༄༅།། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རིག་གཞུང་དང་ཤེས་ཡོན་ལ་རྟོག་ཞིབ།

སོ་རུ་ཚེ་རིང་། 

• ནང་དོན་སྙིང་བསྡུས།

བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བའི་སེར་སྐྱ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་མའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་རྩ་འཛུགས་ཐད་ངོས་འཛིན་རྟོག་ཞིབ་བརྒྱུད་ཕྱི་རབས་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་བོད་ཀྱི་གནའ་དེང་རིག་གཞུང་དང་ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རིམ་ཐད་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་རྒྱུ་གལ་འགངས་ཆེ་བར་མཐོང་བ་དང་། བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བའི་ཤེས་ཡོན་གནས་སྟངས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆར་བསྐྱལ་བའི་ངོས་འཛིན་དུ་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་དང་མ་སུ་རི་སློབ་གྲྭ་གཉིས་ཀྱི་བྱུང་བ་ངོས་འཛིན། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་གཞི་གཏན་འབེབས་ཀྱི་རིམ་པ། སློབ་མ་ཚོར་སྤྱི་འགྲོས་ཕྱག་འཁྱེར་གནང་སྲོལ་གསར་གཏོད་སོགས་ལ་གཞིར་བྱས་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་སྟེ། རྒྱུས་ཅན་དཔྱོད་ལྡན་རྒན་རབས་པ་འགར་འདྲི་ཞིབ་དང་མྱོང་བསྡུར་བྱས་པ་བརྒྱུད་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བའི་ཤེས་ཡོན་ཐད་ངོས་འཛིན་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན།

• གནད་ཚིག

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན། སྦག་ས་ཆོས་སྒར། མ་སུ་རིའི་སློབ་གྲྭ།  ཕྱག་འཁྱེར།

སྔོན་གླེང་།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་མིའི་དམག་དཔུང་བོད་ཀྱི་ཤར་མཐའ་ནས་སིམ་འཛུལ་གྱིས་མི་མང་རྣམས་བསླུ་བྲིད་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་རིམ་སྤེལ་དང་། ལྷག་པར་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་གཏོང་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་བཏང་རྐྱེན།  བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་ཉམས་པ་སླར་གསོ་དང་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ་ཆེད་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་གར་ནང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་༸ཞབས་སོོར་མི་འཁོད་ཐབས་མེད་བྱུང་འཕྲལ་བོད་མིའི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་དང་། གཞིས་སྒར་གསར་རྒྱག  སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས། ཆོས་རིག་རྒྱུན་འཛིན། རོགས་སྐྱོབ་ཐབས་འཚོལ་སོགས་བསྐྱངས་པའི་མཛད་པ་ཆུ་གཉེར་ལྟ་བུ་སྣེ་མང་རུ་འཛིངས་པའི་ཁྲོད་གཙོ་བོའི་དགོངས་གཞི་རང་རེས་ཕ་མེས་དུས་ནས་གཅེས་འཛིན་གནང་བ་ཕན་བདེ་མ་ལུས་པ་འབྱུང་བའི་གཞི་རྩ་གཅིག་པུ་༸རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ཉིད་རྩ་བརླག་ཏུ་སོང་ན་བོད་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལའང་གྱོང་གུན་ཁ་གསབ་ཐབས་བྲལ་བ་ཞིག་ཏུ་གཟིགས་ཏེ། རིས་མེད་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་བླ་སྤྲུལ་མཁན་པོ་དང་། གདན་ས་གསུམ་གྱིས་གཙོས་པའི་གཞུང་ཆེན་སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་བོད་གནའ་རབས་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལྟེ་གནས་ཐོག་མ་སྦག་ས[1] (Buxa)ཆོས་སྒར་<<སྦག་ས་ནང་བསྟན་ཤེས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་སློབ་གཉེར་ཁང་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་>>དང་། གཞོན་སྐྱེས་སྐྱ་བོའི་སྡེར་དེང་དུས་ཤེས་ཡོན་གཙོ་བོར་སྦྱོང་སའི་ལྟེ་གནས་ཐོག་མ་མ་སུ་རི་[2] (Mussoorie)སློབ་གྲྭ་<<བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སློབ་གྲྭ་>>འདི་གཉིས་གསར་འཛུགས་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་ཏེ། བོད་མི་སེར་སྐྱ་གཉིས་ལ་གནའ་དེང་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལྟེ་གནས་གསར་འཛུགས་མཛད་པའི་ལས་དོན་ཚགས་ཚུད་བྱུང་བས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཉམས་མེད་གསོན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་པར་མ་ཟད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱིས་གཙོས་པའི་མཐོ་སྒང་བོད་གངས་ཅན་པའི་ཡ་རབས་སྤྱོད་བཟང་གི་གོམས་གཤིས་དང་ཤེས་ཡོན་ཁྱད་ཆོས་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིིའི་སྡིངས་ཆར་སྐྱེལ་གནང་མཛད།

         དེ་བས་ན་རང་ཅག་ཁ་བ་གངས་ཅན་པ་ཙམ་མ་ཟད་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཡོངས་ལ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེ་དང་བྱིན་རླབས་ཀྱིས་མ་ཁྱབ་ས་མེད་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཞིང་། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་སྐབས་འདིར་མགོན་པོ་གང་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་གཞི་དང་ལམ་སྟོན་འོག  བོད་མི་བཙན་བྱོལ་གཞུང་དམངས་གཉིས་ནས་ཤེས་ཡོན་ཉམས་མེད་བསྐྱར་གསོའི་སྐུ་ངལ་རིམ་པར་བསྐྱོན་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆའི་སྟེང་འཛམ་གླིང་གི་སྣོད་བཅུད་གཉིས་ལ་ཕན་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱ་གཞག་བཟང་འཇོག་བསྐྱངས་པ་སོགས་ཕྱི་རབས་བོད་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་རྒྱུར་ཅུང་ཕན་པའི་ཀུན་སློང་དང་།  ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཛད་རྣམ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཆ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མགོན་པོ་གང་ཉིད་ཀྱིས་སྔ་རྗེས་སྩལ་བའི་ཤེས་ཡོན་ཐད་ཀྱི་བཀའ་སློབ་རིམ་པར་ཞིབ་མཇལ་རྟོག་འཇུག་བྱ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བ་བཅས་ཀྱིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་ལ་རྟོག་ཞིབ་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན་འདིར་དོ་ཁུར་བྱས་པ་ཡིན།

