ཡོང་ཁུངས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱ
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་རྡ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་གསར་པ་དབུ་འབྱེད་གནང་བ།
ཕྱི་ལོ་༢༠༡༥ ཟླ་༥ ཚེས་༦ ཉིན་རྡ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་གསར་པ་དབུ་འབྱེད་གནང་ཡོད། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དཔར་སྐྲུན་ལས་གཞི་སྣེ་མང་གྲས་ནས་ད་ལམ་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ Authenticating Tibet ཞེས་པའི་དེབ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དྲི་གཞི་བརྒྱ་ལ་རྒྱ་གཞུང་རང་ཉིད་ཀྱིས་དྲིས་ལན་སྙིང་བསྡུས་བཀོད་པ་དེར་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་བཅོ་ལྔས་དྲི་བ་སོ་སོར་ཞིབ་འཇུག་གིས་ལམ་ནས་ལན་འདེབས་ཞིབ་ཕྲ་འཁོད་པའི་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་དཔར་སྐྲུན་གནང་ཡོད་པའི་དེབ་འདི་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཤེས་རྟོགས་གལ་ཆེ་བར་བསམས་ནས་བོད་སྒྱུར་དང་དཔར་བསྐྲུན་ཟིན་པ་དེ་ཉིད་དབུ་འབྱེད་གནང་བའི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཆེད་ཕེབས་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་། སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་རྣམ་གཉིས། དེ་བཞིན་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན། དྲུང་ཆེ་རྣམ་པ། ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཁང་གི་འགན་འཛིན། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པའི་སྐུ་ཚབ། དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ལས་བྱེད་དང་གསར་འགོད་པ་བཅས་ཁྱོན་མི་གྲངས་ལྔ་བཅུ་ཙམ་འདུ་འཛོམས་གནང་འདུག
དེ་ཡང་ཐོག་མར་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༡ ཐོག་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་རྣམ་གཉིས་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ཚོགས་ཁང་གསར་པའི་ནང་གདན་ཞུས་དང་སྦྲགས་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་དཔར་མཐོང་གྲོལ་རིན་པོ་ཆེར་མཇལ་དར་དང་སྣང་གསལ་ཞལ་ཕྱེ་གནང་གྲུབ་མཚམས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་ཀྱིས་དཔེ་དེབ་འདི་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་ངོས་ནས་ཕབ་སྒྱུར་དང་འབྲེལ་བའི་ངོ་སྤྲོད་གནང་བའི་ནང་། དེ་རིང་དཔེ་དེབ་དབུ་འབྱེད་དང་བསྟུན་ནས་ཉེ་འཁོར་དུ་བཞུགས་མཁན་གྱི་ལས་བྱེད་རྣམ་པ་ཚོ་མཚམས་རེ་ཕན་ཚུན་དབར་གོ་རྟོགས་ཐུབ་པ་དང་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་ཞིག་བྱུང་ན་ཡག་པོ་ཡོང་གི་རེད་བསམས་ཀྱི་འདུག ལོ་རེའི་ནང་ཧིན་སྒོར་འབུམ་གཉིས་ཙམ་དཔེ་དེབ་དཔར་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞིའི་ནང་བཏང་ཡོད། དཔེ་དེབ་དེ་དག་གི་ནང་བོད་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གཙོ་བཟུང་ཐོག་དཔར་བསྐྲུན་བྱས་ཡོད་ཅེས་དང་།
