འགར་ཚེ་རྒྱལ།
ད་ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་ལོར་རྒྱ་ནག་ཟི་ཁྲོན་ནང་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་ཚབས་ཆེན་བྱུང་བ་དེ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས་སུ་གསལ་བར་འཆར་ཏེ། ལོ་ཐོ་སོགས་སུ་སྔ་ས་ནས་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་ཟིན་ནའང་རྒྱ་ནག་གཙོས་མི་རིགས་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་དེ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་མེད་པ་དང་། བོད་མི་རིགས་ནང་ཁུལ་དུའང་དེང་རབས་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེར་དར་ཡོད་སྟབས་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་སོགས་ལ་གནའ་སྔ་མོ་བཞིན་དེ་འདྲའི་ཡིད་ཆེས་དང་བརྩི་འཇོག་མི་བྱེད་པར་དམའ་འབེབས་སྣང་ཆུང་དུ་གཏོང་གིན་ཡོད་སྟབས་ལོ་འདིར་ས་ཡོམ་གྱི་སྔོན་བརྡ་བཏང་བར་སུ་ལ་དང་དོ་སྣང་དང་ཡིད་ཆེས་བྱུང་མེད། བོད་ཀྱི་གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས་ལས་ས་ཡོམ་འབྱུང་བའི་ས་ཁུལ་དང་ཟླ་དུས་བཅས་སྔོན་བརྡ་བཏང་ཟིན་པ་ཇི་བཞིན་དོན་ཐོག་ཏུ་བབས་ཏེ། དངོས་སུ་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་ཐེབས་པའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་བོད་མིའི་ནང་ཡིད་ཆེས་དང་དོ་སྣང་བྱུང་སྟེ། བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་རིག་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་མཁན་རེ་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཡིག་དྲ་ངོས་མཆོད་མེ་པོད་ཁུག་ཅེས་པར་རྩིས་འབྲས་སུ་གསལ་བའི་སྔོན་བརྡ་བཀོད་འགྲེམས་བྱས་ཡོད་ན་འང་། བོད་ཀྱི་དར་རྒུད་དང་། བདེ་སྡུག ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཆེད་ཡིན་ཞེས་སྨྱུ་གུ་འཛིན་མཁན་ཚོའི་ངོས་ནས་འདིའི་ཕྱོགས་ལ་དོ་འཁུར་གྱིས་གསལ་བཤད་བརྡལ་ཁྱབ་གཏོང་ཐུབ་མེད་པ་དང་། བོད་མི་མང་མང་གི་ངོས་ནས་འཚོ་གནས་ཀྱི་དབང་གིས་ཡིག་རྨོངས་སུ་ལྷག་ཡོད་སྟབས་ཟུར་ཙམ་ཡང་མ་ཐོས་མ་རྟོགས་པར་ཁུ་སིམ་མེར་གནས་ཡོད་པས། ང་ཚོས་སོ་སོའི་ཡང་དག་པའི་རིག་གཞུང་འདི་རིགས་ལ་གཅེས་འཛིན་དང་། དར་སྤེལ། རྒྱུན་འཛིན་སོགས་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་ནི་ང་ཚོ་མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཚབས་ཆེའི་གྱོང་གུད་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཚུལ་འདི་ལ་གཞིགས་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ལྟ་ཅི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་སོགས་མི་རིགས་གཞན་པའི་ངོས་ནས་ཀྱང་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ངོ་མཚར་བའི་ཁྱད་ཆོས་འདི་རིགས་ལ་དོ་སྣང་དང་ཡིད་ཆེས་གདེང་འཇོག་སླེབས་ཡོང་གི་འཇུག་རྒྱུ་ང་ཚོའི་འགན་བབ་ཡིན་པས་ན། སྨྱུག་འཛིན་པ་ཚོའི་ངོས་ནས་བརྗོད་གཞི་ཉི་ཚེ་བ་ཞིག་ལ་འཇུས་ནས་བབ་ཅོལ་གྱི་སྨྲ་ལྕེ་གཡོ་ནས་འདུག་པ་ལས་རང་རིགས་ལ་ཡོད་པའི་ཤེས་རིག་གི་རིན་ཐང་དང་ཁྱད་ཆོས་སོགས་གཅེས་གཉེར་རྒྱུན་འཛིན་དང་། དར་སྤེལ་ཐད་སྨྲ་ལྕེ་དང་སྨྱུ་གུ་འགུལ་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་དུ་མཐོང་ནས། ད་ལོའི་ས་ཡོམ་གནོད་འཚེའི་སྔོན་བརྡ་བཏང་བ་དེ་འབྲེལ་བོད་མིའི་ཤེས་རིག་གི་རིན་ཐང་ཐད་ནས་སྐད་ཆ་ཉུང་ཙམ་ཞིག་བརྗོད་ན་འདོད།
