཤིག་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་ཅིག་ཉན་རྒྱུའི་སྐལ་བཟང་བྱུང་། བཀའ་སློབ་དེའི་ནང་དུ་མི་ཞིག་གླེང་སློང་གནང་སྐབས་མི་དེ་”emotion ཞེ་བོ་ཅིག་རེད་”ཅེས་བཀའ་ཕེབས་པ་ན་ངའི་སེམས་ལ་emotion ལ་བོད་སྐད་ཀྱི་སྐད་དོད་ཅིག་མེད་པ་འདྲ་སྙམ་སོང་།
དེ་རིང་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་དེ་བཀླགས་པ་ན་རང་རེ་ལ་ཐ་སྙད་འདི་མེད་པ་ཤེས་སོང་། མེད་པ་ཞིག་མེད་པར་ཤེས་པ་ལ་ཡང་ལོ་འདི་འདྲའི་མང་པོ་ཞིག་འགོར་དགོས་པ་ཨ་ཐང་ཆད་པ་ལ། ཡིན་ན་ཡང་དེ་རིང་ད་ཤེས་སོང་། དེའི་སྐད་དོད་ལ་སེམས་ཚོར་ཞེས་པ་འདི་དོན་ཐག་ཉེ་བ་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀ་ནས་གོ་སོང་། emotion བཀོལ་དགོས་བྱུང་ན་ངས་བློ་བདེ་བོས་སེམས་ཚོར་ཞེས་པ་འདི་བཀོལ་རྒྱུ་ཡིན། འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། རྩོམ་ཡིག་འདི་འདྲ་གང་མང་འབྲི་རོགས།
ནང་པའི་གཞུང་ཆེན་ནང་གི་ལུས་ཚོར་དང་། སེམས་ཚོར་གཉིས་ཀྱི་ནང་གི་སེམས་ཚོར་ནི། དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལ་མ་བརྟེན་པའི་སེམས་བྱུང་ཚོར་བ་ཙམ་ལ་དགོས་དགོས། འོནད་ཀྱང་། ཨིན་སྐད་ཀྱི་ emotion གྱི་སྐད་དོད་ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོ་ཡིན་ན། ཨི་མོཤོན་ཡིན་པས་ཁྱབ། ཨི་མོ་ཤོན་ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོ་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཀྱང་།
སེམས་ཚོར་ཡིན་ན། ཨི་མོ་ཤོན་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་པ་དཔེར་ན། སེམས་ཚོར་བཏང་སྙོམས་ལྟ་བུ་དང་། སེམས་ཚོར་བཏང་སྙོམས་ཡིན་ན། ཨི་མོ་ཤོན་མ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པས་སོ། །ཁ་བརྡར་དོན་གཅིག་ཁྱབ་སྒོ་སྒྲིག་ཤེས་མཁན་ག་ཚོད་ཙམ་ཡོད་དམ། ལགས། ཐག་གཅོད་མ་སྔ་བར། ཁྱེད་ཚོས་ད་དུང་དཔྱད་དགོས་པ་མང་ངོ་།།
ཚོ་ཤུགས་དྲག་པོས་ངོ་གངོང་དམར་པོ་ཆགས། ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་ངག་སྐད་འདར་སིག་བརྒྱབ་ལྟ་བུ་རྣམས་དོན་ལ་ཨི་མོ་ཤོན་གོ་དོན་སྟོན་བགྱིད་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ། ལགས།
གོང་དུ་དྲྭ་གྲོགས་མང་པོས་ལྷག་བསམ་དང་འབྲེལ་བའི་དགོངས་ཚུལ་མང་དག་གསུངས་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
འོན་ཀྱང་ངའི་བསམ་ཚུལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་མཁས་པ་ཞིག་མ་གཏོགས་བྱུང་མ་སོང་།
མཁས་པ་པདྨ་འབུམ་མཆོག་ནས་རྗེས་ཕྱོགས་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་སྤྱད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཞལ་བཞེས་གནང་སོང་། སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་བོད་ཀྱི་མཁས་པའི་གཙུག་རྒྱན་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་སྤྱད་པ་རེད། དེ་རིང་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཞིག་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡང་གནང་སོང་།
དེས་ན་ང་ཚོས་ད་ནས་བཟུང་རྩོམ་ཡིག་དང་ལབ་གླེང་གང་དུ་ཡང་Emotionལ་སེམས་ཚོར་ཞེས་འབོད་པར་བྱའོ། །
དེ་སྔོན་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ནང་། Emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ། གློ་བུར་གྱི་འདུ་ཤེས། སེམས་ཚོར་དྲག་པོ། འདུ་ཤེས་དྲག་པོ། འདུ་ཤེས། སེམས་འགུལ། བཅས་ཐ་སྙད་ལྔ་སྤྱད་འདུག དེའི་ནང་སེམས་ཚོར་དྲག་པོ་ཞེས་གསུངས་འདུག
དྲག་པོ་ཞེས་པའི་རྒྱན་ཚིག་སྤྱོད་མི་དགོས་པར། རྗེས་མའི་ཚིག་མཛོད་ནང་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཉིད་འཛུད་པར་མཛད་དུ་གསོལ། ཞེས་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་ཞུའོ།།
དྲྭ་གྲོགས་ཀརྡོ་ལགས་ཀྱི་རྟགས་བསལ་དེ་ཚ་པོ་འདུག་ཀྱང་། འདོད་རྒྱལ་གྱི་མིང་དང་དོན་ལ་ལྟ་སྨོས་ཅི།་རྗེས་གྲུབ་ཀྱི་མིང་དོན་ལ་ཡང་དང་པོ་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་བསྒྲིགས། དེ་ནས་མིང་དོན་གྱི་འབྲེལ་བ་བཟོས་བཞག་པ་ཞིག་ཕལ་ཆེར་མེད་ངེས། དང་པོ་འདོད་པ་འམ་རྒྱ་མཚན་ཉི་ཚེ་བས་བརྡ་དང་བརྡ་དོན་གྱི་འབྲེལ་བ་སྦྱར། དེ་ནས་བརྡ་དང་བརྡ་དོན་གྱི་དབར་མཚན་ཉིད་པ་རྣམས་ཟེར་བའི་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་གཞི་ནས་འབྱུང་དགོས་པ་མིན་ནམ།
ཁྱེད་ཀྱི་རྟགས་བསལ་དེ་གང་འདྲ་ཡིན་ནམ་བསམས་སོང་། །
རྒྱུ་མཚན་ཉི་ཚེ་བར་གོ་བར་མཛོད།
སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས།
