བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མ་འོངས་པ་གང་དུ་ཡོད།

གངས་མ་ཆར། ལྷ་ས།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་གང་དུ་ཡོད།  ཡང་ན་དུས་རབས་འདིར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་ གཏོང་དགོས་སམ།  གནད་དོན་འདི་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་རེད་ལ་གཡོལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།  རྒྱུ་མཚན་ནི་གནད་དོན་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་ད་ལྟར་ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཐད་འཛིན་པའི་རྣམ་འགྱུར་དང་།  བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་ཁ་ཕྱོགས་འཚོལ་ཐུབ་པ་དགོས་ལ།  དེ་ལ་དཔག་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པའམ་ཐབས་ལམ་ཞིག་རྙེད་ཐུབ་པ་དགོས་པས་ཡིན།

དེས་ན་ང་ཚོས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ད་ལྟར་རང་ཉིད་ལ་ཡོད་པའི་ལེགས་ཆའམ་དགེ་མཚན་མཐོང་ཐུབ་པ་དགོས་ལ།  དེ་བས་མིག་སྔར་ལྷག་བསྡད་པའི་གནད་དོན་ཤེས་ཐུབ་པ་མ་ཟད་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པའང་དགོས་ཏེ་མདོར་ན་རང་གི་གནས་བབས་ལ་ངེས་ཤེས་ཡང་དག་ཐུབ་པ་དགོས།  དེ་མིན་པར་གསོ་རིག་བསྟན་རྒྱས་སྨོན་ལམ་ཁོ་ན་བཏོན་པ་ཙམ་གྱིས་བསྟན་པ་རྒྱས་མི་ཐུབ་ལ།  ལོ་རྒྱུས་རིང་པོ་དང་རིག་དངོས་ལྷ་ལས་མཚར་བ་དག་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ཡང་བསྟན་པར་དེ་ཙམ་རྔོ་མི་ཐོགས་སོ། །

དང་པོ།  དུས་རབས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་དགོས།

༡ ད་ལྟའི་དུས་རབས་ནི་འཇིག་རྟེན་ཧྲིལ་པོ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་གྲངས་གཞི་ཆེན་མོའི་དུས་རབས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་བཞིན་ཡོད་ཅིང་།  དེ་ནི་འཚོ་བ་དང་།  ལས་ཀ།  བསམ་བློ་གསུམ་ཀ་གྲངས་གཞིའི་ཤེས་རབ་ཐོན་ཁུངས་དང་ཞབས་ཞུའི་ནུས་རྩལ་གྱིས་དབང་བསྒྱུར་བཞིན་པའི་དུས་རབས་ཤིག་རེད།  དུས་རབས་འདིའི་ཁྱད་ཆོས་ཆེན་པོ་གསུམ་ནི་གོ་སྙོམས་དཔེ་གཞི་ནས་གྲངས་གཞི་ཧྲིལ་པོར་ཁ་ཕྱོགས་པ་དང་།  གནད་འཁེལ་རང་བཞིན་ལས་སྣེ་མང་རང་བཞིན་ལ་ཁ་ཕྱོགས་པ།  རྒྱུ་འབྲས་འབྲེལ་བ་ནས་དེ་འབྲེལ་འབྲེལ་བ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་བཞིན་པ་བཅས་ཡིན་ལ།  ལྷག་པར་གྲངས་གཞི་ཆེན་མོས་སྨན་བཅོས་ལས་རིགས་ ཁག་གི་རྣམ་པ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀར་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་བཞིན་ཡོད།  དུས་རབས་འདི་འདྲའི་འོག་ཏུ་ང་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་འདི་ཉིད་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་འཕེས་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་ཐད་ལ་བསམ་གཞིག་བྱ་དགོས་ལ།  དེ་བས་གྲངས་གཞི་ཆེན་མོ་དག་ང་ཚོའི་གསོ་རིག་གི་འགུལ་ཤུགས་སུ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་ལས་འདི་ཉིད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བཀག་རྡོར་ནམ་ཡང་མི་འགྱུར་བ་བྱ་དགོས།