ས་བཅད་དང་པོ། སྦག་ས་ཆོས་སྒར་དང་མ་སུ་རི་སློབ་གྲྭའི་བྱུང་བ།

དང་པོ། སྦག་ས་ཆོས་སྒར།

སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་གྱི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པར་ཞུ་སྐུལ་བཀའ་ཡིག་གནང་བ་དེས་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཆབ་སྲིད་སྐྱབས་བཅོལ་བར་ངོས་བཞེས་གནང་། བོད་མི་རྣམས་གློ་ཡུལ་དང་། མོན་རྟ་དབང་། གཞན་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་སྣེ་འབྲེལ་མཚམས་ཁག་ནས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་རིམ་འབྱོར་ལ་བརྟེན་མི་ས་མ་རི་(Missamari)དང་། འབྲུག་དང་ས་མཚམས་སྦག་ས་(Buxa)བཅས་ལ་བཏང་བ་རྣམས་འཕྲལ་སེལ་གསོག་སྒར་གྱི་གནས་མལ་གྲ་སྒྲིག  དེའི་ཁྲོད་ནས་གདན་ས་གསུམ་གྱིས་གཙོས་པའི་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་བླ་སྤྲུལ་དང་མཁན་པོ། དགེ་འདུན་པ་མང་པོ་འབྱོར་མུས་རྣམས་བཞུགས་གནས་དང་སློབ་གཉེར་གནང་ཡུལ་སྦག་ས་ནང་བསྟན་ཤེས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་སློབ་གཉེར་ཁང་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་གསར་འཛུགས་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས།

དེ་ཡང་སྔར་ས་སྐྱ་པ་ནས་བཟུང་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་སོ་སོས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་བསྐྱངས་ཡོད་ནའང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ལ་ཐུག་གི་བར་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་སློབ་གཉེར་གནང་ཡུལ་འདི་སྐབས་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད། སྦག་ས་ཆོས་སྒར་འདི་བཞིན་མི་ཡུལ་ས་མཐར་བཙུགས་པའི་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མ་དང་བཀའ་བརྒྱུད། ས་སྐྱ། དགེ་ལུགས་བཅས་རིས་མེད་སེར་མོའི་སྡེས་རང་ལུགས་གཞུང་ཆེན་ཁག་ལ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་གཙོ་བོར་གནང་ཡུལ་གསར་པ་དང་ཐོག་མའང་ཡིན་སྟབས་མུ་མཐུད་འདི་ལྟར་འགྲོ་ཐུབ་པའི་དགོངས་བཞེས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ནེ་ཧ་རུ་མཆོག་ལ་གནང་བའི་བཀའ་ཡིག་ལས་“ངོས་ཀྱི་ལུང་པའི་ནང་རྒྱ་དམར་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་མི་རིགས་དང་བཅས་པ་རྩ་བརླག་ཏུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཧ་ཅང་ཡོད་མུས་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་སྦག་ས་དང་ཌ་ལ་ཧོ་སི་གཉིས་སུ་ཆོས་སྒར་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་ཡུལ་དང་། རྒྱ་གར་ནང་བོད་པའི་ཆོས་རིག་གོམས་སྲོལ་དང་རིག་གཞུང་མཐའ་དག་ཉམས་མེད་གནས་ཐབས་ཆེད་གྲྭ་བཙུན་ཚོས་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་མུ་མཐུད་སློབ་གཉེར་དང་ཉམས་བཞེས་གང་འདོད་བྱེད་ཆོག་པའི་དགོངས་བཞེས་བཀའ་འཁྲོལ་གནང་བར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་”[3] ཞེས་གསུངས་དོན་ལྟར་ཐོག་མར་སྦག་སར་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་བརྒྱར་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་རྒྱུའི་ཚད་བཀག་ལས་མེད་ཀྱང་། མགོན་པོ་གང་ཉིད་ཀྱིས་མེ་འཚིག་མེར་གཏུག་གི་ཐབས་ཤེས་གནང་འབྲས་སུ་སློབ་གཉེར་བ་ཆིག་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལ་མཐུན་རྐྱེན་མཁོ་སྤྲོད་གནང་རྒྱུའི་ཞལ་བཞེས་ཐོབ།   

མི་ལོ་དྲུག་ཅུའི་ཡར་སྔོན་གྱི་དེ་རིང་ཕྱིར་མིག་བལྟས་ན། <<བཤུལ་རིང་མི་ཚེའི་བྱུང་རབས་གནད་བསྡུས་>>ལས། “སྦག་ས་ཞེས་པའི་ས་གནས་སུ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༥ ནང་ཆོས་སྒར་ཐོས་བསམ་ནོར་བུའི་གླིང་ཞེས་འཛུགས་སྐྱོང་མཛད་” [4]ཅེས་དང་། <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ་>>ལས། “གདན་ས་གསུམ་གྱིས་མཚོན་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་མཉམ་འདུས་ཀྱི་སྦག་ས་(Buxa)ཆོས་སྒར་གསར་འཛུགས་བསྐྱངས་ཏེ་སྦག་ས་ནང་བསྟན་ཤེས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་སློབ་གཉེར་ཁང་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་”[5] ཞེས་མཚན་གསོལ་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཟླ་ལྔ་པའི་ནང་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་གསར་འཛུགས་བསྐྱངས་ཡོད།

སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ནང་བོད་ནས་བཙན་བྱོལ་ལ་ཡོང་བའི་གྲྭ་རིགས་དྲུག་སྟོང་ཙམ་ཡོད་པ་ཕལ་མོ་ཆེ་བོད་ས་ཤོར་ཉེའི་མཚམས་དང་བླངས་དམག་སྒར་ཁག་ཏུ་འཛུལ་ཞུགས་ཀྱིས་དམག་ས་དང་། ཁ་ཤས་དགོན་མ་ལག་སོ་སོ་ནས་ཐད་ཀར་བྲོས་ཕེབས་ཆོས་གོས་རྣམ་གསུམ་ཙམ་ལས་ཅི་ཡང་མེད་པའི་གྲྭ་རྐྱང་དཀྱུས་མ་ཤ་སྟག་ཡིན་སྟབས་དེ་འབྲེལ་དབྱེ་ཞིབ་དཀའ་བའི་རང་བཞིན་ལས་བོད་ནས་ཐད་ཀར་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་ནའང་སློབ་གཉེར་རྐྱང་པ་ལས་མ་ཚུད་པས་གྲྭ་པ་མང་པོ་ཞིག་སྐབས་དེར་ལམ་བཟོ་ཁག་དང་། དྭང་སློབ་དམག་སྒར། བཟོ་ལས་སྣ་ཚོགས། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཕ་ཚབ་མ་ཚབ་སོགས་ལ་བཏང་འདུག་པ། <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་ཚུགས་རིམ་ལོ་རྒྱུས་>>ལས། “༸གོང་ས་མཆོག་གི་དགོངས་བཞེད་སློབ་གཉེར་བྱེད་བཞིན་པ་ཤ་སྟག་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ལུགས་བཀའ་གནང་བ་ལྟར། གྲྭ་པའི་ཁྲོད་ནས་སློབ་གཉེར་བ་མིན་པ་རྣམས་སྦག་སར་འཚུད་ཐབས་མེད་”[6] ཅེས་དང་། <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་གྱི་བྱུང་བ་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་>>ལས། “གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་ནང་སློབ་གཉེར་བ་མ་ཡིན་པ་སེམས་ཆུང་རྣམས་རང་རང་འགྲོ་ཡུལ་དམར་སྒར་དང་། ལམ་བཟོ། བཟོ་ལས་སོགས་ལ་བོད་གཞུང་ནས་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད་”[7] ཅེས་གསལ་པོར་བརྗོད་འདུག 