ཁྱེད་རང་ཉིད་ཀྱིས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར། དེང་ཀྱི་དུས་ནི་ཤེས་བྱའི་དུས་རབས་ཞེས་གློག་དྲྭའི་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས་ཐ་ན་ལུང་བ་ཆུང་ངུའི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཞིང་པ་ཞིག་གིས་རང་གི་མལ་ས་ནས་འཛམ་གླིང་ཧྲིལ་བོའི་གནས་ཚུལ་དང་། གནའ་དེང་གི་ཤེས་བྱ་མང་བོ་ཀློག་ཐུབ་པའི་སྐབས་འདིར། ཡ་མཚན་དགོས་པ་ཞིག་ལ། མི་ཕལ་མོ་ཆེ་གློ་བུར་དུ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཆུང་ཆུང་གི་གོ་འཕང་ཐོབ་ཞིང་། རྩིས་འཕྲུལ་ཞིག་ཡོད་ཚེ་རང་ཉིད་ལྷའི་སྤྱན་ཞིག་རང་གི་རྒྱབ་ཁུག་ནང་ལ་ཁུར་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལྟར་གྱུར། དེས་ན། ང་ཚོ་བོད་འདི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐད་ནས་གཞན་གྱིས་འགྲམ་ཆུ་ལྡང་དགོས་པའི་རིག་གཞུང་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་བདག་པོར་བཞུགས་ཀྱང་། དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་ཐད་ནས། ཅུང་རྗེས་ལུས་ཐེབས་ཡོད་པས། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པ་དང་། དངོས་ཁམས་རིག་པ་སོགས་ནི་གསར་དུ་ང་ཚོའི་རིག་གཞུང་གི་ཁང་རྙིང་ནང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བའི་སྐུ་མགྲོན་དང་འདྲ་བས། ཉིན་རེ་མིན་ན་ཟླ་རེ་དང་། ཟླ་རེ་མིན་ན་ལོ་རེ་བཞིན་དུ། སྔར་མ་གྲགས་པའི་ཐ་སྙད་དང་བརྡ་ཆད་གསར་བ་སྣ་ཚོགས་བོད་སྐད་སྟེང་དུ་འབྱུང་བཞིན་པ་དང་འབྱུང་བར་ངེས་པ་གོར་མ་ཆག །འོན་ཀྱང་གཟབ་ནན་དང་དོ་སྣང་སྒོས་ཐ་སྙད་གསར་བ་བཟོ་དགོས་ཀྱི། ཀོང་ཡུལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་གཅོད་པའི་དཔེ་བཞིན་དུ་མ་དག་རྒྱུད་འབྱམས་ཀྱི་ཉེན་ཁ་འབྱུང་བར་སྨྲོས་ཅི་དགོས།
བོད་ཡུལ་ནས་ཐོན་པའི་ཚིག་མཛོད་གཅིག་གི་ནང་ལ་Subwayཞེས་པ་ས་འོག་མི་བགྲོད་དོང་ལམ་ཞེས་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལྟ་བུ་བརྡ་གསར་ཁ་ཤས་ནི་ཉིན་རེའི་བཀོད་སྤྱོད་ལ་ངག་ཐོག་ལེན་མི་བདེ་བར་འདུག །ད་སྐབས་བོད་ཀྱི་བརྡ་གསར་མང་བོ་ནི་རྒྱ་ཡིག་ལས་ཐད་ཀར་བསྒྱུར་ཡོད་པས་དེའི་ཐད་ལ་ང་ཚོས་བསམ་འཆར་ག་རེ་འདོན་དགོས།
སྤྱིར་ཁྱེད་དང་ཁྱེད་ལྟ་བུ་བོད་མི་ལྷག་བསམ་ཅན་ཚོས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རིག་གནས་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་བ་བཀའ་དྲིན་ལན་མང་ཞུ།
Emotion ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ཀུན་རྟོག་ཏུ་བསྒྱུར་ཚེ་དཔྱད་པ་ཅུང་འགོད་ན། སྤྱིར་ཀུན་རྟོག་དང་རྟོག་པ་གཉིས་ཧ་ཅང་འདྲ་བོ་དང་། ཚད་མའི་སྐབས་སུ་གཙོ་བོ་རྟོག་པའི་རྣམ་བཞག་མང་དུ་གསུངས་ཤིང་། བསྡུས་གྲྭའི་གཞུང་འགའ་ཤས་སུ་སྒྲ་དོན་འདྲེས་རུང་འཛིན་པའི་བློ་ཞིག་རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད་དུ་བཞག །འོན་ཀྱང་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་དབུར། རྟོག་པའི་དྲ་བ་རྣམ་བསལ་ཞིང་། །ཞེས་པར་བསྟན་པའི་རྟོག་པ་ནི་ཤེས་ཉོན་གྱི་སྒྲིབ་པ་མཐའ་དག་ལ་གོ་བས་སྔར་བས་ཁྱབ་ཆེ་བར་སོང་། ཀུན་རྟོག་དང་རྟོག་པ་གཉིས་སྐབས་རེར་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་སོང་སྟེ། རྒྱུད་བླ་མེད་དུ་སྣང་མཆེད་ཉེར་ཐོབ་རང་བཞིན་གྱི་རྟོག་ཚོགས་ལ་ཀུན་རྟོགས་བརྒྱད་ཅུར་འབོད་པ་ལྟ་བུའོ། །ཕྱག་རྫོགས་ཀྱི་སེམས་ཁྲིད་རྣམས་སུ་ནི་སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གི་འགྱུ་འཕྲོ་མཐའ་དག་ལ་རྟོག་པ་འབོད་པའི་སྐབས་ཡོད། ལྷག་ཏུ་རྫོགས་ཆེན་སྐབས་སུ་ཉམས་ལ་ཤེས་ཉམས་དང་སྣང་ཉམས་གཉིས་སུ་ཕྱེས་ནས། ཤེས་ཉམས་ལ་བཟང་རྟོག་དང་ངན་རྟོག་གཉིས་སུ་བརྩི་བའང་མཐོང་། དོན་དེ་དག་ལ་གཞིགས་ཚེ། ཀུན་རྟོག་དེ་emotionལས་ཁྱབ་ཆེ་བ་མ་ཡིན་ནམ། མདོར་ན་emotionདེ་སེམས་ཉམས་ཞེས་བསྒྱུར་ཚེ་གོ་བ་ལེགས་པོར་ལེན་ཐུབ། སེམས་ཚོར་དེ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་འཁོར་དུ་གྱུར་བའི་ཚོར་བར་གོ་བའི་ཉེན་ཁ་འདུག་སྙམ།
སྐུ་ཞབས་པད་མ་འབུམ་ལགས།
Emotion ལ་ལུང་དང་རིགས་པ་གཉིས་ཀ་རེ་རེའི་ཐད་ནས་སེམས་ཚོར་བརྗོད་ན་ལེགས་ཚུལ་སྨྲོས་རོགས། གལ་ཏེ་སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་ལས་དྲངས་པའི་ལུང་དེར་ཡིག་ནོར་མེད་པའི་དབང་དུ་བཏང་ཀྱང་། “འཁོར་གྱི་སེམས་ཚོར་གཅོད་པ”ཞེས་པ་དེའི་་སེམས་ཚོར་དེ་སེམས་བྱུང་བྱེ་བྲག་པ་གཅིག་ལས་སེམས་བྱུང་མཐའ་དག་ལ་མི་གོ་ཞིང་། Emotionདེའི་ཁོངས་སུ་སེམས་བྱུང་ལྔ་གཅིག་གི་བྱེ་བྲག་དུ་མ་འདུས་ཡོད་ན། ལུང་གི་རྒྱབ་རྟེན་ལེགས་པོ་ཅི་ཡང་མ་མཐོང་། དེར་མ་ཟད་གོང་གི་མདོ་ལུང་དེ་ལ་ཡིག་ནོར་བྱུང་འདུག་གམ་སྙམ། ཕྲན་ལ་བོད་ཡིག་གི་དཔེ་ཆ་མང་བོ་མེད་སྟབས། ཁྱེད་ཅག་གིས་མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་གི་མ་དཔེ་མི་འདྲ་རྣམས་མཉམ་དུ་བསྡུར་རོགས།
