༡༽ ཀོ་རོ་ཤི་ཅོ་མ་ཤཱན་དོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས།
སྐབས་འདིར་ངོ་སྤྲོད་ཞུ་བཞིན་པའི་དུས་དེབ་འདིའི་མགོ་འཛུགས་ཀྱི་ལོ་བཅུའི་ནང་བོད་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་ཆེད་རྩོམ་འབྲི་མཁན་ཉག་གཅིག་མངོན་པ་ནི་སྐུ་ཞབས་ཅོ་མ་ལགས་ཡིན་འདུག དེ་བས་ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་ཙམ་ཞིག་བཀོད་ན་འདི་ལྟར།
ཀོ་རོ་ཤི་ཅོ་མ་ཤཱན་དོར་ (Kőrösi Csoma Sándor) རམ་ ཡང་ན་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་ཨིན་སྐད་དུ་རང་མིང་འབྲི་སྐབས་ཨ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ ཌེ་ ཀོ་རོ་ཤི་(Alexander Csoma de Koros) ཞེས་བྲིས་པ་ཁོང་ནི་དེང་སང་གི་རོ་མཱ་ནི་ཡའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཧ་རོམ་ཟིག་ཅེས་པའི་ཆ་ཤས་ཡིན་པའི་ཀོ་རོ་ཤི་སྡེ་བར་ ༡༧༨༤ ལོར་འཁྲུངས། ཆུང་དུས་སྡེ་བའི་སློབ་གྲྭ་འགྲིམས་ཤིང་།
དེ་ནས་ཡུལ་དེའི་ལུགས་སྲོལ་དུ་འཇགས་པའི་མཐའ་སྲུང་དམག་མི་དེའི་ཁོངས་སུ་ཞུགས་དགོས་མོད་དེ་ལ་མ་ཞུགས་པར་དེང་སང་རོ་མཱ་ནི་ཡའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་ཨ་ཇུ་ཏི་ཞེས་པར་མཐོ་སློབ་ཏུ་འགྲིམ་ཏུ་སོང་། སློབ་གྲྭ་དེ་ནི་རང་གི་སྐྱེས་ཡུལ་ལས་སྤྱི་ལེ་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་ཞིག་གི་ས་ན་ཡོད་མོད། དེར་སློབ་ཆེན་གྱི་སློབ་ཡོན་སྤྲོད་མི་དགོས་པའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡིན་སྲིད་པ་རེད་ཟེར། ༡༧༩༩ ལོར་ཁོང་གིས་སློབ་སྦྱོང་མགོ་བཙུགས་ཤིང་སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ལ་ཊིན་དང་གྷི་རིག་གི་སྐད་བཟང་ཙམ་སྦྱངས། ཁོང་གིས་སློབ་གྲྭ་དེར་ཕྱུག་པོའི་སློབ་མ་རྣམས་ལ་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་པའི་ལས་ཀའང་བྱས་པ་དེ་ནི་རང་གིས་སློབ་ཡོན་སྤྲོད་མི་དགོས་པའི་དོད་དུ་བྱས་པ་རེད་ཟེར། རང་ལོ་ ༢༢ ལ་སོན་སྐབས་རྒྱུགས་འབྲས་ཧ་ཅང་བཟང་བོ་ཐོབ་པའི་ཐོག་ནས་སློབ་ཆེན་དེའི་དཔེ་བཟང་གི་སློབ་མར་གྱུར་པ་དང་། རང་གི་སློབ་སྦྱོང་གི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བརྟེན་ནས་ ཊི་རན་སི་ཝེ་ནེ་ཡའི་(Transylvania)རྒྱལ་སྲས་ལས་སློབ་ཡོན་ཐོབ་ཏེ་རང་གི་དཔལ་འབྱོར་གནས་སྟངས་ཇེ་ལེགས་སུ་སོང་། དེ་དང་མཉམ་དུ་དམའ་རིམ་འཛིན་གྲྭ་རྣམས་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་དགེ་རྒན་དུའང་བསྐོས། ཁོང་གིས་ལོ་ངོ་བདུན་གྱི་རིང་ལ་མུ་མཐུད་དུ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཤིང་། ལོ་ངོ་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་ལྟ་གྲུབ་དང་བཞིའི་རིང་ལ་ལྷ་ཆོས་རིག་པ་(theology)སྦྱངས།
སྐབས་འདིར་ཁོང་གིས་ཧང་གྷ་རིའི་མི་རྒྱུད་ཀྱི་སྐོར་ལ་བརྩད་ཞིབ་ཀྱི་བསམ་བློ་རྙེད་པ་དང་། ཧང་གྷ་རི་དང་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་བར་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྐོར་གྱི་ལྟ་བ་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ད་དུང་ཁོང་གིས་སྐད་ཡིག་དཔེར་ན་ཧེ་བྷི་རིའོ་(ཨི་ཟི་རེལ་གྱི་སྐད་)དང་ཧྥ་རན་སིའི་སྐད། འཇར་མན་གྱི་སྐད་དང་རོ་མཱ་ནི་ཡའི་སྐད་བཅས་སློབ་སྦྱོང་བྱས། ཁོང་གིས་མཐོ་སློབ་དེའི་རིམ་པ་གོང་མའི་སློབ་སྦྱོང་རྣམས་ ༡༨༡༤ ལོར་སྦྱངས་ཟིན་མོད་ད་དུང་ལོ་གཅིག་ལྷག་སློབ་གྲྭ་དེར་བསྡད་ནས་སློབ་གྲྭ་དེའི་སློབ་མའི་འཛིན་སྐྱོང་ཞིག་གི་འགན་འཛིན་གྱི་ལས་ཀ་བྱས། ༡༨༡༥ ལོར་ཁོང་ལ་ “English stipend” ཞེས་པའི་ཕོགས་དངུལ་ཐོབ་ཅིང་། དེ་ནི་ཁོང་གིས་ཕྱི་ལོ་དེར་འཇར་མི་ནེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྷོ་ཏིང་གྷེན་(University of