གཞན་ཡང་དཔར་སྐྲུན་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ལས་གཞི་ནི་བོད་ཡིག་ཐོག་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནས་དབྱིན་ཇི་དང་ཧིན་རྡི་གཉིས་ཡིན་འདུག ལས་འཆར་གསར་རྙིང་མང་པོ་ཞིག་སྤེལ་དང་སྤེལ་བཞིན་པ་དང་། བོད་དོན་སྐོར་གྱི་དེབ་རིགས་གལ་ཆེན་ཁ་ཤས་དབྱིན་ཇིའི་ནང་ཡོད་ནའང་བོད་ཡིག་ནང་མེད་པ་དེ་འདྲའི་རིགས་ཡོད་པར་བརྟེན་ད་ཐེངས་ཚང་མས་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོང་སླད་བོད་ཡིག་ནང་ཕབ་སྒྱུར་བྱས་པའི་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་གྱི་དཔེ་དེབ་དེ་དཔར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན་ཅེས་དང་། ད་དུང་དཔེ་དེབ་ཁག་གཅིག་ཐོན་འཆར་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་གནང་།
དེ་རྗེས་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་གསར་པ་དེ་ཉིད་དབུ་འབྱེད་གནང་བ་དང་སྦྲགས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་དེ་ཉིད་ཡར་རྒྱས་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པར་སོང་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་གཙོས་བའི་ལས་བྱེད་ཡོངས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་རིང་དེབ་དེའི་ཐོག་ནས་ང་རང་གི་ཉམས་མྱོང་ཐོག་ནས་ཞུ་རྒྱུར་དེབ་དེ་ཐེངས་གཅིག་ཙམ་མིན་པར་ཐེངས་མང་པོ་གཟིགས་ཀློག་ཐུབ་པ་བྱུང་ཚེ་ཐུགས་ཕན་གསོ་རེ་ཞུ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲི་བ་བརྒྱ་ལ་ལན་བརྒྱ་ཡོད་པ་རེད། ང་རང་ལྡི་ལི་མཐོ་སློབ་སྐབས་དྲི་ལན་དེ་དག་ཀློག་ཡོང་སྐབས་གཞི་རྩའི་རྒྱ་མིས་བྲིས་པ་ལ་བོད་པ་གཅིག་གི་ངོས་ནས་ཡིད་ཆེས་ཡོང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། ཡིན་ནའང་དྲི་ལན་གང་འདྲ་ཞིག་བརྒྱབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན་བསམ་པའི་བསམ་བློ་འཁོར་མྱོང་། ད་ཐེངས་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པ་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་མི་སྣ་བཅོ་ལྔས་དྲི་ལན་སྤུ་ཚད་ལྡན་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་སྒོ་ནས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ང་ཚོ་བོད་པ་སུའི་བཀླག་ཀྱང་ཐུགས་ཕན་གསོས་པ་ཡོང་གི་རེད། དེ་དང་ལྷན་ང་ཚོའི་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་ལྒབ་པ་དང་། མཧེ་ཀལ་ཝེན་ཝན། སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་ནོར་བུ ཚེ་རིང་ཤཱཀྱ་སོགས་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དེབ་དང་རྩོམ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཚོ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་གཟིགས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་ཐེངས་དེབ་དེའི་ནང་གང་ཡོད་ཞུས་ན་ཁོང་རང་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་ཞེས་ལན་བརྒྱབ་ཡོད།
བོད་མི་གཅིག་གིས་དཔེ་དེབ་དེ་ཀློག་སྐབས་སྔོན་མ་སོ་སོའི་སློབ་གྲྭའི་སྐབས་དང་དེ་བཞིན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་རིགས་ཁག་ནང་ངས་དེ་འདྲ་ཞིག་མཐོང་ཐོས་མ་བྱུང་བསམས་པ་ཡོང་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་། དེབ་དེའི་ནང་བོད་དེ་གཞི་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རང་བཙན་ཡིན་ནའང་སྐབས་དང་དུས་ལ་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་རེད་ཅེས་ནུབ་ཕྱོགས་པས་ཞིབ་འཇུག་ལྟ་སྟངས་ཐོག་ནས་བྲིས་ཡོད། དེ་དག་ང་ཚོས་མཁས་ལེན་དགོས་རེད་ཅེས་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེ་ལ་སོ་སོའི་ངོས་ནས་དཔེ་དེབ་དང་རྩོམ་ཁག་ལ་གཟིགས་པ་དང་སྦྲགས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ནས་དེ་ལ་ལན་འདེབས་རྒྱག་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་གནང་དགོས་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེབ་འདི་བོད་རིག་པ་དང་འབྲེལ་དེབ་དེའི་ནང་རྩོམ་པ་པོ་བཅོ་ལྔ་དང་ལེའུ་མཐའ་མ་དེ་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ནང་སྒེར་ལངས་སྐོར་བཤད་ཡོད། དེ་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད།
གང་ཡིན་ཞུས་ན། ང་རང་ཧ་ཝཌ་མཐོ་སློབ་ནང་ལོ་བཅུ་དྲུག་ཙམ་སྡོད་སྐབས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ གོང་ལ་ཕལ་ཆེར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ དང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོར་ལྷ་སའི་ནང་སྒེར་ལངས་བྱུང་སྐབས་བོད་རིག་པ་ཁག་གཅིག་བོད་ནང་འགྲོ་བར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་རྟོག་ཞིབ་བྱ་ཕྱིར་ངས་བོད་རིག་པ་འགའ་ཤས་ལ་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཞིག་འདུག་ཅེས་དྲིས་སྐབས། ཁོང་ཚོས་དབྱིན་ཇིའི་ཐ་སྙད་ནང་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ hopelessness ཅེས་རེ་བ་དང་བྲལ་བ་ལྟ་བུའི་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ གོང་ཁོང་ཚོས་ཐ་སྙད་དེ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱིས་ཡོད། ངས་ཁོང་ཚོར་རེ་ཐག་ཆོད་པ་ཡིན་གྱི་མ་རེད་ཅེས་ཞུས་པ་ཡིན་ལ་ངས་ཁོང་ཚོའི་མཉམ་རྩོད་གླེང་མང་པོ་བྱས་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་སྐད་ཆ་དེར་ཆ་འཇོག་གི་མི་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ནས་སྒེར་ལངས་ཆེན་པོ་ཞིག་ལངས་པའི་རྗེས་སུ་མཁས་པ་ཁོང་ཚོས་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ནང་སྒེར་ལངས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད་བསམ་པའི་བསམ་བློ་ཞིག་འཁོར་མེད་ཅེས་དང་།
དེ་སྔོན་བཙན་བྱོལ་བས་བཤད་པའི་སྐད་ཆ་དེར་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་པ་ཞིག་མཐོང་གི་འདུག་ཅེས་བོད་ནང་དངོས་སུ་ཁོང་རང་ཚོ་ཕྱིན་ནས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་ནང་། བོད་ནང་དབྱེ་འབྱེད་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྒེར་ལངས་བྱུང་གི་ཡོད་པ་སོགས་བཤད་ཡོད་ཅེས་སོགས་ཀྱི་དེབ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་གསུང་བཤད་དང་མཇུག་ཏུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་གསུང་དོན། བོད་རིག་པའི་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཤེས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཐོག་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་ལས་དེ་མིན་རྒྱ་ཡིག་མ་ཤེས་ན་ཁོང་ཚོས་ཆ་རྐྱེན་མེད་པའི་ཁོངས་སུ་བརྩིས་ཀྱི་འདུག གང་ཡིན་ཞུས་ན་བོད་དང་རྒྱ་ནག་སྐོར་ཉམས་ཞིབ་བྱ་དགོས་པར་བརྟེན་རྒྱ་ཡིག་ཤེས་དགོས་པ་ཡིན། དཔེ་དེབ་དེ་ཐེངས་མང་ཙམ་བཀླག་ནས་མ་འོངས་པར་བོད་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་སོགས་གསུང་བཤད་གནང་།