དེ་ལ་རིགས་པའི་རྒྱབ་རྟེན་ཡོད་པ་མ་མཐོང་སྟེ། འདུན་པ་ཆོས་ཅན། སེམས་ཚོར་ཡིན་པར་ཐལ། emotion ཡིན་པས་ཕྱིར། འདོད་ན། ཚོར་བ་ཡིན་པར་ཐལ། སེམས་ཚོར་ཡིན་པས་ཕྱིར། (ཁྱབ་པ་དོན་གྱིས་ཁས་པ་ནི་སེམས་ཚོར་ཞེས་པའི་ཕུགས་མདོ་བསྐལ་བཟང་ལ་བཅོལ་བས་སོ། །)འདོད་ཟེར་ན། སེམས་བྱུང་ལྔ་གཅིག་ལ་ནང་མཐུན་ཡོད་པར་ཐལ་ལོ། །དེས་ན་emotionསེམས་ཉམས་སུ་བསྒྱུར་ན་ཆེས་ལེགས་པར་མཐོང་། རྒྱུ་མཚན་ནི་སྔར་སྨྲོས་ཚར་བས་གཟིགས་རོགས།
འོད་གསལ་ལགས་སུ།
ཁྱེད་ནས། འདུན་པ་ཆོས་ཅན། སེམས་ཚོར་ཡིན་པར་ཐལ། emotionཡིན་པའི་ཕྱིར་ཟེར་བའི་རྟགས་བསལ་དེར། ངས་རྟགས་མ་གྲུབ་ཅེས་ལན་འདེབས་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་འདུན་པ་རང་ལྡོག་ནས་emotionཡིན་པར་ཁས་ལེན་ཐབས་མེད། འདུན་པ་ནི་ཡུལ་ངེས་སུ་གཏོགས་སྟབས་ཡུལ་ངེས་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་འདུན་པ་ལ་emotionཡིན་མིན་གཉིས་ཀ་ཡོད་པ་ཁྱེད་ནས་མཁྱེན་གསལ། བུམ་འཛིན་རྟོག་པའི་འཁོར་དུ་ཡང་འདུན་པ་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེ་emotionམིན།
ཡང་། འདོད་ན་ཚོར་བ་ཡིན་པར་ཐལ། སེམས་ཚོར་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གསུངས་འདུག འདུན་པ་ཚོར་བ་ཡིན་པར་ཡང་ཁས་མི་ལེན་ལ། སེམས་ཚོར་ཡིན་ན་ཚོར་བ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཡང་ཁས་མི་ལེན་ལགས། སེམས་བྱུང་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག་ནང་ཚོར་བ་ཞེས་པ་ཞིག་ལས་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་ཞིག་མེད་པས་སེམས་ཚོར་དང་ཚོར་བ་ནོར་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་མི་འདུག་ལ། སེམས་ཚོར་ལ་སེམས་བྱུང་ཡིན་དགོས་པར་སྙམ་པའི་ལོག་རྟོག་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ཡང་མི་འདུག
ཁྱེད་ནས་གསུངས་པ་ལྟར། རང་རེའི་ཆོས་གཞུང་ནས་འབྱུང་བའི་ཀུན་རྟོག་དང་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནས་འབྱུང་བའི་Emotionགཉིས་ལས་ཀུན་རྟོག་ཁྱབ་ཆེ་བ་ནི་ངས་ཁས་ལེན་པ་ཡིན་ལགས། དེ་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཡིན་ཙང་ཀུན་རྟོག་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ཁྱབ་ཆུང་བའི་emotionཞེས་པའི་དོན་སྟོན་བྱེད་དུ་སྤྱོད་དགོས་དོན་མི་འདུག་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ལགས།
ད་དུང་ཡང་དགོངས་ཚུལ་གསུངས་རོགས།
ཁྱེད་ཀྱི་སེམས་ཉམས་ཟེར་བའི་ཚིག་དེས་emotionགྱི་དོན་སྟོན་དཀའ་བར་སྙམ།
emotionཞེས་པའི་ཚིག་འདི་གོ་དུས་ནང་ལོགས་ནས་གློ་བུར་དུ་ཕྱིར་འཕྱུར་ཡོང་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པའི་བློའི་རིགས་ཤིག་རང་བཞིན་གྱིས་གོ་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། སེམས་ཚོར་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་གོ་དུས་ཀྱང་དོན་དེ་འདྲ་རང་ཞིག་བློ་ངོར་འཆར་བཞིན་འདུག འོན་ཀྱང་སེམས་ཉམས་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་གོ་དུས་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ནང་དུ་འགྱིངས་ཤིང་བག་ཕེབས་སུ་གནས་པ་ལྟ་བུའི་བློའི་རིགས་ཤིག་གི་འཆར་སྣང་བསྐྲུན་གྱི་འདུག་མ་གཏོགས། རྒྱ་མཚོ་ལས་རྦ་རླབས་འཕྱོ་བ་ལྟར་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ནང་ནས་ཕྱི་རོལ་དུ་འཕྱུར་ཡོང་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པའི་བློའི་རིགས་ཤིག་གི་སྣང་བརྙན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་སེམས་ལ་བསྐྲུན་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག་སྙམ།
འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་མཆོག་གིས་བཀོད་པའི་ཨིན་སྐད་emotionཞེས་པའི་སྒྲའི་བོད་སྐད་དུ། མཁས་པ་སོ་སོས་བཞེད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་གསུངས། བདག་གིས་motionགྱི་སྐད་དོད་འགུལ་བ་དང་། eཞེས་པ་ཉེ་སྒྱུར་ཡིན། ཉེ་སྒྱུར་གྱི་དབང་གིས་རྩ་བའི་ཚིག་གི་དོན་འགྱུར་འགྲོ་བ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དང་། ཨིན་སྐད་དུ་མང་དུ་མཆིས། ཇི་སྐད་དུ། ལེགས་སྦྱར་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་སུ།
བྱིངས་ཀྱི་དོན་ནི་ཉེ་བསྒྱུར་གི
སྟོབས་ཀྱིས་གཞན་དུ་འདྲེན་པར་བྱེད།
གངྒཱའི་ཆུ་ནི་རབ་ཞིམ་པ།
རྒྱ་མཚོར་སླེབས་ན་བ་ཚྭར་འགྱུར།།
བོད་སྐད་དུ། དེ་འདྲ་ཡོད་པ། བདག་གིས་ཚད་ཐུབ་གཅིག་ལས་མ་རྙེད། གཅིག་པུ་དེ་ནི། ཁྱད་གསོད། ཅེས་པ་དེ་ཡིན། ཁྱེད་རྣམས་ན། བློ་ལྡན་འགས་མང་ཙམ་རྙེད་ན། འདི་དང་འདི་ཞེས་འབྲི་བར་མཛོད།