Göttingen)སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་འགྲོ་རྒྱུའི་གྲོན་དངུལ་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱས། སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་འདི་ནི་སྐབས་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སློབ་སྦྱོང་ཐད་ནས་མིང་གྲགས་ཡོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེས་སྐུ་ཞབས་ཅོ་མ་ལགས་ལ་རང་གི་ཤེས་བྱ་རྒྱ་སྐྱེད་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་སྤྲད་ཡོད་པ་རེད། སློབ་གྲྭ་འདིར་ཁོང་གིས་ཨ་རབ་ཀྱི་སྐད་དང་ཏུར་ཀེའི་སྐད་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཤིང་། ཨ་རབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ལས་ཧང་གྷ་རིའི་མི་རྒྱུད་འཚོལ་ཞིབ་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཡིག་ཆ་ལའང་དོ་སྣང་བྱས་པ་རེད། ༡༨༡༨ ལོར་ཁོང་སླར་ཡང་རོ་མཱ་ནི་ཡར་ལོག་ཅིང་། ཤར་ཕྱོགས་སུ་འགྲུལ་བསྐྱོད་བྱེད་རྒྱུའི་ཡིད་དམ་བཅས། ༡༨༡༩ ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་ཧང་གྷ་རིའི་འཕྲལ་སེལ་ཕྱི་བསྐྱོད་ལག་ཁྱེར་ཞིག་བླངས་ཏེ་ཁོང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ནས་ཐོན་པ་རེད།
ཁོང་ཐོག་མར་ཏུར་ཀེའི་རྒྱལ་ས་ཨེ་སི་ཊམ་བུར་ཕྱིན་མོད་ནད་ཡམས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་སྡོད་མ་ཐུབ་ཅིང་། དེ་ནས་ཨེ་རྗེབ་ལ་ཕྱིན་པའང་ནད་ཡམས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་ཡུན་གནས་མ་ཐུབ། དེ་ནས་ཨེ་རཱན་དང་ཨེ་རཱག་སོགས་བརྒྱུད་བཞིན་རང་གི་ཨིན་སྐད་དང་པཱར་ཤཱན་སྐད་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་ཞོར་ཨབ་གྷ་ནི་སི་ཐཱན་བརྒྱུད་དེ་མཐར་པཱ་ཀི་སི་ཐན་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་ལཱ་ཧོར་ཞེས་པར་ ༡༨༢༢ ལོར་འབྱོར། དེའི་ཕྱི་ལོར་ཇཱ་མུ་དང་ཀསྨྲི་བརྒྱུད་ལ་དྭགས་སུ་འབྱོར་པ་རེད། དེར་ ༡༨༢༣ ནས་ ༡༨༢༤ ཡི་བར་དཀའ་སྡུག་ཆེ་བ་ཁྱད་གསོད་ཀྱིས་རང་གི་དགེ་རྒན་སངས་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས་ཞུ་བ་ལས་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས་པ་རེད། ཟླ་ངོ་བཅུ་དྲུག་གི་རིང་འདིར་ཁོང་གིས་བོད་ཡིག་དང་བོད་སྐད་ལ་བྱང་བར་མཛད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་མིང་ཚིག་སུམ་ཁྲི་ཙམ་གྱི་ཚིག་མཛོད་བསགས་པ་རེད། ད་དུང་ཁོང་གིས་སྐབས་འདིར་བོད་ཡིག་ཏུ་བཞུགས་པའི་དཔེ་དེབ་མང་པོའང་བསྡུ་གསོག་བྱས་པ་དེ་ལ་ཕྱིས་སུ་ཨེ་ལེག་ཟཱན་ཌར་གྱི་དཔེ་ཚོགས་ཞེས་མིང་གྲགས་བྱུང་བ་རེད། (ཁོང་གིས་བསགས་པའི་བོད་ཡིག་གི་བསྟན་བཅོས་སྐོར་ལ་དེབ་གཅིག་ཐོན་པ་དེ་ PDF ཐོག་བཞུགས་ཤིང་། འབྲེལ་ཐག་འདི་ན་གསལ། http://real-eod.mtak.hu/69/1/KTOS_03.pdf)
དེ་ལྟར་ལོ་ཤས་རིང་ལ་དྭགས་སུ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་སོགས་བྱེད་བཞིན་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་རྗེས་ ༡༨༢༧ ནས་ ༡༨༣༠ བར་ཁུ་ནུ་ས་ཁུལ་གྱི་ཀ་ནམ་དགོན་(kanum)དུ་སྔར་གྱི་དགེ་རྒན་སངས་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས་ལས་སློབ་གཉེར་བྱས་ཤིང་། དེར་རང་གིས་བརྩམས་པའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་བསྟན་བཅོས་དང་ཚིག་མཛོད་གཉིས་གྲུབ་པར་བྱས་པ་རེད།(ཀ་ནམ་དགོན་འདི་བཞིན་ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་གི་རྣམ་ཐར་དུ། “གཞན་ཡང་མཐའ་འདུལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ལ། ལྷོའི་དཀར་དཔག གྲུག་དཔག་གི་མོ་ན། ང་རའི་ཀ་ནམ། རོང་ཆུང་གི་ཕུ།”ཞེས་གསལ་འདུག ཤོག་གྲངས་ ༥༥) དེ་དག་པར་སྐྲུན་བྱེད་ཆེད་ ༡༨༣༠ ལོར་རྒྱ་གར་གྱི་ཀ་ལི་ཀ་ཏར་སླེབས་པ་དང་། དེར་ཅོ་མ་ལགས་ བྷང་གྷལ་ཡུལ་གྱི་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྤྱི་ཚོགས་ཞེས་པའི་ཚོགས་པར་ཞུགས་ཏེ་ལས་ཀ་བྱས་ཤིང་ཚོགས་པ་དེའི་བཀུར་འོས་ཚོགས་མིར་ཡང་འདམས་ཐོན་བྱུང་བ་རེད། ༡༨༣༤ ལོར་རང་གིས་འབད་བརྩོན་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་དང་ཚིག་མཛོད་གཉིས་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་རེད། ༡༨༣༧ ནས་ ༡༨༤༠ བར་དུ་ཁོང་གིས་གོང་གསལ་ཚོགས་པ་དེའི་དཔེ་མཛོད་དོ་དམ་པའི་ལས་ཀ་བྱས་འདུག རང་ལོ་ ༥༨ ལ་སོན་ཞིང་ཕ་ཡུལ་བཞག་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཐོན་ཏེ་ལོ་ ༢༠ ཕྱིན་པའི་རྗེས་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༤༢ ལོར་ཁོང་ལྷ་སར་བསྐྱོད་འཆར་གྱིས་གྲ་སྒྲིག་གིས་ལམ་ཐོན་སྐབས་སུ་དུག་སྦྲང་གིས་བསྐྱེད་པའི་ཚ་ནད་ཕོག་པའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་གྲོངས་པ་རེད།