སྤྱིར་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་གནའ་སྔ་མོ་གདོད་མའི་དུས་སྐབས་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་ཨུ་ཚུགས་དང་གླེན་རྟགས་ཀྱིས་འཚོི་བ་བསྐྱལ་ཞིང་། མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀླ་ཀློ་དང་གླེན་ལྐུགས་ཀྱི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིེ་ཡོད་ནའང་། དོན་དངོས་མི་རིགས་འདིས་གནའ་བོའི་ཨུ་ཚུགས་ཀྱི་གཤིས་རྒྱུད་ལས་ཤེས་རིག་ཡང་དག་ཅིག་གི་གྲུབ་འབྲས་བླངས་ཡོད་ལ། གདོང་མཆོང་གླེན་རྟགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁམས་སོགས་ལས་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གསང་བ་མང་པོ་ཞིག་གི་ཆོས་ཉིད་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་སྟེ་མིའི་རིགས་ལ་ཞི་བདེ་དང་ཚེ་སྲོག་སྦྱིན་པའི་རིག་གནས་ཤིག་དར་སྤེལ་བཏང་ཡོད། དེ་ནི་བོད་མིའི་ཤ་ཁྲག་དང་འདྲེས་པའི་གནའ་བོའི་ཤེས་རིག་སྟེ། ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་། གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས་རིག་པ། འཚོ་བྱེད་གསོ་བ་རིག་པ་བཅས་གཙོས་བོད་མིའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱ྄ུན་ཤེས་རིག་ཁག་ཡིན་པས། མི་རབས་རྗེས་མ་རྣམས་ཀྱིས་ཚུལ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་ལ་བརྩོན་ཞིང་དཔའ་ངར་ལྡན་པ་ཞེས་མེས་པོ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་བློ་རིག་དང་སྙིང་སྟོབས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་སྡོམ་ཚིག་འདི་ལྟར་བཀོད་ཡོད། དེང་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྫས་འཕྲུལ་ཡོ་བྱད་སོགས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱོད་མཐུ་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་རིག་གནས་ཤེས་བྱ་གསར་པ་མང་པོ་ཞིག་གཏན་འབེབས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ནའང། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་ཚོས་མངོན་སྣང་མཐོང་ཡུལ་དུ་གྱུར་བའི་ཤེས་བྱ་དེ་རིགས་ལས་ཀྱང་ཕྱི་ནང་གི་གསང་བ་མང་པོ་ཞིག་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱུས་ལོན་གཏན་འབེབས་བྱས་ཟིན་ཡོད་ཅེས་བཤད་ན་མང་པོ་ཞིག་ཁོང་དགོད་ཤོར་ན་ཐང་། དེ་ནི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་སྟེ། དེང་སྐབས་ཚན་རྩལ་རིག་པ་འདིས་རྫས་འགྱུར་འཕྲུལ་རིག་གི་མཐུ་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་སྔར་མེད་ཀྱི་ཡོ་བྱད་མང་པོ་ཞིག་གསར་གཏོད་དང་། ཕྱི་ནང་གི་གསང་བ་མང་པོ་འོལ་ཚོད་ཀྱིས་རྟོག་བཟོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ནའང། དོན་དངོས་རང་བྱུང་ཁམས་འདིས་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་ལ་ཡོད་པའི་ལྐོག་གྱུར་གྱི་ཆོས་ཉིད་ངོས་ནས་ཚན་རིག་གིས་ད་དུང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་རྗེས་ཟིན་གྱི་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག
དེ་ལ་རྩ་བའི་ཆ་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་འདིར་མཚོན་ན་དང་ཐོག་སྟོན་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པའི་རིང་རྒྱ་གར་འཕགས་ཡུལ་ནས་དར་འཕེལ་བྱུང་སྟེ་རིམ་པས་བོད་དུ་དར་བ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། འཛམ་བུ་གླིང་དུ་ཆོས་ལུགས་ལྟ་གྲུབ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ལས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་འདི་ཉིད་རྩ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་བལྟ་ཐུབ་མཁན་ཡང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ཚོ་ཡིན་པ་ནི། དེང་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་འདི་ཕལ་ཆེར་བོད་མི་རིགས་གཅིག་པུ་མ་གཏོགས་རྒྱུན་འཛིན་དར་སྤེལ་དང་གཙང་གཉེར་བྱས་ཐུབ་མེད་པའི་གནས་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གསལ་རྗེན་དུ་རྟོགས་ཐུབ། དེའི་ཕྱིར་མི་རིགས་འདིས་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རིག་པ་ཡང་དག་བེད་སྤྱད་ནས་ཕྱི་དངོས་པོའི་གསང་བ་ལྐོག་གྱུར་བའི་ཆོས་ཉིད་ལ་འགྲེལ་བཤད་དང་། ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་ལས་གནས་ལུགས་མང་པོ་ཞིག་གི་མཐིལ་རྟོགས་ཡོད། མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རིག་པ་འདི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སེམས་རྒྱུད་དང་། ཀུན་གཤིས། འཚོ་བ་བཅས་སུ་སྐྱ་འཐབ་ནས་བོད་མིའི་ཚན་རིག་ལྟ་བུའི་ཤེས་རིག་ཡང་དག་ཅིག་ཏུ་སྔ་ས་ནས་གྱུར་ཟིན་ནས་ཡོད་ལ། ནུབ་ཕྱོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་དེང་ཚན་རྩལ་རིག་པ་སྔར་ལས་ཇེ་རྒྱས་དང་དཔྱད་བརྟག་ཡོ་བྱད་སོགས་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་ཕྱིན་པའི་དུས་མཚམས་འདིར་གཞི་ནས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་འདིར་ངེས་ཤེས་དང་ཡིད་ཆེས་རྙེད་དེ་བློ་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱིན་ཡོད། དེ་ལ་ཚན་རིག་གི་ལྟ་བ་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་ཞིབ་བསྡུར་གྱིས་ཕྱོགས་ལྷུང་མེད་པར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་རིག་ལ་མིག་རྒྱང་རིང་པོས་བལྟ་ཐུབ་མཁན་གྱི་དེང་རབས་ནུབ་ཕྱོགས་ཚན་རིག་པ་ཁག་ཅིག་གི་ངོས་ནས་བརྗོད་དོན། ༼དེང་སྐབས་ཚན་རིག་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པ་ཤིན་ཏུ་དར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་དུས་ཡིན་ཡང་། ཁོ་ཚོས་ཤེས་པའི་བདེན་དོན་རྣམས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་ཆ་འདྲ་ཞིང། དེ་ལས་བརྒལ་མི་ཐུབ་པ་མ་ཟད་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དེ་བས་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་གནས་ཡོད།༽ ཅེས་དང། ༼སངས་རྒྱས་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པ་ནི་མཁྱེན་དཔྱོད་ཆེན་པོ་རེད། ང་ཚོས་རྟག་ཏུ་བགྲོད་དཀའ་བའི་མི་ཚེའི་གནས་དེ་དག་ཁོང་གིས་སྔ་ས་ནས་རང་རེ་ལ་གསལ་བོར་བཤད་ཟིན་ནས་འདུག༽ ཅེས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལ་གདེང་འཇོག་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་ཁོ་ཚོས་གནའ་རབས་སྲོལ་རྒྱུན་ཚན་རིག་གི་ལྟ་བ་བདེ་སྤྱད་ནས་འུད་སྒྲོགས་ཀྱིས་ཁ་ཚོན་གཅོད་སྔ་བའི་ཚན་རིག་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་༼སངས་རྒྱས་པའི་བཤད་ཚུལ་བདེན་ཤས་ཆེ། འཛམ་གླིང་གི་ཚན་རིག་པ་ཚང་མས་རང་རང་གི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་མུ་མཐུད་སྐྱུར་དགོས་འདུག མཐའ་མཇུག་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་ཁོ་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་བདེན་དོན་ཉག་གཅིག་ཡིན་པར་ངེས་ཟིན་པའི་དུས་ཤིག་འོང་།༽ ཞེས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རིག་པ་འདི་ཡང་དག་དང་བདེན་དོན་ཞིག་ཡིན་པའི་སྡོམ་ཚིག་ཀྱང་བཀོད་ཡོད།
ང་ཚོའི་མི་རིགས་འདིར་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རིག་པ་ཁོ་ནས་མི་ཚད་དེ་། མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་རིག་རྩལ་ལས་བྱུང་བའི་རིག་གནས་ངོ་མཚར་ཞིང་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་བརྗོད་ཀྱིས་མི་ལང་བ་ཡོད་པས། དེ་ནི་གདོད་མ་ནས་མཐོ་སྒང་གི་ཡུལ་ལུང་དེར་དེང་རབས་ལྟར་གྱི་ཚན་རིག་གི་གཞོགས་འདེགས་དང། མི་གཤིས་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་ཀུན་སློང་སོགས་མེད་པར་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ལ་དམར་རྗེན་དུ་འཐབ་ནས་སྒོ་ཕྱུགས་འཚོ་སྐྱོང་དང་ཞིང་ཁ་རྨོ་འདེབས་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན།
དཔེར་ན། མེས་པོི་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་༼མགོ་ནག་སྐྱིད་སྡུག་གནམ་གྱི་ལག་༽ཅེས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ཕན་གནོད་ལ་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཀྱིས་སྡོམ་ཚིག་བཀོད་དེ། ཚུལ་དེ་ལ་གཞིགས་ནས་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་ལ་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་གདོང་ལེན་བྱས་ཏེ། རི་ར་བ་ཁང་ཁྱིམ། ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར། སྐྱེ་དངོས་རྩི་ཤིང་སོགས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་། སེམས་ཅན་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་སོགས་ལ་རིག་པས་དཔྱད་སྟོབས་ཀྱིས་རང་བྱུང་གི་གསང་བ་མང་པོ་ཞིག་ཁོ་ཚོའི་འཚོ་བའི་རྒྱུན་དང་འགྲོགས་ནས་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཏེ། མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་ཀུན་གྱིས་བླུན་པོ་གནག་རྫི་ལྟ་བུའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པའི་བོད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྒན་རབས་ཚོའི་ཁ་ན་རླུང་ལྟར་བརྒྱུགས་ཆེ་བའི་༼ལྷོ་སྤྲིན་བྱང་དུ་རྒྱུག་ན། བྱང་གི་གཡག་གུའི་མགོ་འཕིགས་༽ཞེས་ཆར་ཞོད་ཆེ་བའི་རྟགས་དང། ༼བྱང་སྤྲིན་ལྷོ་རུ་རྒྱུག་ན།ལྷོའི་ཙན་དན་གྱི་མེ་འབར་༽ཞེས་ཐན་པ་ཡོང་རྟགས་སོགས་གནམ་དཔྱད་རིག་པའི་ཞལ་གདམས་མང་པོ་རྫོགས་མཐའ་མེད་པར་བརྗོད་དུ་ཡོད་པས། བོད་མི་ཚོས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ཆར་ཆུ་སད་སེར་དང། རླུང་འཚུབ་ས་ཡོམ་སོགས་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེར་རྫས་འགྱུར ་ཚན་རིག་ལ་བརྟེན་མི་དགོས་པར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་གོང་མ་ཚོས་དཔྱོད་ཤེས་གཏན་འབེབས་མཛད་པའི་གནམ་དཔྱད་རིག་གནས་དེ་བེད་སྤྱད་ནས། ལོ་རེའི་ནམ་ཟླའི་ལེགས་ཉེས་དང་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་ཅི་འབྱུང་ངེས་ཤེས་གདོང་ལེན་ཐུབ་སྟེ་ཞིང་འབྲོག་གི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བ་བདེ་འཇགས་ངང་རོལ་དང་རོལ་གྱིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཚན་རིག་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རིག་པའི་རྗེས་ཟིན་པ་ཕར་ཞོག ཐ་ན་ལག་ཏུ་འུར་ཆ་དང་རྨོ་གཤོལ་ཐོགས་ཏེ་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་སྐྱེད་གཉེར་བའི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་གོང་མ་ཚོའི་རྣམ་རིག་ལས་བྱུང་བའི་དམངས་ཁྲོད་རིག་གནས་ཀྱི་རྗེས་ཀྱང་ཟིན་གྱི་མི་འདུག་ཟེར་བ་དེ་ཡིན།
བོད་མི་རིགས་ལ་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་སྣ་ཚོགས་འགོགས་ཐབས་ཀྱི་རིག་གནས་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་སྟེ། སྐབས་དོན་དམིགས་སུ་རང་བྱུང་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་བྱ་ཐབས་གཅིག་པུའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན་བོད་མིའི་ཤེས་རིག་གི་རིན་ཐང་སྤྱི་མཚུངས་ཀྱིས་ར་སྤྲོད་གསལ་བོ་བྱ་ཐུབ།
འདས་ཟིན་པའི་གནའ་བོའི་ལོ་རབས་ནང་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་ཇི་ལྟར་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐབས་བོད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གནམ་དཔྱད་རིག་གནས་གཞི་རྩར་གྱུར་བའི་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་ལ་བརྟེན་ནས་སྔོན་དཔགས་ངེས་ཤེས་དང་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཏེ། མི་མང་གི་ཚེ་སྲོག་མོད་པོ་ས་ཡོམ་གྱི་འཇིགས་ཉེན་ལས་སྐྱོབ་ཆེད་བོད་རང་གཞུང་ལ་སྔ་ས་ནས་སྔོན་འགོག་སྙན་ཞུ་ཕུལ་ཡོད་པའི་དཔྱད་ཡིག་དག་ལས་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ། དཔེར་ན། བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ལྕགས་ཕོ་འབྲུག་༼ཕྱི་ལོ་༡༧༠༠༽ལོར་གླིང་དཀར་ཁུལ་དུ་མི་དང་སེམས་ཅན་དུད་འགྲོ་སོགས་ལ་ཕྲུ་གུ་ཡ་མ་གཟུགས་སྐྱེས་པ་བཅས་ལ་བརྟག་ནས་རང་བྱུང་ས་ཡོམ་སོགས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་ཡོང་བ་ངེས་ཤེས་ཀྱིས་སྔོན་འགོག་གཡུལ་བཟློག་བསྒྲུབས་པ་དང་། བོད་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པ་ས་ཕོ་རྟ་༼ཕྱི་ལོ ༡༩༡༩༽ལོར་ས་ཡོམ་འབྱུང་བ་རྩིས་འབྲས་སུ་སྔོན་ཤེས་ཀྱིས་སྙན་ཞུ་༼འཁོར་ལོའི་ཆུ་ཚོད་ལྔ་པར་ནོར་འཛིན་འགུལ་བའི་རྩིས་འབྲས་སྙན་ཞུ་༽ཕུལ། གཞན་ཡང་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་གི་དུས་མགོ་ཙམ་དུ་ལྷ་ས་ཁུལ་དུ་ས་ཡོམ་འབྱུང་བ་རྩིས་འབྲས་ལས་སྔོན་རྟོགས་ཀྱིས་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་གིས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་སོགས་ལ་ཐུགས་དམ་སྙན་ཞུ་ཕུལ་ཞིང་། རྒྱལ་དབང་མཆོག་གཙོས་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་ལས་བཟློག་པར་བཅའ་བ་རིམ་གྲོ་བསྒྲུབས།
ཡང་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ལྕགས་མོ་ཡོས་༼ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡
༽ལོར་བོད་གཞུང་ཡིག་ཚང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ས་ཡོམ་འབྱུང་བ་དབྱངས་འཆར་རྩིས་འབྲས་སུ་ཐོན་པའི་སྐོར་སྲིད་སྐྱོང་ལ་སྙན་ཞུ་ཕུལ་བ་སོགས་ལ་གཞིགས་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་མཆེ་བར་ལས་མིའི་ཚེ་སྲོག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་བླ་ན་མེད་པ་བཞག་ཡོད།
གཞན་རྫས་འཕྲུལ་ཚན་རིག་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་སོགས་སུ་ཚན་རྩལ་རིག་གནས་ཀྱི་འཕེལ་ཁ་ཧ་ཅང་རྒྱས་ཡོད་ནའང་། ཚན་རིག་ལ་བརྟེན་ནས་རང་བྱུང་ས་ཡོམ་སོགས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་སྔོན་དཔགས་རྒྱུས་ལོན་དང་རྒོལ་ལན་སྤྲོད་མ་ནུས་པར། རབ་དང་རིམ་པར་མིའི་ཚེ་སྲོག་མང་པོ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱིས་ཁྱུར་མིད་བཏང་བའི་སྣང་ཚུལ་གྲངས་ལས་འདས་པ་བྱུང་དང་འབྱུང་གིན་ཡོད་པ་མངོན་སུམ་དུ་སྣང་བས། འདི་ནི་ཚན་རིག་གི་ལྟ་བ་ཇི་ལྟར་ཟབ་རྒྱ་ཆེ་ནའང་བོད་མིའི་རྒྱུན་སྲོལ་ཆོས་རིག་གི་རྗེས་མ་ཟིན་པ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་རེད།
ནམ་རྒྱུན་ཚན་རིག་གི་རྣམ་གཞག་འཁྲུལ་མེད་ཡང་དག་ཡིན་པའི་དག་སྣང་བཟུང་སྟེ་བོད་མི་ཚོ་གླེན་ལྐུགས་བླུན་རྨོངས་སུ་རྩིས་ནས་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་ཡིད་མི་ཆེས་པའི་རྣམ་རྟོག་འཛིན་མཁན་རྣམས་ལ། ཡུན་རིང་མ་འགོར་བའི་བདེན་པའི་དཔང་རྟགས་ཤིག་སྟེ་ད་ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་ལོར་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་ཟི་ཁྲོན་ལ་བརྒྱབ་པའི་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་དེ་བྱུང་བར། བོད་ཀྱི་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་ལས་སྔ་ས་ནས་ངེས་རྟོགས་ཀྱིས་སྔོན་བརྡ་བཏང་ཟིན་པའི་གྲུབ་འབྲས་འདི་ལས་ངེས་ཤེས་གསལ་བོ་དང་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་ཞིག་སྟེར་ངེས།
དེ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ཕུགས་ལུགས་གྲུབ་རྩིས་ཞིག་ནས་བསྟན་པར། ༼ལོ་འདིའི་ནག་ཟླ་ནས་བཟུང་སྟེ། རྒྱུ་སྐར་མཆུ་དང་གྲེ་སྤྱད་པས། ས་ཡོམ་རྡུལ་འཚུབ་ནད་རིམ་མང་།༽ཞེས་བསྟན་འདུག་པ་དང།
ཡང་བོད་ཀྱི་དུས་འཁོར་ལུགས་ཀྱི་སྐར་ནག་རྩིས་གཞུང་ཞིག་ལས་ཀྱང་། ནག་པ་ཟླ་བ་སྟེ་བོད་ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཤར་ལྷོའི་བརྒྱུད་དུ་ས་ཡོམ་ཡོང་ཞེས་ལོ་གཅིག་གི་གོང་ནས་བསྟན་ཟིན་ཡོད།
དེ་མིན་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་ད་ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་ལོིའི་ལོ་ཐོའི་ནང་༼ཤོག་གྲངས་ ༢༨ དང་ ༣༡ ན་གསལ༽༼དྲང་སྲོང་གོས་ཅན་༠གྱིས་ནག་ཟླ་༣ ནས་ལོ་རྫོགས་བར་རྒྱུ་སྐར་མཆུ་དང་གྲེ་སྟེང་སྤྱད་པ་དང་། ལོ་ཧྲིལ་པོར་ཁྱིམ་གཅིག་ཏུ་གནས་པས་ཤར་ལྷོའི་རྒྱུད་དུ་རྡུལ་རླུང་འཚུབ་ཅིང་ས་གཡོ་བ་དང་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་ཡོང་ངོ་ཆེ་བས་དོགས། ༽ཞེས་དངོས་སུ་བསྟན་ཡོད་པས། འདི་དག་ནི་འཁྲུལ་མེད་ཀྱི་ལུང་བསྟན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ནའང་སུས་ཀྱང་དེ་ལ་དོ་སྣང་བྱུང་མེད་པ་དང་། ཡོད་ཀྱང་ཡིད་མི་ཆེས་པའི་རྐྱེན་དབང་གིས་ཛ་དྲག་གི་ས་ཡོམ་དེ་ལས་ཡོལ་མ་ཐུབ་པར་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་གནས་ཚུལ་ཐབས་རྡུགས་དེ་བྱུང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་ད་རེས་ཀྱི་ས་ཡོམ་བྱུང་བའི་གནོད་འཚེ་དེ་གཞི་ལ་བཞག་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་མཚོན་ན་ཡར་ཐོན་གྱི་སྟོབས་ཅན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་སྟེ་ཚན་རྩལ་རིག་གནས་ཀྱང་དར་འཕེལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། ཚན་རིག་ལ་བརྟེན་ནས་རང་བྱུང་ས་ཡོམ་ཡོང་བ་སྔོན་དཔག་སྔོན་འགོག་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་ས་ཡོམ་གྱི་གནོད་འཚེ་འབྱུང་བ་ཤེས་ཀྱང་སྣང་མེད་དུ་བཞག་པ་ཡིན། གང་ལྟར་རྒྱ་ནང་གཞུང་གིས་ད་ལོའི་ས་ཡོམ་དེ་འབྱུང་བར་མི་མང་ལ་སྔོན་བརྡ་གང་ཡང་བཏང་མེད་པའི་གནད་དོན་དང་། བོད་འདི་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་རྗེས་ལུས་ཀྱི་མི་རིགས་གཉོམ་ཆུང་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་སོ་སོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་རིན་ཐང་བེད་སྤྱད་དེ། རབ་བྱུང་ས་ཡོམ་འབྱུང་བའི་གནོད་འཚེ་སྔོན་ནས་ངེས་རྟོགས་ཀྱིས་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་ཟིན་པའི་གནས་ལུགས་གཉིས་བསྡུར་ནས་ལྟོས་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མིའི་ཚེ་སྲོག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཞི་བདེ་སྐྲུན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཡང་དག་ཅིག་ཡོད་པའི་ཡིད་ཆེས་ངེས་པ་གཞི་ནས་རྙེད་ཡོང་ངོ་།།
གོང་གསལ་གྱི་དངོས་གནས་རྒྱུ་མཚན་འདི་རིགས་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོས་སོ་སོའི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ཀྱིས་བཞག་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་རིན་ཐང་ར་མ་འཕྲོད་པར་ཀུན་སློང་ཉི་ཚེ་བ་ཞིག་གིས་དགག་རྒྱག་དང་དམའ་ཕབ་ནས་འདུག་རན་མིན་པར། དེང་རབས་ཚན་རྩལ་རིག་པའི་གྲུབ་དོན་དང་བསྡུར་ནས་ང་ཚོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཡང་དག་པ་དེ་རིགས་ལག་ལེན་རྒྱུན་འཛིན་དང་འཛམ་གླིང་ཕྱོགས་གང་སར་ཁྱབ་སྤེལ་དྲིལ་བསྒྲག་བྱ་རན་རེད་སྙམ་མོ།།
ཟུར་བཤད།
བོད་མིའི་རྩིས་འབྲས་སུ་གསལ་བའི་ས་ཡོམ་འབྱུང་བའི་སྔོན་བརྡའི་མ་ཕྱི་དག་སོག་རུ་མགོན་ལགས་ཀྱིས་མཆོད་མེ་དྲ་བའི་པོད་ཁུག་ཏུ་བཀོད་ཡོད་པ་དེ་ལས་དྲངས་པ་ཡིན་ལ། ཡིད་མི་ཆེས་བ་རྣམས་ལ་ར་སྤྲོད་གསལ་བོ་བྱ་ཆེད་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་ལོ་ཐོའི་ནང་འཁོད་མ་ཕྱི་དངོས་པར་བརྒྱབ་སྟེ་བཀོད་འགྲེམས་བྱས་ཡོད་པ་དེ་འདིར་ཡང་ཀུན་ལ་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་གཟིགས་མོར་ཕུལ་ཡོད། མཐར་སོག་རུ་མགོན་པོ་ལགས་ཀྱིས་ས་ཡོམ་འབྱུང་བའི་སྔོན་བརྡ་དེ་དག་དྲ་ངོས་སུ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་དང་། ཕྲན་གྱིས་སྐུ་ཉིད་ལ་ཆོག་མཆན་ཞུ་སྐལ་མ་བྱུང་བར་ཉིད་ཀྱི་པོད་ཁུག་ལས་རྩིས་འབྲས་སྔོན་བརྡ་དེ་དག་ཕྲན་གྱི་ཆེད་རྩོམ་འདིའི་དཀྱུས་སུ་དྲངས་པར་དགོངས་འགལ་མེད་པར་ཞུ།།
གྲོགས་པོ་འགར་ཚེ་རྒྱལ་ལགས།
སྐུ་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་དུ་སི་ཁྲྲོན་གྱི་ས་ཡོམ་སྐོར་དེ་ལ་་་་བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་སྐར་རྩིས་ལས་ས་ཡོམ་འབྱུང་བའི་ས་ཁུལ་དང་ཟླ་དུས་བཅས་སྔོན་བརྡ་བཏང་ཟིན་པ་ཇི་བཞིན་དོན་ཐོག་ལ་བབས་ཞེས་བཀོད་འདུག་ན་ཡང་། སྔོན་བརྡ་དེའི་ལུང་ཁུངས་སུ་སྦྱར་འོས་ཆེ་བའི་འདྲ་བཤུས་དེ་ལས་་་ཤར་ལྷོའི་རྒྱུད་དུ་རྡུལ་རླུང་འཚུབ་ཅིང་ས་གཡོ་དང་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་ཡོང་ངོ་ཆེ་བས་དོགས་་་་ཞེས་པ་ཙམ་ལས་མི་འབྱུང་། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་གསུངས་པའི་་་ས་ཁུལ་དང་ཟླ་དུས་་་་གང་དུ་བསྟན་ཡོད་པ་གསུང་རོགས།
གཟའ་སྐར་རྟེན་འབྲེལ་རྩིས་པའི་འཕྲོད་སྦྱོར་གྱི་རི་མོས།།
འབྱུང་འགྱུར་གནས་ཚུལ་རྟོགས་པའི་ངོ་མཚར་གྱི་གསང་བ།།
ད་ལྟའི་ཚན་རིག་མཁན་པོའི་བློ་རྒྱ་ལས་འགོང་འདིས།།
ཨེ་མ་གངས་ཅན་མེས་པོར་དད་གུས་ཤིག་སྐྱེས་བྱུང་།།
གྲོགས་རབ་འབྱོར་ལགས། དོ་སྣང་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་དྲི་བ་བཏང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ། གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས་ལོ་ཐོ་སོགས་སུ་གནོད་འཚེ་འབྱུང་སའི་ས་ཆའི་མིང་དང་གནོད་འཚེ་འབྱུང་བའི་ཟླ་ཚེས་བཅས་གསལ་རྗེན་དུ་བཤད་མེད་པ་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་ཀྱི་སྤྱི་འགྲོས་ཤིག་ཡིན། ང་ཚོས་ལོ་ཐོ་སོགས་ཀྱི་བརྗོད་བྱེད་ཚིག་ལ་བརྟག་ནས་བརྗོད་བྱ་དོན་གནད་དེ་ངེས་ཟིན་པ་བྱེད་དགོས། དེར་བོད་དམངས་ཁྲོད་གྱི་བླུན་པོ་གནག་རྫི་ཚོས་ཀྱང་ལོ་ཐོའི་ཚིག་དང་རི་མོར་བརྟག་ཏེ་ལོ་རེའི་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་སོགས་ནམ་ཟླའི་ལེགས་ཉེས་ངེས་ཤེས་བྱེད་པ་གོམས་ལོབས་སུ་གྱུར་ཡོད། ད་ལོར་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་ལོ་ཐོའི་སྔོན་བརྡ་དེར་གསལ་བོར་བརྟག་ན་རབ་བྱུང་གནོད་འཚེ་བྱུང་སའི་ས་ཁུལ་དང་ཟླ་དུས་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་བྱས་ཡོད། དེར་༼ནག་ཟླ་ ༣ ནས་ལོ་རྫོགས་བར་༽ཞེས་པས་རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་ས་ཡོམ་སོགས་འབྱུང་བ་་བོད་ཟླ་གསུམ་པ་ནས་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དང་། ༼ཤར་ལྷོའི་རྒྱུད་དུ་༽ཞེས་པས་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་བྱུང་ས་བོད་ཀྱི་ཤར་རྒྱུད་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ཡིན་པར་བསྟན་འདུག ང་ཚོས་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ན་སི་ཁྲོན་གྱི་ས་ཡོམ་དེ་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་བརྒྱབ་པ་ཡིན་པས་དེ་བོད་ལུགས་ལྟར་ན་ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་འཁེལ་ཡོད་པ་དང་། ཟི་ཁྲོན་དེ་བོད་ཀྱི་ཤར་རྒྱུད་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཡིན་པ་བཅས་ལ་བལྟས་ན་དོན་གནད་དུ་འཁེལ་ཡོད་བ་ཤེས་ཐུབ།གཞན་༼རང་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་འོང་༽ཞེས་ས་ཡོམ་གཅིག་པུའི་གནོད་འཚེ་མིན་པར་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་འོང་བའང་བསྟན་ཡོད་པས། དེར་ཡང་ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༦ ཉིན་ནས་རྒྱ་ནག་ཀྲེ་ཅང་དང་། ཨན་ཧུའུ། ཅང་ཞི། ཧུའུ་པེ། ཧུའུ་ནན། ཀོང་ཏུང་། ཀོང་ཞིས། ཀེའུ་ཀྲོའུ། ཡུན་ནན་སོངས་ལྷོ་ཕྱོགས་ཞིང་དགུའི་ནང་བསྟུད་མར་ཆར་བ་ཤུགས་ཆེར་བབས་ཏེ་ཆུ་ལོག་གི་གནོད་འཚེས་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་ཡོད་པས། ས་ཁུལ་འདི་དག་བོད་ཀྱི་ལྷོ་རྒྱུད་ཕྱོགས་ལ་འཁེལ་ཡོད་པ་བཅས་ལ་བལྟས་ན་ཁྱེད་ལ་ངེས་ཤེས་གསལ་བོ་བསྐྱེད་ཐུབ།
དེ་མིན་ལོ་ཐོ་དེའི་ངོས་གཞན་ཞིག་ཏུ་རྩིས་འབྲས་སྔོན་བརྡ་དེའི་མཇུག་མཐུད་༼རླུང་ཆེན་འོང་། ཚ་བའི་ཡུལ་དུ་རིམས་ནད་ངོ། ༽ཞེས་ཀྱང་འཁོད་པར་བཤད་པས་དོན་སྨིན་ཡོད་པར་དཔྱད་གལ་ཆེའོ།
གྲོགས་པོ་ལགས་ནམ་རྒྱུན་བྱ་བ་གང་ལ་ཡིན་ན་བརྩད་དཔྱད་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན། དེ་བས་ཀྱང་སྨྱུ་གུ་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་བླུན་པོར་བརྩི་བའི་གནག་རྫི་ཚོ་ལས་ལྟ་རྒྱ་ཐོས་ཆེན་པོ་དགོས། དེང་གི་ང་ཚོས་ལྟ་རྒྱ་ཐོས་རྒྱ་མེད་པར་རྩོམ་འབྲི་བ་འདི་ཆེས་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་རེད་སྙམ་མོ། ཁ་དྲོ། བྱ་བ་ལམ་འགྲོ་ཡོང་བར་སྨོན།
གྲོགས་པོ་འགར་ཚེ་རྒྱལ་ལགས།
ཁྱེད་ཀྱི་འགྲེལ་བཤད་དང་བསླབ་བྱ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
ང་ཚོ་སྙིགས་མའི་འགྲོ་ལ་དགོངས་ནས་ སངས་རྒྲས་་རྣམ་ཀྱིས་དེ་བཞིན་དུ་ཐུགས་རྗེ་གཟིགས་སྟེ་