emotion ལ་བོད་སྐད་དོད། སེམས་འགུལ། ཞེས་པར་བན་དེ་བ་མཆོག་ནས། འགུལ་བ་དང་། གཡོ་བ་དོན་གཅིག་པའི་ཤུགས་ཀྱིས། སེམས་བྱུང་གི་གཡོ། ཞེས་པ་ཡང་འགུལ་བ་དང་དོན་གཅིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་ཀྱང་། སྤྱིར་བོད་ཐ་སྙད་དུ། གཡོ་སྒྱུ་ཞེས་གཅིག་ཏུ་རྩི་ཡང་། ཆོས་མངོན་པ་ན། གཡོ་དང་སྒྱུ་ཞེས། མིང་ཚིག་སོ་སོར་མཆིས། དེ་ཡང་། གཡོ་ཞེས་པ་བྱེད་པ་པོའི་ངོས་ནས་དྲང་པོ་མ་ཡིན་པར་བྱེད་པ་ཡུལ་ཅན་ལ་ཡོད་པས། གཡོ་ཞེས་པའམ་གཡོན་ཞེས་ཁྱོག་པོ་ལ་འཇུག་པ་དང་། སྒྱུ་མ་སྟེ་བྱེད་པོའི་རྣམ་འགྱུར་སྟོབས་ཀྱིས་ཡུལ་ལ་མགོ་བསྐོར་ཐུབ་པ་སྟེ། གཙོར་བོར་ཡུལ་ལ་འབབས་པས། སྒྱུ་ཞེས་མིང་ཚིག་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བའི་བསམ་བློ་ཞིག་ཤར། འདི་ལ་ཡང་ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གི་བློ་རྩལ་སྟོན་ན། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལ་ཕན་པར་ངེས་སོ།
སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས།
Emotion བོད་སྐད་ལ་གསལ་པོར་གཏན་ལ་ཕབ་མེད་པས། དེའི་མཚན་ཉིད་ཞིག་སྔར་གྱི་བློ་རིག་སོགས་སུ་ལས་སླ་བོས་མི་རྙེད་པས། ངས་གོང་དུ་emotion ཀྱི་མཚན་གཞིར་འདུན་པ་བཞག་པ་ཡིན། དེ་emotion ཡིན་མིན་ཐད་ང་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱུན་རིང་བོར་གླེང་ཀྱང་རྣམ་རྟོག་གི་འཁོར་ལོ་རྒྱུན་མི་ཆད་པས་འདི་རེད་ཅེས་དམ་བཅའ་འཇོག་དཀའ། འོ་ན། ཁོང་ཁྲོ་ལྟ་བུ་emotion ཡིན་ནམ་མིན། མིན་ཟེར་ན་emtion མཚན་གཞི་རྙེད་དཀའ་ལ། འདོད་ན་སྔར་གྱི་ཐལ་བ་རྣམས་སླར་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར། ཁྱེད་ཀྱིས་འདུན་པ་རང་ལྡོག་ནས་emotionམིན་གསུངས་འདུག་པས་emotionཡིན་པའི་འདུན་པ་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་དཔེར་འགོད་རོགས་ཞུ།
སེམས་ཉམས་ཞེས་པའི་ཚིག་དེར་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་མོ་ལེན་ཚུལ་ཡོད་དེ། ཅུང་ཟད་ཞུ་ན། སྡུག་བསྔལ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ལྟ་བུ་ཚོར་བ་སྤུ་སུ་མ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཇུག་པ་ཐུགས་འཇག་འཚལ།
Emotion ལ་བོད་སྐད་ནང་དབྱིན་ཇི་དང་ཇི་བཞིན་མཐུན་པ་ཞིག་བསྒྱུར་དགོས་དམིགས་ཆེན་པོ་གང་ཡང་མ་མཐོང་། གང་ལགས་ན། ཡིད་བློ་རྟོག་པ། རྟོག་པ། རིག་པ། བློ། ཤེས་པ། ཡིད། རྣམ་ཤེས་སོགས་བློ་རིག་གི་རྣམ་གཞག་ལ་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ལས་བོད་སྐད་གནས་ཚད་མཐོ་བ་ཡིན་པས་རགས་བསྒྱུར་ཞིག་བྱུང་ན་མ་འགྲིགས་པ་ཨེ་ཡོད། དཔེར་ན། སེམས་ཚོར། མྱོང་ཚོར། ཚོར་རྣོན། ཚོར་སྐྱེན། ཡང་རྣམ་འགྲེལ་ནང་བློའི་གཡེར་བག་ཅེས་པ་གསུངས་ཡོད་པ་དྲན་པས། བློ་གཡེར་རམ་ཡང་ན་རྣམ་རྒྱུན་དབྱིན་སྐད་ནང་emotion ལབ་དུས་ཕོག་ཐུག་ཤོར་བདེ། རྣམ་རྟོག་ཚ་པོ། འཁུམ་གཡེར་བཅས་ལ་ཡང་འཇུག་པར་སྙམ།
དབྱིན་སྐད་ཀྱི་ཡི་གེ་emotionསེམས་ཉམས་སུ་བསྒྱུར་ན་ལེགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཁ་ཤས་ཞུ་རྒྱུར། སྤྱིར་ཉམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་སྐབས་རེར་མཛེས་ཉམས་དང་ཁྲོ་ཉམས་ལྟ་བུ་སེམས་ནང་གི་གནས་སྟངས་དང་འགྱུ་འཕྲོ་ཕྱིར་ལུས་ཐོག་ཏུ་མངོན་པ་ཞིག་ལ་འཇུག་པ་དང་། ཕལ་ཆེ་ཤོས་སུ། ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཙུག་ལག་ཀུན་ཏུ་ཉམས་དེ་ནང་སེམས་ཀྱི་རོལ་བ་ལ་གོ།ཟློས་གར་དང་སྙན་ངག་གི་སྐབས་སུ་ཉམས་དང་འགྱུར་བའི་བརྡ་ཆད་འབྱུང་གི་ཡོད་ལ། ལྷག་ཏུ་ནང་དོན་རིག་པའི་ནང་དུ་ཉམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དུས་རྟག་པར་བཀོལ་གྱི་ཡོད།
ཕྱག་རྫོགས་ཞི་བྱེད་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ཁྲིད་ཀྱི་སྐབས་སུ། ཉམས་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་དེ་བེད་སྤྱོད་མང་བོ་གནང་འདུག །དཔེར་ན་གོ་ཉམས་རྟོགས་གསུམ་འབོད་པའི་ཉམས་ཀྱི་སྐབས་ཐོབ་ཀྱི་དོན་ནི་ནང་སེམས་ཀྱི་རྟོག་ཚོགས་ཡོད་དོ་ཅོག་ལ་མི་གོ་བར། གཙོ་བོ་ཏིང་ངེ་འཛིན་བསྒོམས་པའི་དྲོད་ཚད་དུ་ཐ་མལ་ལས་འགོངས་པའི་བཟང་ངན་གྱི་སྣང་བ་སྣ་ཚོགས་འཕྲོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཚོ་ལ་འཇུག །ཉམས་འབུལ་ལམ་རྟོགས་འབུལ་ཟེར་བའི་སྐབས་སུ། སློབ་མས་བླ་མར་ཉམས་འདི་དང་འདི་འབུལ་ཟེར་གྱི། ཚོར་བ་འདི་དང་འདི་འབུལ་ཟེར་སྲོལ་མེད་ཅིང་། ཉམས་འབུལ་སྐབས་ཀྱི་ཉམས་མང་ཆེ་ཤོས་emotionགྱི་ཁོངས་སུ་འདུས།