ཁོང་གིས་མཛད་པའི་ཚིག་མཛོད་དེར་ “བོད་སྐད་ཀྱི་མིང་གི་མཛོད་”ཅེས་འཁོད་ཅིང་། ཤོག་ངོས་ ༣༥༡ བཞུགས། ཁོང་གི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེར་ “བོད་སྐད་ཀྱི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའམ་ལུང་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་བཞུགས་སོ།།”་ཞེས་གསལ་ཞིང་། དེར་ཤོག་ངོས་ ༢༠༤ དང་དེའི་ལྷན་ཐབས་ཤོག་ངོས་ ༤༠ བཅས་བཞུགས། དེའི་ནང་དུ་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོའི་བེ་དཀར་ལས་དྲངས་པའི་བསྟན་རྩིས་ཤིག་ཀྱང་ཨིན་འགྱུར་དུ་བཀོད་འདུག
ཁོང་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བོད་རིག་པ་སྤེལ་མཁན་གྱི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་པ་ལྟ་བུའི་ཆ་འཇོག་བྱས་ཤིང་། ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ལ་ སྐུ་ཞབས་ ཨེར་ནེ་སི་ཊི་ ཧེ་ཏེན་ཉེ་ (Ernest Hetenyi)ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ “ཨ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ ཌེ་ ཀོ་རོ་ཤི་སྟེ། ཧང་གྷ་རིའི་ཡུལ་གྱི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ།” (Alexander Csoma de Koros: The Hungarian Bodhisattva)ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། སྐུ་ཞབས་ ཐེ་རྡོར་ ཌུ་ཀཱ་ Theodore Duka ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ “ཨེ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ དེ་ ཀོ་རོ་ཤིའི་མི་ཚེ་དང་བརྩམས་ཆོས་” ( Life and Works of Alexander Csoma de Körös)ལྟ་བུ་སོགས་ཡོད་པ་རེད།
༢༽ ༡༨༣༥ ལོ་ནས་ ༡༨༤༢ བར་གྱི་དུས་དེབ་དག་ལས་བོད་རིག་པའི་སྐོར་བཏུས་པ།
༡༨༣༥ ལོའི་དུས་དེབ་ཀྱི་ནང་དུ་ ཅོ་མ་ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་བོད་ཀྱི་སྨན་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དཔྱད་ཞིབ་“Analysis of a Tibetan Medical Work” ཅིག་འཁོད་པ་དེ་ནི་རྒྱུད་བཞིའི་བསྟན་བཅོས་དང་དེའི་ནང་དོན་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་རེད། ཡང་སྐུ་ཞབས་ཧོག་སོན་(B. H. Hodgson)ཞུ་བ་ཞིག་གིས་བལ་ཡུལ་ནས་བོད་དུ་འགྲོ་བའི་ལམ་དུ་མཐོང་བའི་ལན་ཛ་དང་བོད་ཡིག་དབུ་ཅན་སྐོར་ལ་བྲིས་པའི་རྩོམ་ “Remarks on an Inscription in the Ranja and Tibetan (U’chh^n) Characters, taken from a Temple on the Confines of the Valley of Nepal” ཞེས་པ་ཞིག་འདུག་ཅིང་། དེར་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་བྱིངས་ལ་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག རྩོམ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད།ranja-and-tibetan
༡༨༣༦ ལོའི་འདོན་ཐེངས་སུ་ཅོ་མས་བརྩམས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཁ་བྱང་དུ་ “Interpretation of the Tibetan Inscription on a Bhotian Banner, taken in Assam, and presented to the Asiatic Society by Captain Bogle” ཞེས་པ་ཞིག་འཁོད་ཅིང་། རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་དར་ལྕོག་གམ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ངོས་སུ་བཀོད་པའི་ཡི་གེ་ཕབ་བསྒྱུར་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནི་རྒྱ་གར་ཨ་སམ་ས་ཁུལ་ནས་རྙེད་པ་ཞིག་རེད་འདུག