དེ་རྗེས་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་ནས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། ལྷག་པར་དེ་རིང་གི་དེབ་འདི་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ངོ་བོའི་དེབ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ད་ལྟ་གོང་དུ་དགེ་བཤེས་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་བཞིན། སྐབས་རེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཐོག་ནས་འཆར་སྣང་མང་པོ་ཡོད་ནའང་ལས་དོན་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་པའི་གནས་ཚུལ་ཡོང་གི་ཡོད་འདུག དེ་ཚོའི་གྲས་ལ་གཏན་གཏན་སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་ཐུགས་སྣང་གནང་དགོས་རྒྱུ་དང་ལྷག་པར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་ཀྱང། ད་ལྟ་གོང་དུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཁས་ལེན་གནང་མེད་ཀྱང་བལྟ་ཆོག་གི་རེད་ཅེས་གསུངས་སོང་། དེར་བརྟེན་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཡིན་ན་ལས་དོན་དེ་དག་མཁས་དབང་ཚོས་གནང་རྒྱུ་དང་། མཐུན་འགྱུར་གནང་དགོས་རིགས་འཛིན་སྐྱོང་ནས་གནང་ཐུབ་ན་དུས་ཐོག་ལ་འདོན་ཐུབ་རྒྱུར་ཁྱད་པར་ཞིག་ཡོང་གི་རེད་བསམས་ཀྱི་འདུག སྐབས་རེ་ང་ཚོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཚོ་དུས་འགྱངས་རིང་པོར་ཕྱིན་ན་དུས་ཚོད་ལ་དཔག་པའི་ཏག་ཏག་ཅིག་བསྡད་ཀྱི་ཨ་ཡོད་བསམས་པ་དེ་འདྲ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་མ་རེད། དེབ་འདི་ཡང་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་དབུ་འབྱེད་གནང་ཡོད། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་དེབ་འདིའི་ནང་དོན་ཆ་ཚང་ང་ཚོས་ཁས་ལེན་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཚོ་འགྲེལ་བཤད་བསྐྱོན་པ་རེད། དེབ་འདིིའི་ནང་ཡོད་པའི་ལན་དེ་དག་སྙིང་བསྡུས་མ་གཏོགས་མེད། དེ་ལས་ཞིབ་ཚགས་པ་དེ་ཁོང་ཚོའི་ཡིག་ཆའི་ནང་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་ཚོས་ལན་བརྒྱབ་པ་དེ་དག་གི་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་མི་མཐུན་པ་དེ་འདྲ་ཡོང་བཞིན་ཡོད། དེ་ཚོར་སོ་སོའི་རིག་པས་དཔྱད་ནས་གོ་བ་ལེན་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་སོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་བའི་རྗེས་དཔེ་དེབ་སྒྱུར་བ་པོ་བྱམས་བསྟན་ལགས་ལ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ལེགས་གསོའི་མཇལ་དར་དང་། མཛད་སྒོའི་མཐར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་དང་དཔེ་དེབ་འགྲེམས་སྤེལ་གནང་བ་བཅས།
༼ད་ཐེངས་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པ་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་མི་སྣ་བཅོ་ལྔས་དྲི་ལན་སྤུ་ཚད་ལྡན་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་སྒོ་ནས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ང་ཚོ་བོད་པ་སུའི་བཀླག་ཀྱང་ཐུགས་ཕན་གསོས་པ་ཡོང་གི་རེད། དེ་དང་ལྷན་ང་ཚོའི་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་ལྒབ་པ་དང་། མཧེ་ཀལ་ཝེན་ཝན། སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་ནོར་བུ ཚེ་རིང་ཤཱཀྱ་སོགས་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དེབ་དང་རྩོམ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད།༽