ཞིབ་ཀྱིས་བརྗོད་ན་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ནི་ཐོག་མའི་ཆ་ལ་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་བསླབ་གཞི་གཅིག་གྱུར་གྱིས་སློབ་གཉེར་ཁང་ཞིག་མ་ཡིན་པ། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས། “སེར་མོ་བ་རྣམས་རང་རང་ཆོས་བརྒྱུད་འཛིན་སྐྱོང་ཆོས་སྤྱོད་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུ་དང་”[8] ཞེས་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་རིས་སུ་མ་ཆད་པ་ཆོས་སྒར་གཅིག་ལ་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་ལྟ་གྲུབ་སློབ་གཉེར་གནང་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་སྐབས་དེར་བོད་གཞུང་དམངས་ངོ་ཤེས་པ་ས་དང་གནམ་ལས་མེད་པའི་བོད་མིར་འབྲེལ་འདྲིས་ཟབ་པ་གང་ཡང་མེད་སྟབས། གནས་སྟངས་དེ་ལྟ་བུའི་འོག་གཞན་དྲང་མི་འཇོག་པའི་ཐུགས་བསྐྱེད་ལས་འཁྲུངས་པའི་ལམ་སྟོན་མཛུབ་འཁྲིད་ཐད་ཀར་གནང་བའི་བཀའ་དྲིན་ནི་གནམ་འོག་འདིར་གསེར་ནག་གིས་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་དགོས་པའི་ལས་དོན་འབའ་ཞིག་ཏུ་འཁུམས།

དེ་བཞིན་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་བསླབ་གཞིའི་དཔེ་ཆ་མཁོ་སྤྲོད་དང་གནས་མལ་མཐུན་སྦྱོར་འཕྲོད་བསྟེན་སྐོར། <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་ཚུགས་རིམ་ལོ་རྒྱུས་>>ལས། “ཀ་སྦུག་ཏུ་བཞུགས་པ་ཏྲེ་ཧོར་ས་འདུ་ཚང་ནས་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་གསུང་འབུམ་ཆ་ཚང་གཡར་པོ་ཞུས་ཏེ་མཉམ་འཁྱེར་སྦག་སར་གཟིགས་དཔེར་གདན་འདྲེན་ཞུས་”ཞེས་དང་། “རེ་ཞིག་གདན་ས་ཁག་གི་དགེ་འདུན་པར་གསུང་འབུམ་དེའི་ཐོག་ནས་ལེ་ཚན་བཏོན་ཏེ་ཕྱག་དཔེ་གཟིགས་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་གོ་སྒྲིག་གནང་། དེ་མིན་སློབ་གཉེར་བ་ ༡༥༠༠ ཐམ་པ་འཇོག་རྒྱུ་ཐུགས་གཏན་འཁེལ་ཡོད་རུང་ལག་རྡུམ་བྲག་འཛེགས་ལྟར་ཕྱག་དཔེ་མེད་པའི་སྐུ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་”[9] ཅེས་གསལ་བ་ལྟར་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་དག་ལ་ཡང་དེ་མཚུངས་དཔེ་རྒྱུན་གྱི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཡོད་པར་གཞིར་བཅས།