༡༨༣༧ ལོའི་འདོན་ཐེངས་རྣམས་བོད་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཞོར་འཕྲོས་སུ་གླེང་བ་འགའ་ལས་ཆེད་རྩོམ་དུ་བྲིས་པ་གང་ཡང་མི་སྣང་། འོན་ཀྱང་སྐུ་ཞབས་ George Turnour ཞེས་པའི་བྲིས་པའི་རྩོམ་ “An Examination of the Pali Buddhistical Annals” ཞེས་པཱ་ལིའི་སྐད་དུ་བཞུགས་པའི་ནང་པའི་དེབ་ཐེར་ཞེས་པ་དེར་བཀའ་འགྱུར་སྣར་ཐང་པར་མ་ཁོང་ཚོར་འབྱོར་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་བཀོད་འདུག
༡༨༣༩ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ པའི་འདོན་ཐེངས་སུ་ ཅོ་མ་ལགས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་གཉིས་བསྟུད་མར་བཀོད་ཅིང་། དང་པོ་དེ་ནི་ “Notices on the different systems of Buddhism, extracted from the Tibetan authorities” ཞེས་པ་དང་། “Enumeration of Historical and Grammatical works to be met with in Tibet” ཞེས་པ་གཉིས་འདུག རྩོམ་ཡིག་དང་པོའི་ནང་ནང་པའི་ཆོས་གཞུང་ནས་འབྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་དང་ཐེག་པ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་རྣམས་བཏུས་ཏེ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པའི་ཁོངས་སུ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོའི་སྐོར་ཡང་འཁོད་འདུག རྩོམ་ཡིག་ཕྱི་མ་ནི་གཙོ་བོར་བོད་སྐད་དུ་བཞུགས་པའི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དང་བརྡ་སྤྲོད་སྐོར་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་པའི་ཐོ་ཡིག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེར་ཡང་། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྣམས་ལོ་རྒྱུས་དང་གཏམ་རྒྱུད། ཆོས་འབྱུང་། རྟོགས་བརྗོད། རྣམ་ཐར། སྒྲུངས། བསྟན་རྩིས་བཅས་སུ་དབྱེ་ཞིང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ལ་ མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་དང་། པདྨ་ཐང་ཡིག་སོགས་བཅུ་བཞི་བགྲངས་པའི་ཁོངས་སུ་ རྒྱལ་རབས་གསལ་མེ་དང་ དེབ་སྔོན་ལྟ་བུ་སོགས་ཀྱི་ཡིག་ཚགས་ཀྱང་ཚུད་འདུག དེ་ལ་སོགས་པའི་ཡིག་ཆ་དེ་ཟུར་འདོན་གྱིས་འདིར་བཀོད་ཡོད། ད་དུང་ལོ་འདིའི་འདོན་ཐེངས་རྣམས་སུ་སྤྱི་ཏིའི་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་སྐོར་ཟིན་ཐོ་ལྟ་བུ་བོད་དང་འབྲེལ་བ་ཅན་ཡང་སྣང་མོད་བོད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བྲིས་པ་ནི་ཅོ་མ་ཙམ་དུ་ཟད། རྩོམ་དང་པོ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད།notices-on-the-different-systems-of-buddhism-extracted-from-the-tibetan-authorities
༡༨༤༠ ལོའི་དུས་དེབ་རྣམས་སུ་ སྐུ་ཞབས་ A. Campbell ལགས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ “Note on the Lepchas of Sikkim, with a Vocabulary of their language” ཞེས་འབྲས་ལྗོངས་སུ་འཁོད་པའི་ལེབ་ཆའི་སྐོར་བྲིས་འདུག་ཅིང་། མི་རིགས་དེ་ནི་ཁམས་ནས་མཆེད་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འདུག འདིའི་སྐད་ཡིག་དེ་བོད་སྐད་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་ལུགས་ཅོ་མ་ལགས་ཀྱིས་བཤད་བྱུང་ཞེས་རྩོམ་སྒྲིག་པས་བྲིས་འདུག འདིའི་རྩོམ་ཡིག་ཀྱང་ཟུར་དུ་སྦྱར་ཡོད། ད་དུང་བོད་ཀྱི་སྲུང་བའམ་སྲུང་འཁོར་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཞིག་ཀྱང་བཀོད་འདུག
༡༨༤༡ ལོའི་དུས་དེབ་རྣམས་སུ་བོད་ཡིག་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་མེད་ཅིང་། སྐུ་ཞབས་ཅོ་མ་ལགས་ཀྱི་འཕྲིན་ཡིག་ཅིག་འཁོད་པའི་ནང་ཁོང་བོད་ལ་བསྐྱོད་འཆར་ཡོད་སྐོར་བཀོད་འདུག
༡༨༤༢ ལོའི་འདོན་ཐེངས་གྲས་སུ་ སྐུ་ཞབས་ B. H. Hodgson ཟེར་བས་བོད་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་འཕྱི་བའི་སྐོར་ལ་བྲིས་པའི་རྩོམ་ “Notice of the Marmot of the Himalaya and of Tibet”ཞེས་པ་ཞིག་འདུག་ཅིང་རྩོམ་པ་པོ་འདིས་བརྗོད་གཞི་འདིའི་སྐོར་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཞིག་ ༡༨༤༣ ལོའི་དུས་དེབ་ཏུའང་འཁོད་འདུག
ངའི་གདོང་དེབ་ཏུ་རྩོམ་ཡིག་འདི་ཉིད་བཀོད་པ་ལ་མཁྱེན་ཡངས་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་འདི་ལ་ཁ་སྣོན་འོས་པའི་ཤེས་བྱ་གསར་པ་འགའ་རེ་བསྣན་འདུག་པའི་ཁོངས་སུ། TBRC ན་བཞུགས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་དཔེ་ཆ་ཞིག་གི་འབྲེལ་ཐག་བཞག་འདུག་པ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན།
https://www.tbrc.org/?locale=bo#library_work_ViewByOutline-O1GS1352491GS135252
འདིའི་མ་ཡིག་ཡིན་པའི་དབུ་ཅན་བྲིས་མའི་རིགས་འདིར་གསལ།
http://csoma.mtak.hu/large/csomagyujt02e.htm
དེ་བཞིན་རྒན་ལ་དྭགས་པ་བློ་བཟང་འཇམ་དཔལ་ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ཆེད་དུ་བརྩམས་པའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཞིག་ཨིན་སྐད་དུ་བཞུགས་པ་འདིར་གསལ།
http://www.korosi-emlekpark.hu/eng/life.php
ད་ལྟ་ཧང་གྷ་རིའི་ཡུལ་དུ་ཁོང་ལ་རྗེས་དྲན་གྱི་གླིང་ཁ་ཞིག་ཡོད་པ་འདིར་གསལ།
http://www.korosi-emlekpark.hu/eng/index.php
དེ་ནས་ཁོང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་པར་རིས་སྣང་བརྙན་སོགས་འདིར་གསལ།
http://www.erdelyweb.hu/korosi/emlekhelyek.htm
དེ་ནས། ངས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པའི་ཁོངས་སུ་ཆད་པའི་དོན་ཚན་གཉིས་ཙམ་སླར་ཡང་ཞུས་ན། སྐུ་ཞབས་ཅོ་མ་ཁོང་ནི་ཧ་ཅང་གཤིས་བཟང་ཡ་རབས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཚོར་བ་སྟེར། དཔེ་མཚོན་གཅིག་ནི་ཁོང་ལ་ཚིག་མཛོད་གྲུབ་པའི་མཛད་རྗེས་སུ་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་མཁན་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་ཁོང་གིས་མིན་ཞེས་ཞལ་བཞེས་གནང་མི་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་ལ་ཕོགས་ཐོབ་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་ཡང་། མཚམས་རེར་ང་ལ་སྒོར་མོ་མི་དགོས་ཞེས་བཞེས་མི་འདུག དེ་ལ་སོགས་པ་ཐོར་རེ་ཙམ་ཞིག་དུས་དེབ་ངོ་སྤྲོད་སྐབས་སུའང་བཀོད་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། ཁོང་གིས་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྤྱི་ཚོགས་ཞེས་པའི་ཚོགས་པ་ལ་བཏང་བའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཀྱང་དུས་དེབ་ཏུ་འཁོད་འདུག་པ་རིམ་གྱིས་ངོ་སྤྲོད་ཞུས་ཆོག་པ་ཞུ།
་་་་་་་་་ ༡༨༣༤ ལོར་རང་གིས་འབད་བརྩོན་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་དང་ཚིག་མཛོད་གཉིས་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་རེད། ༡༨༣༧ ནས་ ༡༨༤༠ བར་དུ་ཁོང་གིས་གོང་གསལ་ཚོགས་པ་དེའི་དཔེ་མཛོད་དོ་དམ་པའི་ལས་ཀ་བྱས་འདུག རང་ལོ་ ༥༨ ལ་སོན་ཞིང་ཕ་ཡུལ་བཞག་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཐོན་ཏེ་ལོ་ ༢༠ ཕྱིན་པའི་རྗེས་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༤༢ ལོར་ཁོང་ལྷ་སར་བསྐྱོད་འཆར་གྱིས་གྲ་སྒྲིག་གིས་ལམ་ཐོན་སྐབས་སུ་དུག་སྦྲང་གིས་བསྐྱེད་པའི་ཚ་ནད་ཕོག་པའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་གྲོངས་པ་རེད། ་་་་་་་་་
་་་་་་་་ ཁོང་གིས་མཛད་པའི་ཚིག་མཛོད་དེར་ “བོད་སྐད་ཀྱི་མིང་གི་མཛོད་”ཅེས་འཁོད་ཅིང་། ཤོག་ངོས་ ༣༥༡ བཞུགས། ཁོང་གི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེར་ “བོད་སྐད་ཀྱི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའམ་ལུང་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་བཞུགས་སོ།།”་ཞེས་གསལ་ཞིང་། དེར་ཤོག་ངོས་ ༢༠༤ དང་དེའི་ལྷན་ཐབས་ཤོག་ངོས་ ༤༠ བཅས་བཞུགས། དེའི་ནང་དུ་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོའི་བེ་དཀར་ལས་དྲངས་པའི་བསྟན་རྩིས་ཤིག་ཀྱང་ཨིན་འགྱུར་དུ་བཀོད་འདུག ་་་་་་་་་་