༢ ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཙོ་བོ་ནི་བཞི་སྟེ།  སྔོན་འགོག་རང་བཞིན་དང་།  སྔོན་དཔོག་རང་བཞིན།  བྱེ་བྲག་རང་བཞིན།     མཉམ་ཞུགས་རང་བཞིན་བཅས་ཡིན་ཞིང་། འདི་ལ་4pརྣམ་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ། ང་ཚོའི་གསོ་རིག་ལ་འདི་ལྟ་བུའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད་པ་དག་ལ་བསམ་གཞིག་སྔོག་འདོན་བྱ་དགོས་ལ།  དེ་བས་འཛམ་གླིང་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་འདི་བེད་སྤྱད་ནས་རང་རེའི་གཞུང་གི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་ཐུབ་པ་དང་རང་རེའི་རིག་གཞུང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་རྒྱན་དུ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།

 གཉིས་པ།  མེས་པོས་ང་ཚོར་བཞག་པའི་ནོར་བུའི་ནོར་ཉམས་ཆོད་དགོས།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འདི་བཞིན་འཛམ་གླིང་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་གི་རྒྱན་དུ་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་མེས་པོས་ང་ཚོར་བཞག་པའི་ནོར་བུ་འདི་དག་གི་རྐྱེན་ཁོ་ན་ཡིན་པར་ཐག་བཅད་ཆོག  དེ་མིན་པར་ང་ཚོར་བསྟན་རྒྱུ་གཞན་གང་ཡང་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག  །དེས་ན་མེས་པོས་བཞག་པའི་ནོར་བུ་ དག་ལ་གཅེས་འཛིན་བྱ་དགོས་ཤིང་།  དེ་དག་ནི་བརྟག་བཅོས་མ་ལག་ཆ་ཚང་བའི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་དང་། འབྱུང་བཞི་དང་ཉེས་གསུམ་གྱིས་རྨང་གཞིར་བྱས་པའི་རིག་པ་འཁྲུལ་མེད་ཅིག   ནད་ཐོག་བརྟག་བཅོས་ཀྱི་རིན་ཐང་མངོན་པར་མཐོ་བའི་ལག་ལེན་ཁྱད་ འཕགས་ཤིག   བལྟ་ཀློག་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་མི་ཚར་བའི་དཔྱད་དཔེའི་མཛོད་གཏེར་ཞིག   ཞིབ་འཇུག་སྲུང་སྐྱོབས་ཀྱིས་ངོམས་རིན་ཡོད་པའི་རིག་དངོས་འཛད་མེད་ཅིག་བཅས་ཡིན་པར་སེམས།

  གསུམ་པ།  ད་ལྟར་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་དོན་ཐད་ལྷག་བསྡད་པའི་གནད་དོན་འགའ་དང་དེ་ཐད་ཀྱི་བསམ་གཞིགས།

༡ ད་ལྟའི་དུས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་ཁ་ཕྱོགས་སྐོར།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ནི་ཚད་མའམ་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་གཞུང་དང་མི་འདྲ་ལ།  ཁ་བཤད་གཞུང་ལུགས་ལྟ་བུ་ཞིག་དེ་བས་མིན།  དེས་ན་རང་གི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་གྱི་ཐབས་ཤེས་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་བཅོས་སྲོག་སྐྱོབས་བྱ་རྒྱུ་ནི་ནམ་ཡང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལས་འགན་ཨང་དང་པོ་དེ་རེད།  འདི་ལ་གཞུང་དུ་མི་ན་གནས་དང་ན་བ་གསོ་བ་ཞེས་གསལ་པོར་གསུངས་ཡོད།  མིག་སྔར་ང་ཚོའི་མཁས་དབང་དང་རྒྱུན་འཛིན་པ་མང་དག་ཅིག་གིས་གླེང་བྱ་དང་ལས་བྱ་གཙོ་བོ་ལོ་རྒྱུས་དང་།  གཡུ་ཐོག་ཡོད་མེད།  བན་བོན་གང་ཡིན།  ལུགས་སྡེ་གང་གཏོགས་སོགས་ལ་འགྱུར་ཡོད་པ་མ་ཟད།  གཞོན་སྐྱེས་མང་དག་གཅིག་ཀྱང་དེ་དག་གི་རྗེས་སུ་འདྲོགས་ཏེ་ཡང་སྙིང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པས་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་ནད་ཐོག་ དངོས་སུ་ཐོན་དང་ཐོན་བཞིན་པའི་ནད་རིགས་དག་ལ་སྨན་བཅོས་དང་ཐག་གཅོད་བྱ་མིན་ཐད་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱ་རྒྱུ་ཉུང་བ་ནི་གསོ་རིག་བསྟན་པའི་ངོས་ ནས་བཤད་ན་ཡིད་སྐྱོ་དགོས་པ་ཞིག་རེད།  སྤྱིར་ལོ་རྒྱུས་དང་ལུགས་སྡེ་སོགས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་ཀྱང་དེ་དག་རྒྱུན་འཛིན་པ་རྣམས་ཀྱི་ལས་ཀ་གཙོ་བོ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ཏེ།  ང་ཚོའི་ཆེད་ལས་གསོ་བ་རིག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་།  འགྲོ་བ་རྣམས་ནི་སུས་ནད་གཞི་བཅོས་ཐུབ་པ་དེའི་ རྗེ ས་སུ་འབྲངས་པ་ཆོས་ཉིད་དང་། ནད་བཅོས་མི་ཐུབ་ན་ལོ་རྒྱུས་རིང་པོ་བཤད་ཀྱང་རྔོ་མི་ཐོགས་པས་སོ། །  ལར་མཁྱེན་སྤྱན་ཡངས་པ་དག་གིས་གནའ་བོའི་གྷཱི་རི་སིའི་གསོ་རིག་ཉམས་དམད་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་དག་ལ་དཔྱད་པས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ།  དེས་ན་ང་ཚོས་སྨན་བཅོས་ལག་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་བྱ་རྒྱུ་ནི་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གནས་ཐུབ་མིན་གྱི་སྲོག་ཤིང་དང་།  སྨན་སློབ་ཚན་གསུམ་སོགས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་ དམིགས་ཡུལ་ནི་འགྲོ་བའི་བདེ་ཐང་ལ་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པའང་ནམ་ཡང་བརྗེད་མི་རུང་།