དེས་ན་བདག་གི་བློ་ངོར་གསར་དུ་ཤར་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དོན་དུ་སྔར་ནས་དགའ་བ་དང་ཁྲོ་བ་སོགསemotionལ་ཉམས་ཞེས་འབོད་སྲོལ་བྱུང་། དེས་ན། སེམས་ཉམས་ཞེས་གསར་དུ་བཟོས་པའི་ཚིག་འདིསemotionགྱི་དོན་ཇི་བཞིན་སྟོན་ནུས་སྙམ། འོན་ཀྱང་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཉམས་ཞེས་པ་ཆོས་སྐད་དུ་དེ་འདྲ་བཀོལ་གྱི་མེད་སྟབས། བོད་པ་མང་ཆེ་ཤོས་ཀྱིས་རྣ་ལམ་དུ་སེམས་ཉམས་ཟེར་བ་ལས་སེམས་ཚོར་ཞེས་འབོད་ན་འདྲ་ཆགས་པོ་འོང་ངེས་རེད། ཡིན་ནའང་། སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱི་མིག་བལྟས་ཚེ། མིང་ཚིག་གསར་པ་རྣ་བར་འགྲོ་མི་འགྲོ་བ་དེ་དག་རིམ་གྱིས་རྒྱུན་ལྡན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཉིན་རེའི་བརྡ་སྐད་དུ་སོང་འདུག །དང་བོ་བོད་ཀྱི་ལོ་ཆེན་དག་གིས་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་བཟོས་སྐབས། སྒྲ་དེ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་རྣ་ལམ་དུ་བརྗོད་མི་བདེའམ་རྫོབ་བོ་ཡོད་སྣང་བྱུང་སྲིད་ཀྱང་། ད་ལྟ་བོད་མི་ཚང་མས་དཀོན་མཆོག་གསུམ་གྱི་ཚིག་དེ་ཡར་ལྷ་ཁང་ནང་དུ་གསོལ་བ་འདེབས་སྐབས་ནས་བཟུང་། མར་ཁྲོམ་སྲང་དུ་འཛིང་མོ་བྱེད་སྐབས་རྣམས་སུ་གང་བྱུང་མང་བྱུང་དུ་བཀོལ་བཞིན་ཡོད།
གཞུང་ལྟར་ན། ཚོར་བ་དང་ཉམས་གཉིས་ལས་ཕྱི་མ་ཁྱབ་ཆེ་སྟེ། ཚོར་བ་ནི་སེམས་བྱུང་གི་བྱེ་བྲག་གཅིག་དང་། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཉམས་ནི་སེམས་བྱུང་གི་གསལ་བ་མང་བོའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བས། ཁྲོ་བ་དང་དགའ་བ་ལྟ་བུ་ཚོར་བ་མིན་ནའང་། ཉམས་མ་ཡིན་ཞེས་སུས་ཀྱང་བསྒྲུབ་དཀའ། ཡུལ་སྐད་དུ། བོད་ཀྱི་ལུང་བ་མང་བོར་དུས་རྒྱུན་དུ་ཚོར་ཞེས་པ་བྱ་ཚིག་ཏུ་བཀོལ་བཞིན་འདུག་ཅིང་། ཉམས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ནི་གཙོ་བོ་ཕྱི་ལུས་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་གསལ་བཤད་ཆེད་དུ་བཀོད་བཞིན་པ་ནི། མི་ཚོས་གླེང་མོལ་བྱེད་སྐབས་སུ། “ཁོ་ལ་རྫིག་ཉམས་ཆེན་པོ་འདུག །”ཅེས་དང་། “སྒྲོལ་མའི་སྐུ་འདི་ལ་མཛེས་ཉམས་འདུག་ད།”ཞེས་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་ནུས།
མནོ་བསམ་ཞིབ་མོ་བཏང་ན། སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས་ཀྱིད་དགོངས་འཆར་གནང་བའི་སེམས་ཚོར་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་དུ་ཡོད་ཀྱང་རུང་མེད་ཀྱང་རུང་། གང་ལྟར་གོང་དུ་འཕེལ་བཞིན་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་དུ་གདན་འདྲེན་འོས། གང་ལགས་ཞེ་ན། ནང་སེམས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཚོར་བ་དང་ཚོར་སྣང་གསལ་བཤད་བྱེད་པར་མེད་དུ་མི་རུང་བར་སྣང་།
ཨེ་མ། མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་ནས་ལུང་བསྟན་ཅིང་། ཟམ་གདོང་བླ་མས་གཏེར་ནས་བཏོན། འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ཀྱིས་དགོངས་པ་བཀྲལ། པད་མ་འབུམ་གྲུབ་མཐས་བློ་བསྒྱུར། ཨོ་རྒྱན་ཉི་མས་དག་སྣང་སྦྱངས། ཀརྡོ་ཕྱག་མཛོད་ཀྱིས་ཐེ་ཚོམ་མཛད། བདག་འོད་གསལ་གྱིས་དོགས་སློང་བརྩམས། ལ་དྭགས་བློ་བཟང་གིས་མཐའ་དཔྱོད་གནང་བའི་ཚིག་དོན་རིན་པོ་ཆེ་སེམས་ཚོར་ཞེས་པའི་བསྟན་པ་ཇི་སྲིད་བོད་ཡུལ་མ་སྟོང་བར་དུ་གནས་པར་གྱུར་ཅིག་གུ །ཛ་ཡ་ཛ་ཡ་སུ་ཛ་ཡནྟུཿ
འོད་གསལ་ལགས་ནས་ཉམས་ཞེས་པའི་སྐོར་ལ་མང་པོ་གསུངས་འདུག ཉམས་ཞེས་པའི་ཚིག་འདིར་ཡང་emotionགྱི་གོ་བ་ཞིག་ཏན་ཏན་ཡོད་པ་འདྲ། ད་དུང་མུ་མཐུད་ནས་དཔྱད་པ་གནང་ཐུབ་ན་དགེ་མཚན་ཆེ་བར་སྣང་།
ངས་ཚོགས་འདུ་དེ་ག་དུས་ཚོགས་མིན་དྲན་གསོས་ཀྱི་མི་འདུག་ལ་ཚོགས་འདུ་དེའི་ཐོག་ཏུ་དངོས་སུ་གཅར་ཡང་མ་མྱོང་། འོན་ཀྱང་དོ་སྣང་བྱུང་བ་ཞིག་ལ། སེམས་དང་སྲོག་གི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་ཐོག་ཉམས་ཞེས་པའི་ཚིག་འདིའི་ཐད་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་སྐབས་དེའི་མཁས་པ་འགའི་དབར་བགྲོ་གླེང་ཞིབ་ནན་གནང་བ་ཞིག་དྲན་གསོས། སྐབས་དེར་དགེ་བཤེས་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པ་ཡིན་ནམ། Alan Wallaceཡིན་ནམ་ཅིག་གིས་དབྱིན་སྐད་ཀྱི་flashཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཉམས་ཞེས་པའི་སྐད་དོད་དུ་སྤྱད་པ་འདྲ་ཞིག་ཀྱང་དྲན་སོང་། བཀའ་མོལ་འདི་སྒྲ་འཇུག་གིས་ཉར་ཡོད་སྟབས་རྣམ་པ་ཚོས་ཐུགས་སྣང་གནང་ཚེ་ཞིབ་མཇལ་ཡོང་ངེས།
༸གོང་ས་མཆོག་ནས་སྐབས་དེར། ཉམས་ཞེས་པ་གོམས་པའི་དབང་གིས་སེམས་ལ་འགྱུ་བ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་མིན་པར། དཔེར་ན་གློ་བུར་གོད་ཆགས་ཀྱི་དབང་གིས་མི་ཤི་རྐྱེན་ངན་བྱུང་བ་ལྟ་བུ་མཐོང་བའི་ཚེ་སེམས་ལ་སྙིང་པོ་མི་འདུག་སྙམ་པའི་ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོ་ཐོལ་གྱིས་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་ཤིང་། བདུན་ཕྲག་གཅིག་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་དེའི་ནུས་པ་ཡལ་ནས་འགྲོ་བ་ཡིན་གསུངས་པ་དྲན་གསོས།
བཀའ་རྙིང་གྲུབ་ཐོབ་རྣམས་ཀྱིས་གསུང་བའི་ཉམས་ཞེས་པ་ཡང་གློ་བུར་བའི་མྱོང་བ་ཞིག་གིས་ཐོལ་བྱུང་དུ་བསྐྱེད་པར་བྱས་པའི་སེམས་ཀྱི་འགྱུ་བ་ཞིག་ལ་ཏན་ཏན་གོ་དགོས་པ་འདྲ། གྲུབ་ཐོབ་དེ་ཚོ་རང་གི་གསུང་རྒྱུན་དུ་ཡང་། ཉམས་མྱོང་འཇའ་ཚོན་འདྲ་བའི་ལྟད་མོ་ཡིས། །བློ་ཆུང་བྱིས་པ་འདྲ་བའི་སྒོམ་ཆེན་བསླུས། །གསུང་སྲོལ་ལ་བལྟས་ན་ཉམས་ཞེས་པ་དེ་ཡག་པོ་ཞེད་པོ་ཅིག་ནི་མིན་པ་འདྲ།
