མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ཞེ་དགུའི་རིང་གི་གཞིས་སྡོད་བོད་མིའི་གནས་བབ་ཕྱོགས་སྡོམ།
སྡ་སའི་མུག་པ།
༡ རྒྱ་དམག་བོད་དུ་ལྷགས་པའི་ཐོག་མའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གླེང་བ། ཕྲན་ཆུང་བདག་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་སྨད་ཙམ་ལ་བོད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་དབུལ་བོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་སྐྱེས་ཤིང༌། ནར་སོན་དུས་ལོ་ངོ་ཆིག་ཁྲི་ཉིས་སྟོང་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ལུང་བ་འདི་ཡང་གཞན་གྱི་དབང་འོག་ཏུ་ཤོར་འདུག མ་ཟད་བོད་མི་¿འབུམ་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་བཙམ་རྒྱ་མིས་བཙན་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཁྲོད་རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་པའི་ཡ་ང་བའི་ལོ་རྒྱུས་འདྲ་མིན་ཞིག་གྲོང་མི་ཚོའི་ངག་རྒྱུན་ནས་ཐོག་མར་གོ་ཐོས་བྱུང་ཞིང༌། འདས་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་འདི་རིགས་ཀྱིས་ངའི་སེམས་ནང་བག་ཆགས་ངན་པ་བཞག ད་དུང་བོད་མི་འབུམ་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་ཙམ་དམར་གསོད་བཏང་བའི་དོན་རྐྱེན་འདིའི་བྱ་ངན་ཡོངས་རྫོགས་འབའ་བ་ཕུན་དབང་གིས་བྱས་ཚུལ་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་འདྲ་མིན་གོ་ཐོས་བྱུང་བས། སེམས་ནང་ཕུན་དབང་ནི་བོད་མི་རྒྱལ་ཚོང་བ་དང་བོད་མི་འབུམ་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་ལྷག་གི་ཁྲག་ལན་འཇལ་རྒྱུར་བསྡད་པའི་ཉེས་ཅན་པ་གཏེ་བོ་ཞིག་རེད་སྙམ་པའི་ཚོར་ཤེས་བཟོད་དཀའ་བ་བྱུང༌།
རྗེས་སོར་རིམ་པས་སོག་པོའི་རྒྱལ་པོ་གོ་ཏན་ཁང་གིས་ལོ་སྐོར་བཅུ་གཉིས་རེའི་མཚམས་སུ་¿ལོ་ངོ་དགུ་ཡན་ཆད་ལོན་པའི་བྱིས་པ་འབུམ་ཕྲག་ལྷག¿རེ་རྒྱ་མཚོར་འདེད་བཞིན་པ་དང༌། ཧི་ཀྲི་ལར་གྱིས་¿འཇུའུ་མི་རིགས་ས་ཡ་དྲུག་ལ་ཉེ་བ་མེ་དུང་དུ་བཅུག་པ¿། མའོ་ཡིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་ཆེན་མོ་ཟེར་བའི་སྔ་རྗེས་སུ་¿རྒྱ་རིགས་ས་ཡ་བཞི་བཅུ་ལས་བརྒལ་བ¿དམར་གསོད་དང་མུག་ཤི་ཐེབས་བཅུག་པ། ལྷག་དོན་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་དང་གཉིས་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་¿དམག་མི་དང་ཉེས་མེད་མི་སེར་ས་ཡ་བརྒྱ་ལྷག¿དུས་མིན་རྐྱེན་འདས་སུ་སོང་བ། ར་ཝན་ཌ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནང་འཁྲུག་བརྒྱབས་ཏེ་¿མི་སེར་ས་ཡ་གསུམ་ཙམ¿དམར་གསོད་དང་མུག་ཤིར་ཐེབས་བཅུག་པ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཐོང་དུས་ཕུན་དབང་འདྲ་བ་འགྲོ་བ་མིའི་ཚེ་སྲོག་ལ་སྣང་ཆུང་བྱེད་མཁན་འཇིག་རྟེན་གཞན་དག་ནའང་ཡོད་འདུག་སྙམ་པ་བྱུང༌།
དེ་ནས་བཟུང་དུས་རྟག་ཏུ་བསམ་བློའི་ནང་མིས་མི་ལ་དོན་མེད་དང་སྣང་ཆུང་གིས་མནར་གཅོད་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་འདི་འདྲ་གཏོང་དགོས་དོན་ཅི་ཞིག་ཡིན་ནམ་ཞེས་རང་གིས་རང་ལ་དྲི་བ་ལན་མང་གཏོང་དགོས་བྱུང་ཞིང༌། ཡུན་རིང་བོའི་རྗེས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆེད་དུ་གཞན་བློས་གཏོང་བྱེད་པའི་ཀུན་སློང་དེ་སྲིད་དོན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ཏུ་འཁྱེར་ནས་ཕྱོགས་དང་མཚམས་ཀུན་ཏུ་འཐབ་རྩོད་འབའ་ཞིག་བྱས་པས་ལན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང་བར་མ་ཟད། དེ་ཡང་གཙོ་བོ་མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་དང༌། མི་དང་སྲོག་ཆགས་བར་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས། དེ་བཞིན་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་བར་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་སོགས་ལ་སྣང་ཆུང་ཚད་མེད་བྱས་པ་དང༌། ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ནང་མཇུག་འབྲས་ལ་ཞིབ་གཤེར་བྱེད་པའི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞི་བརླག་པ་སོགས་ཀྱིས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་བས་ཀྱང་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང༌།
རིམ་པས་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེནཔོ་མཆོག་གི་མཛད་རྣམ་དང༌། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་བའི་གཞུང་ཞབས་རྙིང་པ་གང་མང་ཞིག་གི་མི་སྒེར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འདྲ་མིན་དང༌། ཕུན་དབང་དང་དངོས་སུ་མཇལ་མྱོང་བའི་མི་རྒན་རེ་ཟུང་གི་ངག་རྒྱུན་སོགས་ནས་ཁོང་གིས་མི་རིགས་ཤིག་གི་ལས་དོན་ཆེད་ཕྱག་ལས་སྣ་མང་གནང་མྱོང་བའི་སྐོར་མང་ཙམ་གོ་ཐོས་བྱུང༌། ལྷག་དོན་ཕུན་དབང་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་༵༵བོད་མི་གསར་བརྗེ་བ་ཞིག་ཀཀཅཻས་པའི་དཔེ་དེབ་དེ་ཀློག་སྐབས་སྔར་ཁོ་བོའི་སེམས་ནང་དུ་ཉལ་བའི་རྒྱལ་ཚོང་བ་དང་མེ་མདའི་ཁ་དབང་དུ་ཤོར་བའི་བོད་མི་འབུམ་ཕྲག་གཉིས་ལྷག་གི་ཁྲག་ལན་འཇལ་རྒྱུར་བསྡད་ཡོད་པའི་ཉེས་ཅན་པ་དེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མིག་དཔེར་འོས་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། འོན་ཀྱང་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་དང་ལག་སྦྲེལ་གྱིས་རྒྱ་དམག་བོད་དུ་བཏང་བ་ནི་གསུབ་ཏུ་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་ཡིན། དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་བོད་ཐོག་བཟུང་བའི་སྲིད་བྱུས་ངོ་མ་དེ་ངོས་འཛིན་གསལ་པོ་མ་ཐུབ་པས་ལན་པ་ཞིག་ལས། བོད་མིའི་བདག་དབང་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གི་ལག་ཏུ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་ཆེད་དུ་མིན་པ་ཁོང་སྐུ་སྒེར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་བོད་མི་གསར་བརྗེ་བ་ཞིག་ཅེས་པ་ལས་མཁྱེན་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད།
ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕྱི་ལོ་༡༩༣༩ལོར་ཚོགས་མི་ལྔ་ལས་གྲུབ་པའི་¿བོད་རིགས་གུང་ཁྲན་གསར་བརྗེ་ཚོགས་ཆུང¿དང༌། དེ་རྗེས་རྒྱ་ནག་ཏུ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་རིགས་སློབ་ཕྲུག་ཉི་ཤུ་ལས་གྲུབ་པའི་¿ས་གནས་ཁག་གི་བོད་པ་གཞོན་ནུ་སི་ཁྲོན་དུ་བསྐྱོད་པའི་སློབ་གྲོགས་ཚོགས་ཆུང¿ཟེར་བས་མཚོན་ངོ་བོ་མི་འདྲ་བའི་ཚོགས་པ་འདྲ་མིན་བཙུགས་ཏེ་ཁམས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་བོད་ས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་གསར་བརྗེའི་ལྟ་བ་དར་སྤེལ་གཏོང་ཆེད་དུ་ཨུ་རུ་སུ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཐུན་འགྱུར་དགོས་ཚུལ་བརྗོད་ཀྱང་ཡ་ལན་མ་བྱས་པར་བརྟེན། སྐབས་དེའི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དང་འབྲེལ་བ་བྱ་རྒྱུ་སེམས་ཐག་བཅད་འདུག་པར་མ་ཟད། ཅང་ཇེ་ཧྲེའི་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་དང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་བློ་སེམས་གཅིག་ཏུ་གཏད་འགོ་ཚུགས་འདུག
ཕྱི་ལོ་༡༩༤༡ལོར་ཁོང་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་ལྷགས་པའི་གོ་མིན་ཏང་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཅའ་སྡོད་དམག་དཔུང་ཕྱིར་སྐྲོད་དང་གསར་བརྗེའི་ལས་འགུལ་དར་སྤེལ་གཏོང་ཆེད་རང་ཡུལ་དུ་ཕྱིར་ལོག་བྱས་ཤིང༌། ཚོགས་མི་ཉུང་ཤས་ལས་གྲུབ་པའི་¿མེ་སྟག་ཚོགས་པ¿ཟེར་བའི་གསར་བརྗེ་ཚོགས་ཚུང་ཞིག་བཙུགས། འདི་ནི་འབའ་ཕུན་གྱིས་བོད་ནང་བཙུགས་པའི་གསར་བརྗེའི་ཚོགས་པ་དང་པོ་དེ་ཡིན་ཞིང༌། ཚོགས་པ་དེའི་དམིགས་ཡུལ་སྔར་ལས་ཀྱང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ཆོལ་གསུམ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བའི་བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཁྱབ་པའི་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་འཛུགས་རྒྱུར་སྙིང་རུས་ཆེན་པོས་བརྩོན་པ་ལྷུར་ལེན་གནང༌། རོགས་ཟླ་ཚོགས་མི་རྣམས་ཀྱང་ཁོང་གི་དམིགས་ཡུལ་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཆེད་གོ་སྐོན་བློ་འགུག་ཅི་ཐུབ་བྱས་འདུག
དེ་རྗེས་གོ་མིན་ཏང་གིས་ཁོང་གུང་ཁྲན་ཏང་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཡོད་པ་ཤེས་པར་བརྟེན་རེ་ཞིག་གོ་མིན་ཏང་གིས་འཛིན་བཟུང་ལས་གཡོལ་ཆེད་དབུས་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་ཏེ་¿བོད་མི་དམངས་གཅིག་སྒྲིལ་མནའ་མཐུན་ཚོགས་པ¿ཟེར་བ་བཙུགས་ནས་ལྷ་སའི་སྐུ་དྲག་འགས་མཚོན་གནད་ཡོད་མི་སྣ་གང་མང་ཞིག་གི་མདུན་ནས་གོ་མིན་ཏང་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་དང་གུང་ཁྲན་ཏང་ལ་བསྟོད་བསྔགས་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་འགོ་བརྩམ་འདུག འོན་ཀྱང་ལས་དོན་དེ་ཙམ་གྱིས་སྐུ་དྲག་དེ་ཚོའི་རིགས་རང་ཕྱོགས་སུ་འགུག་ཐུབ་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། གང་ཡིན་ཟེར་ན་སྐབས་དེའི་བོད་དབུས་གཞུང་དང་མི་སེར་ཕལ་མོ་ཆེས་གུང་ཁྲན་ཏང་ནི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་སྟེང་གི་ལྷ་མེད་སྨྲ་བའི་གསོན་འདྲེ་ངོ་མ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས་ཡིན། ཁྱད་མཚར་བ་ཞིག་ལ་འབའ་ཕུན་ནི་གུང་ཁྲན་ཏང་མི་གཞན་དག་དང་མི་འདྲ་བར་ཆོས་དང་ལྷའི་རིགས་ལ་མཐོང་ཚུལ་ངན་པ་མི་འཛིན་པར་མ་ཟད། ཆོས་དང་ལྷ་ཡོད་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ་དང་དམར་པོའི་ལམ་ལུགས་གཉིས་འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་ལྟ་བུར་ནམ་ཡང་འདོད་ཀྱི་མེད། དེར་བརྟེན་ཁོང་ནི་མར་ཁེ་སིའི་རིང་ལུགས་པ་ཁྱད་མཚར་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཆོག
ཁོང་ནི་དོན་ངོ་མའི་ཆ་ནས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་བློ་དཀར་སེམས་དཀར་མཛད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། ཁོང་གིས་རང་རེའི་བོད་མི་ཚོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དེ་བཞིན་ཐུན་མིན་གྱི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་བརླག་ཏུ་མི་འགྲོ་ཆེད་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་དར་དམར་འོག་བོད་མི་ཡོངས་རྫོགས་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བའི་ས་གནས་མི་རིགས་ལ་བདག་པའི་རང་སྐྱོང་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་འཛུགས་རྒྱུར་དམིགས་ནས་སྣེ་མང་རང་བཞིན་དང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེར་མཛད་འདུག་པ་འདིས་ཁོང་གི་མར་ཁེ་སིའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བློ་སྟོབས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློ་སྟོབས་གསལ་པོར་མཚོན་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད།
ཕྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་བསྐྱར་དུ་ཆབ་མདོར་ཕེབས་ནས་སྔར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཞིར་བཟུང་ཐོག་ཐོག་མར་ཁམས་ནས་འགོ་བརྩམས་ཏེ་བོད་མི་ཡོངས་རྫོགས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བའི་བོད་གསར་པ་ཞིག་བཟོ་ཆེད་¿བོད་ཤར་རྒྱུད་མི་དམངས་རང་སྐྱོང་མནའ་མཐུན་ཚོགས་པ¿དང༌། དེ་རྗེས་¿འབའ་ཐང་གསང་བའི་ཏང¿ཟེར་བའི་ཚོགས་པ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་ཚོགས་པ་དེའི་ལས་དོན་མངོན་གྱུར་ཡོང་ཆེད་¿བོད་ཤར་རྒྱུད་དམངས་གཙོ་གཞོན་ནུའི་མནའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ¿ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་བཙུགས། ཚོགས་པ་དེས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གི་སྐར་ལྔའི་དར་ཆ་བོད་ཀྱི་ས་ཐོག་ཏུ་བསྒྲེངས་པ་ནི་རྒྱ་དམག་བོད་དུ་ལྷགས་པའི་སྔ་ལྟས་དང་པོ་དེ་ཡིན།
རྗེས་སོར་དབུས་གཞུང་གིས་བཀོད་མངགས་ལྟར་ཕུན་དབང་གིས་དམག་སྡེ་ཨང་བཅོ་བརྒྱད་པའི་སྣེ་ཁྲིད་ལྟ་བུར་བྱས་ཏེ་བོད་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ས་གནས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་དཔུང་འཇུག་བྱས་ཤིང༌། རིམ་པས་འབྲུ་ཆུ་བརྒལ་ནས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་བའི་མངའ་ཞབས་སུ་ཡོད་པའི་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་མང་ཆེ་བར་བཙན་བཟུང་བྱས་པར་བརྟེན་མཐར་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ཟེར་བ་དེ་མི་འཇོག་ཐབས་མེད་བྱུང༌།
གང་ལྟར་ཕུན་དབང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གི་དམག་དཔུང་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་འདིར་གཟི་བརྗིད་ཅན་གྱི་བོད་རིགས་སྤྱི་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་ཚད་ལྡན་ཞིག་འཛུགས་རྒྱུར་རེ་བའི་མིག་འབུར་གཏད་ཀྱང༌། དེ་ནི་གཉིད་འོག་གི་རྨི་ལམ་ལྟ་བུར་གྱུར། བྱེད་སྟངས་འདི་འདྲའི་འོག་ནས་མཐར་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་བོད་མི་ཚོས་མོས་མཐུན་བྱས་མིན་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་བོད་ས་ཁྱོན་ཡོངས་བཙན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་མི་ལོ་ཧྲྀལ་པོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ཕྱིན་པ་རེད།
༢ བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གྲ་སྒྲིག་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་བཙུགས་པའི་སྐོར།
གོང་བཀོད་ལྟར་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༡ལོའི་ཟླ་བ༥བའི་ཚེས་༢༣ཉིན་བཙན་ཤུགས་ཀྱིས་བོད་གཞུང་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་བཅུག་པའི་¿གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན¿ཟེར་བ་དེ་རིམ་པས་ལག་ལེན་བསྟར་འགོ་བཙུགས་ཤིང༌། གྲོས་མཐུན་དེ་ཉིད་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༦ལོའི་ཟླ་༣པའི་ཚེས་༡༢ཉིན་¿བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གྲ་སྒྲིག་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང¿དངོས་སུ་དབུ་བརྙེས་པའི་མཛད་སྒོ་བྱས། མཛད་སྒོའི་གཙོ་སྐྱོང་དུ་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིན་བློན་གཞོན་པ་དྲིན་ཡེ་ལྷ་སར་འབྱོར། ལྷན་ཁང་དེའི་དབུ་བཞུགས་གཙོ་འཛིན་ྋགོང་ས་མཆོག་དང༌། ཕྱག་རོགས་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ། དྲུང་ཡིག་ང་ཕོད་བཅས་ཡིན་འདུག ལྷན་ཁང་དེ་འཐུས་མི་ང་གཅིག་ལས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ཡང་བོད་གཞུང་ནས་འཐུས་མི་བཅོ་ལྔ་དང༌། པཎ་ཆེན་ནང་སྒང་ནས་འཐུས་མི་བཅུ། ཆབ་མདོ་བཅིངས་བཀྲོལ་དམག་སྒར་ཟེར་བ་ནས་འཐུས་མི་བཅུ། དགོན་པ་ཆེ་ཁག་དང༌། ཆོས་ལུགས་མི་འདྲ་བ། མི་སེར་དཀྱུས་མ། གྲགས་ཆེན་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མཚོན་ཆེད་འཐུས་མི་བཅུ་གཅིག སྐབས་དེར་ལྷ་སར་ལྷགས་པའི་རྒྱ་མིའི་ལས་བྱེད་ཁོངས་ནས་འཐུས་མི་ལྔ་བཅས་ཡིན། དོན་དངོས་གཞིར་བཟུང་བྱས་ན་ལྷན་ཁང་དེས་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་དང༌། དེ་བཞིན་དམག་དོན་དང་ཚོང་ལས། ཐ་ན་འགྲིམ་འགྲུལ་ཚུད་ཆད་ཀྱི་ཐོག་ལས་དོན་ཆེ་ཕྲ་ཅི་ཞིག་བྱེད་དགོས་ཀྱངྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་འཁྲོལ་འོག་ལས་དོན་ལ་དངོས་སུ་འཇུག་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ན་ཡང༌། དེ་ལས་ལྡོག་ཏེ་¿བོད་ལས་དོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང¿ཟེར་བ་དེས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞཱུང་དང༌། ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་སོགས་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་བཏང་འཛིན་དང་བཟོ་བཅོས་བྱེད་རྐྱང་བྱས་པས་ལྷན་ཁང་དེའི་དབུ་བཞུགས་གཙོ་འཛིན་ནི་མིང་ཙམ་གྱི་གཙོ་འཛིན་དུ་གྱུར། བྱེད་སྟངས་དེར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་མི་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་ཤུགས་ཆེ་བསྟན་པ་མ་ཟད། བོད་ལས་དོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དེ་ཕྱིར་བསྡུ་བྱེད་དགོས་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་རིམ་པར་བྱས།
བོད་ལས་དོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་འདི་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པར་སོང༌། ཚོགས་པ་དེའི་ཚོགས་མིའི་གྲས་སུ་བོད་མི་གཅིག་ཀྱང་ཚུད་མེད་པ་དེས་ཀྱང་བོད་མི་ཚོའི་སེམས་ནང་དོ་ཕོག་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་འདུག བོད་ལས་དོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ཟེར་བ་དེས་མི་འབོར་ས་ཡ་གཉིས་ལྷག་ཙམ་ལས་གྲུབ་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་དེ་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་ཉི་མ་རེ་རེའི་ནང་ལྷན་ཁང་དེའི་བོད་ཀྱི་ནོར་སྲིད་དང༌། ཤེས་རིག་སློབ་གསོ། དེ་བཞིན་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། ཚན་རིག་དང་་ལུས་རྩལ་སོགས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་ཆེད་ནུས་ཤུགས་ལྡན་པའི་ལས་དོན་བྱེད་རྒྱུའི་དབང་ཚད་དེ་ཧ་ལམ་གཏད་ནས་མེད་པ་ལྟ་བུར་བྱས་པར་བརྟེན། བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་པའི་གཞི་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་འདུག
མ་ཟད་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་བོད་གཞུང་མང་ནས་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ཟེར་བ་དེ་ལོ་ངོ་བརྒྱད་ཀྱི་རིང་སེམས་གཏིང་ནས་སྲུང་བརྩི་བྱས་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་ནས་གྲོས་མཐུན་དེ་རྩིས་མེད་ཐོག་མདོ་སྨད་དང་ཁམས་ཀྱི་ངོ་ཕྱོགས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་དྲག་དམག་གིས་དཔུང་འཇུག་བྱས་པ་དང༌། དམག་མི་ཚོས་གང་འདོད་བཞིན་ཉེས་མེད་མི་སེར་འབུམ་ཕྲག་མང་པོ་དམར་གསོད་དང་བཙོན་འཇུག ཚེ་གཡོག ནར་མ་སོན་པའི་བུ་མོ་གཞོན་ནུ་མ་ཚོར་བཙན་གཡེམ་དང་མཚན་མའི་ནང་འབར་རྫས་བཞག་སྟེ་བཀད་པ་མ་ཟད། བཙུན་མ་ཚོའི་མོ་མཚན་ནང་དབྱུག་པ་བརྒྱུས་པ་དང༌། དུག་སྦྲུལ་ལ་སོ་རྒྱབ་ཏུ་བཅུག་པ་དང༌། ཆུ་ཚ་བོ་བླུགས་པ། དེ་བཞིན་ཕས་རང་གི་བུ་མོ་དང་བུས་རང་གི་མ་དང་མཉམ་དུ་འཁྲིག་སྤྱོར་བཙན་ཤུགས་ཀྱིས་བསྟེན་བཅུག་པ་སོགས་བྱས། དེ་ཙམ་མ་ཟད་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པའི་དགོན་སྡེ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་གས་གཏོར་དང༌། རྩ་ཆེའི་དངོས་རྫས་མང་པོ་རྐུ་འཁྱེར་དང་མེར་བསྲེགས་པ་ཆུར་གཡུག་པ་སོགས་བྱས།