་་་་་་་་ ཁོང་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བོད་རིག་པ་སྤེལ་མཁན་གྱི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་པ་ལྟ་བུའི་ཆ་འཇོག་བྱས་ཤིང་། ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ལ་ སྐུ་ཞབས་ ཨེར་ནེ་སི་ཊི་ ཧེ་ཏེན་ཉེ་ (Ernest Hetenyi)ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ “ཨ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ ཌེ་ ཀོ་རོ་ཤི་སྟེ། ཧང་གྷ་རིའི་ཡུལ་གྱི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ།” (Alexander Csoma de Koros: The Hungarian Bodhisattva)ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། སྐུ་ཞབས་ ཐེ་རྡོར་ ཌུ་ཀཱ་ Theodore Duka ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ “ཨེ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ དེ་ ཀོ་རོ་ཤིའི་མི་ཚེ་དང་བརྩམས་ཆོས་” ( Life and Works of Alexander Csoma de Körös)ལྟ་བུ་སོགས་ཡོད་པ་རེད། ་་་་་་་་་
་་་་་་་་ ཁོང་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བོད་རིག་པ་སྤེལ་མཁན་གྱི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་པ་ལྟ་བུའི་ཆ་འཇོག་བྱས་་་་་་་
་་་་་་་ དེར་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་བྱིངས་ལ་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག རྩོམ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད།ranja-and-tibetan ་་་་་་་་་་་་
་་་་་་་ འབྲས་ལྗོངས་སུ་འཁོད་པའི་ལེབ་ཆའི་སྐོར་བྲིས་འདུག་ཅིང་། མི་རིགས་དེ་ནི་ཁམས་ནས་མཆེད་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འདུག ་་་་་་་་་་
སློབ་དཔོན་དགེ་འདུན་རབ་གསལ་མཅོག་ལ།
གྷ་རིའི་ཡུལ་དུ་ད་ལྟ་ཧང་གྷ་རིའི་ཡུལ་དུ། “ཨ་ལེག་ཟན་ཌར་ ཅོ་མ་ ཌེ་ ཀོ་རོ་ཤི་མཆོག་གི་རྗེས་དྲན་བྱེད་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་ང་ཀོ་ལམ་བི་ཡི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྐད་སློབ་དུས་རྩ་བའི་ཚིགས་བཅད་ཁ་ཤས་བོད་སྐད་རང་དྲུ་བྲིས། དེ་དག་གི་དོན་་དག་གི་དོན་དག་ངོ་སྤྲོད་པར་ཨིན་སྐད་དུ་བྲིས་ཤིང་། ད་ལྟའི་ཨིན་ཡིག་མཇུག་ཤོས་ཀྱི་ཕྱེད་ཙམ་ཚོགས་པ་དེས་བྲིས་པར་སེམས་སོ།
གཆིག་ཆ་ན་ཨ་རི་ན་གློག་ཀླད་ནང་ན་བོད་ཡིག་བྲིས་མ་དེ་རག་ན། བཞད་མོའི་ཕྱིར་འབུལ་ཆོག
པི་ཊར་ཞེས་པ་ཨ་རིར་ངོ་ཤེས་པ་ཞིག་ད་ལྷར་ཧང་གྷ་རི་ན་ཡོད། སྟབས་བདེ་འབྱུང་ན། བོད་ཡིག་ལ་བྲིས་པ་དེ་་འདྲ་བཤུས་བསྐུར་གྲོགས་གྱིས་ཞེས་གློག་ཀླད་འཁྲིན་ཡིག་འབྲི་ངེས་ལགས།
ད་རྒན་ལ་དྭགས་པས་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལྟ་བུ་ཞིག་བྲིས་པས་གོ་བ་ལེན་ཐུབ་པ་མི་འདུག
ཐུགས་ཁག་མེད། མདང་མཚན་ལ གཉིད་ཀྱིས་གནོན་པས། ཡི་གེ་ཡང་མ་དག་པ་བྲིས་ཤོར།
དིང་སང་ཧང་གྷ་རིའི་ནང་པ་འགའ་ཤས་ཀྱིས། ཅོ་མའི་མཚན་སྙན་དྲུད་ནས། སྐྱ་བོ་འགའ་ཤས་ཀྱང་ཕྱི་གླིང་པའི་གྲྭ་པ་ཡིན་ཟེར་ནས། རས་གོས་དམར་པོ་གྱོན་ནས། གཞུང་དང་མི་མང་ལག་ནས། ཞལ་འདེབས་སློང་མཁན་ཡང་འདུག
དེར་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་བྱིངས་ལ་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག རྩོམ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད༽
སྐད་ཅ་འདིས་རྐྱེན་བྱས་ནས་ཚིག་ཁ་ཤས་ཅིག་ཞུ་འདོད་པ་ཡིན། ལན་ཛའི་ཡི་གེ་དེ་གཙོ་བོ་བེད་སྤྱོད་མཁན་ནི་་་བལ་པོ་ནཱེ་ཝར་་་མི་རིགས་དེ་ཚོ་ཡིན་ས་རེད། ཁོང་ཚོ་ལ་་་ནཱེ་ཝ་རི་་་ཡང་ཟེར། དུས་རྒྱུན་བོད་ཀྱི་བན་དེ་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་ཆོས་ཚན་རྣམས་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་རབས་རྐྱང་གླེང་གི་རེད་དེ། དངོས་གནས་བྱས་ན་བོད་ཀྱི་བན་དེའི་ཆོས་སྐོར་མང་པོ་ཞིག་བལ་པོ་ནཱེ་ཝ་རི་མི་རིགས་འདི་དང་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་བདག་གིས་སེམས།
ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་འདི་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ནང་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་བཟོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་ས་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་ཐོག་བྲིས་པའི་ཏ་ལིའི་་ལོ་མའི་ཆོས་དཔེ་སོགས་ག་རེ་ཡོད་པ་ཡིན་ལས། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་མན་ཆོས་ནས་བྱུང་བའི་དཔེ་ཆ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས་པར་སེམས་སོ། །
བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ནང་དེབ་སྐྱེལ་བྱེད་དུས་བལ་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐུན་མིན་ཡི་གེ་དེ་ལན་ཛའི་ཡི་གེ་འདི་ཡིན་ཚུལ་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཡོད་རབས་གླེང་། ཅིས་ན་དུས་རྒྱུན་གྱི་བལ་པོའི་ཡི་གེ་དེ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་དང་ཧ་ཅང་ཆ་འདྲ་སོང་དུས། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་ངོས་ལེན་མ་བྱས་རབས་ཤིག་བདག་གིས་ཐོས། བདེན་པ་ཡིན་མིན་ནི་མི་ཤེས། ཡིན་ནའང་བལ་པོའི་གཞུང་ཡིག་དང་རྒྱལ་འབངས་ཀྱིས་སློབ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ཡི་གེ་ནི། དུས་རྒྱུན་གྱི་བལ་པོའི་ཡི་གེ་དེ་ཡིན་པ་ལས། ལན་ཛའི་ཡི་གེ་འདི་བེད་སྤྱོད་མི་བྱེད་པ་རེད། ཡ་ཆ་བའི་གནས་ཅིག་མིན་ན་གང་ཡིན། །
བོལ་པོར་བལ་སྐད་ཡོད་པ་ལས། བལ་ཡིག་ཡོད་མ་རེད། འོནད་ཀྱང་། ཧིན་རྡིའི་ཡི་གེ་ལ་བརྟེན་ནས། བལ་སྐད་ཆ་ཚང་བ་བཟོས་ཟིནད་པ་དང་། བལ་ཡུལ་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་སམ། རྩ་ཁྲིམས་སོགས་དང་། ཚགས་དེབ་བོལ་པོ་ས་ཡ་ཉེར་བརྒྱད་ཙམ་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་སྐད་ཅིག་ཏུ་གཏན་འབེབས་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་ལེགས་གྲས་ཤིག་ཆགས་ཟིནད་པ་རེད་དོ།། །།
ད་ང་ཚོའི་བོད་པའི་ཁ་སྐད་འདི། བོད་ཡིག་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་ག་དུས་ཡར་རྒྱའ་འགྲོའམ། ཕྱོགས་གསུམ་བོད་མིའི་ཁ་རྩེར་ཐོན་ཐུབ་བོད་སྐད་ཅིག་ག་དུས་བཟོ་ཐུབ་བམ། ང་མ་འཆི་སྔོན་ལ་འདི་འདྲ་བ་ཅིག་འོངས་ཐུབ་བམ་མི་ཐུ་མ་འཚལ་ལོ།།ཀརྡོས།།
ད་ང་ཚོའི་བོད་པའི་ཁ་སྐད་འདི། བོད་ཡིག་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་ག་དུས་ཡར་རྒྱའ་འགྲོའམ། ཕྱོགས་གསུམ་བོད་མིའི་ཁ་རྩེར་ཐོན་ཐུབ་པའི་བོད་སྐད་ཅིག་ག་དུས་བཟོ་ཐུབ་བམ་མི་ཐུབ། ང་མ་འཆི་སྔོན་ལ་འདི་འདྲ་བའི་བོད་སྐད་ཅིག་འོངས་ཐུབ་བམ་མི་ཐུ་ཆ་མ་འཚལ་ལོ།།ཀརྡོས།།
http://newa-times.blogspot.com/2012/08/ranjana-script.html
ལན་ཛའི་སྐོར་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག
ranjana-script དང་། ལན་ཛའི་མིང་ཚིག་གཉིས་པོ་དེ་གཉིས་མཐུན་བགྱིད་མི་འདུག་པས། གསལ་བཤད་རྒྱས་ཙམ་གནང་ཐུབ་མཁན་བྱུང་ན་ཕན་ཐོགས་ཆེ། དགེ་རབ་མཆོག་གི་བོད་བསྒྱུར་གྱི་སྒྱུར་ཙལ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ཞུའོ།།
When Rañjanā was introduced to Tibet, it was referred to as Lanydza (Tibetan: ལཉྫ་), which simply derives from the Sanskrit word Rañja.
Rañja. ལཉྫ
རན་ལྗ་་་་ལཉྫ ་་་་
རཉན་ཇ་་་་འདི་ལྟ་བུར་འདོན་་པས་ན་་་བོད་པས་་་ལཉྫ་་་བྲིས་པ་རེད། བོད་པས་སྒྲ་གདངས་ཡག་པོ་ཉན་ནས་བྲིས་ཡོད་ས་རེད། བོད་པས་་་ཛ་་་སྒྲ་བྲིས་པ་དེ་ནི་དགེ་རྒན་བལ་པོ་བ་ཡིན་པའི་རྟགས་་མཚནརེད། བལ་པོ་བས་་་ज་་་ཇ་་་ཡིག་འདི་ལ་་་ཛ་་་སྒྲ་འབོད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་དགེ་ཕྲུག་བོད་པས་་་ལཉྫ་་་བྲིས་པར་སེམས་སོ། །
རཉན་ཇའམ། ལཉྫ་ལྷ་ཡི་གེ་ཡིན་སྟངས་དང་། ཝརྟུ་ཀླུ་ཡི་ཡི་གེ་ཡིན་སྟངས་ལ་ཁུངས་ལུང་ཤིག་ཡོད་དམ་མེད། ལགས།