ཁོར་ཡུག་དང་གནམ་གཤིས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་བས་ནད་རིགས་ཀྱང་མང་པོ་འབྱུང་སླ་བའི་གནས་ཤིག་ཡིན་པ་<<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ་>>ལས།  “ལྷག་པར་དུ་ས་གནས་དེར་དགེ་འདུན་པའི་ཆེད་ཕོགས་ཟས་རིགས་ས་ཐག་རིང་པོ་ནས་འོར་འདྲེན་བྱེད་དགོས་པ་དེས་དཀའ་ངལ་འཕར་མ་ཞིག་བཟོས། ཟས་རིགས་ཕལ་ཆེ་བ་ས་གནས་སུ་འབྱོར་སྐབས་ལོངས་སྤྱོད་མི་འོས་པ་ཆགས་པ་དང་། ཟླ་ཤས་ཀྱི་ནང་སློབ་གཉེར་བ་དགེ་འདུན་པ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའ་ཤས་གློ་ནད་ཀྱིས་ཟིན་”[10] ཞེས་གནས་སྟངས་སྐྱོ་བོའི་ངང་མཁས་པས་བཙུན་པ་མ་བོར་བ་དང་། བཙུན་པས་མཁས་པ་མ་བོར་བ་ཞེས་པའི་དཔེ་ལྟར་ཚང་མས་དཀའ་ངལ་ལ་གདོང་ལེན་གྱིས་སློབ་གཉེར་ཐོག་ཐོས་བརྩོན་ཤུགས་ཆེན་པོ་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་སྟེ། ༸རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེའི་མེ་རོ་རྨང་ནས་གསོས་ཤིང་དར་རྒྱས་ཡུན་དུ་གནས་པའི་གཞི་རྩ་ལེགས་པར་ཚུགས་ཏེ་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་གྱི་རིམ་པར་གཅིག་འགྲུས་སུ་གཞོལ་གནང་ཐུབ་པར་བྱུང་ཡོད་པ་༸རྒྱལ་བའི་རང་རྣམ་<<བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་དབང་>>བརྒྱུད་ <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ་>>རུ་དྲངས་པ། “ངོས་ནས་ཁོང་རྣམས་ལ་འཕྲིན་ཡིག་དང་། སྒྲ་འཇུག་འཁོར་ཐག་བརྒྱུད་སློབ་སྐུལ་རོགས་འདེགས་བྱས་པ་ཡིན། ཐབས་བྱུས་འདི་ལ་ནུས་འབྲས་ཀྱང་གང་འཚམས་ཤིག་ཐོན་པའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་”ཞེས་གསུངས།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ ཙམ་ནས་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་དེ་བཞིན་དེང་མཐུན་སློབ་གྲྭའི་རྣམ་པར་འགྱུར་ཞིང་། སྔར་སྲོལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྤྱི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་མམ་འཆད་ཉན་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཕྱོགས་དེང་དུས་དང་མཐུན་པའི་ལམ་དུ་བགྲོད་ཐུབ་པར་བྱས། བོད་ཀྱི་ནང་བསྟན་རིག་གཞུང་འདི་ཉིད་དགོན་སྡེ་དང་གྲྭ་པ་རྐྱང་པས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱ་རྒྱུ་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་རིས་མེད་ཀྱི་སློབ་གཉེར་ཐོས་བསམ་དགོས་པར་དགོངས་གཞིར་བཟུང་ཡོད་པ་<<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ་>>ལས། “ཆོས་སྒར་སློབ་གྲྭའི་རྣམ་པར་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཡིན་པས་དགོན་པའི་རྣམ་པ་ཁེ་གཙང་བྱས་ན་མི་འགྲིགས། ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་ཡང་སློབ་གཉེར་བྱེད་ས་ཡོད་པ་ཞིག་དགོས་”[11] ཞེས་དང་། “ཡིག་ཆའི་སྐོར་ལ་དཀའ་ངལ་ཕྲན་བུ་ཡོད་ཀྱང་། དཔེར་ན། གདན་ས་གསུམ་ལ་མཚོན་ན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡིག་ཆ་སོ་སོའི་ལེགས་ཆ་ཡོད་རིགས་ཟུར་རྒྱན་ལྟ་བུ་བྱས་ཏེ་སྤྱི་མཚུངས་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་གྱི་གཞུང་ལ་གཏན་འབེབས་ཐུབ་པ་ཞིག་དང་། རྙིང་མར་མཚོན་ན་ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པ་དང་། མི་ཕམ་གྱི་བཞེད་གཞུང་། ས་སྐྱར་ཡང་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏའི་བཞེད་གཞུང་། བཀའ་བརྒྱུད་པར་དྭགས་པོའི་ཐར་རྒྱན་ལྟ་བུ་ཆོས་ལུགས་སོ་སོའི་རྩོད་མེད་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་བཞེད་གཞུང་གཙོ་བོ་རེ་རེ་ལ་གཏན་འབེབས་ཐོག་མཁས་པ་སོ་སོའི་བཞེད་དགོངས་ལེགས་ཆ་ཡོད་རིགས་ཟུར་རྒྱན་གྱིས་འཛིན་སྤེལ་གནང་ན་ཡག་པོ་ཡོང་གི་རེད་”[12] ཅེས་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་སྤྱི་ཕེབས་བཞིན་ཁུ་ནུ་བླ་མ་བསྟན་འཛིན་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་འོག་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ནས་མཁན་པོ་དང་མཁན་ཟུར། དགེ་བཤེས། སློབ་གཉེར་བ་བཟང་གྲས་རིགས་མ་སུ་རི་ནས་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་ཟླ་བ་འགའ་ཤས་གནང་རྗེས་ཕྱིར་སྦག་སར་ཕེབས།

སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ནས་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པ་རྣམས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་དེང་དུས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ཐད་གང་འཚམས་ཐུགས་རྒྱུས་ཡོད་པར་གྱུར་ཏེ་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་ནང་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའིི་དགོན་གནས་མ་ལག་རྣམས་སུ་སློབ་སྤེལ་ཐུབ་པའི་རྨང་གཞི་ལྟ་བུར་གྱུར་འདུག་པ་<<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ་>>ལས། “ཆོས་སྒར་དེར་ཕེབས་པའི་དགེ་འདུན་ཕྱག་དཔེ་བ་དེ་དག་རིམ་པས་འདུས་སྡེ་ཆེན་པོ་དག་གི་ས་བོན་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད་”[13] ཅེས་གསུངས།

དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཁྲོད་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ལ་སོགས་པའི་དགོན་གནས་མ་ལག་གི་གྲངས་<<གངས་ཅན་ཤེེས་རིག་བང་མཛོད་>>ནང་ཉིས་བརྒྱ་ང་དྲུག་[14]སྐོར་ཡོད་ཚུལ་གསལ། རྩ་བའི་ཆ་ནས་དགོན་པ་གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་སློབ་གཉེར་བྱེད་སྟངས་དང་བསླབ་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ལ་ཁྱད་ཆེ་བ་མང་དུ་ཡོད་ནའང་དུས་བསྟུན་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གྱི་ཐབས་བྱུས་ལྷུར་ལེན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་ཆོས་སྡེ་ཁུངས་སོ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་སོགས་བཀླག་ན་གསལ་པོར་ངེས་ཤེས་རྙེད། བསྟན་པའི་མེ་རོ་རྨང་ནས་གསོས་ཞེས་པ་ནི་མཛད་བཟང་འདི་ལྟ་བུར་གོའོ། །