དེབ་འདིའི་ནང་དུ་༧རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་རང་རྣམ་དབྱིན་སྐད་ཐོག་བསྒྱུར་བ་པོ་མཁས་དབང་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གི་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དེབ་དང་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་མི་འཇོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ནམ། །
bonpo ལགས།
དུས་བབ་གསར་འགྱུར་ནང་དུ་་་་སྲིད་སྐྱོང་གིས་་་ 《ད་ལན་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པ་འདིའི་ནང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་ ༡༥ ཡིས་སྡེ་ཚན་བགོས་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་དྲི་བ་བརྒྱ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་དངོས་གནས་སྤུས་ཚད་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ལན་འདེབས་བྱས་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་སུ་ཞིག་གིས་ཀློག་པ་ཡིན་ནའང་གཏན་གཏན་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་དང་། སྤུས་ཚད་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་དེབ་དེའི་ནང་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་ཚེ་རིང་ཤཀྱཱ་དང་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན། བྱམས་པ་སྤང་ལུང་གསུམ་ལས་མེད་སྟབས། མ་འོངས་པར་བོད་པ་རང་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ལན་འདེབས་གནང་ཐུབ་པར་འབད་བརྩོན་དགོས་སྐོར་དང་། དཔེ་མཛོད་ཁང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བར་འཆར་གཞི་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཙོས་མཐུན་རྐྱེན་ཐོག་དཀའ་ཁག་མང་པོ་ཡོད་ལུགས་གསུངས་པ་དེར་རིམ་གྱིས་གཟིགས་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།》་་་ཞེས་བྲིས་འདུག
བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱའི་ནང་དུ་་་སྲིད་སྐྱོག་གིས་་་་《ད་ཐེངས་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པ་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་མི་སྣ་བཅོ་ལྔས་དྲི་ལན་སྤུ་ཚད་ལྡན་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་སྒོ་ནས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ང་ཚོ་བོད་པ་སུའི་བཀླག་ཀྱང་ཐུགས་ཕན་གསོས་པ་ཡོང་གི་རེད། དེ་དང་ལྷན་ང་ཚོའི་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་ལྒབ་པ་དང་། མཧེ་ཀལ་ཝེན་ཝན། སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་ནོར་བུ ཚེ་རིང་ཤཱཀྱ་སོགས་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དེབ་དང་རྩོམ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཚོ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་གཟིགས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་ཐེངས་དེབ་དེའི་ནང་གང་ཡོད་ཞུས་ན་ཁོང་རང་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་ཞེས་ལན་བརྒྱབ་ཡོད།》་་་ཞེས་བཀོད་འདུག
དུས་བབ་་ནང་དུ་བཀོད་པ་དེ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་དྲ་རྒྱའི་ནང་དུ་བཀོད་པ་གཉིས་ནང་དོན་ཁ་ཁར་རེད་འདུག ཕྱོགས་གཅིག་གིས་རྫུན་བཤད་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་པོ་རེད། སྲིད་སྐྱོང་གི་སྐད་ཆ་གཅིག་གི་ནང་དོན་མི་འདྲ་དེ་སུ་ཡིས་ནོར་བ་ཡིན་མིན་ཞིབ་འཇུག་བྱོས། དུས་བབ་གསར་འགྱུར་ནང་དུ་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་མཆོག་དེབ་དེའི་ནང་དུ་ཡོད་རེད་ཅེས་སྲིད་སྐྱོང་གིས་བཤད་འདུག་་་་ཧཧཧ