དགེ་ལྡན་སྒོམ་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཉམས་སྣང་ཟེར་བའི་ཚིག་འདི་ཚོ་བེད་སྤྱོད་མི་གཏོང་བ་ནི་ཡིན་རྒྱུ་མ་རེད་སྙམ། འོན་ཀྱང་གང་དུ་བཏང་ཡོད་མེད་ནི་ཤེས་རྟོགས་མེད་ཀྱང་། གོང་གི། ཉམས་མྱོང་འཇའ་ཚོན་འདྲ་བའི་ལྟད་མོ་ཡི། །བློ་ཆུང་བྱིས་པ་འདྲ་བའི་སྒོམ་ཆེན་བསླུས། །ཟེར་བའི་ཚིག་འདི་འདྲེན་མཁན་གྱི་དགེ་ལུགས་ཀྱི་བླ་མ་དགེ་བཤེས་ནི་འདུག་ལགས།
སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས་ལགས།
ལགས་སོ། །མུ་མཐུད་དཔྱད་རྩོམ་གང་མང་གནང་རོགས། ཡག་པོ་འདུག།
གཤམ་གྱི་མཆན་འདི་བསྟན་འཛིན་དགེ་ལེགས་ཞུ་བས་བྲིས་པའི་Emotionདང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་གི་འོག་ཏུ་བྲིས་ཤིང་འདིར་ཡང་དྲངས་པ་ཡིན།
སེམས་འགུལ་ཐེབས་ཟེར་བ་བློ་དང་རིག་པ་ཤེས་པ་མ་རེད། སེམས་ལ་གཡོ་འགུལ་བྱུང་བའི་བྱ་བ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་རེད། emotionལ་ཤེས་པ་ཡིན་དགོས་པ་རེད། ཁ་ཤས་ཀྱི་མཆན་གཞན་དུ་ཕོག་ཐུག་ཤོར་བདེ་ཟེར་བ་དང་རྣམ་རྟོག་ཚ་པོ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་Emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་སྤྱད་སོང་། དེ་ཚོས་གཞུང་ལུགས་ལ་མ་བསམས་པར་རང་གར་བཤད་པ་རེད། ཕོག་ཐུག་ཤོར་བདེ་ཟེར་ན་སེམས་སམ་གང་ཟག་གང་ཞིག་གཉོད་ཆེ་ཆུང་གི་རང་བཞིན་ནམ་གཤིས་ཀ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་ཡིན་པ་ལས། དེས་emotionགྱི་གོ་བ་མི་སྟོན། རྣམ་རྟོག་ཚ་པོ་ཟེར་ན་གང་ཟག་ཅིག་གི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་འབྲེལ་ནས་གང་ཟག་དེ་ཉིད་ངོས་འཛིན་གྱི་དོན་སྟོན་པའི་ཚིག་ཅིག་རེད་མ་གཏོགས་emotionམི་སྟོན་པ་ཙམ་མ་ཟད། རྣམ་རྟོག་ཚ་པོ་ཟེར་བའི་སྒྲ་དེའི་ནང་ཤེས་པའི་དོན་མི་ལྡན།
ངས་emotionཟེར་བའི་ཚིག་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་གོ་བ་ཇི་ལྟར་རྒྱག་གི་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཚད་ལྡན་སེམས་ཁམས་རིག་པ་བའི་ཁུངས་བཀོད་ནས། ཐ་སྙད་དེ་ཉིད་ཀྱི་ནང་དོན་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བོད་ཀྱི་སྐད་བརྡ་ཞིག་ཡོད་མེད་དང་ཡོད་ན་ཡོད་པའི་ཁུངས་དང་རྒྱུ་མཚན་བཅས་བཤད་ཡོད།
ཕྱི་ནང་རིག་གནས་གཉིས་ཆར་ནང་བྱན་ཆུད་པའི་བོད་ཀྱི་གྲགས་ཅན་མཁས་པ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་དང་དགེ་བཤེས་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པ་གཉིས་ཀྱི་Emotionགྱི་སྐད་དོད་དུ་སྤྱད་པའི་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་དང་ཚོར་མྱོང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་གཉིས་བཀོད་དེ། ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནས་འབྱུང་བའི་ཁྱད་ཆོས་བདུན་ལྡན་གྱི་Emotionཟེར་བའི་དོན་གསལ་བར་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་སྐད་དོད་ཅིག་ལ་སེམས་ཚོར་ཟེར་བ་དེ་ཉིད་ལེགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བཤད་ཡོད།
ངས་oxfordདང་cambridge,ཟེར་བའི་ཚིག་མཛོད་དེ་ཚོའི་ནང་Emotionལ་གོ་བ་གང་འདྲ་བརྒྱབས་ཡོད་མེད་བཙལ་ནས་Emotionགྱི་འགྲེལ་བཤད་དང་དེའི་ནང་དོན་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བོད་བརྡ་བཙལ་མེད། ངས་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པ་མཁས་ཅན་paul Ekmanལྟ་བུས་འཕེལ་འགྱུར་རིག་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཌར་ཝིན་ལྟ་བུར་ཁུངས་གཏུགས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་བྱུང་བའི་emotionགྱི་ནང་དོན་དང་དེ་ཉིད་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བོད་བརྡ་འཚོལ་གྱི་ཡོད། དེ་དང་འབྲེལ་ནས་རྩོམ་ཡིག་བྲིས་ཡོད།
རྣམ་པ་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པ་གཞན་དག་གིས་Emotionལ་མཚན་ཉིད་ཇི་འདྲ་འཇོག་གི་ཡོད་མེད་མཁྱེན་མཁན་ཡོད་ན་དེ་དག་གི་ཁུངས་དང་འབྲེལ་ནས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནས་འབྱུང་བའི་Emotionཟེར་བའི་དོན་དག་དེ་ཉིད་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བོད་བརྡ་ཞིག་འཚོལ་རོགས། སེམས་ཁམས་རིག་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་ནང་emotionལབ་པ་དང་འཇིག་རྟེན་རང་ག་བའི་ཇ་ཁ་ཆང་ཁ་ནས་Emotionལབ་པ་གཉིས་ལ་ཡང་ནང་དོན་གཏིང་ཟབ་ལོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ནི། ཐལ་འགྱུར་བའི་གཞུང་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཆའི་ནང་སྟོང་པ་ལབ་པ་དང་འཇིག་རྟེན་ཐ་མལ་པའི་གྲོང་ཚིག་ནང་སྟོང་པ་ལབ་པ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་དང་ཀུན་ནས་མཚུངས།