གཉིས་པ། མ་སུ་རི་སློབ་གྲྭ།

མ་སུ་རི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སློབ་གྲྭ་འདི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་གསར་འཛུགས་ཀྱིས་དབུ་བརྙེས། སློབ་ཕྲུག་གི་ཡོང་ཁུངས་བོད་གཞུང་དམག་སྒར་ཁག་དང་། བསྟན་སྲུང་དྭང་དམག ཀ་རྡོར་སྒང་གསུམ། རིས་མེད་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་དང་གསོག་སྒར་སོ་སོའི་མི་མང་། གཞུང་ཞབས་ཁོངས་མི་བཅས་ཁྱོན་བསྡོམས་སློབ་ཕྲུག་ལྔ་བཅུ་དང་། བླ་དཔོན་ཁག་གི་ཆིབས་ཞབས་ཁོངས་ཡོད་པའི་ཞབས་གྲས་མི་བདུན་དམིགས་བསལ་སློབ་འཇུག་བྱས། སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ལོ་ཚོད་ཆ་སྙོམས་རང་ལོ་ ༡༣ ནས་ ༣༠ བར་ཡིན་པ་དང་།  དེ་ལྟར་དམིགས་འཛུགས་གནང་དགོས་དོན་ཡང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་སྲིད་བློན་ནེ་ཧ་རུ་མཆོག་ལ་སྩལ་བའི་བཀའ་ཡིག་ལས། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མི་རབས་གཞོན་པ་རྣམས་རྒྱ་གར་དུ་སྡོད་རྒྱུན་རིང་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་གང་མགྱོགས་ཁོང་ཚོར་ཤེས་ཡོན་དང་ལས་རིགས་འདྲ་མིན་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་ཐབས་དང་། གལ་ཏེ་གོ་སྐབས་འདིི་དམིགས་བསལ་མཐུན་འགྱུར་གནང་འོས་སུ་འགྱུར་ཚེ་སློབ་ཕྲུག་རང་ཉིད་ཙམ་མ་ཟད་མ་འོངས་བོད་གཞུང་ལའང་ཕན་ཐོགས་ངེས་གཏན་ཡོང་རྒྱུ་”[15] ཞེས་གསུངས་དོན་ལྟར་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་མིའི་ཕྲུ་གུ་རྣམས་ལ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེར་བརྩིས་ཏེ་སློབ་གཉེར་ཆེད་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་སོགས་འགན་བཞེས་གནང་ཡོད།

མ་སུ་རི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སློབ་གྲྭ་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར། <<བཤུལ་རིང་མི་ཚེའི་བྱུང་རབས་གནད་བསྡུས་>>ལས། “༡༩༦༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༣ ཉིན་གཟའ་སྐར་འབྱུང་འཕྲོད་མཆོག་ཏུ་དགེ་བའི་ཉིན་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་དངོས་གཞི་བསྐྱངས་”[16] ཞེས་གསལ་བ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་བཀའ་དགོངས་ལྟར་བོད་དགེ་དང་། ཆོས་དགེ་གཅིག་ལྕོགས་དགའ་ལྡན་ཛེ་སྨད་སྤྲུལ་སྐུ་དང་། ཨང་རྩིས་དང་སློབ་སྤྱི་གཅིག་ལྕོགས་ཕྲེང་རིང་ཛ་སག་འཇིགས་མེད་སུམ་རྩེན་དབང་པོ། ལྷ་ལྕམ་རིན་ཆེན་སྒྲོལ་མ། དབྱིན་དགེ་ལྕགས་སྤྲག་ལྕམ་སྐུ་ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ་དང་། ཕྲེང་རིང་རིམ་བཞིའི་ལྕམ་ཚེ་རིང་དབྱངས་འཛོམས་ལགས་སོགས་ཡིན་འདུག རིམ་གྱིས་རྡོ་རྗེ་གླིང་གཏན་སློབ། ཌལ་ཧོར་གཏན་སློབ། སིམ་ལ་གཏན་སློབ། བྷེལ་ཀོབ་དབུས་སློབ། མོན་གྷོ་གཏན་སློབ། ཀ་སྦུག་གཏན་སློབ་སོགས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ བར་ལོ་བཞི་ཙམ་རིང་གཏན་སློབ་ཁག་བདུན་གསར་འཛུགས་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ བར་ཁྱོན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭའི་གྲངས་འབོར་<<བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་>>ནང་བརྒྱ་དང་བཅུ་བཞི་[17]དང་། <<གངས་ཅན་ཤེས་རིག་བང་མཛོད་>>ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭའི་གྲངས་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་[18]ཞེས་གསལ་འདུག་ཀྱང་ད་ཆ་སློབ་གྲྭ་ཉེར་བདུན་ཙམ་ཟླ་བསྒྲིལ་དང་སྒོ་བརྒྱབ་ཟིན་པ་སོགས་ཐོག་མར་མེད་ས་ནས་ཡོད་པ་དང་ཡོད་པ་ནས་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གྱི་དཔེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་འཕེལ་འགྲིབ་འགྲོ་བཞིན་པ་འདིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་གནས་བབ་སྔོན་ཆད་ལས་གནས་བབ་ཇེ་ཞན་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་ཚོད་དཔག་ཀྱང་བྱེད་ཐུབ།

ས་བཅད་གཉིས་པ། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་གཞི་གཏན་འབེབས་ཀྱི་རིམ་པ།

སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ནས་དུས་ཡུན་ཟླ་བ་བཅུ་འཁོད་མེད་ཀྱང་ཐུགས་བསྐྱེད་ཟབ་མོས་དངོས་སུ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན་གྱིས་ཚུལ་དུ། སློབ་གྲྭའི་སློབ་རིམ་གྲངས་འབོར་དང་འཚམས་པའི་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་ཕྱོགས་སྐབས་དེའི་བཀའ་ཤག་རྙིང་པའི་བཀའ་བློན་རྣམ་པ་དང་། མ་སུ་རི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སློབ་གྲྭའི་གཙོ་འཛིན་ཀུན་གླིང་འོད་ཟེར་རྒྱལ་མཚན། བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞིའི་ཁོངས་ནས་གནད་གྱིས་ཀ་བ་ལྟ་བུའི་མཁས་གྲུབ་གཉིས་ལྡན་གྱི་སྐྱེས་བུ་པད་བཀོད་བདུད་འཇོམས་སྤྲུལ་སྐུ་འཇིགས་བྲལ་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ་དང་། དགའ་ཤར་ཛེ་སྨད་སྤྲུལ་སྐུ་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་བསྟན་འཛིན་ཡར་རྒྱས། ངོར་ཐར་རྩེ་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ། རྭ་སྟོད་སྐྱོང་བླ་སྤྲུལ་སྐུ་ངག་དབང་བློ་བཟང་། ལྷ་ལུང་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་སོགས་མཉམ་ཞུགས་གོ་བསྡུར་མཐིལ་ཕྱིན་མཛད་དེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༡༢ ནང་ལྷན་ཚོགས་འཆར་འབུལ་དོན་ཚན་བཞི་ཞུས་དོན་ལ་ལག་བསྟར་ཕྱག་རྟགས་གསོལ་སྩལ་བྱུང་བའི་སྙིང་དོན། དེང་དུས་དང་འཚམས་པའི་རིག་གསར་ཐབས་ལམ་གསར་པ་དང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ། བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་ཁག་ནང་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་། རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས། བརྡ་སྤྲོད་དང་སྙན་ངག་སོགས་ཀྱང་ངེས་པར་ཚུད་ཡོད་པར་མ་ཟད། སློབ་ཚན་དེ་དག་འཛིན་རིམ་དང་པོ་ནས་ངོ་སྤྲོད་ཀྱིས་རིམ་པས་འཛིན་རིམ་མཐོ་སར་སླེབས་སྐབས་གནའ་དེང་གཉིས་ཀའི་གོ་བ་གཏིང་ཚུགས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། འཛིན་རིམ་བདུན་པ་མན་འཛིན་གྲྭ་རེར་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་ཏེ། སློབ་དེབ་དེའི་ནང་གོང་བཤད་སློབ་ཚན་ཚང་མ་ཚུད་པ་བྱ་རྒྱུ། འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པ་ནས་རྒྱལ་རབས་དང་ནང་ཆོས་སོགས་སློབ་ཚན་རེར་སློབ་དེབ་རེ་ལོགས་སུ་རྩོམ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ་བྱས།  ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ནས་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་འགོ་འཛིན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ཟླ་ ༡༡ ཙམ་ལ་སྔོན་འགྲོའི་འཛིན་གྲྭ་གསུམ་དང་། དངོས་གཞིའི་འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་ནས་ལྔ་པའི་བར་གྱི་སློབ་དེབ་ཆ་ཚང་པར་བསྐྲུན་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། མུ་མཐུད་འཛིན་རིམ་དྲུག་པ་ནས་བཅུ་གཅིག་བར་གྱི་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་དང་སྔོན་བརྩམས་ཟིན་པའི་གཞི་རིམ་འོག་མའི་སློབ་དེབ་རྣམས་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱང་གནང་།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ ལོར་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་སྤྱི་དང་དགེ་རྒན་ཁག  དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་བ། ལྷན་ཁང་ལྔའི་བཀའ་བློན་དང་ལས་རོགས། ལྡི་ལི་ཤེས་རིག་འགན་འཛིན། སྤྱི་འཐུས། ཤེས་རིག་ལྷན་ཁང་གི་དྲུང་ཆེ་སོགས་མི་གྲངས་བདུན་ཅུ་ཙམ་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་ཤེས་རིག་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དང་པོ་སྐོང་ཚོགས་ཐོག་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། “ང་ཚོ་རྒྱ་གར་ནང་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་འཕྲལ་དང་མི་འདྲ་བར་ད་ཆ་ང་ཚོའི་ལས་རིམ་ཚང་མ་འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ལག་བསྟར་གོམ་བགྲོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ད་དུང་ནུས་པས་མ་ལྡང་བ་དང་ཆ་རྐྱེན་མ་ཚང་བ་ཇི་སྙེད་བསྡད་ཡོད་པས། ད་ཡོད་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཡར་རྒྱས་གཏོང་གལ་ཆེན་པོ་འདུག་”[19] ཅེས་དང་། “སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཆོས་ཀྱི་གོ་བ་ལེགས་པོ་ཆགས་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས། ཁོང་ཚོར་གཞི་ལམ་འབྲས་བུའི་རྣམ་གཞག་གོ་བརྡ་ཡག་པོ་སྤྲད་ནས་སློབ་ཁྲིད་ལེགས་པོ་བྱ་དགོས་”[20] ཞེས་ལམ་སྟོན་གསུངས་པའི་དགོངས་གཞི་ལྟར་གནའ་དེང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་སློབ་གཞི་གྲ་རྒྱས་གསར་བསྐྲུན་གནང་སྟེ་གནའ་དེང་གི་ཤེས་ཡོན་གྱིས་ཕྱུག་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པ་གང་མང་བྱུང་སྟེ་བཙན་བྱོལ་བོད་ཀྱི་གཞུང་ཞབས་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ལ་ལོ་མང་རིང་ངས་ཁུར་དང་ལེན་ཞབས་འདེགས་ཞུ་ཐུབ་པ་མང་པོ་སྐྱེ་བསྲིང་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།    

ས་བཅད་གསུམ་པ། སྤྱི་འགྲོས་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་སྲོལ་སོགས་ལ་བརྟེན་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆར་བསྐྱལ།

         སྤྱིར་བོད་ཀྱི་ཐུན་མིན་ཤེས་ཡོན་ལམ་ལུགས་ཐོག་གོད་ཆག་དང་ཕམ་ཉེས་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ནས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་པའི་འོག་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བས་ཤེས་ཡོན་ཉམས་མེད་སོན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་ནི། སློབ་གྲྭ་ཁག་ཚུགས་ཐུབ་པ་དང་དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་ཁོ་ནས་ཐོན་པ་རིམ་བགྲོད་ཀྱིས་འཛིན་རིམ་བཅུ་པ་དང་བཅུ་གཉིས་པའི་བར་ཕྱག་འཁྱེར་སོགས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་འབུལ་གནང་ཡོད་པ་དང་།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་སྦག་སའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་གནས་སྤོས་ཏེ་གདན་སའི་ནང་དུ་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་བཏོད་ནས་གཞུང་ཆེན་གང་རུང་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་ཕྱོགས་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་དགོས་གལ་ཆེན་པོར་གཟིགས་ཏེ། ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་གིས་གཙོས་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་གཞུང་ཆེན་སློབ་གཉེར་པ་རྣམས་ལ་རང་ཁུངས་སོ་སོ་ནས་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་སྲོལ་གསར་གཏོད་གནང་།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༤ ཤིང་སྟག་ཆོ་འཕྲུལ་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོའི་སྐབས་དགེ་ལྡན་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ཆེན་པོའི་ཐེངས་དང་པོའི་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པ་དང་སྔགས་རམས་པའི་མཚན་བཏགས་ཕྱག་འཁྱེར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་འབུལ་བཞེས་གནང་བ་ནས་བཟུང་གནའ་རབས་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལམ་སྲོལ་དང་མཐུན་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་དབུ་བརྩམ། གཙུག་ལག་སློབ་གཉེེར་ཁང་གི་གནས་རིམ་གཅིག་མཚུངས་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ལོ་རིམ་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་ལ། བཀའ་རམས་པའམ། གཞུང་ལུགས་འཛིན་པ།( B.A.) ལོ་རིམ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པ་ལ། སློབ་དཔོན་ནམ། མང་དུ་ཐོས་པ། (M.A) ལོ་རིམ་ལྔ་པ་དང་དྲུག་པ་ལ། ལྷ་རམས་པའམ། ངག་གི་དབང་ཕྱུག (Ph.d.) བཅས་ཀྱི་གནས་ཚད་དང་མཉམ་པར་མཚན་བསྟོད་གནང་སྲོལ་བཏོད།[21] (མིང་ཕྱི་མ་རྣམས་སྐྱ་བོའི་རིགས་ལ་གནང་རྒྱུའི་མཚན་བཏགས་ཀྱི་མིང་ཡིན་ནམ་སྙམ།)