མདོར་ན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་དེ་ངེས་པར་དུ་མི་ན་གནས་དང་ན་བ་གསོ་བ་ཉིད་སྙིང་དོན་དུ་འཛིན་དགོས་ལ།   དེ་ལ་གཞིགས་ཏེ་ང་ཚོས་རྒྱུད་བཞི་སོགས་དཔྱད་དཔེ་གཙོ་བོར་འགྱུར་པའི་ནད་ཐོག་བརྟག་བཅོས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཁག་ལ་ཞིབ་འཇུག་སྔོག་འདོན་དང་རྒྱུན་འཛིན་གསར་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ནི་ང་ཚོའི་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་ཅིག་ཡིན།

༢ བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་རྒྱུན་འཛིན་མཁན་གྱི་རྒྱུའི་སྐོར།

བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་མཁན་ནི་སྨན་པ་རེད།  སྨན་པའི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་ནི་བདག་གཞན་ནི་བྱ་བ་ལ་བརྩོན་པ་སྟེ་རྒྱུ་ལ་ཡང་དག་པར་སློབ་ དགོས།  དེ་ནི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས།  རྒྱུ་ནི་འབྲི་ཀློག་མཐའ་རུ་ཕྱིན་པར་བསླབ། །ཆོད་དང་མི་ཆོད་དེ་ལ་བརྟེན་པར་སྣང་། ཞེས་གསུངས་ཡོད།

མདོར་ན་གསོ་རིག་རྒྱུན་འཛིན་པའི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་ནི་བོད་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་ངེས་ཅན་ལྡན་དགོས་པ་དེ་རེད།  ཡིན་ནའི་དེང་གི་ཆར་ང་ཚོའི་ལོ་ཆུང་བྱིས་པ་དང་ན་ གཞོན་མང་དག་ཅིག་གིས་བོད་ཡིག་ལ་སྣང་ཆུང་དང་བོད་ཡིག་སྦྱོང་བར་དེ་ཙམ་བརྩོན་པ་མི་བྱེད།  ལྷག་པར་བོད་ཡིག་གི་རྨང་གཞི་ལེགས་པའི་ན་གཞོན་ཇེ་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་རེད།  ཞིབ་པར་བསམ་ན་གནད་དོན་འདི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་མེད།  རྒྱུ་མཚན་ནི་ང་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བོད་ཡིག་སྦྱོང་བ་དང་སྤྱོད་པ་སོགས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་བས་ཡིན་ཏེ།  རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁྱེད་བོད་ཡིག་སྦྱོང་མི་ཆོག་དང་སྤྱོད་མི་ཆོག་ཅེས་ནམ་ཡང་གསུངས་མྱོང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །

༣  གསོ་རིག་རྒྱུན་འཛིན་པའི་ཁོག་རྒྱ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་སྐོར།

དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིར་སྨན་པའི་རྒྱུ་དྲུག་བསྟན་པ་ལས་ཐོག་མར་བློ་དང་ལྡན་པ་གསུངས་ཡོད་ལ།  བློ་དང་ལྡན་པ་ལ་རྣམ་པ་གསུམ་ལས་ཐོག་ མར་བློ་ཆེ་བའི་སྐོར་བསྟན་ཡོད།  དེང་གི་ཆར་ཁོ་བོ་ཚུད་པའི་གསོ་རིག་བསྟན་འཛིན་གྱི་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་ཞིག་གི་བློ་རྒྱ་ཆུང་དྲགས་པ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་མེད་པའི་སྣང་ཚུལ་ཐོན་དང་ཐོན་མུས་རེད།  དེ་ཡང་ཚན་པའམ་མི་སྒེར་གཞན་གང་རུང་གིས་གསོ་རིག་ཚད་གཞི་གསར་བཟོ་དང་།  དཔེ་དེབ་གསར་འདོན།  སྨན་ གསར་ཞིབ་འཇུག  ལྟ་བ་གསར་འདོན་སོགས་ང་ཚོའི་མིག་ནང་དུ་འགྲོ་དཀའ་ཞིང་།  དེ་དག་གི་སྐྱོན་ཆ་འཚོལ་གང་ཐུབ་བྱེད་པ་ནི་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་སོང་ ཡོད་ལ།   ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་དཔྱད་དཔོག་གདེང་བརྗོད་གནང་མཁན་ཆེས་ཉུང་བ་རེད།  དེ་བཞིན་ཚན་པ་དང་ཚན་པའི་བར་དུའང་དེ་ལྟར་ཡིན་ཏེ།   སྨན་བཅོས་ཚན་པ་དང་སློབ་གསོའི་ཚན་པའི་བར་འབྲེལ་བ་དེ་ཙམ་མེད།  ཐོན་ལས་ཚན་པ་མང་དག་གཅིག་ང་ཚོའི་མིག་སྣང་དུ་འཆར་དཀའ་བ་ལྟ་བུའོ། །ང་ཚོར་བློ་རྒྱ་མེད་ན་མཐུན་སྒྲིལ་གླེང་མི་ཐུབ་སྟེ།  ང་ཚོའི་སྨན་བཅོས་དང་།  ཚན་ཞིབ།  སློབ་གསོ།  ཐོན་ལས་སོགས་ཁག་སོར་སོར་གྱེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་འདི་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ག་ལ་ཡིན།

༤  གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་འཆར་འགོད་སྐོར།

མིག་སྔར་ང་ཚོར་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་ཀྱི་འཐུས་སྒོ་ཚང་ཞིང་ལག་བསྟར་རུང་བའི་རྩེ་རིམ་འཆར་འགོད་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག  རྩེ་ངོས་འཆར་ འགོད་མེད་ན་ང་ཚོས་དོན་ཆེན་སྒྲུབ་མི་ཐུབ་སྟེ།  འཕེལ་རྒྱས་ཀྱིགནད་མི་ཤེས།  སྟོབས་ཤུགས་སིལ་བུར་ཐོར།  ལས་ཀ་བསྐྱར་ཟློས་མང་།  གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་མི་དོད་པས་སོ།། དེས་ན་སྨན་བཅོས་དང་།  ཚན་ཞིབ།  སློབ་གསོ་སོགས་གཞི་བདུན་གཅིག་སྒྲིལ་ལྟ་བུའི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ རྩེ་རིམ་འཆར་འགོད་དེ་ང་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་མཉམ་བཟོ་བྱ་དགོས།

༥ སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་སྐོར།

ད་ལྟའི་ཆར་ང་ཚོའི་སྨན་བཅོས་དང་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་པར་རང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ཁྱད་ཆོས་

མངོན་གསལ་མི་དོད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།  རྒྱུ་མཚན་ནི་ད་བར་ང་ཚོར་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རང་གི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་ཚན་པ་ཆེ་གྲས་ གཅིག་ཀྱང་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག་པ་དང་།  ནད་གཞི་གང་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རང་གི་ནད་ངོས་མེད་ན་ཁྱེད་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ནམ་ཡང་ཚད་ལྡན་གྱི་ བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་བསྟུན་མི་ཐུབ་པའི་ཕྱིར་དང་།  རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གྱི་རིག་གཞུང་ལས་བརྒལ་བའི་ཞབས་ཞུ་མཐའ་དག་བོད་ཀྱི་ གསོ་བ་རིག་པའི་ཞབས་ཞུ་མིན་པར་ཐག་བཅད་ཆོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །

དེས་ན་ལག་ལེན་བཅོ་བརྒྱད་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ཞབས་ཞུའི་ཚན་པ་གསར་འཛུགས་དང་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་གྲངས་ཁ་སྣོན་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་གསོའི་ནད་ བཅོས་སྲོག་སྐྱོབས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དངོས་དེ་ཡིན་།  སྤྱི་ཚོགས་དང་ནད་པའི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ནས་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་པ་འགྱུར་ལྡོག་བཏང་སྟེ་དུས་རབས་དང་མཐུན་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཐོན་རྫས་དང་ཆ་བྱད་གསར་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཐད་ཀར་ནད་བཅོས་སྲོག་སྐྱོབས་དང་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡིན།  ནད་ངོས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་འཛིན་མ་ཐུབ་ན་སྨན་བཅོས་ཀྱི་གསོ་ཚུལ་རྩ་དོན་ཡང་དག་གཅིག་འབྱུང་མི་སྲིད་པས་འདི་ནི་ནད་ཐོག་གི་གནད་ དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ།  སྨན་པ་ཚང་མས་དུས་རྒྱུན་ནས་དོ་སྣང་གང་ལེགས་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།  ད་ཡོད་སྨན་ཐུམ་ཁག་གཅིག་པོ་དེ་ཁོ་ནས་ ནད་ཐོག་སྟེང་གསོ་ཐབས་དངོས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་བསྐོང་མི་ཐུབ་ལ། དེས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚབ་དེ་བས་བྱེད་མི་ཐུབ་པས།  ངེས་པར་དུ་དཔྱད་དཔེ་ཁག་གི་གསོ་ཐབས་ལག་རྩལ་རྣམས་སྔོག་འདོན་གསར་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་ཀྱི་ལས་འགན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།

༦ ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་སྐོར།

བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རྒྱུན་འཛིན་པ་སྤྱིའི་ཚན་ཞིབ་འདུ་ཤེས་ཞན་པ་ནི་མིག་སྔའི་ང་ཚོའི་གནས་ཚུལ་ཚབས་ཆེན་ཞིག་རེད།  འདུ་ཤེས་ཞན་པས་ང་ཚོས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་མི་ཤེས།  ཐབས་ལམ་མི་ཤེས་པས་མཐར་ཐུག་གི་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུ་ཆེས་སྐྱོ་བོ་ཆགས་པའི་མཇུག་འབྲས་ཐོན་པ་མ་ཟད།  ང་ཚོར་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་དང་འཚམས་པའི་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་རྣམ་པའམ་ཐབས་ལམ་ཞིག་ད་བར་ཆགས་མེད།  དེས་ན་ མིག་སྔར་ང་ཚོས་དཔྱད་དཔེ་ཞིབ་འཇུག་གིས་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་ཚབ་བྱེད་པ་དང་།  དཔེ་རྙིང་ལྷུ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ་དེས་དཔྱད་དཔེ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཚབ་བྱེད་པ།  ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་དེ་ཕྱི་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ཐབས་ལམ་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་དགོས་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།  དེ་ཐད་ལ་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ཙམ་ཞུས་ན།

1.གསར་དར་ཚན་ཞིབ་རིག་པ་དང་།  ཐབས་ལམ་རིག་པ།  བསྡོམས་རྩིས་རིག་པ།  ཚད་གཞི་རིག་པ།  སྒྲུབ་སྲུང་རིག་པ་སོགས་གསོ་རིག་གི་རིག་གཞུང་ཁག་ལ་གོ་བ་ལོག་སྒྲུབ་བྱེད་མི་རུང་ལ།  དེ་བས་སློབ་སྦྱོང་གིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱན་དུ་འགྱུར་པ་བྱེད་དགོས་ཏེ། གལ་ཏེ་མེས་པོ་ཚོ་

བཞུགས་ཡོད་ཀྱང་དེ་ལྟར་གནང་སྲིད།  ཡིན་ནའང་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གྱི་རིག་གཞུང་དགོངས་པ་ནི་ནམ་ཡང་ང་ཚོའི་བླ་སྲོག་ཡིན་པ་ བརྗེད་མི་རུང་། 2.བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་པའི་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་རྣམ་པའམ་ཐབས་ལམ་ཞིག་ངེས་པར་དུ་རྙེད་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།