བོད་དབུས་གཙང་ཁུལ་གྱི་རྒན་པོ་རྒན་མོ་ཚོས་ཞིང་ཁ་དང་ར་ལུག་བ་ཕྱུག་མཛོ་སོགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་སྐབས་སེམས་འགུལ་ཐེབས་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཐ་སྙད་དེ་emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་སྤྱད་དགོས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། བོད་དབུས་གཙང་ཁུལ་གྱི་རྒན་པོ་རྒན་མོ་ཚོས་ཆང་ཐུང་གླུ་གར་ལ་རོལ་དུས་མི་སྐྱིད་མི་བདེ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་སེམས་ཀྱི་མྱོང་ཚོར་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྐད་བརྡ་གྲངས་མེད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པས་སྐད་བརྡ་དེ་དག་ཀྱང་Emotionགྱི་སྐད་དོད་ལ་སྤྱད་རུང་བར་འགྱུར།
མདོར་ན་ངས་Emotionལ་ཁྱད་ཆོས་བདུན་གྲངས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་བཞེད་ཚུལ་བཀོད་དེ་དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་སྟོན་ནུས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཅིག་ང་ཚོའི་བོད་སྐད་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་གོ་རིམས་ཁྲོད་ནས་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་སྙམ་པའི་སྨོན་སེམས་བསྐྱེད་དེ་རྩོམ་ཡིག་དེ་བྲིས་པ་ཡིན།
གོང་དུ་བསྟན་འཛིན་དགེ་ལེགས་ལགས་ཀྱིས། གལ་ཏེ་དབྱིན་སྐད་ལ་ཡོད་པའི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཐ་སྙད་ཞིག་བོད་སྐད་ནང་དུ་མེད་ན་ངའི་ཡང་མེས་ཐོན་མི་ཨ་ནུ་ཁོང་བོད་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་མཛངས་བློན་མ་ཡིན་པའི་ཁྱབ་པ་དོན་གྱིས་ཁས་བླངས་དགོས་སོ། ཞེས་གསུངས་འདུག ད་ལྟ་ང་ཚོ་རྒྱུ་མཚན་མེད་པའི་གོ་ལོག་གི་ལ་རྒྱ་དང་ཞེན་ཁོག་འདི་འདྲ་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་མ་རེད།
ང་ཚོའི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཁྲོད་ཐོན་མི་ཨ་ནུ་འཚོ་བཞུགས་སྐབས་མཐོང་ཐོས་ལྟ་ཞོག་སེམས་ལ་ཡང་འཁོར་མྱོང་མེད་པའི་ཤེས་བྱ་དང་དངོས་པོའི་རྣམ་གྲངས་གཞལ་དུ་མི་སྤྱོད་པ་ཞིག་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། ཐོན་མི་ཞལ་བཞུགས་དུས་ཤེས་རིག་འདི་ཚོ་གཞི་གྲུབ་རྒྱུ་ཡིན་ན་ཤེས་རིག་འདི་ཚོ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྐད་བརྡ་དེ་བས་ཀྱང་གཞི་གྲུབ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྨྲོས་མི་དགོས་པའི་ཐོག དེང་སང་ཤེས་རིག་འདི་ཚོ་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་སུ་ཡང་ང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་གི་ཁྱབ་རྒྱའི་ཚད་གཞི་ཇི་ཙམ་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་འདིས་གོང་གི་ཚིག་དེ་ཚོར་སྣང་གི་ཚིག་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པ་མཐོང་གི་འདུག་སྟབས། ཐོན་མི་ཨ་ནུར་ལར་ཞེན་བྱེད་སྟངས་དེ་འདྲ་རང་ཞིག་མིན་དགོས་པའི་རེ་བ་ཡོད།
ང་ཚོའི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཁྲོད་ཀྱི་སྐད་བརྡའི་ནང་དབྱིན་སྐད་ཀྱི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཁྲོད་ཀྱི་སྐད་བརྡ་ཡོངས་རྫོགས་ལྟ་ཅི་བརྒྱ་ཆ་༦༠ཙམ་ཡོད་ན་ཡང་དགའ་པོ་ཡོང་ས་རེད། ཕྱི་རྒྱལ་བའི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཟེར་བ་གནས་ཚད་གང་ཙམ་མཐོན་པོ་ཡིན་པ་འདྲ། ང་ཚོའི་རྒྱུན་གྱི་སྐད་ཆ་ནི་བཟའ་བཏུང་འགྲོ་སྡོད་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལས་གོང་དུ་འཕགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་རེད། ཁྱད་པར་དེ་ཕྱི་རྒྱལ་དང་རང་ཅག་གི་ཤེས་ཡོན་གནས་ཚད་ལ་ཐུག་གི་ཡོད་པ་རེད།
ཐ་སྙད་ཅིག་གཏན་འབེབས་བྱེད་པར་རྩོད་པ་འདི་འདྲ་རིང་པོ་ཞིག་རྒྱག་དགོས་པ་དང་སོ་སོའི་འདོད་ཚུལ་མ་གཏོགས་དཔེར་མཚོན་འོས་པའི་ཚད་ལྡན་མཁས་པའི་གསུང་ལ་ཡིད་རྟོན་མི་བྱེད་པའི་ལྟ་ཚུལ་མཁྲེགས་པོ་ཞིག་བཟུང་བསྡད་པ་ཡིན་ན། བོད་པའི་སྐད་བརྡ་ནི་ཉིན་བཞིན་ཉམས་པའི་མཐའ་ལ་ཐུག་ངེས། ད་ལྟ་རང་རེའི་ལམ་བུ་ནི་རྒྱུ་མཚན་དང་ཚད་ལྡན་མཁས་པ་ཚོའི་དགོངས་བཞེད་དང་བསྟུན་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་རེད་མ་གཏོགས། ཆོས་རྒྱལ་ཚོའི་དུས་སྐབས་ནང་བཞིན་དབང་ཤུགས་ཀྱིས་གཅིག་གྱུར་བྱེད་པའི་དུས་དང་ཁོར་ཡུག་གཉིས་ཀ་མེད་པ་རེད།