༼དེར་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་བྱིངས་ལ་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག རྩོམ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད༽ རྩོམ་ཡིག་དེ་ཀློག་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག་ལགས། ཡིག་གཟུགས་གཅིག་པུ་མ་གཏོགས་གང་ཡང་མཐོང་ཡུལ་དུ་མ་མཆིས། །
ལནྫ་དང་ཝརྟུ་དེ་ཚོ། བོད་ཡིག་གི་འབྲུག་རྩ་འདྲ་པོ་གཅིག་ལས། ཡུལ་གང་གིས་སྐད་དུ་ཡང་ཆ་ཚང་བྲིས་པ་ཅིག་ཨ་ཡོད་ན་སྙམ་བགྱིད་འདུག
མཚམས་རེར་བསམ་ན་བོད་པ་ཚོ་ནི་ཅི་འདྲའི་བྱབ་ཆུང་ཨང་དྲན། ཅིས་ན་བོད་མི་རབས་མང་པོའི་སྔོན་རོལ་ནས་བྱུང་བའི་བོད་ཡིག་གསེར་གྱི་རི་བོ་དང་འདྲ་བ་དེ་ལ་བརྩི་མཐོང་ཆུང་ངུར་བཏང་། དུས་རབས་བཅུ་པའི་སྐོར་ནས་བྱུང་བར་གྲགས་པའི་ལཉྫ་ཟེར་བའི་རོང་ཡིག་དེ་ལ་མཐོང་ཆེན་བརྩིས་ནས་བཀའ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དབུ་ཤོག་དང་། ལྷ་ཁང་འདུ་ཁང་གི་རྒྱན་སྤྲོས། མ་ནི་དང་འཁོར་ལོ་སོགས་ལཉྫའི་ཡི་གེས་རབ་ཏུ་བརྒྱན། ད་དུང་དུས་རབས་བདུན་པའི་བོད་ཡིག་གི་བཀའ་བསྟན་ཡིག་རྙིང་ལས་ཀྱང་། དུས་རབས་བཅུ་པའི་ལཉྫའི་ཡེ་གེར་བྲིས་པའི་ཏ་ལའི་ལོ་མའི་ཆོས་དཔེ་ལ་བརྩི་མཐོང་ཆེ་བར་འཇོག་བཞིན་པ་འདི་རིགས་ནི། ག་ཕྱི་གོ་ལོག རྔ་མ་རྒྱན་ལོག་ཟེར་བའི་ཁ་དཔེ་དེ་དང་ཆ་འདྲ་བ་ཞིག་མིན་ན་ཅི་ཡིན། །
ལས་བཟང་པོ་མི་དྲན་ངན་པ་དྲན་།
ཚེ་འཆི་མ་མི་དྲན་འདི་སྒང་དྲན་།
མགོན་དཀོན་མཆོག་མི་དྲན་ལྷ་སྲུང་དྲན་།
དྲིན་ཕ་མ་མི་དྲན་རྣ་མ་དྲན་།
མགོན་དཔོན་པོ་མི་དྲན་དགྲ་བོ་དྲན་།
རྟ་འདུ་ལུ་མི་དྲན་བོང་བུ་དྲན་།
ཞོ་འོ་མ་མི་དྲན་ཆུར་ཀུ་དྲན་།
ལས་བྱས་པ་མི་དྲན་མ་བྱས་དྲན་།
དེ་འཇིག་མི་གི་བཤིས་ལུགས་རེད་།
ངན་པ་འཁོར་སྡུག་ཤེས་པའི་ངེས་འབྱུང་དེ།
བཟང་པོ་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བསྐུལ་མ་ཡིན།
རེ་བ་བཟང་སའི་ཕྱོགས་ལ་བརྒྱབ་ནའང།
གྲ་བསྒྲིག་གདུག་སའི་ཕྱོགས་ནས་བྱེད་དགོས་པ།
རྒྱལ་བ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་བཀའ་སློབ་རེད། །
མ་ཎི་འཁོར་ལོ་སོགས་ལ་བོད་ཡིག་གི་ཨོམ་མ་ཎི་པད་མེ་ཧྰུམ་ཞེས་མ་བྲིས་པར། ལཉྫའི་ཡི་གེ་བྲིས་པ་ནི། གྲོང་གསེབ་དང་། མཆོད་གནས་དེ་ཚོ་ལ་གསང་བ་ཡིན་མདོག་གིས་མི་ལ་མགོ་སྐོར་གཏོང་བའི་ཡོ་བྱད་དུ་མཐོང་ལགས།
སྤྱིར་སྟངས་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་མ་གཏོགས་ཡི་གེ་ཟེར་བ་ཞིག་དམིགས་བསལ་ཡོད་ས་མ་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས། གཅིག་བྱས་ན་ལཉྫ་ཡི་གེ་འདི། སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་ཡི་གེ་ཡིན་ཁུལ་བྱས་ནས། འཁྲབ་སྟོན་ཡག་པོ་ཞིག་འཁྲབ་བསྡད་པ་མིན་ནམ། གཞན་ལོ་རྒྱུས་དང་བྱུང་རིམ་ལ་བསམ་བློ་བཏང་བ་ཡིན་ན། རོང་ཡིག་ལཉྫ་་ལས་ཀྱང་། བོད་ཡིག་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་རྙིང་བ་རེད་བཞག །
གང་ལྟར་ལཉྫ་ཡི་གེ་འདི་ལ་བོད་པས་མཐོང་ཆེན་པོ་འཇོག་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་། ཡང་ན་གསང་བ་ཞིག་ཏན་ཏན་ཡོད་ངེས་པས་དེ་ང་ཚོས་ཤེས་འདོད་པ་ཡིན། །
ལཉྫ་དང་། ཝརྟུ་གཉིས་ཡིག་གཟུགས་མཛེས་ཉམས་ལ་ཆེ་བསྟོད་བྱས་པ་ཙམ་མ་གཏོགས་གཞན་ཤེས་མཁན་དང་། བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་བྱུང་ཨ་ཡོད་ན་སྙམ་མོ།། །།
དགེ་འདུན་རབ་གསལ་ལགས།
སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་༼དེར་ལན་ཛའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་བྱིངས་ལ་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག རྩོམ་དེ་འདིར་བཀོད་ཡོད༽ ཅེས་གསུངས་གནང་འདུག ཡིན་ནའང་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཀློག་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག་ལགས། ཡིག་གཟུགས་གཅིག་པུ་མ་གཏོགས་གང་ཡང་མཐོང་ཡུལ་དུ་མ་མཆིས། བྱུང་ན་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཀློག་ཐུབ་པ་ཞིག་བཟོ་རོགས་གནོངས། སྐུ་དྲིན་ཆེ་ཞུ། །