ཁང་ཟླ་སྲས་ཀྱིས།
ཉིན་འགའི་སྔོན་དུ་སྲང་ལམ་དང་། ཇ་ཁང་། བོད་མི་འདུས་སྡོད་ཀྱི་ས་ཆ་གང་སར་མི་རྣམས་ཀྱིས་འཛུམ་དམུ་ལེར་ཡང་ཡང་འཆད་བཞིན་པ་ནི་སྤྲུལ་སྐུ་ག་གེ་མོའི་འཁྲུངས་སྐར་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་ཡིན་ལ། ཁོང་ཚོས་དེ་ལྟར་གླེང་དོན་གཙོ་བོའང་ཉིན་དེར་གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་ཟ་མ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ལ་དེ་ལས་ཀྱང་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ནི།དགོན་པ་དེས་བོད་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་ཁ་ཟས་ལེགས་ཤོས་སུ་བརྩི་བའི་ཤ་ཡི་རིགས་མང་པོ་གཏོང་གིན་ཡོད་པས་རེད།
ལྷག་དོན་བླ་སྤྲུལ་ག་གེ་མོའི་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་དུས་ཆེན་སྲུང་གཙིའི་ཉིན་སྐུ་མགྲོན་རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བླ་བྲང་གི་ཕྱག་མཛོད་ཆེ་གེ་མོའི་བཀའ་ལྟར་དགོན་པའི་གཉེར་བ་རྣམས་ཤ་ཚོང་ཁང་དུ་སོང་སྟེ་གླང་ཤ་འབོར་ཆེན་ཉོས་པར་མ་ཟད། དེ་བས་ཀྱང་ཆེས་མི་འོས་པ་ཞིག་བྱས་པ་ནི་ཉིན་དེར་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་དགའ་སྟོན་ཆེད་ཁྱིམ་བྱ་བཅུ་ཕྲག་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ལ་ཅི་སྙམ་པར་དམར་གསོད་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ངན་པ་དེ་རེད། དེ་ནི་རང་ཉིད་བྱམས་སྙིང་རྗེའི་བདག་ཉིད་དུ་ཁས་འཆེ་བའི་དེང་གི་བླ་སྤྲུལ་ཚོའི་བྱེད་སྟངས་སྐྱོ་ལྷང་ངེ་བ་ཞིག་རེད་ལ།ང་ཚོ་གནས་ཡུལ་རྒྱ་གར་མི་དམངས་ཀྱི་མིག་ནང་དུ་འུ་ཚོའི་མི་རིགས་འདི་ཆེས་མི་མཛའ་བའི་བྱེད་ཐབས་ངན་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། ལྷག་པར་དུ་དགེ་འདུན་པའི་སྡེ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། དངོས་དང་བརྒྱུད་ནས་སྲོག་གཅོད་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་བྱེད་པ་ནི་ཆེས་མི་འོས་ཤིང་མི་འཚམས་པའི་བྱ་བ་ཞིག་སྟེ། སྲོག་གཅོད་པ་ནི་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པའི་ཁྱིམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མི་རུངས་ན།མ་གྱུར་འགྲོ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྣམ་བྱང་སྒྲུབ་པར་ཁས་འཆེ་བའི་སེར་མོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རང་ལ་ཕྲལ་གྱི་བདེ་བ་ཆུང་ངུ་ཙམ་འཐོབ་ཕྱིར་སེམས་ཅན་ཉམ་ཆུང་གི་ཚེ་སྲོག་ལ་དེ་ལྟར་སྣང་ཆུང་བྱེད་ག་ལ་རུང་།
ལྷག་དོན་བྱམས་བརྩེ་ཉམས་ལེན་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་སྤྲུལ་དུ་ཁས་འཆེ་བ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན། ལས་སུ་བྱ་བ་ངན་པ་འདི་ནི་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་རྒྱབ་འགལ་གྱིས་རང་གི་ཕྲལ་གྱི་ཕན་བདེའི་ཆེད་དུ་ཉམ་ཆུང་དུད་འགྲོ་ཚོའི་ཚེ་སྲོག་ལ་ཅི་མི་སྙམ་པར་དེའི་ཤ་ཁྲག་ལ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པ་ནི་ཧ་ཅང་གླེན་ལྐུག་གི་སྤྱོད་པར་འཇུག་པ་ཡིན་ཏེ། རླབས་ཆེན་གྱི་སྟོན་པས་ཀྱང་། ནོར་གྱིས་ཆེད་དུ་སྲོག་གཅོད་ཅིང་།། ཤ་ཡི་ཆེད་དུ་ནོར་སྦྱིན་བྱེད།། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་ལགས་པས། རིས་མེད་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ལུང་རྟོགས་ཡོན་ཏན་གྱིས་ཐུགས་རྒྱུད་ཕྱུག་པའི་བླ་སྤྲུལ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེའི་མཚན་ཤས་སུ་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་བྱམས་སྙིང་རྗེའི་བསྟི་གནས་སུ་གྱུར་པའི་དགོན་སྡེ་དང་། བཤད་གྲྭ་རྣམས་སུ་དམར་ཟས་ཀྱི་རིགས་གཏན་སྤངས་བྱེད་ཐུབ་ན་བསྟན་དང་འགྲོ་བའི་མིག་རྒྱན་ཙམ་མ་ཟད། ང་ཚོའི་གནས་ཡུལ་རྒྱ་བལ་གྱི་ཧིན་དྷུ་བ་ཚོས་རང་ཅག་བོད་ཀྱི་སྐྱབས་གནས་སུ་གྱུར་པའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ལ་༼ཁྱི་དམར་པོ་༽ཞེས་པའི་མིང་འདོགས་དང་བཟོད་དཀའ་བའི་ངན་སྨོད་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྱིམ་པ་སུན་འབྱིན་པའི་ལས་ངན་རླབས་པོ་ཆེ་དེ་ཡང་རང་ཤུགས་ཀྱིས་རྒྱུན་ཆད་ངེས་པས། བྱམས་དང་སྙིང་བརྩེའི་ལྟ་གྲུབ་གཙིགས་སུ་འཛིན་ཅིང་བསྟན་པ་སྤྱིར་གློ་བ་དཀར་པའི་དགེ་འདུན་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་སྦྱིན་བདག་རྣམས་ཀྱིས་དེ་དོན་སྙིང་བཅངས་ཐོག་གཞན་ཕན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ཟབ་མོ་ཁ་ཙམ་མིན་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཕྱག་བསྟར་མཛད་དེ། མགོན་མེད་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གཅེས་པའི་རང་རང་གི་ཚེ་སྲོག་ལ་རང་དབང་དུ་སྤྱོད་ཕྱིར། རབ་བྱུང་ན་ཚེ་གང་བོར་དམར་ཟས་རིགས་གཏན་སྤངས་དང་། དེ་ལྟར་མ་བྱུང་ནའང་བྱ་དང་ཉ་སོགས་དེང་སང་ཁྲོམ་སྲང་དུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཆེས་རྙེད་སླ་ཞིང་ཁ་ཟས་སུ་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བའི་སེམས་ཅན་བྱེ་བྲག་པའི་ཤ་གཏན་སྤངས་བྱེད་པ་དང་། དེ་ལྟར་མ་ནུས་ཀྱང་ས་ག་ཟླ་བ་ལྟ་བུའི་དུས་ཚེས་བཟང་པོ་རྣམས་ལ་དཀར་ཟས་རྐྱང་པ་བསྟེན་པ་སོགས་ཆེས་སྒྲུབ་སླ་བའི་རྣམ་དཀར་གྱི་དགེ་ཚོགས་རྣམས་རྒྱུན་དུ་བྱ་རྒྱུའི་འབོད་སྐུལ་སྙིང་ཁོང་རུས་པའི་གཏིང་ནས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
མཐའ་དོན་གཞན་གཞན་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོབ་ཕྱིར་ཤ་སྤངས་མ་ཐུབ་ཀྱང་། རང་ཉིད་ཀྱི་ཚེ་འདིའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ཚེ་ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་བསམ་སྟེ་དམར་ཟས་བསྟེན་མཚམས་འཇོག་པ་དང་། དུས་བཟང་སྐབས་སྤོང་བ་སོགས་མགོན་མེད་སྐྱབས་བྲལ་གྱི་དུད་འགྲོ་རྣམས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གཅོད་པའི་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཤ་ཁྲག་ལ་འདོད་རྔམ་ཤུགས་ཆེར་མི་བྱེད་པར་དེའི་ཉེས་དམིགས་ལ་སེམས་བཞིན་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་དཀར་ཟས་བསྟེན་ཐབས་བྱ་རྒྱུའི་འབོད་འབུལ་ཟབ་མོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