3.ཚན་ཞིབ་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ཤེས་བྱ་གསར་འཚོལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན།  དེས་ན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚན་ཞིབ་ལས་ཀའི་དམིགས་ཡུལ་ཡང་གཙོ་བོ་ གཉིས་ལས་མེད་དེ།  བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གཞུང་གནད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་ཐག་གཅོད་ཀྱིས་ནད་ཐོག་ལ་ཕྱོགས་སྟོན་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང་།  བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ནད་ཐོག་གནད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་ལག་རྩལ་དང་སྨན་སྦྱོར་སྔོག་འདོན་གསར་སྤེལ་གྱིས་ནད་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ ཡིན།

4.གསོ་རིག་ཚན་ཞིབ་ལས་ཀའི་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་ནི།  ནད་བཅོས་སྲོག་སྐྱོབ་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་དང་སྨན་བཅོས་ཕན་འབྲས་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཞིང་།  དེ་མིན་བརྒྱ་བཤད་སྟོང་བརྗོད་བྱས་ཀྱང་ཕན་ཐོགས་མེད། 5.ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བྲལ་བའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཀ་ཡོད་ཚད་ལ་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག །

༧  རྒྱུན་འཛིན་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་སྐོར།

འདི་ལ་གཉིས་ཏེ།  གཅིག་ནི་རྨང་གཞིའི་རྒྱུན་འཛིན་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཞིང་།  དེ་ཡང་གཙོ་བོ་རྨང་གཞིའི་སློབ་གསོ་དེ་དགེ་རྒན་ལ་ བསྟེན་དགོས་པ་དང་།  ནད་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་དེ་སྨན་པ་ལ་བསྟེན་དགོས་པ་ཡིན།  འདི་ཐད་ཐོན་བཞིན་པའི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ནི།  དགེ་རྒན་མང་ དག་གཅིག་ནད་ཐོག་དང་ཁ་བྲལ་ཞིང་ནད་པ་ངོ་མི་ཤེས་པ་དང་།  སྨན་པ་མང་དག་གཅིག་དཔེ་ཆ་དང་ཁ་བྲལ་ཏེ་རིག་གཞུང་དོན་ལ་མི་འཁྱོལ་བའི་གནས་ སུ་གྱར་ཡོད།  འདི་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་གསོ་སྐྱོང་བྱུང་བའི་མི་སྣ་དེ་ང་ཚོའི་གསོ་རིག་གི་རྒྱུན་འཛིན་པ་ལེགས་པོ་ཞིག་ལ་འགྱུར་ཁག་པོ་རེད།

གཉིས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད།  མིག་སྔར་ང་ཚོར་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་བྱ་བའི་རྣམ་པའམ་ ཐབས་ལམ་ཡང་དག་པ་གཅིག་ཆགས་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག  གསོ་སྐྱོང་གི་ཐབས་ལམ་ཡང་མི་དག་ན་ཕྱིའི་སློབ་གནས་མཐོ་ཡང་ནང་གི་སྤུས་ཚད་ལེགས་པའི་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་ཞིག་ཆགས་ཁག་པོ་རེད།༼འདིའི་ནང་ཁོ་བོ་ཡང་ཚུད་ཡོད།༽ དེས་ན་ང་ཚོའི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་ དེ་སློབ་གྲྭ་གཅིག་པུའི་ལས་འགན་ལ་མི་བརྩི་བར་སྨན་བཅོས་ཚན་པ་དང་།  ཞིབ་འཇུག་ཚན་པ།  ཐོན་ལས་ཚན་པ་སོགས་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་མཐོང་ཆེན་ བྱས་ཏེ་ལེགས་པར་གསོ་སྐྱོང་བྱ་དགོས།

༨ བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚད་གཞིའི་སྐོར།

གསོ་རིག་སྐོར་གྱི་ཚད་གཞི་ལ་ང་ཚོས་གོ་བ་ལོག་སྒྲུབ་བྱ་མི་རུང་།  མིག་སྔར་ང་ཚོའི་རྒྱུན་འཛིན་པ་ཁག་གཅིག་གིས་ཚད་གཞི་ལ་དགྲ་མཐོང་ མཐོང་གིས་ང་ཚོར་ཚད་གཞི་མི་དགོས།  དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཚད་གཞི་རེད་ཅེས་སྨྲས་ཏེ་དོར་བ་དང་།  ཡང་ཁག་གཅིག་གིས་ཚད་གཞི་དེ་ལྷ་ལྟ་བུར་བརྩིས་ནས་ཡོད་ཚད་ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བར་བརྩོན་པར་བྱེད།  འདི་གཉིས་ཀ་ཕྱོགས་སུ་ལྷུང་བའི་བྱེད་སྟངས་ལས་མ་འདས་སོ། །དེ་ལ་འདིར་ཚད་གཞིའི་སྐོར་ཅུང་ཞུས་ན།