རྡ་ས་མ་རེད། དྷ་ས་རེད།
བོད་ཀྱི་བང་ཆེན་ནང་དུ་འདི་ལྟར་བཀོད་འདུག
དཔེ་དེབ་དེ་ནི་༡༩༨༩ ལོར་བོད་ནང་ནས་མི་མང་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་ཡར་ལངས་བྱས་རྗེས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་དོན་སྐོར་ལ་དྲི་བ་བརྒྱ་བཟོས་པ་དང་། དེའི་དྲིས་ལན་བརྒྱ་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཏབ་སྟེ། བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་འོག་ཏུ་མི་མང་ལ་བདེ་སྐྱིད་ཡོད་པའི་སྐོར་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། དེ་རྗེས་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་མཁས་པ་བཅོ་ལྔས་དེབ་དེའི་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ། ལན་འདེབས་བྱས་པའི་དེབ་ཅིག་དབྱིན་ཡིག་དང་ཧྥ་རིན་སིའི་ཡི་གེ་ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་ ཡོད་པ་རེད། ཞིབ་འཇུག་པ་མི་བཅོ་ལྔའི་ནང་དུ་བོད་མི་མཁས་དབང་ཤཀྱཱ་ཚེ་རིང་དང་། མཁར་རྨེའུ་བསམ་བསྟན། བྱམས་པ་སྤང་ལུང་བཅས་གསུམ་ཡོད་པ་ལས་དེ་མིན་ཚང་མ་ཕྱི་རྒྱལ་བ་ཡིན་འདུག
སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ་དཔེ་དེབ་དེའི་སྐོར་ལ་གསུང་ བཤད་གནང་དོན། “རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེབ་དེ་ང་ལྡི་ལི་མཐོ་སློབ་ལ་ཡོད་སྐབས་བཏོན་པ་རེད་ལ། དེབ་དེ་བཀླགས་ན་བོད་པ་སུ་གཅིག་གིས་ཡིད་ཆས་བྱེད་ཀྱི་མ་རེད་མོད། བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཡིན་པ་དང་། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། དཔལ་འབྱོར་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་ཡར་རྒྱས་སྐོར་བཀོད་ཡོང་སྐབས། ལན་ག་འདྲ་ཞིག་རྒྱག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན་བསམ་བློའི་ནང་འཁོར་མྱོང་ཡོད་”ཅེས་དེབ་དེ་ ཡང་ནས་བསྐྱར་དུ་བཀླགས་ཏེ་དོ་སྣང་དགོས་སྐོར་གསུངས་སོང་།
ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་གསུང་དོན། “རྗེས་ནས་དེབ་དེའི་ཐོག་མཁས་དབང་བཅོ་ལྔས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ལན་བརྒྱབ་པ་དེས་ བོད་པ་སུས་བཀླགས་ནའང་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་རེད། དེ་དང་མཉམ་དུ་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒམ་པ་དང་། མཱལ་ཁེལ་ཝན་(Michael van Walt) སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་ནོར་བུ། ཤཀྱཱ་ཚེ་རིང་སོགས་ཀྱིས་བོད་དོན་སྐོར་བྲིས་པ་མང་པོ་ཡོད་པས། དེ་ཚོར་ལྟ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་རིང་གི་དེབ་དེའི་ནང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་ཞེས་ ལན་རྒྱག་གི་རེད། བོད་པ་ཞིག་གིས་དེབ་དེ་བཀླགས་སྐབས་དེ་འདྲ་ཨེ་ཡིན་ན། རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒམ་པའི་དེབ་ནང་འདི་འདྲ་ཞིག་འདུག དེབ་འདིའི་ནང་ང་ཚོ་དང་མ་འདྲ་ཞིག་འདུག་བསམ་པ་ཡོང་གི་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པས་མཁས་པ་དེ་ཚོས་བོད་རྒྱལ་ཁབ་རང་བཙན་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ་སྐབས་དང་དུས་ ལ་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་སྐོར་གྱི་ཁོ་རང་ཚོས་ལྟ་སྟངས་བྲིས་ཡོད་པ་རེད། དེབ་དེའི་ནང་དུ་ཡོད་པ་ཚང་མ་ཁས་ལེན་དགོས་པ་རེད་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། དེབ་གཞན་པ་མང་པོ་བཀླགས་ཏེ་མཉམ་ཞིབ་བྱས་ནས་སོ་སོས་རིག་པ་རྙེད་པའི་ཐོག་ནས་ལན་ འདེབས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་”ཅེས་དང་། མ་འོངས་པར་བོད་མི་རང་ངོས་ནས་དོ་སྣང་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་སྐོར་གསུངས་སོང་།
རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་དཔལ་མངའ་བ་ཅོ་རི་ཉི་མ་ལགས། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས། སྲིད་སྐྱོང་གཅིག་གིས་གནང་བའི་གསུངས་བཤད་དེ་ག་རང་། སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲྭ་རྒྱ་དང་། དུས་བབ་ཚང་གི་དྲྭ་རྒྱར། གསུངས་བཤད་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཀྱི་ཟོལ་དུ་བཀོད་ཚུལ་འདིར་གསལ་སྟོན་གནང་བར་ཡག་པོ་བྱུང་། བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ། དེང་སང་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་གསུངས་བཤད་ལའང་བཅོས་བསྒྱུར་གཏོང་སྡོད་མཁན་ཨ་མའི་བུ་ཞིག་ཡོད་པ་འདྲ་དེ་སུ་ཡིན་ནམ། ཧཧཧ།
དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་ཀྱི་སྟོད་འགག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་བོད་ཆས་སྟོད་གོས། ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གི་སྟོད་གོས། སྐུ་ཆས་འདི་རྣམས་དཔེ་གཟི་བརྫིད་ཆེན་པོ་འདུག ། །
མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་པས་
བོད་དོན་ཆེད་རྒྱ་ནག་ལ་ལན་འདེབས་ཅང་བྱས་ཨེ་ཡོད་དམ།
མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་པེ་ཅིང་མི་རིགས་སློབ ཆེན་དུ་ཞང་ཞུང་སྨར་ཡིག་ཡོད་པའི་ཁུངས་སྐྱེལ་མཐོང་མ་མྱོང་ལུགས་བཤད་བསྡད་པས་ཉེས་ཆད་འདྲ་བཅད་པ་ཨེ་ཡིན་ནམ་སྙམ། ཀུ་རེ་ཡིན།
་་་་་་་་་་་་་ད་ལམ་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་ Authenticating Tibet ཞེས་པའི་དེབ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དྲི་གཞི་བརྒྱ་ལ་རྒྱ་གཞུང་རང་ཉིད་ཀྱིས་དྲིས་ལན་སྙིང་བསྡུས་བཀོད་པ་དེར་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་བཅོ་ལྔས་དྲི་བ་སོ་སོར་ཞིབ་འཇུག་གིས་ལམ་ནས་ལན་འདེབས་ཞིབ་ཕྲ་འཁོད་པའི་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་དཔར་སྐྲུན་གནང་ཡོད་པའི་དེབ་འདི་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཤེས་རྟོགས་གལ་ཆེ་བར་བསམས་ནས་བོད་སྒྱུར་དང་དཔར་བསྐྲུན་ཟིན་པ་དེ་ཉིད་དབུ་འབྱེད་གནང་བའི་མཛད་སྒོ་་་་་་་་་་་་་
་་་་་་་་་་་་་ བོད་དོན་སྐོར་གྱི་དེབ་རིགས་གལ་ཆེན་ཁ་ཤས་དབྱིན་ཇིའི་ནང་ཡོད་ནའང་བོད་ཡིག་ནང་མེད་པ་དེ་འདྲའི་རིགས་ཡོད་པར་བརྟེན་ད་ཐེངས་ཚང་མས་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོང་སླད་བོད་ཡིག་ནང་ཕབ་སྒྱུར་བྱས་པའི་བོད་དོན་དག་སྐྱེལ་གྱི་དཔེ་དེབ་དེ་དཔར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན་ཅེས་དང་། ད་དུང་དཔེ་དེབ་ཁག་གཅིག་ཐོན་འཆར་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་གནང་། ་་་་་་་་་་་་་་་་་་