ཐ་ན་རང་བྱུང་ཁམས་སུ་ཅི་བདེར་འཚོ་བཞིན་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང༌། དེ་བཞིན་བདག་ཏུ་བཟུང་བའི་སྒོ་ཟོག་འབྲུ་གཡག་དང་ར་ལུག་ཚུན་ཆད་ཐོག་མེ་མདའ་བརྒྱབས་ཏེ་བསད་པ་སོགས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་བཙན་འཛུལ་ཤུགས་ཆེ་བྱས། རིམ་པས་བྱེད་སྟངས་དེའི་རིགས་བོད་ས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ལག་བསྟར་བྱས་པ་མ་ཟད། བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བའི་མིག་དང་ཁོག་པའི་སྙིང་ལྟ་བུ་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་སྲོག་ལའང་ངན་སེམས་ཀྱིས་གཡོ་ཐབས་བཤམས་པར་བརྟེན། བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་སྲོག་འབེན་བཙུགས་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ལོའི་ཟླ་བ་༣པའི་ཚེས་༡༠ཉིན་གཟི་བརྗིད་ཅན་གྱི་རང་དབར་སྒེར་ལངས་བྱས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་བྱེད་པའི་འགོ་བརྩམ།
དེར་བརྟེན་གནས་སྐབས་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་པའི་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡུལ་གྱར་དུ་མི་འགྲོ་ཐབས་མེད་བྱུང་བ་རེད། གལ་སྲིད་སྐབས་དེའི་དུས་ྋགོང་ས་མཆོག་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་བཞུད་གནང་ཐུབ་མེད་ཚེ་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་རང་རེའི་བོད་མི་ཚོར་མིག་དཔེར་འོས་པའི་བོད་རང་དབང་བསྐྱར་གསོའི་ལས་དོན་ལ་སྣེ་ཁྲིད་དང་ལམ་སྟོན་བྱེད་མཁན་གཅིག་ཀྱང་མེད་པས། ཁོང་ཚོས་རང་མགོ་གང་ཐོན་བྱས་ཏེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་བརླག་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ལས་སླ་བོའི་ཐོག་ནས་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་སྐབས་དེའི་དུས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནོར་གླིང་ནས་ཕེབས་བཞུད་སྐབས་ཁོང་གི་དབུ་འོག་དཔུང་འདེགས་བྱེད་མཁན་གྱི་རང་རེའི་སྤུན་ཟླ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་དང་གུས་འདུད་བླ་མེད་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་རེད།
༣ ཁྲག་དྲི་བྲོ་བའི་དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར།
དེ་ཡང་¿དམངས་གཙོ་ཞེས་པའི་དམངས་ནི་རིགས་རུས་དང༌། སྟོབས་འབྱོར་གྱིས་དབྱེ་བའི་མི་ཉུང་ཤས་ཤིག་མ་ཡིན་པར། ལས་ངལ་རྩོལ་ལ་བརྟེན་ཅིང༌། རིགས་དམའ་བ། གྲལ་གྱི་མཐའ་ན་གནས་པའི་མང་ཚོགས་རྣམས་ཡིན་ལ། གཙོ་ཞེས་པ་ནི་དེ་དག་གཙོ་བོར་འཛིན་པའམ་དེ་རྣམས་ཡུལ་གྱི་བདག་པོར་གྱུར་པའི་དོན་ཡིན¿ཞེས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་བཀའ་བ་ནང་བཞིན། དོན་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་དགོས་མོད་ཀྱང༌། རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གིས་བོད་མི་དམངས་བྱིངས་ཀྱི་འདོད་པ་ཡོད་མེད་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་ཐོག་མར་ཤར་དར་རྩེ་མདོ་ནས་འགོ་འཛུགས་བྱས་ཏེ་འབྲུ་ཆུའི་ཤར་བརྒྱུད་ཡོངས་རྫོགས་ལ་བཙན་ཤུགས་དྲག་པོས་དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར་བྱས་པ་དང༌། དེ་རྗེས་སྐབས་དེའི་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་བའི་དབང་ཤུགས་ཀྱིས་ཁྱབ་པའི་འབྲུ་ཆུའི་ནུབ་བརྒྱུད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཡོངས་ལ་¿དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར¿བྱས་ཏེ་མཐར་བོད་ཆོལ་གསུམ་གྱི་ས་ཁུལ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཁྱབ་པར་བྱས།
ལས་འགུལ་འདིའི་འོག་ནས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་¿མེ་མདའི་ཁ་ནས་སྲིད་དབང་ཐོབ¿ཅེས་པའི་རྩ་དོན་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་བོད་ནང་མའི་ས་ཁུལ་ཡོངས་སུ་རྒྱ་དམག་གིས་དྲག་གནོན་ཤུགས་ཆེའི་འོག་¿ཁིས་ཟིན་དམར་གསོད་ཆེན་མོ¿དང༌། ¿སྐྱ་མོའི་དམར་གསོདཆེན་མོ¿ཟེར་བ་སོགས་བྱུང་བ་མ་ཟད། དམར་གསོད་དེ་འདྲའི་སྐབས་རི་ལུང་གང་སར་རོ་ཡིས་གང་ནས་བྱ་རྒོད་དང་གཅན་གཟན་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཟ་མ་ཐུབ་པར་ལུང་བ་དེ་ཚོར་ཟླ་བ་མང་པོའི་རིང་རོ་ཡི་དྲི་ངན་གྱིས་ཁྱབ་ཚུལ་སོགས་༵༵ངའི་ཕ་ཡུལ་གྱི་ཡ་ང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀཀཞེས་པའི་ནང་བྲིས་འདུག
དེ་བཞིན་བོད་ཕྱི་མའི་ནང་དུའང་༡༩༥༩ནས་༡༩༦༠ཐམ་པའི་བར་དུས་ཡུན་ལོ་གཅིག་གི་ནང་དུ་རྒྱ་མི་རང་གིས་ཐོ་འགོད་བྱས་པར་བོད་མི་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་མདུན་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་ཚུལ་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་བཀའ་གནང་འདུག དུས་ཐུང་ཐུང་དེ་འདྲའི་ནང་བོད་མི་འདུས་སྡོད་བྱེད་པའི་ས་ཁུལ་གཅིག་གི་ནང་དུ་དམར་གསོད་དེ་ཙམ་བཏང་ཡོད་ན་ཤར་དར་རྩེ་མདོ་ནས་ནུབ་ལ་དགས་བར་དུ་བོད་མི་ཅི་ཙམ་ཞིག་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་ཀྱི་རེད་དམ།
ད་དུང་ཞར་དང་ཞོར་ལ་བོད་ཀྱི་ཤོག་དངུལ་འགྲེམ་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་ལམ་བཀག་འགོག་དང༌། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དར་ཆ་དང་དམག་གི་རུ་འདྲེན་དར་ཆ་ཕྱིར་བསྡུ། བོད་དམག་ཡོངས་རྫོགས་རིམ་པས་རྒྱ་དམག་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ཐབས་སོགས་བྱས་པས་མ་ཚད། བོད་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་དབང་ཚད་ཡོངས་རྫོགས་མེད་པར་བཟོས་པ་སོགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཐུབ་ཚོད་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་བྱས་འདུག
༤ རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཟེར་བའི་ལས་འགུལ་འདིའི་ཁ་ཕྱོགས་དང་བརྒྱུད་རིམ་སྐོར།
¿རིག་གནས་གསར་བརྗེ¿ཟེར་བའི་ལས་འགུལ་འདི་ནི་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་ཐད་ཀར་བློ་འདོན་གནང་བའི་རང་ཤེད་ཀྱི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ཤིག་ཡིན་ལ། ལས་འགུལ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གྱི་¿བཙན་རྒྱལ་རིང་ལུགས¿དང་¿བཟོ་བཅོས་རིང་ལུགས¿། ¿མ་རྩ་རིང་ལུགས¿ཀྱི་དབང་འཛིན་པ་ཚོར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྒོལ་རྡུང་བཏང་སྟེ། ¿སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས¿ཀྱི་བསམ་བློའི་མ་ལག་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཞིང༌། རང་སྣང་གི་བསྒྱུར་བཀོད་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་འདིའི་ནང་རྒྱ་མི་རིགས་ས་ཡི་དྲུག་ཅུ་ལྷག་དུས་མིན་རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་པ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཚོས་ཚོད་དཔག་བྱས་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་༡༩༦༦ལོ་ནས་བཟུང་ལས་འགུལ་འདིའི་ཁ་ཕྱོགས་བོད་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་བསྒྱུར་འགོ་ཚུགས་ཤིང༌། དམིགས་ཡུལ་དེ་ཡང་སྔར་དང་མི་འདྲ་བར་¿བསམ་བློ་རྙིང་པ¿དང༌། ¿རིག་གནས་རྙིང་པ¿། ¿ལུགས་སྲོལ་རྙིང་པ¿། ¿གོམས་གཤིས་རྙིང་པ¿སོགས་¿རྙིང་བཞི་རྩ་གཏོར¿ཟེར་བ་རྩ་གནད་དང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཡོད། ཐབས་ལམ་འདི་དག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཆེད་མངགས་རྩ་འཛུགས་བྱས་པའི་¿དམར་དམག¿དང༌། ¿མི་དམངས་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་དམག¿ཟེར་བ་སོགས་ཀྱིས་དཔུང་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྤེལ་འགོ་བཙུགས་ཤིང༌། བརྒྱུད་རིམ་འདིའི་ཁྲོད་རང་རེའི་བོད་མི་རྣམས་དབང་བསྒྱུར་བྱ་འབའ་ཞིག་ཏུ་རྩིས་ཏེ། ལས་འགུལ་འདིའི་སྔ་གཞུག་བར་གསུམ་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པའི་དགོན་སྡེ་སྟོང་ཕྲག་དྲུག་¿༦༠༠༠¿ལྷག་ཙམ་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་མ་ཟད། གྲ་བཙུན་ཆིག་འབུམ་¿༡༠༠༠༠༠¿བརྒལ་བ་དགོན་པའི་ཚོགས་ཟངས་ནང་དུ་བཙོ་སྲེག་དང༌། གསོན་པོར་ས་དུང་དུ་སྦས་པ། རྐང་ལག་ལ་ལྕགས་ཛེར་བརྒྱབས་ནས་གསོན་སྐམ་བྱས་པ། ཁྱི་དང་གཅན་གཟན་གྱི་རིགས་ལ་ཟར་བཅུག་པ། མགོ་པགས་དང་ཁའི་སོ་ཚུན་བཀོག་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་བསད་པ་དང༌། ཉིས་འབུམ་¿༢༠༠༠༠༠¿ཙམ་བཙན་ཤུགས་ཀྱིས་རང་རང་གི་གཉེན་ཉེའི་བུད་མེད་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་འཁྲིག་སྤྱོར་བསྟེན་བཅུག་པ་སོགས་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་བཏང༌།