1.ཚད་གཞིའི་ངེས་ཚིག་ཤེས་ཐུབ་པ་དགོས་ཏེ།  བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚད་གཞི་ནི།  གནའ་བོའི་དཔྱད་དཔེ་དང་།  ད་ལྟའི་ནད་ཐོག་མྱོང་བ། ཚན་ཞིབ་གྲུབ་འབྲས་བཅས་གསུམ་ལ་ཡང་དག་པ་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དབྱེ་ཞིབ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་གཞི་ནས་གྲུབ་པའི་ལག་རྩལ་གཏན་འབེབས་ཤིག་ཡིན།  དེའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ནད་པར་ཆེས་འཚམས་ཤོས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཕན་འབྲས་སྐྲུན་རྒྱུ་དེ་ཡིན།  དེས་ན་ཚད་གཞི་བཟོ་བ་ནི་ལས་སླ་བོ་ཞིག་མིན།

2.ཡང་དག་པའི་ཚད་གཞི་ནི་ནམ་ཡང་གསོན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་དགོས་ལ།  དེས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་ནད་བཅོས་སྲོག་སྐྱོབས་ཀྱི་ལས་ཀར་ཕན་པ་སྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། 3.ང་ཚོར་ཚད་གཞི་དགོས་མི་དགོས།  དེ་ནི་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་དང་ནད་ཐོག་བརྟག་བཅོས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཁོ་ན་ལ་གཞིགས་ཏེ་བལྟ་དགོས།  དེ་མིན་པར་ཚད་གཞིའི་དོན་དུ་ཚད་གཞི་བཟོ་བ་ནི་གསོ་རིག་ལ་གནོད་པ་ལས་ཕན་པ་ཅི་ཡང་མེད། 4.ང་ཚོས་ཚད་གཞི་ཇི་ལྟར་བཟོ་དགོས།  ཚད་གཞི་ནི་མཁས་པ་ག་གེ་མོས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཞིག་དང་།  འབྲི་རྩལ་མཁས་པས་བྲིས་བཞག་པ་ཞིག་ གཏན་ནས་མ་ཡིན། ཚད་གཞི་བཟོ་བར་ཐོག་མར་མཁོ་མི་མཁོ་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱ་དགོས།  གལ་ཏེ་མཁོ་ན་དེ་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཐོག་མར་གནའ་དེང་ དཔྱད་དཔེ་དང་།  དེ་ནས་ད་ལྟའི་ནད་ཐོག་མྱོང་བ།  མཐའ་མར་ཚན་ཞིབ་གྲུབ་འབྲས་བཅས་གསུམ་ལ་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཀྱིས་ལེགས་པར་བཅོས་བསྒྲིགས་དང་རིམ་པས་འགྲེམས་སྤེལ་བྱ་དགོས་སོ།།