་་་་་་་་་་་་་་ཡིན་ནའང་། དེབ་དེའི་ནང་བོད་དེ་གཞི་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རང་བཙན་ཡིན་ནའང་སྐབས་དང་དུས་ལ་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་རེད་ཅེས་ནུབ་ཕྱོགས་པས་ཞིབ་འཇུག་ལྟ་སྟངས་ཐོག་ནས་བྲིས་ཡོད། དེ་དག་ང་ཚོས་མཁས་ལེན་དགོས་རེད་ཅེས་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག
དེ་ལ་སོ་སོའི་ངོས་ནས་དཔེ་དེབ་དང་རྩོམ་ཁག་ལ་གཟིགས་པ་དང་སྦྲགས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ནས་དེ་ལ་ལན་འདེབས་རྒྱག་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་གནང་དགོས་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ་་་་་་་་་་་་་
་་་་་་་་་་་་་་་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་ཚོས་ལན་བརྒྱབ་པ་དེ་དག་གི་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་མི་མཐུན་པ་དེ་འདྲ་ཡོང་བཞིན་ཡོད། ་་་་་་་་་་་་་་
ད་ཆ་ཚང་བཀླགས་ཚར་ཙམ་བྱུང་སོང་། མཁས་དབང་བཅོ་ལྔ་པོ་ཚོར་ལེགས་བསུ་ཞུའོ།།
བོད་མིས་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱང་། ད་གཞི་ནས་གཉིད་ཅིག་སད་པ་འདྲ། ཡག་པོ་རེད།
སྲིད་སྐྱོང་གི་སུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་གྱི་བཀའ་སློབ་ལ་ཡང་བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་ནས་བསྒྲགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེང་སང་སོ་སོའི་འདོད་པ་ལྟར་བྲིས་ནས་སྲིད་སྐྱོང་གི་བཀའ་རེད་ཟེར་ནས་བསྒྲགས་བསྡད་ནའང་ཅང་ལབ་འོང་མཁན་འདྲ་མེད་པ་རེད། ག་པ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གཏོང་ཡིན་པ་རེད། སྲིད་སྐྱོང་གི་བཀའ་སློབ་བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་མཁན་གྱི་ཨ་མའི་བུ་མང་པོ་ཕྱི་རྒྱལ་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་བཙོང་བ་ཚོ་ཡིན་པ་རེད།
ད་རེའི་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དབུ་ཁྲིད་ལ་བསྟོད་བསྔགས་ཡོད། དབུ་མའི་ལམ་ལ་ཁ་ཐུག་ཏུ་བསྐྱར་ཞིབ་མ་ཐུབ་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ལྟེ་བར་བཟུང་པའི་དགག་རྩོམ་དེ་དག་སྐབས་འདིར་ཐོན་པའང་གྲ་སྒྲིག་ཁྲོད་ཀྱི་ལས་ཀ་ཡག་པོ་གཅིག་རེད།
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་མཁན་ཨ་མའི་བུ་ཁ་ཤས་དྷ་ས་ལའང་ཡོད་ས་རེད་ད། སྤྱིར་སྟངས་བཀའ་ཡིན་ན་གང་ཟག་གཞན་གྱི་འདོད་དབང་གིས་བཅོས་བསླད་མེད་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱང་། ཨ་མའི་བུ་དེ་ཚོས་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་བཀའ་ལ་དེ་འདྲའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་བཟོ་མི་འདུག ། ཀྱེ་མ། །
བོད་དག་སྐྱེལ་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་གོ་བ་དང་ང་ནི་སྙིང་འདར་སིག་སིག་འདྲ་བྱས་བྱུང་། བསམ་བློ་ཡང་ཡང་གཏོང་དགོས་པ་འདྲ་བཟོས་བྱུང་། ད་ཡང་འདིར་གསལ་གསལ་དག་དག་ཚང་མ་ཤོད་དགོས་ཀྱི་མ་རེད་བ། ཁྱེད་སྤྱང་གྲུང་གཉིས་ལྡན་ཚོས་སྔ་ས་ནས་མཁྱེན་བསྡད་ཡོད་ཤག་རེད། དེ་རིང་ས་འགུལ་གྱིས་རྐྱེན་པས་དམིགས་བསལ་ཡོད་མང་པོ་མི་ལབ་ད་བདེ་མོ་བཞུགས་ཨ། །
བསམ་ཤེས་ན་མཁས་དབང་མཁར་རྨེའུས་ཕྱག་སྙུག་གཡུག་ཚད་ཚང་མ་བོད་དག་སྐྱེལ་རྐྱང་རྐྱང་རེད་འདུག སྐྱེས་པ་བོད་ཀྱི་ལུས་སུ་སྐྱེས། འཚོ་བ་བོད་དག་སྐྱེལ་ཀྱི་དོན་ལ་འཚོ། རྒན་གོག་འཆི་དུས་ཀྱང་རང་ཡུལ་བོད་ལ་སྐྱེ་བའི་སྨོན་ལམ་བརྒྱབ་ནས་འཆི་ངེས་རེད། །