Emotionདང་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཆ་འདི་རེ་ཞིག་མཐའ་མ་ཡིན། རྩོམ་པ་པོ་ཁྱེད་དང་གཞན་ཡང་དྲྭ་གྲོགས་མང་པོ་ཞིག་གིས་སྤྱི་སེམས་དང་འབྲེལ་ནས་བསམས་ཚུལ་གང་མང་གསུངས་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
འོད་གསལ་མཆོག་གིས་བྲིས་པའི་མཆན་ཞིག་ན།
“མྱོང་བ་ལྟ་བུ་ཚོར་བ་སྤུ་སུ་མ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཇུག་པ་ཐུགས་འཇག་འཚལ།” འདི་ནང་གི་སྤུ་སུ་དང་། ངས་ཐོས་པ་ངེས་འབྱུང་སྤུ་སུད། ཅེས་པའི་མིང་ཚིག་དེ་གཉིས་མི་འདྲ་བ་ཡིན་ནམ། གཅིག་ཡིན།
ཅོ་ནེ་བཀའ་བསྟན་གྱི་ཤིང་པར་ཡོངས་རྫོགས་སྤྱི་ལོ་༡༩༢༩དུས་སྐབས་སུ་མེད་པར་རང་རེའི་བློ་ཕམ་དགོས་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང་ཡང་། དེ་ལས་བསྐྲུན་པའི་བཀའ་བསྟན་དཔེ་ཆ་བོད་ཡུལ་གང་རུང་ཞིག་ན་ཡོད་ངེས། གཅིག་ཆ་ན། དེ་འདྲའི་མ་དཔེ་གཞིར་བཟུང་གསར་དུ་སྤར་པ་ཞིག་འཐོན་ངེས། ངས་དྲན་པ་ཞིག་ལ་mecrofiche ཕྲ་བའི་ཕྱིང་ཤོག་ཏུ་ཅོ་ནེ་བཀའ་བསྟན་ཡོད་ཟེར་ག་ཞིག་དྲན། དེ་ལྟར་དངོས་ཡིན་ན། རིང་མིན་བཀའ་བསྟན་དེ་སྤར་དུ་བསྐྲུན་པ་རིང་མིན་མཇལ་ཐུབ་པའི་རེ་འདུན་ལགས། ཞེས་སོ།
རྒན་ལ་དྭགས་བློ་བཟང་འཇམ་དཔལ་ལགས།
སྤུ་སུ་དང་སྤུ་སུད་གཉིས་ཕལ་ཆེར་ཡི་གེ་གཅིག་ལས་འབྱུང་བས་དོན་དག་གཅིག་ཏུ་སོང་བ་འདྲའང་། ཕྱི་མ་ཡུལ་སྐད་ལ་མང་རུ་བཀོལ་གྱི་ཡོད། དེས་ན། ངེས་་འབྱུང་སྤུ་སུ་མ་དང་ངེས་འབྱུང་སྤུ་སུད་གཉིས་འབྲི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གདམ་ག་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་སྟེ། དཔེར་ན། སྐྱེ་རྒུ་དང་སྐྱེ་དགུ་ལྟ་བུ་རེད། མ་ཡིག་ནི་མིང་མཐའི་ཆ་ཤས་སུ་འགྲོ་གི་ཡོད་སྟབས། བཀའ་རྒྱ་མ། ཆུ་ཁོལ་མ། གསེར་སྐུ་ལི་མ་ཞེས་མང་དུ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་བཞིན་དུ། རྙིང་ཕྱོགས་ཀྱི་གདམས་ངག་རྣམས་སུ་སྤུ་སུ་མ་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་དུས་རྟག་ཏུ་འབྱུང་བཞིན་འདུག །
དེས་ན། བོད་སྐད་ལའང་ལེགས་སྦྱར་དང་མཚུངས་པར་རྐྱེན་བྱིན་ཚུལ་ཡོད་ཅེས་སྨྲ་ན་མི་འོས་པ་མེད་སྙམ་དེ། དཔེར་ན། ལེགས་སྦྱར་གྱི་བརྡ་སྤྲོད་དུ། ཡུ་བན་ལས་ཏིའོ། །ཞེས་ཡུ་བ་ལ་ཏི་བྱིན་པས་ཡུ་བ་ཏིཿདང་། པ་ཊུ་ལ་མོ་རྐྱེན་ཨཱིཔ་བྱིན་ཚེ་པཊྭཱི་ཞེས་འགྱུར་ནས་མཁས་མ་དང་ལང་ཚོ་མའི་ཡི་གེ་འབྱུང་བ་དང་མཚུངས་སྙམ། རྒན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་གཞུང་ལ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་འདྲ་བས་བསམ་འཆར་འདི་ལ་ནོར་འཁྲུལ་ཡོད་ན་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་རོགས།
སྔོན་ཆད་ཅོ་ནེའི་ཟངས་པར་ལས་ཐོན་པར་གྲགས་པའི་འཕགས་པ་བརྒྱད་སྟོང་པ་ཞིག་ཐེངས་གཅིག་ཀློག་འདོན་བྱས་མྱོང་ཤིང་། ཡིག་གཟུགས་ཧ་ཅང་མཛེས་པོ་ཡོད་པ་དྲན། ཕྲན་གྱི་སྙམ་ཚོད་ལ། ཅོ་ནེའི་བཀའ་བསྟན་ཆ་ཚང་གི་མ་དཔེ་ཨ་མདོའི་དགོན་སྡེ་རྣམས་སུ་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཚོད་རེད།
དགོངས་དག། ཡིག་ནོར་མང་བོ་ཤོར་འདུག །འབྱུང-བྱུང མང་རུ-མང་དུ
གདམ་ག-གདམ་ང
དེ་ལས་ཀྱང་མང་འདུག་པས་བཅོས་རོགས།
འོད་གསལ་མཆོག་ནས་ལན་བྲིས་པར་བཀའ་དྲིན་ཆེ། ལྷག་པར་ཅོ་ནེ་བཀའ་བསྟན་གྱི་ཨ་མདོ་ཕྱོགས་ན་དཔེ་ཆ་ཡོད་པར་དགའ་བ་བརྟས། ངས་ལེགས་སྦྱར་ཤེས་པ་དེ་དཔེ་ཆ་འགའ་རེ་བོད་འགྱུར་དང་བསྡུར་ནས་ཀློག་པའི་སྐལ་བཟང་བྱུང་། སྒྲ་རིག་པའི་འགྲོ་ལུགས་ལེགས་པར་སྦྱང་མ་ཐུབ། ཡུ་བ་ཏཱི་ མོ་གཞོན་དང་། ཡུ་བ་ཀ་ ཕོ་གཞོན་ལ་ཟེར་བ་ཞིག་ཡིད་ལ་འདུག པ་ཊུ་ མཁས་པའམ་སྤྱང་པོ། དེ་ཡི་མོ་ཚིག་ལ་དཔེ་ཆ་ཞིག་ལ་བལྟ་ན་མ་གཏོགས་བློ་ལ་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་མི་འདུག བོད་སྐད་ལ་ཆེན་མོ་ཟེར་ཕོ་མོ་གཉིས་ཀ་དང་། བོད་སྐད་ལ་མིང་ཚིག་མ་ནིང་ཡིན་པ་ཞིག་གི་ཐ་སྙད་ཅིག་མ་མཐོང་། བོད་ཚིག་དག་ཆ་མང་པོར་གདམ་ང་ཡོད་ཅེས་པ་ཡང་། མ་དག་པ་དེ་བྲིས་པ་མང་སོང་ནས། གདམ་ང་ཅན་ཞེས་པར་མཐོང་། དཔེར་ན། སྐྱེ་དགུ་དང་སྐྱེ་རྒུ་ཞེས་བཀོད་ཀྱང་། ཕྱི་མ་འདི་མཐའ་ཅིག་ཏུ་མ་དག་པ་སྟེ། ཁ་ནས་བརྗོད་ཚུལ་གྱིས་དེ་ལྟར་བྱུང་། དེ་ལྟར་ན་གྲངས་ཀྱི་དགུ་ལ་ཡང་གདམས་ང་བྱེད་དགོས་ཏེ། ངའི་ཁ་སྐད་དུ གྲངས་ཀྱི་དགུ་ལ་རྒུ། བཅུ་དགུ་ལ་ཚང་མས། བཅུ་རྒུ་ཟེར་བ་ཡོད་དམ་སྙམ། ཞེས་སོ།
ནང་དུ་ཞེན་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་ལ་emotion ཟེར། e for enter ཞེས་པ་ནང་དང། motion ཞེས་པ་སྐབས་འདིར་ཞེན་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས། ནང་དུ་ཞེན་པའི་ཚོར་བ་ནི་དཔེར་ན་ཕན་ཚུན་བརྩེ་བས་གདུང་བ་དང་། འཇིགས་སྣང་གིས་བློ་ཤར་བ་དང་། ཁོང་ཁྲོ་བའི་དུས་སོགས་གང་ལ་ཡང་མི་འདྲ་བའི་ནང་ཞེན་གྱི་ཚོར་བ་ཡོད་སྙམ། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
འཇིག་མེད་བློ་གྲོས་ལགས་ཀྱིས་བློ་བསྐྱེད་ཆེན་པོ་གནང་སོང་བས་བཀའ་དྲིན་ཆེ། མུ་འཐུད་དཔྱད་འདི་འདྲ་བ་གང་མང་སྤེལ་གནང་རོགས།