བཞི་པ།  མཇུག་གཏམ།

གཞན་ད་དུང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཆ་འཕྲིན་དང་།  སྨན་རྫས་དང་སྨན་སྦྱོར།  ཐོན་ལས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་བསམ་འཆར་འདྲ་ཞུ་འདོད་ཀྱང་ཡིག་ཚོགས་ལ་འཇིགས་ཏེ་འདི་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པར་བྱ་ལ།  མདོར་ན་རིག་པ་ཀླད་ལ་བསྐོར་ནས་བསམ་བློ་་ཞིབ་མོར་བཏང་ན།  དོན་དངོས་ལ་འཁྱགས་པ་ཤོར་དུས་དད་ཞེན་གྱི་མེ་འབར་ཡང་རྔོ་མི་ཐོགས་པས།   དེས་ན་རེ་ཞིག་ལོ་རྒྱུས་རིང་བ་དང་།   ངོ་མཚར་ཆེ་བ།  འོད་སྟོང་འབར་བ།  དད་པ་གཡོ་བ་སོགས་ཀྱི་གཉིད་ལས་སད་དེ་དོན་དངོས་གནད་དོན་གྱི་ལམ་ཁར་ཞུགས་རན་ཞིང་།  ལར་ལོ་རྒྱུས་དང་།  རིག་གཞུང་།  ནད་ཐོག་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་གང་ཞིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་དེ་ཉིད་ཡོད་མེད་དང་།  ཡིན་མིན།  བདེན་རྫུན།  དཀར་ནག  ཕན་གནོད་སོགས་ཀྱི་དོན་དམ་གླེང་བ་ལ།  ཐོག་མར་ཞིབ་ཚགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་འཆར་འགོད་བྱ་དགོས་པ་དང་།  བར་དུ་ཐབས་བཙན་ཞིང་དོ་ནན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཀ་སྤེལ་དགོས་ཤིང་།  མཐའ་མར་ཞིབ་འཇུག་གི་འབྲས་བུ་ལ་བསྡོམས་རྩིས་དབྱེ་ཞིབ་ཀྱིས་ཁུངས་བཙན་པའི་ལུང་དང་རིག་པའམ་ཚན་རིག་དཔང་རྟགས་དྲངས་ཏེ་ཁ་ཚོན་གཅོད་ཅིང་རྒྱ་ཆེན་པོར་བསྒྲགས་པ་ལས། དོན་མེད་དུ་རྩོད་རྙོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རིན་ཆེན་དུས་ཚོད་འཕྲོ་བརླག་མེད་པར་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེའོ་སྙམ། །

མདོར་ན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མ་འོངས་པ་གང་དུ་ཡོད་ཅེ་ན།  ང་ཚོ་རང་གི་ལག་ཏུ་ཡོད།  དེའང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིན་ཐང་ལྡན་པའི་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་དག་ལ་བརྩི་སྲུང་དང་རྒྱུན་འཛིན་སློབ་སྦྱོང་བྱ་འོས་ལ།  དེ་བས་དུས་རབས་དང་མཐུན་པའི་བློ་དང་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་ཀའི་ཁ་ཕྱོགས་དང་དམིགས་ཡུལ།  ཡང་དག་པའི་ཐབས་ལམ་སོགས་འདེམས་ཁ་དང་།  དེ་ལ་གཞིགས་ཏེ་འབད་པ་ཆེར་བསྐྱེད་ཀྱིས་གསོ་རིག་བསྟན་དོན་བླ་རུ་འདེགས་པའི་ཁུར་ཆེན་འདེགས་ཐུབ་ན།  ད་གཟོད་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མ་འོངས་པ་དེ་ང་ཚོའི་ལག་ནང་དུ་འོད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་ངེས་སྙམ།

ཡང་རང་ཉིད་ཀྱིས་བསམ་ན་གོང་གི་གནད་དོན་དག་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མ་འོངས་མདུན་ལམ་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་ཆེ་ཞིང་།  ད་ལྟའི་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་ལྟ་བུར་མཐོང་ཞིང་།  དེ་ལ་བསམ་སྟེ་རྩོམ་ཐུང་འདི་ཉིད་ལྷག་བསམ་དག་པོས་སྦྱར་བ་ལ་ཆད་ལྷག་ལོག་པ་དང་གཞན་ལ་ཕོག་པ་སོགས་ཀྱི་ སྐྱོན་ཅི་མཆིས་པ་མཐོལ་ལོར་གཤགས་ཤིང་།  རྩོད་པ་དང་གཤེ་བ་སོགས་ཡོད་ཚེ་ཁོ་བོ་སྒེར་རང་ལ་འབྲེལ་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ལས་ཚན་པ་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་གང་ཡང་མེད།  འདི་ལ་ཕན་དང་ལེགས་པའི་ཆ་ཙམ་མཆིས་ན་གངས་ཅན་ཚེ་ཡི་རིག་པའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་ནམ་ཡང་མི་ནུབ་བསྐལ་བརྒྱར་གནས་པའི་རྒྱུ་རུ་བསྔོའོ། །

ཞེས་པ་འདི་ཡང་ཡུལ་གངས་ཅན་པའི་གནས་མཆོག་ལྕགས་པོ་རིའི་གཤམ་ནས་ཚེ་རིག་འཛིན་པའི་གྲལ་མཐའ་བ་སྨྱུག་མིང་གངས་མ་ཆར་དུ་འབོད་པས་བྲིས་པ་དགེའོ། །