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ ལོར་དགེ་ལྡན་ནང་བསྟན་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ལྷན་ཚོགས་ཁང་དུ་གདན་ས་གསུམ་གྱི་མཁན་པོ་རྣམ་པ་དང་། མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་མཆོག གདན་ས་ཁག་ནས་མཁས་དབང་རེ་བཅས་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་དགེ་ལུགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་དང་། སློབ་ཚན། འཛིན་གྲྭའི་ཐ་སྙད། རྒྱུགས་ལེན་ཕྱོགས་བཅས་གསར་བཟོ་གནང་སྟེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ལོ་ནས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུགས་སྤྲོད་རིམ་པ་ཐོག་མའི་སྲོལ་ཕྱེས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༩  ལོར་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པ་ཐོག་མ་བྱུང་རིགས་ལ་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་ལམ་ཞུས་ཡོད།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ནས་རིས་མེད་གདན་ས་ཁག་ཏུ་ཚན་རིག་ཟབ་སྦྱོང་དབུ་འཛུགས་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་དགེ་ལྡན་ལུགས་བཟང་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ཆེན་མོའི་དགེ་ལུགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ནང་སྔར་ཡོད་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔར་རྩོད་རྒྱུགས་དང་བྲིས་རྒྱུགས་ཐོག་བཀའ་རམས་ལོ་རིམ་དང་པོ་ནས་དེང་དུས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཚན་རིག་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་དངོས་ཁམས་ཚན་རིག  སྐྱེ་དངོས་ཚན་རིག། དབང་རྩའི་ཚན་རིག་བཅས་ཀྱི་སློབ་ཚན་ལོ་དང་པོ་གཉིས་ཀྱི་ཁར་གསར་དུ་བཞག་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ནས་རྒྱུགས་སྤྲོད་དང་། རྒྱུགས་འབྲས་ཀྱི་ཐོབ་ཆ་དགེ་ལུགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་སྤྱིའི་བསྡོམས་ཐོབ་ཁོངས་བརྩིས་ཏེ་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པ་ཐོན་མཚམས་གནའ་དེང་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཤེས་ཡོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལྡན་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་སྲོལ་གྱི་ལམ་ཡངས་པོ་ཕྱེ་གནང་མཛད་པ་འདི་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་གང་ལ་ཡང་མ་བྱུང་བའི་འབུར་ཐོན་གྱི་བྱ་གཞག་ཅིག་རེད།

དེ་མཚུངས་བཙུན་མ་རྣམས་ལ་ཡང་གཞུང་ཆེན་སློབ་གཉེར་གནང་བའི་ལམ་སྲོལ་གསར་བཏོད་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་རིས་མེད་བཙུན་མའི་ཁོངས་ནས་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔར་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པའི་བཙུན་མ་རྣམས་ལ་དགེ་བཤེས་མའི་མཚན་བཏགས་ཕྱག་འཁྱེར་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོ་འདིར་དགེ་བཤེས་མ་རྣམས་ལ་གསང་སྔགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཐེངས་དང་པོ་ཐོན་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་བའི་ལམ་སྲོལ་བྱུང་བ་སོགས་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་ནང་འཁོད་འོས་ཤིང་རླབས་ཆེན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན།

དགེ་བཤེས་མར་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། “ཞྭ་སེར་དང་ཞྭ་དམར་ཟེར་བ་སོགས་ཞྭ་མོའི་ཁ་དོག་ཤོད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཞྭ་མོའི་སྟེང་ན་ཡོད་པ་འདྲ་བོ་ཞིག་སྟོན་གྱི་འདུག་ཀྱང་། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དགེ་སློང་གི་ཡོ་བྱད་བཅུ་གསུམ་ཞེས་འཚོ་བའི་ཡོ་བྱད་བཅུ་གསུམ་གསུངས་པའི་ནང་དུ་ཞྭ་མོ་ཡོད་པ་མ་རེད་”[22] ཞེས་གསུངས་པའི་དགོངས་དོན་མཐིལ་རྟོགས་པར་བྱ་རྒྱུ་ནི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་ཅན་དུ་འདུག་ཅེས་ཞར་བྱུང་གི་ཚུལ་དུ་སྨྲས་པའོ།།

མཇུག་གླེང་།

མདོར་ན། ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་རིས་མེད་ཐོག་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་གྱི་བརྒྱུན་བསྐྱངས་ཏེ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གཙོས་པའི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ལ་སོགས་པའི་སློབ་གཉེར་གནང་སྟངས་དང་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་སྲོལ་སོགས་ད་ཆར་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་ཕྱོགས་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་བགྲོད་ཐུབ་པ་འདི། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་དང་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་གཞུང་དམངས་ཡོངས་ཀྱིས་གནའ་དེང་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཡ་རབས་སྤྱོད་བཟང་གི་གོམས་གཤིས་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆར་བསྐྱལ་ཐུབ་བྱུང་བ་འདི་ངོས་འཛིན་གསལ་པོར་གནང་ཐུབ་པར་མ་ཟད། མུ་མཐུད་ཁོང་གི་དགོངས་གཞིའི་ཐོག་ཤར་བསྐྱོད་བྱས་པ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མདུན་ལམ་འོད་སྟོང་ལྡན་པར་གྱུར་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ངོ་གནོངས་མི་དགོས་པ་ཞིག་དང་། ང་ཚོའི་མི་རབས་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མི་རབས་ཕྱི་མ་རྣམས་ལ་གོ་བསྐོན་ཡང་དག་པར་བྱས་པ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པ་གང་གིས་སྙོན།