ལྷག་ལུས་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ལའང་མར་ཁེ་སིའི་ལྟ་བའི་རྨང་གཞི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ་¿དངོས་གཙོ་སྨྲ་བའི་བསམ་བློ¿རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་དང༌། ཆང་དང་ཐ་མག་འཐེན་བཅུག་པ། ¿ལྷ་མེད་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ¿ཡང་དག་པ་ཡིན་པ་མི་དམངས་ལ་སྐུལ་སློང་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་དང༌། ད་དུང་མཆོག་གསུམ་ལ་མཆོད་བཀུར་བསྙེན་གས྄ུམ་དང༌། ཉ་སྟོང་བརྒྱད་གསུམ་སོགས་དུས་ཆེན་ཆེ་ཆུང་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་སྲུང་བརྩི་བྱེད་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་ཡོད་ཚད་བཀག་འགོག་གཟབ་ནན་བྱས་ཡོད།
གཞན་ཡང༌། དགེ་འདུན་པ་དང་བླ་སྤྲུལ་གྱི་རིགས་ལ་¿སྤྱང་གི་དམར་པོ¿དང་¿ཇག་པ་སེར་པོ¿། ¿བཤུ་གཞོག་གྲལ་རིམ་པ¿དང༌། མི་དམངས་བྱིངས་ལ་¿ཀླ་ཀློ¿དང་¿ལོག་སྤྱོད་པ¿། ¿རྗེས་ལུས¿སོགས་ཀྱིས་མཚོན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཉེས་མིང་སྣ་ཚོགས་གཡོགས་ཏེ་གསོད་རྡུང་བཀོལ་གསུམ་ཡ་ང་བ་བྱས།
ད་དུང་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཟེར་བའི་ལས་འགུལ་ནང་¿བདེ་འཇགས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང¿ཟེར་བ་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་རིགས་མཐོ་བ་དང་ཕྱུག་བདག བླ་དཔོན་སོགས་གྲལ་རིམ་མཐོ་གྲས་སུ་རྩིས་ཏེ་དེ་དག་གི་གཉའ་བ་གནོན་བྱེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་¿གྲལ་རིམ་ལ་འཐབ་རྩོད¿དང༌། དངོས་གཙོ་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ་དར་སྤེལ་དང་སེམས་གཙོ་སྨྲ་བའི་ལྟ་བར་སྐྱོན་འཛུགས་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་ལས་འགུལ་¿ཚན་རིག་ཚོད་ལྟ¿། རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་དང་ཡན་ལག་སྐྱོན་ཅན་ཡིན་མིན་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་ཤུགས་ལས་འདྲ་མིན་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་ལས་འགུལ་¿ཐོན་སྐྱེད་འཐབ་རྩོད¿། གུང་ཁྲན་ཏང་དང་ལྟ་བ་རྒྱབ་འགལ་དུ་འཛིན་མཁན་ཚོ་མི་མང་གི་མདུན་དུ་ཁྲིད་ནས་ཡན་ལག་གཅོད་བྲེག་དང་དམར་གསོད་སོགས་བཏང་སྟེ་མི་སེར་དཀྱུས་མ་ཚོའི་མགོ་བོ་གནོན་ཐབས་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་¿གཅིག་རྡུང་གསུམ་རྒོལ¿། དབུལ་ཕྱུག་ཁྱད་མེད་ལ་ཁྲལ་རིགས་བཙན་བསྡུའི་ལས་འགུལ་¿རོགས་རེས་ཚོགས་ཆུང¿། ¿ཉེས་ཅན་ཐེར་འདོན¿། ¿རང་སྐྱོན་རང་བརྗོད¿། ¿རྡུང་རྡེག་ཚ་ནན་གཏོང་བ¿སོགས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩ་དོན་གསུམ་དུ་བཞག་ནས་སྔར་གྱི་སྐུ་དྲག་རིགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་ལས་འགུལ་¿ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩ་དོན་གསུམ¿། སྔར་བོད་གཞུང་གི་གཞུང་ཞབས་པ་དང༌། འབྱོར་ལྡན་པ། དགོན་སྡེ་ཁག་གི་མཁན་བླ་སྤྲུལ་སོགས་མངའ་བདག་ཆེན་པོ་གསུམ་དུ་རྩིས་ཏེ་ཤིན་ཏུ་ལྕི་བའི་འཐབ་འཛིངས་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་ལས་འགུལ་¿མངའ་བདག་ཆེན་པོ་གསུམ¿། སྒེར་ལ་དབང་བའི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ལུགས་ཤུལ་མེད་དུ་བཟོ་ཆེད་¿མི་དམངས་སྤྱི་ཁང¿། དེ་བཞིན་¿ཡར་ལངས་ཞིང་བྲན་རྣམས་འཚོ་གོས་གཅིག་ཏུ་རོལ་བའི་སྲིད་བྱུས¿ཞེས་པ་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་མི་དམངས་རྣམས་མཉམ་ཟ་མཉམ་འཐུང་བྱེད་དུ་བཅུག་པ། ཕ་མ་རྒན་འཁོགས་དང་བྱིས་པ་སོགས་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་སུས་ངལ་རྩོལ་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་བྱུང་ན་དེར་ཁེ་བཟང་མང་བ་ཞེས་པའི་ལས་འགུལ་¿རྩོལ་བསྟུན་ཐོབ་སྤྲོད¿། གནམ་གཤིས་དང་ཁོར་ཡུག་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་¿དགུན་གྲོ་འདེབས་ལས¿ཟེར་བ་སོགས་གདུག་རྩུབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགུལ་འདྲ་མིན་སྤེལ།
དེ་ཙམ་མ་ཟད་བོད་མི་ཚོའི་ཁྱིམ་ཚང་རེ་རེ་བཞིན་སྔོག་བཤེར་བྱས་ཏེ་སྐུ་བརྙན་དང་ཐང་ག རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན། གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་མཆོད་རྟེན་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་གང་ཡོད་བཅོམ་འཕྲོག་དང་རྐུ་འཁྱེར་སོགས་བྱས་པ་དེས་བོད་མི་ཚོའི་སེམས་ནང་ཕོག་ཐུག་གཏིང་ཟབ་ཅིག་བཟོས།
ཕྱི་ལོ་༡༩༧༦ལོར་ཀྲོའུ་ཨེན་དང་མའོ་གཉིས་སྔ་ཕྱིར་ཚེ་ལས་འདས་པར་བརྟེན་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༧༩ནས་༡༩༩༤བར་མི་ཧྲིལ་པོ་བཅོ་ལྔའི་རིང་ལ་ཕྱི་ཚུལ་ཙམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་སོགས་གང་ཐད་ལ་ཅུང་ཟད་གུ་ཡངས་ཀྱི་རྣམ་པ་བསྟན་ཡོད་མོད་ཀྱང༌། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༤ནས་༢༠༠༡བར་ལོ་ངོ་བརྒྱད་ཀྱི་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བརྗོད་སྙིང་ཁག་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བའི་དམིགས་ཚད་དང་བཐུན་པའི་བཟོ་བཅོས་བྱེད་དགོས་པ་དང༌། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་མཐུན་པའི་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་དང་འདོན་རྟ་དབྱངས་སོགས་ལག་བསྟར་མི་ཆོག་པ། དགོན་སྡེ་གང་བྱུང་བསྐྲུན་པ་དང༌། གྲ་བཙུན་ཚོད་མེད་བསྡུ་བ། བླ་སྤྲུལ་འབོར་ཆེན་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་སོགས་གཏན་ནས་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་སྟེ་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་ལས་འགུལ་ཐེངས་གཉིས་པ་དེ་སྤེལ་ཡོད།
མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཕལ་མོ་ཆེ་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་དང་མཐུན་ཤུགས་ཆེ་བའི་རིག་གཞུང་ཤ་སྟག་ཡིན་པར་སོང་རིག་གཞུང་དེ་དག་དང༌། དེ་དག་དང་འབྲེལ་བའི་ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་ཡོད་ཚད་མར་ཁེ་སིའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྩ་དོན་དང་ཡོངས་སུ་རྒྱབ་འགལ་ལྟ་བུར་རྩིས་ཏེ་ཐབས་ཤེས་ཅི་རིགས་ཀྱིས་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་ཐབས་བྱས། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ལ་སེམས་གཏིང་ནས་དགའ་ཞེན་མི་བྱེད་མཁན་བོད་མི་ཆོས་བྱེད་དགེ་འདུན་པ་དང་གོ་བབ་ངེས་ཅན་ཡོད་པའི་བླ་སྤྲུལ་གྱི་རིགས། དེ་བཞིན་རྩོམ་པ་པོ་དང༌། སྒྱུ་རྩལ་པ། རི་མོ་མཁན་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་ཡོད་ཚད་བཙོན་འཇུག་དང་དམར་གསོད། རྒྱང་ཕུད་དུ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྣ་མང་བརྩམས་པ་ལས་འདིར་དཔེ་མཚོན་ཙམ་བྲིས།
༥ བོད་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་རང་དབང་སྒེར་ལང་གི་ལས་འགུལ་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་པའི་ཐོག་མའི་རྒྱུ་རྐྱེན།
དེ་ཡང་བོད་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་རང་བཙན་གཙང་མར་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཀྱང་རེད། འོན་ཀྱང་རྒྱ་ནག་མན་ཇུའི་རྒྱལ་རྒྱུད་པ་ཚོའི་སྐབས་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་ཐོག་འདྲེ་ལག་དངོས་སུ་བསྲིང་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་བཅང་ཡོད་ནའང༌། མཐའ་མར་ཐང་གི་རྡོ་ལེན་ས་ནས། རུམ་གྱི་བྲོ་བོར་ཞེས་པའི་རྒོད་བྲོ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་དེ་མྱོང་དགོས་བྱུང་ཡོད། དེ་རྒྱས་རྒྱ་ནག་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ཀྱང་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཚུལ་འུད་ཤོད་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཤིང༌། འདི་ནི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་འདི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཚུལ་འཇིག་རྟེན་ཐོག་བསྒྲགས་པའི་ཐོག་མ་དེ་ཡིན། དེ་རྒྱས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་བོད་ནང་བཙན་འཛུལ་གྱིས་བོད་མི་ས་ཡ་གཅིག་དང་འབུམ་གཉིས་ལྷག་ཙམ་དམར་གསོད་དང༌། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན། དེ་བཞིན་ཁྲིམས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་གོད་ཆག་ཤུགས་ཆེ་བཏང་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཐ་ན་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་འབུ་སྲིན་ཚུན་ཆད་ལའང་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་གནོད་འཚེ་ཚབས་ཆེ་བཟོས་ཡོད་པ་ཁོ་བོས་གོང་དུ་བཀོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུམ་མཚམས་ཁག་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད།
ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་འདི་དག་དང༌། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་བོད་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་ནས་བཟུང་མན་ཇུ་དང་ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན། ནང་སོག་བཅས་སུ་མི་སེར་སྤེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་ཞེས་པའི་འོག་རྒྱ་མི་སེར་ས་ཡ་བརྒྱད་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ས་ཡ་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཙམ་གནས་སྤོས་བྱས་ཏེ་མན་ཇུའི་མི་རིགས་རྩ་མེད་དང༌། ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན་དང་ནང་སོག་བཅས་ཀྱི་ས་གནས་སོ་སོར་རང་མི་རིགས་ཁག་ཆེས་གྲངས་ཉུང་ཅན་དུ་སྒྱུར་གྱིན་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་༡༩༥༢ལོར་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་བོད་ནང་རྒྱ་མིའི་མི་སེར་ས་ཡ་བཅུ་ཙམ་གནས་སྤོས་བྱེད་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་བཏོན། དེ་རྗེས་སྲིན་བློན་ཀྲོའུ་ཨན་ལེ་དང༌། ལྷག་པར་དུ་ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གིས་སི་ཁྲོན་དུ་གསང་བའི་ཚོགས་འདུ་¿ལྔ་གཅིག་གཉིས¿ཟེར་བ་བསྡུ་སྐོང་བྱས་པའི་ཐོག་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོ་གྲགས་འགུལ་མེད་པ་བཟོ་ཆེད་བོད་ཀྱི་ས་གནས་སོ་སོར་རྒྱ་མི་རིགས་འབོར་ཆེན་གནས་སྤོས་བྱེད་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་¿སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་འཛུགས་སྐྲུན་རོགས་སྐྱོར་ན་གཞོན་ཚོགས་པ¿ཟེར་བའི་མིང་ཐོག་ནས་འདས་དང་ད་ལྟའི་བར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང༌། འབྲུ་ཆུའི་ཤར་བརྒྱུད་དུ་གནས་པའི་མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུའུ། ཡུན་ནན། སི་ཁྲོན་སོགས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་ནང་དུ་རྒྱ་མི་སེར་¿ས་ཡ་བཅུ་ལ་ཉེ་བ¿ཞིག་གནས་སྤོས་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པ་དང༌། རྒྱ་རིགས་དེ་ཚོས་ས་གནས་སོ་སོའི་བོད་མི་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང༌། ཆོས་ལུགས་དད་མོས་སོགས་ལ་བརྩི་མཐོང་གཏན་ནས་མི་བྱེད་པར་མ་ཟད།
མི་དམངས་འདུས་སྡོད་བྱེད་སའི་ས་ཆ་ཡག་ཤོས་ཡོད་ཚད་ཀྱི་སྟེང་གི་ཚོང་ཁང་དང་ཟ་ཁང་བཟོ་གྲ་སོགས་རྒྱ་མི་འབའ་ཞིག་གིས་བཙན་ཤུགས་ཀྱིས་བཟུང་བར་བརྟེན། ས་གནས་བོད་མི་ཚོའི་འཚོ་གོས་གནས་མལ་ཐོག་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཚོང་ཁང་མང་ཆེ་བས་ཟས་རིགས་རྙིང་བཙོང་དང༌། དེ་བཞིན་ཨ་རག་དང༌། ཐ་མག སྨན་གྱི་རིགས་ཀྱང་རྫུན་མ་བཙོང་བ། ཟ་ཁང་ནང་གི་ལས་བྱེད་པ་ཚོས་ཀྱང་མགོ་སྐེ་དང་རྐང་ལག་གི་ཚི་དྲི་བཀྲུས་པའི་ཁུ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཇ་སྐོལ་བ་དང་ཕྱེ་རྫི་བ་འཐེན་ཐུག་གི་ཁུ་བ་སོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སར་ཤོག་དངུལ་རྫུན་མ་འགྲེམས་གཏོང༌། གཡག་དང་ལུག་གི་མགོ་སོགས་མཐོང་སར་བཞག་ནས་ཁྱི་དང་ཙི་ཙི་རྟ་དང་བོང་བུའི་ཤ་སོགས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ད་དུང་ལོ་རབས་དྲུ་ཅུ་པ་ནས་བཟུང་བོད་དུ་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་སྙིགས་རོ་གཡུག་འགོ་བཙུགས་པས་མ་ཚད། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༥ལོར་མཚོ་བྱང་བཽད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་ཤིག་ཏུ་འོད་རླབས་ཅན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་གྱི་སྙིགས་རོ་ས་ཁྱོན་མི་ཊར་གྲུ་བཞི་མ་ཉི་ཤུའི་༢༠སར་སྤུངས་པ་རྒྱ་གཞུང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ངོས་ལེན་བྱས་པ་ལྟ་བུ་རེད།
དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༦ལོར་ཡས་མས་སུ་རྒྱ་གཞཱུངགིས་ས་གཏེར་རུ་ཁག་སྔ་ཕྱི་མང་པོ་བཏང་སྟེ་གཏེར་ས་¿༩༥༠¿ལྷག་རྙེད་སོན་བྱུང་བ་དག་ཡོངས་སུ་སྔོག་འདོན་བྱས་ནས་གསེར་དངུལ། ཟངས། ལྕགས། ཞ་ཉེ། ཚ། རྡོ་སོལ། ཅོང་ཞི། རྡོ་དཀར། ཤེལ་རྡོ། རྡོ་སྣུམ་ལྡན། གཟི། གཡུ། མུ་ཟི། མེ་རྡོ། འབྲུག་རུས་སོགས་རིན་པོ་ཆེའི་རྣམ་གྲངས་ཇི་སྙེད་ཅིག་རྙེད་སོན་བྱུང་བ་རྒྱ་ནང་དུ་འཁྱེར་འདུག ས་གཏེར་འདོན་ལས་དང་མདོ་ཁམས་སྨད་ཀྱི་ས་ཕྱོགས་ཕལ་མོ་ཆེ་ནས་ཤིང་ནགས་གཅོད་བྲེགས་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་ས་བཅུད་ཤོར་བ་དང༌། སྔོ་ལྗངས་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ས་ཆ་མང་ཆེ་བ་ཕྱེ་ཐང་དུ་གྱུར་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སྒོ་ཕྱུགས་ས་ཡ་བཅུ་གཅིག་ཙམ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆག་འབུམ་གཏེར་མང་པོར་གནོད་སྐྱོན་ཤུགས་ཆེ་ཐེབས་ཡོད།
གཞན་ཡང་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་དམག་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མི་འབུམ་གཏེར་བཅུ་གཉིས་ལྷག་དམར་གསོད་བཏང་བའི་རྗེས། ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གིས་བོད་རིགས་བུད་མེད་ཚོའི་སྐྱེ་སྒོ་གཅོད་པ་དང་མངལ་འདོན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། ས་གནས་ཆེ་ཁག་རེ་རེ་ནས་བུད་མེད་ལྔ་བརྒྱ་རེར་དུས་གཅིག་ལ་སྐྱེ་སྒོ་གཅོད་ཀྱི་ཡོད། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༥ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༧བར་དུས་ཡུན་ལོ་གསུམ་གྱི་ནང་ཚུན་ལ་བུད་མེད་ལྔ་ཁྲི་ལྷག་གི་སྐྱེ་སྒོ་བཀག་ཡོད་པ་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་བཀའ་གནང་འདུག ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གིས་སྐྱེ་སྒོ་གཅོད་པའི་སྲིད་བྱུས་འདིས་བོད་མིའི་གྲངས་ཀ་ཉུང་ཙམ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་མིན་པར་རིམ་པས་བོད་མི་གཅིག་དང་གཉིས་བྱས་ཏེ་འཇིག་རྟེན་འདིར་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པར་བཟོ་སེམས་དེ་ཡིན། དེ་ལྟར་མིན་ན་ཕྲུ་གུ་རྩ་བ་ནས་སྐྱེ་མ་མྱོང་བའི་བུ་མོ་ལོ་གཞོན་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོར་སྐྱེ་སྒོ་གཅོད་དགོས་དོན་ཅི་ཡང་མེད།
ད་དུང་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༤ལོར་སྤེལ་བའི་འཇར་མན་གྱི་གསར་ཤོག་ཅིག་གི་ཐོག་¿ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་མཐའ་འཁོར་དུ་གཞང་ཁང་བརྒྱ་༡༠༠ལྷག་ཡོད¿ཚུལ་བཀོད་པ་དང༌། བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༩ལོར་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་བའི་ནང་¿བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་རུ་གཞང་ཁང་༡༥༠༠དང་གཞང་བཙོང་མ་༡༠༠༠༠ལྷག་ཡོད¿ཚུལ་འཁོད་འདུག གཞང་བཙོང་མ་དེ་ཚོ་མང་ཆེ་བ་རྒྱ་ནག་ནས་ཆེད་མངགས་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། ཁོང་ཚོས་བོད་མི་རྣམས་འདོད་བརྩེའི་གཡོ་འོག་ཏུ་བཀུག་ནས་བོད་རང་དབང་གི་ལས་དོན་ཐོག་ཐེ་བྱུས་ཡོད་མེད་འཚོལ་སྒྲུབ་བགྱིས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་གསང་བརྡ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག
དེ་མིན་བོད་ཀྱི་ས་གནས་གང་སར་རྒྱ་མི་དཔུང་སྡེ་འགས་བོད་རིགས་ཕྲུ་གུ་མང་པོ་གསོན་བཟུང་བྱས་ཏེ་སྙིང་བཏོན་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་སའི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་ཚོང་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན་བོད་མི་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་བརླག་པའི་གནས་ཚུལ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དེའི་དཔང་རྟགས་གསར་ཤོས་ཤིག་ནི་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༥ལོར་ལྷ་སའི་གད་སྙིགས་བླུག་སའི་སྣོད་ཅིག་ནས་སྙིང་བཏོན་ཟིན་པའི་ན་གཞོན་ཕོ་མོ་གཉིས་ཀྱི་ཕུང་པོ་རྙེད་འདུག་པ་འདི་ཡིན། དེ་བཞིན་རྒྱ་དམར་ལས་བྱེད་དང་འགོ་ཁྲིད་ཚོས་ཀྱང་སྲོག་ཁྲིམས་བཅད་པའི་བོད་མི་བཙོན་པ་གང་མང་ཞིག་ལམ་སང་མི་འཆི་བའི་གསོད་ཐབས་སྤྱད་དེ་མཁལ་མ་དང་མིག་འབྲས་སོགས་བཏོན་ནས་ཚོང་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཚུལ་༵༵དམངས་གཙོ་ཀཀཞེས་པའི་གསར་ཤོག་ཅིག་གི་ནང་དུ་བཀོད་འདུག
གཞན་ཡང་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ལོར་¿བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས¿བྱེད་སྐབས་རྒྱ་དམག་གིས་དྲག་གནོན་བྱས་རྗེས། མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་སྲོག་ལ་གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡོད་ཤག་གིས་ལམ་སང་ཕུང་པོ་བཙལ་འཚོལ་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་བ་འདིས། ཁོའི་དམིགས་ཡུལ་ངོ་མ་ཅི་ཡིན་ངེས་ཤེས་གསལ་བོར་རྙེད་པར་བརྟེན། བོད་མི་ཚོའི་སེམས་ནང་བཟོད་དཀའ་བའི་ཁོང་ཁྲོ་བསླངས་ཡོད། ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་བའི་འགོ་སྟོད་ནས་བཟུང་¿ཏ་ལའི་ནི་གྲ་ཆས་གྱོན་པའི་སྤྱང་ཀི¿དང༌། ¿མི་གསོད་མཁན¿། ¿མི་ཚངས་པར་སྤྱོད་མཁན¿། ¿སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན¿། ¿མེས་རྒྱལ་ཁ་བྲལ་དུ་གཏོང་མཁན¿། ¿འཇིགས་སྐུལ་རང་ལུགས་པའི་འགོ་དཔོན¿སོགས་ཡིན་ཚུལ་གྱི་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་བྱས། ད་དུང་རྒྱ་དཔོན་འགས་¿སྦྲུལ་བསད་པ་ལ་ཐོག་མར་སྦྲུལ་མགོ་གཅོད་དགོས་པ་རེད¿ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་སྤེལ་ཏེ་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་སྲོག་ལ་ངན་སེམས་བཅང་དགོས་ཚུལ་ཤུགས་ཀྱིས་བརྗོད་ཡོད། དེ་རྗེས་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་ནང་དུ་¿དམངས་གཙོ་བདག་གཉེར་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང¿དང༌། ¿རྒྱལ་གཅེས་སློབ་གསོའི་ལས་དོན་རུ་ཁག¿ཟེར་བ་སོགས་ཆེད་དུ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་དབང་ཤུགས་ཀྱིས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་ངོ་རྒོལ་མཚན་སྨད་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་དགོས་པ་དང༌། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་དཔར་མཐེ་བོང་ཙམ་ཡང་སྒྲིག་གཤོམ་མི་ཆོག་པ་བཟོས། མ་ཟད་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་གཞིས་སྡོད་བོད་མི་ཚོས་རེ་འབོད་བཞིན་ངོས་རང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་སོགས་སུ་ཕེབས་འདོད་ཤུགས་ཆེ་ཡོད་ཚུལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ལན་དགུ་ཆད་མཐུད་དུ་ཞུས་ཀྱང་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་བཀག་འགོག་བྱས་རྐྱེན། གཞིས་སྡོད་བོད་མི་ཚོས་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ལྔ་བཅུའི་རིང་གི་བྲལ་གདུང་གི་མིག་ཆུ་བོད་ཀྱི་རི་ལུང་ཐང་གསུམ་དུ་གཏོར་བཞིན་ཧི་མ་ལ་ཡི་རི་རྩེར་ཡང་ཡང་གཅེར་དགོས་བྱུང་བ་རེད།
དེ་ཙམ་མ་ཟད་ཀུན་གཟིགས་པཎ་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་པ་མི་ལོ་དགུའི་རིང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་དང༌། གློད་གྲོལ་ཐོབ་རྗེས་སུ་ཡང་དུག་བརྒྱབས་ནས་སྐུ་སྲོག་བཀྲོངས་པ། ཁོང་གི་ཡང་སྲིད་དེ་ཡང་སྐུ་གཞོན་དུས་ནས་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཏེ་ད་ཆ་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར། དེ་བཞིན་བོད་མི་ཁྲི་སྟོང་མང་པོས་སྐྱབས་གནས་སུ་འཛིནཔའི་གུང་ཐང་རིན་པོ་ཆེ་དང༌། མཁན་ཆེན་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས་སོགས་བོད་མི་རིགས་ཙམ་མ་ཟད་ནང་པ་ཡོངས་ཀྱིས་མིག་དཔེར་ལྟ་འོས་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་་འདི་ཚོའི་རིགས་ཀྱང་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བཀྲོངས་པ་དང༌། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བ་ཀརྨ་པ་དང༌། ཨ་གྱ་རིན་པོ་སོགས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་ལའང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བཀག་འགོག་རིམ་པར་བྱས་རྐྱེན་ཁོང་ཅག་བཙན་བྱོལ་དུ་མི་ཕེབས་ཐབས་མེད་བྱུང་བས། མིག་སྐྲང་ཐོག་ཏུ་ཁུ་ཚུར་གྱི་དཔེ་བཞིན་རང་རེའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་སྙིང་ལ་གྲི་བཙུགས་པ་ལྟ་བུའི་སྐྱོ་སྡུག་མྱོང་དགོས་བྱུང་བར་མ་ཟད། སྐྱབས་དང་མགོན་དང་དཔུང་གཉེན་ཅི་ཡང་མེད་པའི་མུན་ནག་གི་ལོ་ཟླ་རིང་མོ་དེ་བསྐྱལ་དགོས་བྱུང་བ་རེད།
ལྷག་དོན་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༢ལོ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བར་དུ་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་དྲུག་ལ་བྱས་ཡོད་ཅིང༌། རྩ་དོན་རང་གི་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་གང་ཡང་མ་ཐོན་པར་མ་ཟད། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་དང་མི་སེར་ཐོག་བཙན་གནོན་གྱི་གཞི་རྒྱ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང༌། དོལ་རྒྱལ་འདྲེ་གདོད་ཀྱི་རྙོག་གྲ་དེ་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མི་ཚོའི་བར་འགལ་ཟླ་བཟོ་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་དམིགས་ཏེ་¿ཆོས་ལུགས་གནད་དོན་སྐོར་གྱི་སློབ་གསོའི་ལྟ་དེབ¿ཅེས་པ་བཏོན་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་མཚན་སྨད་སྒྲོ་སྐུར་ཤུགས་ཆེ་ཞུས་པར་བརྟེན། རང་རེའི་བོད་མི་རྩམ་ཟན་པ་ཚོས་དྲག་རྩུབ་འོག་ནས་གྱེན་ལངས་མི་བྱེད་ཐབས་མེད་བྱུང་བ་རེད།
༦ བོད་རང་དབང་སྒེར་ལང་གི་ལས་འགུལ་དངོས་སུ་སྤེལ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་སྐོར།
དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་བོད་མི་འབུམ་གཏེར་མང་པོས་རྒྱ་དམར་གྱི་གདུག་རྩུབ་ཆེ་བའི་སྲིད་དབང་འོག་ནས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོའི་ལས་འགུལ་ཐོག་མར་སྤེལ་ཞིང༌། འདི་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བཙན་བཟུང་བྱས་པའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་ཞིང༌། ལས་འགུལ་འདིའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་¿བོད་མི་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བདུན¿དམར་གསོད་བཏང་བ་ཐོ་འགོད་བྱས་ཡོད་ཀྱང༌། བོད་གནས་ཉམས་ཞིབ་པ་ཚོས་སྐབས་དེར་¿བོད་མི་སྟོང་ཕྲག་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག¿དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་འདུག
¿རང་དབང¿དང་¿རང་བཙན¿། ་¿འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང¿ཟེར་བ་སོགས་ནི་དངོས་པོའི་རིན་ཐང་ལྟ་བུའི་ཚད་གཞལ་དུ་ཡོད་པ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་མིན་པར་བརྟེན། འདས་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་རྒྱ་དཀར་ནག་དང༌། ཨ་ཕི་རི་ཀ ལྷོ་ཨ་རི། ཡོ་རོབ་ཀྱི་གླིང་ཕྲན་སོགས་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་རང་དབང་རང་བཙན་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོགས་རྩོད་ལེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དམག་དང་མི་སེར་ས་ཡ་མང་པོ་དུས་མིན་རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་འདུག
ཕྱི་ལོ་༡༩༧༠ལོའི་ཟླ་བ་༢པའི་ནང་དུ་བོད་རང་དབང་གི་ཆེད་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཉིན་འགར་བསྟུན་མར་སྤེལ་བར་བརྟེན་མང་ཚོགས་ཀྱི་མདུན་སར་བོད་མི་ང་བརྒྱད་¿༥༨¿ཙམ་སྡེབ་གསོད་དང༌། དེ་རྗེས་བོད་ཀྱི་ལྷོ་ནུབ་ས་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་ཡང་བསྐྱར་བོད་མི་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི¿༡༢༤¿དུས་གཅིག་ལ་སྡེབ་གསོད་དང༌། ལྔ་བརྒྱ་¿༥༠༠¿ཙམ་བཙོན་འཇུག་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁེ་དབང་ཡོངས་རྫོགས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་འདུག དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ལོར་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་བོད་རིགས་འདུས་པའི་བོད་མི་འབོར་ཆེན་ཞིག་གིས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་ནས་ཞི་བའི་གྱེན་ལངས་བྱས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁྲག་དྲི་བྲོ་བའི་དྲག་གནོན་བྱས་ཏེ་བོད་མི་ལྔ་བརྒྱ་¿༥༠༠¿ལྷག་དམར་གསོད་དང༌། སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བཙོན་འཇུག་བྱས། ¿རྒྱལ་སྤྱིའི་དམིགས་བསལ་བཙོན་གྲོལ་ཚོགས་པ¿འི་ཡིག་ཆ་གཞིར་བཟུང་བྱས་ན་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༧ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༢བར་ལོ་ངོ་ཧྲིལ་པོ་དྲུག་གི་རིང་ལྷ་སར་བོད་མི་ཚོས་རང་དབང་རང་བཙན་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཐེངས་¿༡༥༠¿ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཚང་མར་དྲག་གནོན་བྱས་པས་ཤི་རྨས་ཚབས་ཆེན་ཐེབས་ཚུལ་བཤད་པ་ཞིག་རྒྱའི་རྩོམ་པ་པོ་ཚའོ་ཁྲང་ཆིང་གིས་བརྩམས་པའི་༵༵རང་བཙན་ནི་བོད་མི་མང་གི་ཐོབ་ཐང་རེད་ཀཀཅེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་བཀོད་འདུག
གཞན་ཡང༌། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ལོའི་ཟླ་༣པའི་ཚེས་༣ཉིན་མོར་བོད་རང་དབང་སྒེར་ལངས་བྱས་ནས་ལོ་ངོ་ཧྲིལ་པོ་ཞེ་དགུ་ཏག་ཏག་ཕྱིན་པའི་དུས་དྲན་དང་སྟབས་བསྟུན་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ས་གནས་ཁག་ལྔ་བཅུ¿༥༠¿ལྷག་གི་ནང་གནས་སྡོད་བྱས་པའི་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་ལ། ལས་འགུལ་འདིའི་འགོ་བརྩམས་པ་ནས་ད་ལྟའི་བར་ཟླ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཞིག་སོང་ཡོད་པར་བརྟེན་ལས་འགུལ་འདི་དེ་སྔའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཚད་ཀྱི་ནང་ནས་དུས་ཡུན་རིང་ཤོས་དེ་ཡིན་པར་མ་ཟད། བཙན་བྱོལ་གཞུང་གིས་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ལྔ་བཅུ་༥༠ལྷག་གི་རིང་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐད་སྤེལ་བའི་ལས་འགུལ་འདྲ་མིན་དང༌། དེ་སྔ་བོད་ནང་དུ་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཐེངས་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བ་གཉིས་ཀ་ཕྱོགས་སྡོམ་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ཚད་གཞི་ལས་ཀྱང་ཆེས་ཆེར་བརྒལ་ཡོད་པར་བརྟེན། ལས་འགུལ་འདི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་ནུས་པ་ཐོན་ཤོས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཐུབ་ཡོད།
གོང་དུ་ཞུས་ཟིན་པ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ལོ་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཆེད་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཐེངས་མང་སྤེལ་ཡོད་ན་ཡང༌། ལས་འགུལ་དེ་ཚོའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་དགོས་འདུན་འདོན་སྟངས་ཐད་འགྱུར་པ་གཅིག་ཀྱང་ཕྱིན་མེད་པ་ནི་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་ཚེ་ཁྲི་ལོ་ནས་ཁྲི་ལོར་བརྟན་པར་ཤོག¿ཅེས་པ་དང༌། ¿ྋགོང་ས་མཆོག་བོད་ནང་མྱུར་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་¿ཞེས་པ་དང༌། ¿ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མགྱོགས་མྱུར་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས¿། ¿བོད་ལ་ཆོས་དད་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས¿ཞེས་པའི་འབོད་ཚིག་ཁག་ཡིན་ལ། དེ་མིན་གྱི་འབོད་ཚིག་ཁག་ཅིག་ནི་¿བོད་ལ་རང་བཙན་གཙང་མ་དགོས¿། ¿རྒྱ་མི་བོད་ནས་ཕར་རྒྱུགས་¿ཞེས་པ་དང༌། བོད་ལ་ཚད་མཐོའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་དགོས་¿ཞེས་པ་སོགས་ཡིན།
ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ལོ་ནས་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་རིང་ལ་བོད་མི་ཚོས་མགྲིན་དབྱངས་གཅིག་གྱུར་ངང་བོད་ལ་རང་བཙན་གཙང་མ་དགོས། རྒྱ་དམར་བོད་ནས་ཕར་རྒྱུགས་ཞེས་པའི་འབོད་ཚིག་དེ་གཉིས་བསྒྲགས་ཡོད་ལ། ཕྱི་ལོ་༡༩༧༩ཡས་མས་ཤིག་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་ཁ་གསལ་བྱས་པ་དང༌། བོད་ཕྱི་ནང་དུ་ཕན་ཚུན་གཉེན་འཕྲད་ཆེད་འགྲོ་འོང་ཅུང་མང་དུ་ཕྱིན་པ་སོགས་ཀྱིས་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་དགོས་འདུན་འཐོན་ཐེངས་ཐད་ཁག་གཉིས་སུ་གྱེས་ཡོད་པའི་ཚོར་སྣང་བྱུང༌། དེ་ཡང་ཁག་ཅིག་གིས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བོད་ལ་རང་བཙན་གཙང་མ་དགོས། རྒྱ་དམར་བོད་ནས་ཕར་རྒྱུགས་ཤིག་ཅེས་པའི་འབོད་ཚིག་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་སྒྲོག་གྱིན་འདུག་ལ། ཡང་ཁག་ཅིག་གིས་བོད་ལ་ཚད་མཐོའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་དགོས་ཞེས་པའི་འབོད་ཚིག་དེ་ཁ་གསལ་བོ་བྱས་ནས་སྒྲོག་པ་ཐོས།
གང་ལྟར་ལས་འགུལ་འདིའི་སྔ་གཞུག་བར་གསུམ་དུ་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོས་སེམས་གཏིང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་འཁོན་འཛིན་ཡོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་ཤུགས་ཆེ་བསྟན་པ་མ་ཟད། ྋགོང་ས་མཆོག་བོད་ནང་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་པ་དང༌། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ཡང་སྲིད་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པ། བོད་ལ་རང་བཙན་དང་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་སྤྲོད་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་སྐད་འབོད་ངལ་ཤུགས་དྲག་པོས་བྱས་པར་བརྟེན། རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་ནམ་རྒྱུན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་པཎ་ཆེན་རྫུན་མ་དེ་འཛམ་གླིང་མི་མང་གི་མིག་སྔར་འདོན་མི་ཐུབ་པ་བཟོས་ཡོད།
སྤྱིར་བཏང་བྱས་ན་པཎ་ཆེན་རྫུན་མ་དང་དག་མ་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཤ་ཁྲག་གཅིག་པའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཡིན་པ་གཅིག་གྱུར་ལ་སོང་གོ་སྐབས་ཡོད་ཚད་དམ་འཛིན་གྱིས་བོད་མི་རིགས་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པར་འགན་འཁྱེར་དགོས་ངེས་ཤིག་ཡིན་ལ། ལྷག་དོན་པཎ་ཆེན་རྫུན་མ་དེས་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ངོས་འཛིན་མ་ནོར་བའི་ཐོག་རང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཁེག་ཐག་བྱེད་དགོས་པ་ལས། རྒྱ་དམར་གཞཱུང་གིས་བཤད་ཚད་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཆ་འཇོག་བྱེད་རྐྱང་བྱས་ན་མཇུག་འབྲས་ཡོད་ཚད་རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་གིས་མྱོང་དགོས་པའི་དུས་ཚོད་ཅིག་ཤར་ངེས་ཡིན། དེར་བརྟེན་གོ་སྐབས་བྱུང་ན་རང་ཉིད་དང་འབྲེལ་མེད་ཀྱི་རླབས་ཆེའི་མཚན་གནས་དེ་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གི་རེ་འདོད་ལྟར་རང་འགུལ་གྱིས་ཕྱིར་བསྡུ་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་ཁྱེད་ཀྱི་མདུན་ལམ་ནི་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་ལ་འོད་སྟོང་འབར་བ་ཞིག་ཡིན་པ་སུས་ཀྱང་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ།
¿རང་རེའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ངོ་བོ་མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། བདེན་པ་དང་རྫུན་པ་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་དང༌། དྲང་བདེན་དང་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད། འཚེ་བ་དང་འཚེ་བ་མེད་པའི་བར་གྱི་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན¿ཞེས་༵༵བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་སྲིད་བྱུས་ལས་རིམ་བཅས་ཀྱི་ཡང་དག་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱས་བཤདཀཀཅེས་པའི་ནང་བཀོད་པ་གཞིར་བཟུང་ལྟར། བོད་ནང་གི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོས་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་གྱི་འགོ་བརྩམས་ནས་ད་ལྟའི་བར་ཟླ་བ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཞིག་ཕྱིན། ལས་འགུལ་འདིའི་ཁྲོད་བོད་མི་ཚོས་ལས་འགུལ་སྤེལ་སྟངས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་འཇམ་རྩུབ་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ས་གནས་སོ་སོར་དྲག་པོའི་དམག་དཔུང་ཁྲི་ལྔ་བཅུ་ལྷག་བཏང་སྟེ་འཚེ་བའི་བྱ་ངན་ཤུགས་ཆེ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པས། དམར་གསོད་དང་མུག་ཤི་རྨས་སྐྱོན་སོགས་ཕོག་པའི་མིའི་གྲངས་འབོར་ཉིན་རེ་ནས་ཉིན་རེར་མ་བསྡད་པར་འཕར་གྱིན་ཡོད་ལ།
ད་དུང་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་དང་སྐུ་དཔར་ཐོག་རྡོག་རྫིས་གཏོང་བ་དང་གཅིན་སྐྱག་བླུག་པ་མེ་སྲེག་གཏོང་བ་སོགས་མ་བྱས་ཚེ་བཙོན་འཇུག་དང་རྡུང་རྡེག་རྐང་ལག་བཅག་པ་དང་ལག་མགོ་བཏོག་པ་མིག་འབྲས་ཕྱིར་འདོན་པ་དམར་གསོད་བཏང་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཀྱང་མང་དུ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད།
དེ་ཙམ་མ་ཟད་ད་ཐེངས་ཀྱི་ལས་འགུལ་དང་འབྲེལ་བའི་ས་གནས་ཁག་ལྔ་བཅུ་ལྷག་གི་ནང་བོད་མི་ཚོ་རང་ཁྱིམ་ནས་ཕན་ཚུན་འགྲོ་བསྐྱོད་དང༌། ་ཚོང་དང་ས་ཞིང་འདེབས་ལས་ཀྱི་རིགས་ཀྱང་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་མ་ཟད། ཁྱིམ་ཚང་རེ་རེ་བཞིན་སྔོག་བཤེར་བྱས་ཏེ་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་དང༌། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་དཔར་དང་རྒྱལ་དར་སོགས་ཡོད་མེད། ནང་མི་ཆ་་ཚང་མེད་ཚེ་དྲི་རྩད་དང་འབྲེལ་ནས་བུད་མེད་དང་ཕྲུ་གུ་ཚུན་ཚད་གཅར་རྡུང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། ད་ཆ་རང་རེའི་བོད་མི་རྣམས་ཐང་བསྐྱུར་གྱི་བྱེའུ་བཞིན་ཅི་བྱ་འདི་ལས་མེད་པའི་གནས་སུ་ལྷུང་བཞིན་ཡོད།
༧ བོད་རྒྱའི་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་དེ་ཇི་ལྟར་བྱས་ན་ཐག་གཅོད་ཐུབ་བབ།
དེ་ཡང་¿བོད་ཀྱི་བདེན་དོན་འཐབ་རྩོད་འདི་སྲིད་དབང་བོད་མིས་འཛིན་དང༌། རྒྱ་ནག་གིས་འཛིན་ཞེས་སྲིད་དབང་དང་འབྲེལ་བའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་དང༌། དེ་བཞིན་སྲིད་དོན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་མ་མཐུན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་དང༌། མི་རིགས་གཉིས་མ་མཐུན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་གཏན་ནས་མིན་པར་ཆབ་སྲིད་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་བཟང་ཞན་ཐོག་རྩོད་པ་ཞིག་ཡིན¿ཚུལ་༵༵བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་སྲིད་བྱུས་ལས་རིམ་བཅས་ཀྱི་ཡང་དག་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱས་བཤདཀཀཅེས་པའི་ནང་གསལ་བོར་བཀོད་འདུག་པ་ལྟར་ཡིན་ལ། དེ་འདྲའི་འཐབ་རྩོད་ནི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ལ་རྙོག་འཛིང་གི་གཞི་རྩ་ཧ་ཅང་མང་བའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན་པར་སོང༌། ལས་སླ་བོ་དང་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ནང་སེལ་འགྲོ་བ་ཞིག་མིན་པ་ཀུན་གྱིས་ཤེས་དགོས་ངེས་ཤིག་ཡིན།
རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་ནང་གནས་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱ་རིགས་ཚོས་¿ས་བཤིག་གི་ཨ་བྲ་དང༌། སྡེ་བཤིག་གི་ཇག་པ¿ལྟ་བུའི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་སོགས་ལ་བརྩི་མཐོང་དང་ཆ་འཇོག་གཏན་ནས་མི་བྱེད་པར་སྔར་བཞིན་ཇེ་སྡུག་ཇེ་ཞན་དུ་སོང་ན། བོད་རྒྱའི་འཐབ་རྩོད་དེ་ཆབ་སྲིད་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་བཟང་ཞན་གྱི་རྩོད་པར་མི་ཆགས་པར་མི་རིགས་གཉིས་མ་མཐུན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་ཡིན་ལ། ཉིན་དེ་ནས་བཟུང་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་དེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་འགོར་བའི་རྗེས་སུའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གདུང་ལེན་ཚབས་ཆེན་བྱེད་དགོས་པའི་དཀའ་རྙོག་ཅིག་ཏུ་ཆགས་རྒྱུ་ཙམ་མ་ཟད། འཚེ་བ་མེད་པའི་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་གྱི་འཐབ་རྩོད་དེ་ཡང་འཚེ་བ་ཅན་གྱི་རྒྱ་རྒོལ་ལས་འགུལ་གྱི་འཐབ་རྩོད་དང༌། མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་འཐབ་རྩོད་དེ་ཡང་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་རྣམ་པར་མི་འགྱུར་བའི་ངེས་པ་གང་ཡང་མེད། དེར་བརྟེན་སྣ་གཅིག་ལས་གཞན་དག་མི་གཉེར་བའི་ལྟ་ཚུལ་དང་ལས་དོན་བྱེད་སྟངས་དེ་རིགས་ཡོངས་སུ་བསྐྱུར་ནས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་འགལ་བའི་གཙོ་གནད་ངོས་ཟིན་པའི་ཐོག་ཕན་ཚུན་ཞིབ་བསྡུར་གྱི་ལམ་ནས་གང་མགྱོགས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད།
གྲོགས་དང་གྲོགས་ཕན་ཚུན་བར་ནས་ཁྱིམ་མཚེས་དང་ཁྱིམ་མཚེས་ཕན་ཚུན་བར་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ལུགས་དང་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་བར་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱལ་ཁྱབ་ཕན་ཚུན་བར་དུ་སེལ་དཀའ་བའི་གནད་དོན་ཆེ་ཕྲ་ཅི་ཞིག་བྱུང་ཡང༌། དགྲ་དང་རང་ཕྱོགས་བར་གྱི་འདུ་ཤེས་དང༌། ཁྱོད་ཤི་ང་གསོན་ལྟ་བུའི་འདུ་ཤེས་མི་འཛིན་པར། ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ཁེ་ཕན་སྙོམས་སྒྲིག་གི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཡིན་ལུགས་ཚུལ་མཐུན་གྱིས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མོལ་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་འདི་ནི་ཡང་དག་པའི་ཐབས་ལམ་དང་ནུས་པ་ཐོན་མགྱོགས་ཤོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཡིན་པ་སུས་ཀྱང་བསྙོན་དུ་མེད། དེར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློ་སྟོབས་ཆེར་བསྐྱེད་ཀྱིས་ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གི་དགོངས་བཞེད་དང་མཐུན་པའི་ཐོག་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་མཉམ་དུ་དོན་ཕན་ལྡན་པའི་གྲོས་གྲོལ་བྱེད་ཐུབ་ན་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གྱི་བརྟན་བརླང་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད།
ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་དུས་ནས་དུས་སུ་ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གི་དགོངས་བཞེད་དང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ཁེ་ཕན་ལ་དགོངས་བཞེད་ཟབ་མོས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་བོད་རང་བཙན་དེ་བློས་གཏོང་གིས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ས་ཁུལ་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་ཚད་མཐོའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་རྩོད་ལེན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གནང་རྒྱུའི་བརྡ་ལན་ཕུལ་ཡོད། གཞི་རྩ་དེའི་ཐོག་ནས་ད་ལྟའི་བར་བོད་རྒྱའི་རྩ་དོན་ཐོག་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ལྟ་བུའི་གྲུབ་འབྲས་གང་ཡང་སོན་མེད་པ་མ་ཟད། ¿ང་ཚོ་དང་ཏ་ལའི་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་ནི་སྒམ་བརླིང་ལྡན་པའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་དང༌། ང་ཚོ་དང་ཏ་ལའི་རུ་ཚོགས་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་ནི་གཅིག་སྡུད་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། བཙན་རྒྱལ་རང་ལུགས་ཀྱིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཚུན་ཡུན་རིང་གནས་པའི་གཅིག་གྱུར་དང་ཁ་ཕྲལ་གྱི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་རྒྱུན་མཐུད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་¿གཡོ་མཆུ་བསྲིངས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་ཕྱི་ནང་གང་སར་སྒྲོག་བཞིན་ཡོད།
དེ་ཙམ་མ་ཟད་ད་ཐེངས་ཀྱི་བོད་མིའི་ཞི་རྒོལ་ལས་འགུལ་དེ་ཏ་ལའི་རུ་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུགས་ཁྱི་རེ་ཟུང་ཞིག་གིས་བྱས་ཚུལ་ཏང་གི་སྲིད་བྱུས་གཞི་རྩར་བཞག་ནས་འདོན་འགྲེམས་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་ཚགས་ཤོག་ཉིས་སྟོང་ལྷག་གི་ནང་བཤད་དེ་དོན་དངོས་སྦས་ཐབས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་གཏམ་དཔེར་¿དེ་ཕོ་རུམ་ནང་བསྡུས་ན་རྔ་མ་མཆན་ནས་བུད¿ཟེར་བའི་དོན་ལྟར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྦས་སྐོང་མ་ཐུབ་པའི་གནས་ཚུལ་བོད་མིའི་ཐོག་ཁྲག་དྲི་བྲོ་བའི་དྲག་གནོན་བྱས་པ་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་གི་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་དབུ་ཁྲིད་དང་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཆེས་མང་པོས་ཤུགས་ཆེའི་སྐྱོན་བརྗོད་དང༌།
ལྷག་དོན་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་པ་བརྒྱ་སྟོང་ཁྲི་འབུམ་དུ་མས་ལྷབ་ལྷུབ་ཏུ་གཡོ་བའི་གངས་ཅན་པའི་རྒྱལ་དར་མཁའ་དབྱངས་སུ་བསྒྲེངས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དཔལ་འབར་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཡོད་ཚད་བཀག་འགོག་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་འཇར་མན་ཧེ་ཊ་ལའི་མི་སེར་སྤེལ་བའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་དམར་གསོད་བཏང་བའི་གྲངས་འབོར་ས་ཡ་དྲུག་ཅུ་ལས་བརྒལ་བའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གཉིས་ལ་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་གྱི་མགྲོན་བདག་སྤྲད་པ་ནི་ཚབས་ཆེའི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་པ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོས་སྐྲ་བཞར་བ་དང་དཔུང་རྟགས་ནག་པོ་སོགས་བཏགས་ནས་དྲུག་བཞིའི་དམར་གསོད་ཆེན་པོ་དང༌། འདས་དང་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་ཞི་རྒོལ་ལས་འགུལ་ཁྲོད་དམར་གསོད་བཏང་བའི་ཕུང་པོ། དེ་བཞིན་ཤི་རྨས་དང་བཙོན་འཇུག་ཐེབས་པའི་བོད་རྒྱ་སོ་སོའི་མི་རིགས་ཁག་ལ་གུས་བདུད་དང༌། རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་མཚོན་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང༌། ལྷག་དོན་ཡོ་རོབ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁ་བ་ཁག་གི་མི་སེར་ས་ཡ་དུང་ཕྱིར་མང་པོས་ཅི་ཞིག་མཐོང་བ་ལྟ་བུའི་རྣམ་འགྱུར་ཞིག་གིས་དམར་མདངས་འཕྲོ་བའི་རས་རྐྱང་གི་ན་བཟའ་དཀྱུས་མ་གྱོན་ཞིང༌། དགྱེས་ཉམས་དོད་པའི་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་ཞལ་རས་ལ་ཕྱོགས་པ་ནི་ཇི་འདྲའི་སྤྲོ་ནང་ཆེ་བ་ཞིག་རེད་ཨང༌། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ནམ་ཡང་མཐོང་ན་མི་འདོད་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་གི་གཟུགས་མཐོང་གློག་འཕྲིན་དང༌། གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཡོད་ཚད་བཀང་བ་འདིས་རྒྱ་དམར་གྱི་དཔོན་རིགས་ཚོའི་ཤ་ལྕིའི་བར་ན་ཇི་འདྲའི་ཟུག་གཟེར་ཞིག་གིས་མནར་བཞིན་ཡོད་ཀྱང༌། ད་དུང་ཅང་མིན་མདོག་གི་རྣམ་འགྱུར་འདིས་རྡོ་སྤིས་དགེ་བཤེས་ཤེར་རྒྱམ་གྱིས་¿ངས་སྔོན་མ་རྒྱ་དམར་མི་རེད་བསམས་ནས་ཁ་བརྡ་བྱས་པ་ཡིན། ད་ལྟ་བལྟས་ན་མི་མ་རེད་¿ཅེས་གསུང་མྱོང་ཡོད་པ་དེ་སླར་ཡང་དྲན་དུ་བཅུག
གསལ་བཤད་ཐུང་ངུ༌། བརྩེ་བའི་གྲོགས་པོ་ཚོར་ཞུ་རྒྱུར། གུས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཐུང་ཐུང་འདི་ནི་མི་ལོ་ཞེ་དགུའི་རིང་གི་གཞིས་སྡོད་བོད་མིའི་གནས་བབ་ཕྱོགས་སྡོམ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། འདི་བརྒྱུད་ནས་བོད་ཀྱི་འདས་དང་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་དངོས་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་བའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
མི་ཐོག་གི་ན་ཚ་དང་། ཕྱུགས་ཐོག་གི་གོད་ཁ།