ཁང་ཟླ་སྲས་ཀྱིས་བལ་ཡུལ་ཡང་ལེ་ཤོད་དུ་བྲིས།
ག་གེ་མོ་ཟེར་བ་འདི་མི་ཞིག་གི་མིང་མ་རེད། མི་དེའི་མིང་ངོ་མ་ཁྱེར་ཤོག དཔའ་བོ་བཅའ་ན་སྲོག་ལ་མ་འཛེམས།
༼ག་གེ་མོ༽ དང་༼ཆེ་གེ་མོ༽ བསྡུར་རོགས།
་་་་་་་་་་་ མཐའ་དོན་གཞན་གཞན་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོབ་ཕྱིར་ཤ་སྤངས་མ་ཐུབ་ཀྱང་། རང་ཉིད་ཀྱི་ཚེ་འདིའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ཚེ་ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་བསམ་སྟེ་དམར་ཟས་བསྟེན་མཚམས་འཇོག་པ་དང་།
དུས་བཟང་སྐབས་སྤོང་བ་སོགས་མགོན་མེད་སྐྱབས་བྲལ་གྱི་དུད་འགྲོ་རྣམས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གཅོད་པའི་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཤ་ཁྲག་ལ་འདོད་རྔམ་ཤུགས་ཆེར་མི་བྱེད་པར་དེའི་ཉེས་དམིགས་ལ་སེམས་བཞིན་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་དཀར་ཟས་བསྟེན་ཐབས་བྱ་རྒྱུའི་འབོད་འབུལ་ཟབ་མོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
ཁང་ཟླ་སྲས་ཀྱིས་བལ་ཡུལ་ཡང་ལེ་ཤོད་དུ་བྲིས། ་་་་་་་་་་་་་་་་་་
ང་འབྲི་མཁན་ག་གེ་མོས། ཤ་བཟས། ཁྱོད་ཀློག་མཁན་ཆེ་གེ་མོས་ཀྱང་། ཤ་བཟས་པས། ད་སུས་སྤངས་སམ། འདི་སྐུ་རྩེད་ཡིན་ནོ།།
ངས་གོ་ལོ་ཐོས་ལོའི་ནང་ལ། བོད་མི་སྐད་གྲགས་ཅན་བཞི་ཡིས་ཤ་མི་ཤ་ཟ་བ་གོ་བྱུང་བ། དང་པོ་དེ། བཀའ་ཟུར་བསྟན་འཛིན་དགེ་བྱེད། གཉིས་པར། གཟབ་གདོང་སྤྲུལ་སྐུ། བཞི་པར། ༸སྐུའི་གསུང་འགྱུར་དང་། མཚན་ཉིད་སློབ་ཟུར་བསྟན་འཛིན་ཚེ་དཔག ལྔ་པར། བལ་བཞུགས་བྱ་བྲལ་རིན་པོ་ཆེ། དྲུག་པར། མཁན་པོ་ཚུལ་ཁྲིམས་བློ་གྲོས་མཆོག བདུན་པར། ༸རྒྱལ་དབང་ཀརྨ་པ་ཨོ་རྒྱན་ཕྲིན་ལས་རྡོ་རྗེ་མཆོག
ཐུབ་པ་སངས་རྒྱས། (shakyamuni,སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི565—486) གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་བསམ་བློ་བ་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་གསར་གཏོད་མཁན། བརྩམས་ཆོས«བདེན་པ་བཞི»དང«ལྟ་བ་བཀའ་རྟགས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་བཞི»སོགས་ཡོད།
སོ་ཁི་ར་ཐེ། (Socrates,སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི469—399) གནའ་རབས་ཀེ་རི་སེའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་མཁན་དང་ཤེས་ཡོན་ཅན། གཏམ་བཤད་བརྩམས་ཆོས་ཕྱོགས་བསྡུས«ཁི་རི་ཐོའི་ལེའུ»ཞེས་པ་ཡོད།
ཨ་རི་སི་ཏོ་ཏལ། (Aristotles,སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི384—322) གནའ་རབས་ཀེ་རི་སིའི་ཚན་རིག་བ་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པ་མཁན། བརྩམས་ཆོས«མི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་རིག་པ»སོགས་ཡོད།
མི་ལ་རས་པ། (SA mi la, disciple of marpa, 1040—1123) བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་དོན་གནས་ཆོས་པ་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་མཁན། བརྩམས་ཆོས«མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མབུམ»སོགས་ཡོད།
ལིན་ཁིན། (Lincoln,1809—1865) ཨ་མེ་རི་ཀའི་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུའི་ནང་གི་སྲིད་འཛིན་དང་མི་ནག་བཅིངས་འགྲོལ་མཁན། བརྩམས་ཆོས«རང་རྣམ»སོགས་ཡོད།
ཏར་ཝིན། (Darwin,1809—1882) དབྱིན་ཇིའི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་མཁན་དང་འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བའི་སྲོལ་འབྱེད་པ། བརྩམས་ཆོས«སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་བྱུང་འཕེལ»སོགས་ཡོད།
ཨ་ཏི་སིན། (Edison,1847—1931) ཨ་རིའི་གློག་བརྙན་ལག་རྩལ་དང་རྫས་འགྱུར་བཟོ་ལས་སོགས་གསར་གཏོད་མཁན་དང་ཁེ་ལས་མཁན། བརྩམས་ཆོས«ཨ་ཏི་སིན་གྱི་གློག་སྒྲོན»སོགས་ཡོད།
ཐེ་ཀོར། (Tagore,1861—1941) རྒྱ་གར་གྱི་ཉེ་རབས་རྩོམ་རིག་པ་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པ་མཁན། ནོར་པེལ་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་སྙན་ངག་མཁན་ཐོག་མ། བརྩམས་ཆོས«ལང་ཚོའི་མཆོད་པ»སོགས་ཡོད།
ཚུལ་ཁྲིམས་བློ་གྲོས། (1962—0000) བོད་མིའི་ཆོས་ལུགས་སྤེལ་འཛིན་མཁན་དང་བྱོལ་སོང་སྲོག་བསླུའི་མཛད་པ་མཁན། བརྩམས་ཆོས«སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱིའི་རྣམ་གཞག»དང«གནའ་དེང་རིག་པའི་རྣམ་གཞག»སོགས་ཡོད། གསལ་བཤད། འདི་ནི་ཚེ་སྲོག་མཉམ་ལྟ་བྲལ་བའི་རྒྱ་རིགས་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་དེའི་གཤམ་དུ་བཀོད་འདུག་པ་འདིར་དྲ་གྲོགས་དག་ལ་ཕན་པར་མཐོང་སྟེ་བསྐྱར་འགོད་བྱས་པ་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་དཀྱེལ་ཡངས་གནང་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད།
ཀླུ་སྨྱོན་ལགས། ངས་གཞན་གྱི་མིང་ནས་བཟུང་སྟེ་དམའ་འབེབས་བྱེད་ཕོད་མ་སོང་ལ། དེར་དགོས་པ་ཡང་མཐོང་མ་སོང་།
བདག་གིས་གོ་ཐོས་སུ་༸སྐྱབས་ཡུལ་དགེ་འདུན་པ་ལ་ལའི་ཀུན་སྤྱོད་ངན་དྲག་ནས་ཤཱཀྱའི་དགེ་སྦྱོང་བ་རྣམས་ལ་༼རླངས་རྫས་ལྕགས་རྫ༽ ཞེས་སྐུར་བ་བཏབས་ཏེ་ལས་ངན་གསོག་བཞིན་འདུག་ཟེར། ༼རླངས་རྫས་ལྕགས་རྫ༽ ཕྱིའི་དོག་དམར་ཞིང་ནང་དྲི་ངན་བཀང་ཡོད་པར་དཔེ་བྱས་འདུག་ཟེར། ཁ་དཔེར། བ་ངན་གཅིག་གིས་ཞིང་གི་ལོ་ཏོག་བཟས་པས་བ་བརྒྱའི་རྒྱུ་ལམ་བཀག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། སྐུར་བ་འདེབས་པོས་ཤེས་དགོས་རྒྱུར། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་ལུང་རྟོགས་གཉིས་ལས། ལུང་གི་བསྟན་འཛིན་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ནི་མཐོང་བ་མངོན་དུ་འགྱུར་བས་བགྲང་དུ་ཡོད་ཀྱང་། རྟོགས་པའི་བསྟན་འཛིན་རྣམས་གསང་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པས་ཡོངས་གྲགས་མིན་སྟབས་དགོས་དབང་གིས་ཐུགས་གཤིས་སམ་ཀུན་སྤྱོད་རྩུབ་པོའམ་ངན་པ་ཡོང་སྲིད་དེ། ཁ་དཔེར། རྟོགས་པ་ལྷ་དང་མཉམ་ནའང་ཀུན་སྤྱོད་མི་དང་བསྟུན་ཞེས་པས་ཤེས་ནུས་པ་མ་ཟད། ས་ལམ་གྱི་རྟོགས་པ་མཐོ་བོར་གཤེགས་པའི་གྲུབ་ཐོབ་མང་བོའི་མི་གཤིས་སམ་ཀུན་སྤྱོད་རྩུབ་པོའམ་ངན་པ་མཛད་ཡོད་པའི་རྣམ་ཐར་དག་མཇལ་དུ་ཡོད།