སྤྱིར་ཁོ་བོ་ཤེས་བྱ་ཡོན་ཏན་དང་རིག་སྟོབས་ཀྱི་ནུས་པ་དམན་པས་བརྗོད་གཞི་འདི་འདྲ་བ་ཞིག་དཔྱོད་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མི་ལྡན་ཡང་། ད་ལོའི་ན་གཞོན་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གོ་སྐབས་འདི་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ་རང་གཞུང་ནས་རིག་གཞུང་ཐོག་ཞབས་འདེགས་ཞུས་པར་མཐོང་ཚེ་རང་ཉིད་འདི་རིགས་ལ་དགའ་མོས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་རང་གཞུང་ལ་ཡང་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཚུལ་དུ་<<བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རིག་གཞུང་དང་ཤེས་ཡོན་ལ་རྟོག་ཞིབ་>>ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞི་འདི་བདམས་ཏེ་གང་ལྕོགས་འབད་ནས་ལས་ཞོར་དུ་བྲིས་པའི་ཆེད་རྩོམ་འདི་ལ་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་ཆ་མང་ངེས་ན་དཔྱོད་ལྡན་གཟུར་གནས་དག་གིས་ཡོ་བསྲངས་དང་དགོངས་འཆར་ཡོང་རེ་བཅས། ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་གི་༸རྒྱལ་བའི་མཛད་རྣམ་རྩོམ་སྒྲིག་སྡེ་ཚན་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་ཁོངས་མི་སོ་རུ་ཚེ་རིང་གིས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༢༥ གྲུབ་པར་བགྱིས་པ་དགེའོ།། །།

ལུང་ཁུངས།

[1] འབྲུག་དང་ས་མཚམས་ནུབ་བྷང་གལ་མངའ་སྡེའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས།

[2] རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཨུཏ་རན་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ལྡེ་ར་ལྡུན་གྲོང་ཁྱེར་ནས་རྒྱང་ཐག་སྤྱི་ལེ་སུམ་ཅུ་ཙམ་གྱི་སར་མ་སུ་རི་གྲོང་བརྡལ་གྱི་རྒྱབ་ངོས་སྐྱིད་གཤོངས་(Happy Valley)ཞེས་པའི་རི་གཤོངས་དེར་ཆགས་ཡོད།

[3]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བདུན་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༣༣༠ དང་ ༣༣༡  ནང་གསལ།

[4]  <<བཤུལ་རིང་མི་ཚེའི་བྱུང་རབས་གནད་བསྡུས།>>  ༢༠༠༢ བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༡༦  ཤོག་ངོས་ ༢༡༣ ནང་གསལ།

[5]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བདུན་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༡༢ ནང་གསལ།

[6]  <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་ཚུགས་རིམ་ལོ་རྒྱུས།>> ༢༠༡༥ བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༣༧ ཤོག་ངོས་ ༡༣ ནང་གསལ།

[7]  <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་གྱི་བྱུང་བ་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ>> ༢༠༠༣ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༡༧ ནང་གསལ།

[8]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་ལྔ་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༤༢༥ ནང་གསལ།

[9]  <<སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ཐོས་བསམ་ཐར་འདོད་གླིང་ཚུགས་རིམ་ལོ་རྒྱུས།>> ༢༠༡༥ བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༣༧ ཤོག་ངོས་ ༩༧ ནང་གསལ།

[10]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བདུན་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས།  ༡༣ དང་ ༡༤  བར་གསལ།

[11]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བརྒྱད་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས།  ༣༠༥ ནང་གསལ།

[12]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བརྒྱད་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས།  ༣༠༧ ནས་ ༣༠༨ བར་གསལ།

[13]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བདུན་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༡༤ ནང་གསལ།

[14]  <<གངས་ཅན་ཤེས་རིག་བང་མཛོད།>> བཙན་བྱོལ་ནང་གི་དགོན་སྡེ་ཁག  དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་འགྲེམས་ཞུས།

[15]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བདུན་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༣༢༨ ནང་གསལ།

[16] <<བཤུལ་རིང་མི་ཚེའི་བྱུང་རབས་གནད་བསྡུས།>>  ༢༠༠༢ བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༡༦  ཤོག་ངོས་ ༩༦ ནང་གསལ།

[17]  <<བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་སློབ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས།>> དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༠༩ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་དང་དཔར་འགྲེམས་བྱས།

[18]  <<གངས་ཅན་ཤེས་རིག་བང་མཛོད།>> བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག  དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་འགྲེམས་ཞུས།

[19]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བརྒྱད་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༢༣༢

[20]  <<མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ།>> གླེགས་བམ་བརྒྱད་པ། དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ། ༢༠༡༦ ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་ནས་དཔར་སྐྲུན་ཞུས།  ཤོག་ངོས་ ༢༣༣

[21]  <<https://www.gelugpa-university.org/boardexam>> དགེ་ལྡན་ལུགས་བཟང་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ཆེན་པོའི་རྒྱུགས་ཞིབ་ལྷན་ཁང་ནས་དྲྭ་ཐོག་ཏུ་སྤེལ་བར་གསལ།

[22]  <<http://tibettimes.net/2016/12/23/153728/>> བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ལས་དྲངས།

ཟུར་ལྟའི་ཡིག་ཆ།

༡ ༽ སྲིད་ཞིའི་རྣམ་འདྲེན་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་སྩལ་བའི་བཀའ་སློབ་ཕྱོགས་བསྡེབས། པོད་དང་པོ་དང་གཉིས་པ། ༢༠༠༠ བོད་
     གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ནས་དཔར་བསྐྲུན་ཞུས།

༢༽ ངོས་ཀྱི་ཡུལ་དང་། ངོས་ཀྱི་མི་མང་། དཔར་ཐེངས་བརྒྱད་པ། ༢༠༠༨ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་།

༣ ༽ ཤེས་ཡོན་སྐོར་གྱི་གལ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་གཅེས་བཏུས། དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༡༡ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་དང་དཔར་འགྲེམས་བྱས།

༤ ༽ ཤེས་ཡོན་ལམ་སྟོན། ༡༩༩༩ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་།

༥ ༽ བོད་ཀྱི་བུ་མོ།  ༢༠༠༠ བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༡༡             

༦ ༽ མི་ཚེའི་རིང་བོད་སྤྱི་དོན་ཆེད་ཞི་དྲག་གི་ལས་འགན་བླངས་རིམ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་། ༣༨

༧ ༽ གཏོར་བཤིག་དང་གསར་བསྐྲུན་གྱི་བང་རྩལ། (རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་གསར་བསྐྲུན་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་རིས་མེད་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས།) ༢༠༡༠ དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༠༠ བོད་
      གཞུང་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས།

༨ ༽ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་ལོ་རྒྱུས། དཔར་ཐེངས་དང་པོ། བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་དང་དཔར་འགྲེམས་བྱས།

༩ ༽ བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་རིག་གི་སྲིད་བྱུས། དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༡༠ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས།

༡༠ ༽ བོད་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ལམ་ལུགས་དང་སྲིད་བྱུས། དཔར་ཐེངས་དང་པོ། ༢༠༡༡ བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས།