སྤྱི་སྐད་ནི་སྟོད་མངའ་རིས་ནས། སྨད་ཨ་མདོའི་མཐའི་བར་དུ་གང་དུ་ཁྱེར་ཡང་བོད་མི་ཡི་གེ་ཤེས་པ་དག་གིས་ཤེས་རྒྱུའི་སྐད་ཡིག་ཞིག་ལ་སྤྱིའི་སྐད་ཡིག་ཟེར།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
དེང་སང་མཐའ་མི་འགའ་ཞིག་གིས། དབུས་ཀྱི་ཕལ་སྐད། བླ་དྭགས་ཀྱི་ཕལ་སྐད་སོགས་སྣང་བར་གང་དྲན་གྱིས་སྐད་མཛོད་དང་གླེགས་བམ་སྡེབ་པ་འདི་རིགས། བརྒྱ་ལ་དར་སྲོལ་ཆེ་རུ་སོང་ན། ཡུལ་སོ་སོའི་ཕལ་སྐད་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་། བོད་ཀྱི་སྐད་སྤྱི་ཡང་དུམ་བུར་ཆད་དེ། ནམ་ཞིག་ན་ཡུལ་སོ་སོའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པ་ཞིག་འོང་ངེས་ལ། སྐད་ཡིག་སོ་སོར་གྱེས་པས། བསམ་འཁྱེར་དང་སྤྱོད་ལམ་སོགས་ཀྱང་ཐ་དད་དུ་སོང་སྟེ། མཐར་བོད་ཀྱི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁམས་རྩ་བ་ཉིད་ནས་སིལ་བུར་འཐོར་བའི་རྐྱེན་དུ་འགྲོ་བ་ལགས།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
སྤྱིར་བོད་སྐད་ལ་རྩ་བ་གཅིག་ཡིན་ནའང་ས་ཆ་ཆེ་ཞིང་མི་སྡེ་འཐོར་བཀྲམ་ཆེ་བའི་དབང་གིས་སྒྲ་མི་འདྲ་བར་གྱུར་ལ་ས་ཆ་ལ་ལར་བོད་སྐད་བརྡ་རྙིང་གི་ཐོག་ནས་སྒྲ་གདངས་ཇེ་ཟབ་དང་ཇེ་ལྕིར་སོང་བའི་སྟེང་ནས་འགྱུར་ཡོད་པ་རྒྱལ་རོང་གི་སྐད་ལྟ་བུ་དང་། འགའ་ཞིག་བརྡ་རྙིང་གི་ཐོག་ནས་བརྡ་གསར་དུ་འགྱུར་བ་དབུས་གཙང་གི་སྐད་ལྟ་བུ། འགའ་ཞིག་རང་ས་ནས་འགྱུར་ཚབས་ཆེ་བ་མགོ་ལོག་ཉ་མཚོའི་སྐད་ལྟ་བུ། དེ་དག་ཨེ་བདེན་ལྟོས་དང་ཤེས།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
རྩོམ་སྒྱུར་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཐོག་མར་རང་གི་སྐྱེ་ཡུལ་དང་གོམས་གཤིས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཆུང་ངུ་ལག་མཐིལ་ཙམ་ཞིག་ལ་མ་དམིགས་པར་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁུམས་མཐའ་དག་དམིགས་འོག་ཏུ་ཆུད་པ་བྱེད་དགོས། རང་རང་གི་ས་ཆའི་ཕལ་སྐད་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་བྱས་ཏེ་ བསྒྱུར་ན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁུམས་མཐའ་དག་ལྟ་ཅི། ཤན་ཁག་གཅིག་གི་ལུང་བ་ཕ་རི་ཚ་རིའི་བར་ནས་ཀྱང་གོ་མི་ཐུབ། དེའི་ཕྱིར་ཅི་ནས་ཀྱང་ཡིག་སྐད་ཚད་ལྡན་གོ་བ་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་འདི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ།
—ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་།
ཐོག་མར་བོད་སྐད་བོད་ཡིག་དེ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་རྟགས་མཚན་དང་རིག་གནས་ཀྱི་གཞི་རྩ་ཡིན་ལ། སྐད་ཡིག་རིག་གནས་འདི་མ་ཉམས་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱང་ཉམས་མི་སྲིད། སྐད་ཡིག་རིག་གནས་འདི་ཉམས་སོང་ན་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་བ་ནས་ཉམས་འགྲོ་བ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་དང་། རིག་གཞུང་སྟེང་ནས་ངེས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན།
—དོར་ཞི།
ཡི་གེ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་རྣམས་རང་ཉིད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་། ཆབ་སྲིད། རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་ མྱུར་ཚད་མགྱོགས་པ་དང་། ཡི་གེ་མེད་པའི་མི་རྣམས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རྗེས་ལུས་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད།
—-དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས།
ཡིག་རིགས་གཞན་ཤེས་པ་ནི་རབ་དང་ཕུལ་བྱུང་རེད། དེང་དུས་ཀྱི་རིག་གནས། ཚན་རིག ལག་རྩལ། ཐ་ན་འཕྲུལ་འཁོར་སྣ་ཚོགས་བཟོ་བཅོས་བྱེད་པའི་དཔེ་ཆ་ཚུན་ཆད་ཀྱི་དཔེ་དེབ་མང་པོ་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་རང་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་དང་དཔལ་ འབྱོར་རྒྱས་པ་ནུས་པ་བཏོན་ན། ད་གཟོད་སྔོན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་ལ་འགྲན་པ་དང་འཕྱས་གདགས་པའི་མ་རྩ་ཡོད་སོང་བ་རེད།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
བོད་ཡིག་མིང་ཚིག་ཁག་གཅིག་ངག་ཐོག་ནས་ནས་མྱུར་སྟབས་སུ་བརྗོད་པའི་དབང་གིས་ཁ་སྐད་ལ་ཡི་གེའི་ཚེག་ཁྱིམ་གྱི་ནུས་པ་རང་ཤུགས་སུ་འདྲེས་འགྲོ་བ་དེ་རིགས་གང་སར་དངོས་སུ་ཐོས་རྒྱུ་ཡོད།
—ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས།
བོད་རིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་སྐད་ཀྱང་དུས་སྐབས་རིང་བོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་ཆགས་པ་དང་། དར་བ་དང་། རྒྱས་པ། ཞུན་བདར་ཆོད་པ་བྱས་ནས་བྱུང་བ་ཡིན།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་ནི་བེད་སྤྱོད་པའི་ལག་ཆ་ཁོ་ནར་ལྟ་ཞིང་། བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཡུལ་ཆུང་ན་བསླབ་པའི་དགོས་པ་ཆུང་བསམ་ཞིང་། སྐད་ཡིག་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་བཟུང་ནས་རྒྱུན་འཛིན་དགོས་པ་མི་ཤེས།
—དོར་ཞི།
མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐད་དང་མཐུན་པར་བྱེད་དགོས་ཞེས་འུར་རྒྱག་མོད། དོན་ལ་ནི་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐད་དང་མཐུན་པར་བྱེད་ཨེ་ཐུབ་མི་ལྟ་བར། བོད་ཀྱི་སྤྱི་འགྲོའི་མིང་ཚིག་དོར་ཏེ། ཡུལ་སྐད་ཀྱི་མིང་ཚིག་རེ་ཁྱེར་ཡོང་ནས་སྤྱི་སྐད་ཀྱི་ཚབ་བྱེད་པ་ནི། སྐད་ཡིག་གཅིག་གྱུར་དུ་འགྲོ་བ་གེགས་བྱེད་པའི་ཉེན་ཁ་ཞིག་ཡིན་པར་སེམས།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
སྐད་རིགས་སྣ་ཚོགས་བསྲེས་ནས་བཤད་ལོབ་ཏུ་གྱུར་བའི་ཙོང་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འགར། ང་བོད་མིན་ན་དཀོན་མཆོག་གསུམ། བོད་སྐད་ཤེས་ན་དཀོན་མཆོག་གསུམ། ཞེས་དགོད་བྲོ་བའི་ཁ་དཔེ་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ།
—ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་།
སྐོར་གསུམ་རུ་བཞི་སྒང་དྲུག་སོགས་བོད་མིའི་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་ཕྲ་མོ་ཤིན་ཏུ་བལྟ་དཀའ་ཞིང་བརྟག་པར་དཀའ་བ་ལ་མཐོང་ཐོས་ཉམས་མྱོང་བཀའ་བཅད་འཁྲུལ་སྤོང་ལུང་རིགས་བདུན་གྱི་ལམ་ནས་ཤ་ཚོད་རུས་ཆོད་དུ་མ་བརྟགས་པར་ཡོན་ཏན་ཆུང་ལ་སྙིང་ཁམས་ཆེ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚུལ་གྱིས་རང་དགར་བགེགས་གཏོར་ལ་ཉི་ཟླའི་རྒྱན་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད།
—ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་གསར་དུ་ཕྱེས་ན་བཟུང་། ད་བར་ལོ་ཆིགས་སྟོང་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་སོང་ཟིན་མོད། དེའི་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་བརྡ་དང་ ཡིག་གཟུགས་གཉིས་ཀ་ཆེས་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ནི་མ་འགྱུར་བས། ད་ལྟ་ཡང་རྒྱལ་པོའི་དུས་ཀྱི་རྡོ་རིང་སོགས་ལ་བལྟས་ཚེ་ ཚིག་དོན་རགས་རིམ་ཙམ་གོ་ཐུབ་པ་ནི། བོད་མི་ཡི་གེ་བྱང་བ་ཀུན་ལ་ཡོད།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས། བརྡ་གསར་རྙིང་། མིང་ཚིག་སྣ་ཚོགས། སྔོན་རྗེས་མིང་གསུམ་གྱི་འཇུག་པ་དག་པར་ཐོན་མི་ཐོན། མགོ་གསུམ་འདོགས་བཞིའི་བརྗོད་སྟངས་ཟུར་ཕྱིན་མ་ཕྱིན་ལ་མང་ཐོས་ཉམས་མྱོང་རིགས་ལམ་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་དང་ལྡན་པས་ལག་ལེན་མཛད་ན་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་། མི་མང་གི་ཡོན་ཏན་དང་། ཆོས་ལུགས་གསུམ་ལ་ཕན་པ་མངོན་སུམ་མོ།།
—ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
“རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་”སྔོན་དང་། རྗེས་སུའང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྤྱིའི་སྐད་ཡིག་ལ་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཟེར་ཞིང་། དབུས་ཁམས་མདོ་གསུམ་གྱི་འབྲོག་འབངས་རྒྱ་ཆེན་པོའི་སྐད་དེ་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྐད་རེད་ཟེར་གྱིན་ཡོད།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
རིམ་གྱིས་ཡིག་གཟུགས་ལ་འགྱུར་ཞིང་། སྐད་འགྱུར་བས་གླེགས་བམ་ལ་བྲིས་པ་རྣམས་མི་ཕལ་བས་གོ་མི་ནུས་པ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ།།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
ཚིག་གི་དག་ཆས་དོན་གྱི་གནད་འབྱིན་ཅིང་།། དོན་གྱི་གོ་བས་ཚིག་གི་དག་ཐོན་པ།།
—ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
གནའ་ཡིག་ཁྲོད་ཀྱི་མིང་ཚིག་ཁྱབ་ཆེ་བ་ལ་ལའི་གོ་དོན་དེང་སྐབས་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་མི་མཐུན་པའམ། ཡང་ན་སྐབས་འགར་མི་འདྲ་བ་སོགས་འགྱུར་བ་ཆེ་ཙམ་བྱུང་ཟིན་པ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་བརྗོད་དོན་གྱི་གོ་བ་ཇི་བཞིན་ལེན་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་སྣ་ཚོགས་འཕྲད་ཀྱིན་ཡོད།
—ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས།
ལྷ་སའི་སྐད་འདི་ཡིན། ཁམས་སྐད་འདི་ཡིན། ཨམ་སྐད་འདི་ཡིན་ཟེར་ནས་སྤྱི་སྐད་གཏོར་བའི་ལས་ལ་མི་འཇུག་པར་ཞུ།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
ངེད་ཀྱི་སེམས་ལ་ནི་ཁྭ་དང་སྐྱ་ཀ། སྐྱུང་ཀ ཕོ་རོག་ངང་བ་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཕལ་མོ་ཆེའི་མིང་སོ་སོའི་སྐད་གདངས་ལ་ལྟོས་ནས་བཏགས་པར་མངོན་ལ། དེ་ལྟར་ན་ཁྭ་ལ་བ་ཟུར་བཏགས་པ་ཡང་དེའི་གདངས་བཞིན་བྲིས་སྙམ།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
བོད་ཡིག་གི་དབྱངས་གསལ་དང་མགོ་འདོགས། འཕུལ་དང་མཐའ་རྟེན། ཕྲལ་ཀློག་དང་སྦྱོར་ཀློག་རྣམས་ལ་ ལུགས་དང་མི་མཐུན་པའི་བཅོས་བསྒྱུར་བྱེད་བསམ་ན་ནི། བླང་དོར་གྱི་གནས་ཚུལ་བཞིན་དུ་འབྱེད་པ་ལ་རྨོངས་པའི་མཚོན་བྱེད་གཟུགས་སུ་ཤར་བ་ཡིན་གྱི། རྣམ་དཔྱོད་དང་ལྡན་པ་སུས་ཀྱང་ཁས་ལེན་པའི་སྐབས་མ་མཆིས་སོ།།
—ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་།
ཡི་གེ་དེ་ཡང་ཐོག་མར་སྐད་ལ་བརྟེན་ནས་བཟོས་པ་ཡིན་ལ། སྐད་ཀྱི་ཆེད་དུ་བཟོས་པ་ཡིན་གཤིས། ཡི་གེས་སྐད་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་དགོས།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
དེ་ལ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་ཆེན་འགའ་ཞིག་ལ་ཤེས་རབ་སྐྱེ་བའི་འགོ་བརྩམས་པ་ན། སྔོན་གྱི་མི་རྣམས་ཐོག་མར་རི་མོ་བྲི་བའི་ལས་བྱས་ཏེ་རིམ་གྱིས་ཡི་གེ་ཡང་བྱུང་བར་མངོན།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་སུམ་ཅུ་པ་དང་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་གཉིས་ཀྱང་། བོད་རང་གི་སྐད་ཕྱི་ཡུལ་གྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ ཡོད་པ་དག་ཕྱོགས་སྡོམ་བྱས་པ་ཡིན།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
རང་ཅག་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ལོ་སྟོང་ལྷག་རིང་ས་གནས་སོ་སོའི་ཡུལ་སྐད་ལ ་འཕེལ་འགྱུར་ཚད་མི་འདྲ་བ་ཅི་རིགས་ཤིག་བྱུང་ནའང་། རྩ་བའི་སྐད་ཀྱི་འབྱུང་གཞི་གཅིག་ཡིན་པར་བརྟེན་སྦྱོར་ཚུལ་ཁུངས་ དང་རིགས་འདེད་བྱ་ཡུལ་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཡོད།
—ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས།
ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་རིང་ལ་བསགས་པའི་རྩ་བའི་ཐ་སྙད་མེད་པར་བཟོས་ནས། དུས་སྐབས་ཐུང་ངུ་ཞིག་ལ་རྩ་བའི་ཐ་སྙད་ བཟོ་ཐབས་མེད་པ་སྨོས་ཅི་དགོས།
—དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།
དབུ་མེད་ནི་དང་པོ་ནས་ཆེད་དུ་བཟོས་པ་མིན་པར་དབུ་ཅན་མགྱོགས་པར་བྲིས་པ་་ལས་རང་བཞིན་གྱིས་བྱུང་།
—དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ།
ཚིག་གི་རྒྱན་ནི་མི་ཤེས་ཤིང་།།ཟབ་དོན་འབྱེད་པའི་བློ་མེད་པ།།བརྡ་སྤྲོད་གཞུང་ཡང་མ་བཀླགས་པར།། སྨྲ་ལ་དགའ་འདི་སྨྱོས་སམ་ ཅི།།
—ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
ཡོང་ཁུངས། བོད་ལྗོངས་ཆ་འཕྲིན་ལྟེ་གནས།
རྩོམ་ཡིག་འདིར་བོད་རིག་གཞུང་སྐད་ལ་གཅེས་པས། ཉེ་དུས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་བོད་སྐད་ལ་དགོངས་ཚུལ་བཙལ་བསྒྲུགས་ཀྱིས་བཀོད་པ་འདི་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་ཆེ་རབ་ཆུང་གསུམ་ཚང་མ་ལ་ཀློག་པ་ལ་ནད་གསོ་བ་ལ་སྨན་དང་། གྲང་བས་གདུངས་པ་ལ་ཉི་ཟེར་དང་། ཚ་བས་གདུངས་པ་ཟླ་ཟེར་ལྟ་བུ་མཆིས་སོ།
སྟེས་དབང་གིས་བདག་གིས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་སྔ་མའི་མཇུག་ཙམ་ལ་བྲིས་པ་དེ་གློག་ཀླད་འཕྲུལ་ཆས་ན། དི་རིང་གཞན་ཞིག་འཚོལ་བའི་ཞར་ལ་ལག་སོན་བྱུང་། དེ་ཡི་ལེའུ་དང་པོའི་མགོ་ཙམ་ན་འདི་ལྟར་བྲིས་ཏེ།
“གལ་ཏེ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་སྐད་འདི་ཉིད་མེད་པར་འགྲོ་ན། ཐ་ན་རང་རེའི་སྲོལ་བཟང་གི་གསོལ་བ་སྨོན་ལམ་གྱི་འདོན་པ་ནས་བཟུང་སྟེ། སྔགས་བླ་མེད་ཀྱི་དབང་བསྐུར་ཟབ་མོ་མཛད་པ་སོགས་ཀྱི་སྐད་དེ་སུས་ཀྱང་མི་གོ་བའི་གནས་ལུགས་སུ་འགྱུར་ངེས་པས། བློ་དང་ལྡན་པའི་བོད་མི་སུ་ཡིན་རུང་གིས་ཐ་ན་ནང་པར་འཆི་ན་ཡང་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་སོགས་ཀྱི་པོ་ཏི་རེ་ཀློག་ཅིང་། བོད་ཀྱི་ མིང་ ཚིག་ བརྗོད་པ་རྣམས་དག་པར་ཤེས་པ་ལ་བརྩོན་པར་མཛད་དགོས། དེ་ལྟར་མཛད་པ་པོ་རྣམས་བོད་ཀྱི་མགོན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དངབང་ཕྱུག་དང་། འདས་མ་འོངས་ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་དཔལ་ལྡན་བླ་མ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་འཛིན་ཅིང་། སླར་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་བསྟན་པ་དར་བའི་མཐུན་རྐྱེན་བཟང་པོ་སྐྲུན་པའི་གྲོགས་སུ་འགྱུར་བས། རང་ཅག་ཕལ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རྩལ་ཅི་ཡོད་ཀྱིས་འབད་དགོས་སོ། །
་
བོད་སྐད་རིན་པོ་ཆེ་ཡི་གཏེར།
ཀྱེ་མ་རྣམ་གཡེང་རྐུན་པོས་རྐུ།
བོད་རིགས་སྐྱེ་བོ་མནལ་སོངས་ལ།
ད་ལྟ་ཉིད་དུ་འདི་སྲུང་རན། །
་
ཞེས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གཉིས་སྔོན་དུ་བྲིས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་འདྲ་བཤུས་བྱས་སོ།
བོད་རིག་གཞུང་སྐད་ཟེར་བ་ཞིག་ལ་དྭགས་ལ་ཡོད་ན་མ་གཏོགས་བོད་ལ་ཡོད་པ་མ་རེད།
དགྱ་སྐད་ཧུན་སྐད་དབྱིན་སྐད་སྐད་གཞན་སྐད།
བོད་སྐད་ནང་ལ་མ་བསྲེ་མ་མ་དཀྲུག་ན།
ལོག་སྐད་ཕ་སྐད་ཡུལ་སྐད་གང་གང་ཡིན།
ཆོས་སྐད་སྔགས་སྐད་བསྒྱུར་སྐད་ཡོད་ཚད་ལ།།
མ་བྱང་མ་ཤེས་བར་དུ་བརྩོན་པ་ལས།།
འདི་ནི་མཆོག་དང་སྤྱི་ཡིན་ཟེར་བ་མི་རུང་ངོ་།།
འདིར་སྔོན་བྱོན་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་གི་རིན་ཐང་གསུང་འདུག བདེན་པ་རེད། ད་ལྟ་བཞུགས་པའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་འདི་ཇི་ལྟར་རྒྱུན་སྐྱོང་ཐུབ་མིན་དང་། གོང་འཕེལ་ཐུབ་མིན་ལ་བགྲོ་གླེང་གནང་ན་ཕན་པ་ཆེ་སྙམས།
སྐད་ཡིག་གཞན་དང་བསྡུར་ན། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་འདི་འཐུས་སྒོ་ཚང་ཞིང་། རིག་གནས་ཀྱི་མིང་ཚིག་ཕྱུག་པ། ཞིང་འབྲོག་གི་འཚོ་བའི་བརྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཞིང་འབྲོག་གི་འཚོ་བ་ལེགས་པར་མངོན་ཐུབ་ལ། ནང་ཆོས་ཀྱི་བརྟེན་གཞི་བྱས་པའི་དབང་གིས་ནང་དོན་རིག་པའི་རྗོད་བྱེད་ཤིན་དུ་ཕྱུག
འོན་ཏང་། ཚན་རིག་དང་། དེང་དུས་ཀྱི་འཚོ་བའི་དགོས་མཁོ། དེང་དུས་ཀྱི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ནང་ལ་བདག་གི་སྐད་ཡིག་འདི་ལ་དཀའ་ངལ་སྣ་ཚོགས་འཕྲད་བཞིན་པ་དང་། དེར་བརྟེན་ནས། བདག་གིས་ཀྱང་། སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་སྣེ་ནས་འཇུ་མགོ་ཚུགས་ཤིང་། བོད་སྐད་ནང་ལ་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་མ་བསྲེས་ཐབས་མེད་བྱུང་བ་ཡང་ཡོང་བཞིན་འདུག
སྐད་ཡིག་ཞིག་ལྷག་དགོས་ཚེ་ངེས་པར་དུ་སྐད་ཡིག་འདི་རང་གི་འཚོ་བ་ལ་ཞབས་འདེགས་ལེགས་པར་ཞུ་དགོས་པ་འདི་སྐད་ཡིག་གི་ལས་འགན་རེད། ད་ཆའི་གཅིག་འགྱུར་མེད་པའི་བོད་ཀྱི་ཐ་སྙད་དང་། རྗེས་ལུས་ཤོར་བའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད། དེ་བཞིན་འཐུས་སྒོ་མི་ཚང་བའི་ཉིན་རེའི་ཐ་སྙད། བྲིན་རྒྱུག་ཆེ་བའི་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བཙན་འཛུལ། སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་ཡོན་ཏན་སོགས་ལ་བལྟས་ན། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ཚེ་ཚད་ནི་མི་ལུས་གཅིག་གི་ཚེ་ཚད་ཨེ་ཡོད་སྙམ།
བགྲོ་གླེང་གནང་རོགས།
མཁས་པ་དེ་དག་གི་གསུང་ནི་དངོས་གནས་ཚད་མར་འཛིན་རིགས་པ་རེད།
རང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེ་ལ་བདག་པོ་མ་བརྒྱབ་ན་དེང་སང་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་དུ་ཡོད་པ་ལ་དྭགས་པ་དེ་ཚོ་ལྟ་བུ་ཆགས་འགྲོ་གི་རེད།
མངའ་རིས་ནས་རྒྱལ་རོང་ལ་ཐུག་གི་བར་གྱི་བོད་མི་སུས་ཀྱང་མི་གོ་བའི་ལོག་སྐད་དང་མཐའ་འཁོབ་ཀྱི་སྐད་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་འགྲོའོ།།
དེ་བས་ཚང་མས་ལ་དྭགས་པ་དེ་ཚོ་ལ་དཔེ་ལོངས་ལ་གཟབ་གཟབ་གནང་རོགས།
ངང་བ། མ་རེད། ངང་པ་རེད།
འདིར་བཤད་དགོས་པ་འགའ་ཞིག་མཐོང་སྟེ། རིག་གཞུང་གི་སྐད་ཅེས་པ། རིག་པའི་གནས་ལྔ་ཡོད་པའི་བོད་གཞུང་སྐད་ལ་བྱ་དགོས། དེ་ལ་ཆོས་སྐད། ཅེས་བྱ་སྟེ། དེ་འདྲ་བའི་ཆོས་སྐད་འབྱུང་བ་ལ་འབྲི་བ་པོས་ལུང་པའི་སྐད་ངན་སྤང་དགོས་པ་གངས་ཅན་མཁས་པའི་གཙུག་རྒྱན་ས་པཎ་གྱིས་འདི་ལྟར་གསུངས་ཏེ།
་
ཆོས་ཀྱི་སྐད་དང་མཐུན་པ་ཡིས།
རང་ཡུལ་སྐད་ངན་སྤང་བར་བྱ།
་
ཞེས་ཡི་གེ་སྦྱོར་བ་ན་གསུངས། དེ་མིན་སོ་སོའི་ལུང་སྐད་བྲིས་པ་དག་ལུང་པ་གཞན་གྱི་མིས་མི་གོ་བཞིན་དུ་འབྲི་བ་བརྗོདམི་དགོས། དེ་ཡང་ལ་དྭགས་པ་ཞིག་གིས་ལ་དྭགས་གཞུང་འཁོར་གྱི་ཁ་སྐད་དུ་བྲིས་པའི་དུས་དེབ་ཅིག་༧གོང་ས་རིན་པོ་ཆེ་ལ་སྤྱན་འབུལ་ཞུ་བ་ན། ༧གོང་༷ས་ཆོག་གིས་འདི་ལ་གོ་རྒྱུ་ཞིག་ང་ཡང་མི་འདུག་གསུངས་པ་ན། ལ་དྭགས་པ་དེ་ཡིས། ང་ཞ་ལ། རེད། མ་རེད། ཟེར་བ་ལ་ཡང་གོ་བ་ཞིག་གང་ཡང་མི་འདུག་ ཅེས་ཞུས་པར་ཐོས།
ང་གཙང་ལ་ཡོད་དུས། གཙང་པས་བས། མ་བས། བཀོལ་བ་མཐོང་བར་མ་ཟད། ༢༠༠༤ལོར་བོད་དུ་ཕྱིན་པས། དེའི་དུས་ཁ་ལོ་པ་དེ་གཙང་པ་ཡིན་པས། ལྷ་སར་སྡོད་ཀྱང་རེད་མ་རེད་ཟེར་བ་ལ་འཚེར་སྣང་གྱིས། བས། མ་བས། ཞེས་དང་། བསམ་ཡས་སུ་རྨོ་རྒན་མོ་ཞིག་གིས། བདག་་ཚོ་སྤོས་སྐྱོགས་བས། ཞེས་བརྗོད།
གཞན་ཡང་། ༡༩༨༧ ལོར་ང་ལ་དངོས་སུ་ཉམས་མྱོང་འདི་ལྟར་བྱུང་སྟེ། ལྷོ་ཁ་གྲ་ཕྱི་རུ། གྲོང་གསེབ་པ་ཞིག་གིས། ངའི་བོད་སྐད་ལ་འདི་ལྟར་བརྗོད་དེ། བོད་སྐད་དངོས་མ་མ་རེད། ཡིན་ན་ཡང་གོ་བདེ་པོ་ཞེ་པོ་འདུག་ ཅེས་དང་། ༢༠༠༦་ལ་མདོ་སྨད་གྲོང་གསེབ་ཅིག་ཏུ་བོད་སྟོད་པ་པོ་ཨ་མདོ་པ་ཞིག་དང་བལ་ཡུལ་དུ་ཟ་ཟླ་བྱས་ཏེ། ཨ་མདོར་ལོག་སྟེ། ལོ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ལོན་ཀྱང་། ཨ་མདོ་མ་ཞིག་གིས་ངས་སྟོད་པ་མོ་དེ་ཡི་སྐད་ཆ། ཁྱོན་ནས་གོ དེ་བས་ཁྱོད་ཀྱི་སྐད་ཆ་གོ་སླ་བ་འདུག ཅེས་ཟེར་དེ་ནི་ལ་དྭགས་སྐད་དུ། བོད་མིང་ཚིག་རྗེས་འཇུག་རྣམས་གསལ་བར་འབོད་པའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པར་སེམས་སོ།
བོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་ཞེས་པ་རྩི་ཤེས་སམ། རྩིས་དང་།
དེ་རིང་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་ཆེས་མཐོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་ཁང་གི་རིག་གནས་དང་དབུ་མ། ཕར་ཕྱིན་བཅས་ཀྱི་སློབ་ཐོན་པའི་མཛད་སྒོ་སྟེང་། སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཀིརྟི་དགོན་པ་དང་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས། དོལ་རྒྱལ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་སོང་།
དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༠༠ པའི་སྟེང་དྷ་ས་ཀིརྟིའི་བྱེས་བ་གྲྭ་ཚང་གི་ཆེས་མཐོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཚོམས་ཁང་དུ། གྲྭ་ཚང་དེ་གའི་ཆེས་མཐོ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སྐབས་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་དབུ་མ་སློབ་ཐོན་པ་དང་། སྐབས་གསུམ་དང་བཞི་པའི་ཕར་ཕྱིན་སློབ་ཐོན་པ། འབྲིང་རིམ་རིག་གནས་སློབ་ཐོན་པ་བཅས་ལ་མཐར་ཕྱིན་ཕྱག་ཁྱེར་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་ཅིང་། སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཕེབས་འདུག
མཛད་སྒོའི་ཐོག་མར་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གྲྭ་ཚང་གི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གིས་ ༡༩༩༢ ནས་ ༢༠༡༣ ལོར་བར་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་དཔེ་དེབ་ ༡༤༠ དང་། གྲྭ་ཚང་གི་ཡིག་རྒྱུགས་གཏོང་སྟངས་སོགས་ཀྱི་འགྲེམས་སྟོན་ལ་གཟིགས་ཞིབ་གནང་རྗེས་ཚོམས་ཁང་དུ་ཕེབས་ཏེ་མཛད་སྒོ་དངོས་གཞི་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་། ཐེངས་འདིར་སྐབས་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་དབུ་མ་སློབ་ཐོན་པ་ ༡༦ དང་། སྐབས་གསུམ་པ་དང་བཞི་པའི་ཕར་ཕྱིན་སློབ་ཐོན་པ་ ༡༡། འབྲིང་རིམ་རིག་གནས་སློབ་ཐོན་པ་ ༤ བཅས་ཡོད་པར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཁ་བཏགས་དང་མཉམ་དུ་བཀའ་ཤོག་ཕྱག་འཁྱེར་རིམ་པར་གནང་སོང་།
སྐབས་དེར་སློབ་སྤྱི་སོ་རུ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་སློབ་གཉེར་ཁང་དེ་གའི་ལས་དོན་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་ལྟར་ན། ཆེས་མཐོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་གཉེར་ཁང་དེ་བཀའ་ཟུར་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ ༡༩༩༠ ལོར་ཕྱག་བཏབ་ཅིང་ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ པའི་ནང་དགེ་སྐོས་དང་དབུ་མཛད་སོགས་གསར་བསྐོས་ཀྱིས་གྲྭ་ཚང་གི་ངོ་བོ་དང་། ཕྱི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་བརྡ་སྤྲོད་རིག་གནས་སློབ་སྦྱོང་གི་མགོ་བཟུང་ཞིང་། སྐབས་དེར་སློབ་གཉེར་པ་གྲྭ་བ་ ༣༠ ཙམ་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་བྱས་ཏེ་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་དང་གྲུབ་མཐའ། ཡིག་གཟུགས་བཅས་བསླབས་ཤིང་། རིམ་པས་གྲྭ་བ་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་ ༡༩༩༢ ཟླ་ ༤ པ་ནས་སྔོན་འགྲོའི་འཛིན་གྲྭ་གཉིས་དང་དངོས་གཞིའི་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་བཅས་བཟོས་ཏེ། དངོས་གཞིར་ལོ་གསུམ་བཅས་སློབ་ཚན་དང་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་འགྲོ་རིམ་ཆ་ཚང་བ་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་ཆེས་མཐོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་གཉེར་ཁང་དངོས་སུ་ཚུགས་ཡོད་འདུག་ཅེས་བརྗོད་སོང་།
ཀིརྟིའི་གྲྭ་ཚང་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སློབ་མའི་ཡོང་ཁུངས་དང་རྒྱུགས་སྤྲོད་སྐོར་ལ་ཁོང་གིས། སློབ་མའི་ཡོང་ཁུངས་ནི་གཞིས་ཀྱི་ཀིརྟི་ཚང་གི་གདན་ས་ཁག་དང་ཆོལ་ཁ་དང་ཆོས་ལུགས་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་གྲྭ་གཞོན་རྣམས་ཡིན། ད་ལྟའི་ཆར་གྲྭ་ཚང་འདིར་དགོན་སྡེ་ཁག་མ་འདྲ་བ་ ༡༠ གྲྭ་རྒྱུན་འདུས་ཡོད། རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་རིམ་པ་ནི་ལོ་རེའི་ནང་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཐེངས་བཞི་སྟེ་ཟླ་གསུམ་རེའི་མཚམས་དང་ལོ་འཁོར་རྒྱུགས་སྤྲོད་བཅས་ཡོད་པར་མ་ཟད། མཐོ་རིམ་རིག་གནས་རབ་འབྱམས་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་བཞེས་པར་ལོ་ལྔའི་རིང་སྦྱངས་པའི་གཞུང་རྣམས་རིགས་མཐུན་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་མཐར་ཕྱིན་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཆེན་མོ་ཞེས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ལེན་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་ཞུགས་མཁན་མི་གྲངས་ ༨༦ བྱུང་ཡོད། ད་བར་མཐོ་རིམ་རིག་གནས་རབ་འབྱམས་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་བཞེས་མཁན་ ༧༩ དང་འབྲིང་རིམ་རིག་གནས་སློབ་ཐོན་པ་གྲངས་ ༤ བཅས་ཁྱོན་རིག་གནས་སློབ་ཐོན་པ་ ༨༣ བྱུང་ཡོད། ཅེས་དང་། ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་ངོ་སྤྲོད་གནང་བར། ༢༠༠༡ ལོར་རིག་གནས་སྡེ་ཚན་ལས་ལོགས་སུ་རིགས་ལམ་འཛིན་གྲྭ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་ད་བར་བསྡུས་གྲྭ་དང་། བློ་རིག་རྟགས་རིགས། གྲུབ་མཐའ། ས་ལམ་སོགས་ལོ་ཡུན་བཞི་དང་། ཕར་ཕྱི་ལོ་ཡུན་དྲུག དབུ་མ་ལོ་རིམ་གསུམ། མཛོད་ལོ་ཡིན་གསུམ། འདུལ་བ་ལོ་ཡུན་གསུམ་བཅས་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་སྦྱོང་བའི་ལོ་ཡུན་བཅུ་དགུ་ཅན་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ད་བར་ཕར་ཕྱིན་སློབ་ཐོན་པ་སྐབས་བཞི་བྱུང་བར་མི་གྲངས་ ༢༩ དང་། དབུ་མ་སློབ་ཐོན་པ་སྐབས་གཉིས་བྱུང་བར་མི་གྲངས་ ༡༦ ཡོད། སོགས་བརྗོད་སོང་།
སོ་རི་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དུ། བོད་ཀྱི་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གཅིག་ཡོད་ལ་གཅིག་མེད་པ། ཐུན་མོང་བའི་རིག་གནས་སྦྱོང་བའི་ཁོར་ཡུག་ཡོད་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་དབུལ་བ། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཡོད་ཀྱང་ཐུན་མོང་བའི་རིག་གནས་མེད་པ། རྩོད་ཤེས་ཀྱང་རྩོམ་མི་ཤེས་པ། རྩོམ་ཤེས་ཀྱང་རྩོད་མི་ཤེས་པ། འཆད་ཤེས་ཀྱང་རྩོམ་མི་ཤེས་པ་སོགས་ཀྱི་བར་སྟོང་ཡོད་པ་དེ་ཁ་གསབ་ཐུབ་ཆེད། ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་འདིར་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཆ་ཚང་ལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་བ་དང་། འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གང་ཞིག་གནང་ནའང་རང་གི་རིག་པས་རྩལ་བཏོན་ནས་སྦྱངས་ན་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་ཡོན་ཏན་རིས་སུ་མ་བོར་བའི་གྲྭ་པ་ཤེས་ཡོན་ཅན་ཞིག་ཡོང་བའི་ཁོར་ཡུག་དང་མཐུན་རྐྱེན་གཞན་དང་མ་འདྲ་བ་ཞིག་བསྐྲུན་དང་སྐྲུན་བཞིན་ཡོད། ཅེས་སོགས་བརྗོད་སོང་།
སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། ང་རང་སྲིད་སྐྱོང་གི་འགན་འཁུར་ནས་ཀིརྟིའི་དགོན་པ་ཡོང་བ་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་དུས་བཀའ་ཤག་སྐབས་ ༡༤ ཚབ་ཞུས་ཏེ་སྙིང་ཐག་ནས་ཚང་མར་འཚམས་འདྲིའི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུས་པ་ཡིན། ཀིརྟིའི་དགོན་པ་རྔ་པ་ཁུལ་གྱི་ཡན་ལག་མང་པོ་ཡོད་པའི་དགོན་ཆེན་ཞིག་དང་། དེའི་ནང་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་གཙོས་གསོ་བ་རིག་པའི་སྡེ་ཚན་སོགས་ཡོད་པ། དམིགས་བསལ་རིག་གནས་ཐོག་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་པའི་དགོན་སྡེ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བཙན་བྱོལ་ནང་དུའང་རིག་གནས་ཐོག་དཔེ་དེབ་ ༡༤༠ ལྷག་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་བྱས་རྗེས་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་དང་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། འདིར་བསླབ་པ་མཐར་སོན་གྱི་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་དབུ་མ་དང་ཕར་ཕྱིན་ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གནང་རྒྱུ་དང་དམིགས་བསལ་རིག་གནས་ཐོག་ཐུགས་སྣང་བྱས་པ་དེས། ཆོས་ཕྱོགས་དང་དམིགས་བསལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུའང་ཐུགས་ཕན་སོས་པ་ཡོང་གི་ཡོད། ད་རེབ་ཕྱག་འཁྱེར་གནང་ས་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཐོག་སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་དང་དབུ་མ་དང་ཕར་ཕྱིན་སློབ་ཐོན་རྣམ་པར་ང་རང་དངོས་སུ་བཅར་ནས་མཇལ་བ་དང་ལག་འཁྱེར་གནང་བའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བར་དགའ་བོ་བྱུང་སོང་། རྣམ་པ་ཚོས་སློབ་སྦྱོང་ཡག་པོ་གནང་སྟེ་ལག་འཁྱེར་རག་ཡོད་སྟབས། མུ་མཐུད་ནས་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་དང་རིག་གནས་ཐོག་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཐུགས་ཕན་སོས་པའི་ཞབས་ཞུ་གནང་གི་རེད་ལ་ཞུ་རོགས་གནང་ཞེས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོང་།
ཀིརྟིའི་གྲྭ་ཚང་སྐོར་ལ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས། ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ནང་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་བཟུང་བྱས་ནས་བཟུང་བོད་ནང་གི་དགོན་པ་དང་རིག་གནས་དང་འབྲེལ་བའི་སློབ་གྲྭ་ཁག ཐ་ན་དཔེ་ཆ་ཡན་ཆད་གཏོར་བཤིག་བཏང་ནས་རྩ་མེད་བཟོ་བར་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་སྐབས་གནོད་སྐྱོན་དེ་འདྲ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་ཤོད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་མཆོག་གིས་ཡིག་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཕུལ་བའི་སྙན་ཐོའི་ནང་ ༡༩༦༣ ལོའི་བར་བོད་ནང་གི་དགོན་སྡེ་ཁག་བརྒྱ་ཆ་ ༩༨ གཏོར་བཤིག་བཏང་འདུག་ཅེས་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་པ་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་མཆོག་རང་གིས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཆགས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཀྱང་བོད་ནང་ཡོད་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་དག་རྩ་མེད་གཏོང་ཐུབ་ན་བོད་རྒྱ་ཡུལ་ལ་བསྒྱུར་བ་དང་བོད་རིགས་རྒྱ་རིགས་ལ་བསྒྱུར་བར་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་འོག་བཙན་བྱོལ་ནང་གདན་ས་ཁག་དང་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་དགོན་ཆེན་སྡེ་མང་ཆེ་བ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་འཆར་འཛམ་གླིང་ནང་ངོམས་སུ་ཆོག་པ་ང་ཚོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་བཅས་ཆགས་ཡོང་གི་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
བོད་ནང་གི་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་སྐོར་ལ། བཀའ་ཟུར་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་མཚོན་ན། ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཉག་ཕྲ་བའི་སྐབས་ཁོང་གིས་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཐོག་ནས་མི་ཚེ་ཧྲིལ་བོའི་རིང་ཞབས་ཞུ་ཞུས་ཏེ་སྐུ་ངལ་བསྐྱོན་དང་སྐྱོན་མུས་རེད། ཉེ་འཆར་བོད་ནང་ཛ་དྲག་གནས་ཚུལ་བྱུང་སྐབས་དམིགས་བསལ་ཀིརྟིའི་དགོན་པ་དང་ཨ་མདོ་རྔ་པ་ཁུལ་དུ་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་རེད། ༢༠༠༩ ལོར་གྲྭ་བཀྲ་བྷེ་ལགས་ཀྱིས་རང་<ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་བ་དང་། ༢༠༡༡ ལོར་གྲྭ་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད། ད་ལྟའི་བར་བོད་ནང་དུ་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་མཁན་ ༡༣༠ བྱུང་བའི་ནང་ནས་ ༡༡༢ འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད། དེའི་ནང་ནས་མང་ཆེ་བ་ཀིརྟིའི་དགོན་པ་དང་རྔ་པ་ཁུལ་གྱི་ཡིན་པ་གསལ་བོ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་དག་བྱུང་སྐབས་ཀིརྟིའི་དགོན་པ་འདིར་ཛ་དྲག་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ཏེ་བོད་ནང་གི་གནས་ཚུལ་བསྡུ་རུབ་གནང་བ་མ་ཟད། གནས་ཚུལ་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་པ་ཚང་མ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཐུབ་ཡོད། དེས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་བསྟན་སྲིད་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་དང་།
ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་གསུངས་དོན། རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གཏོང་དགོས་པའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ག་རེ་རེད་ཟེར་ན། བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་མཁྲེགས་འཛིན་སྲིད་བྱུས་འོག་ཆབ་སྲིད་དམ་དྲག་དང་སྤྱི་ཚོགས་དབྱེ་འབྱེད། དཔལ་འབྱོར་དབྱེ་འབྱེད། ཁོར་ཡུག་གཏོར་བཤིག རིག་གཞུང་རྩ་མེད་འདི་དག་གཏོང་གི་ཡོད་སྟབས། བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོས་འགན་འཁུར་ཏེ་སོ་སོའི་རྩ་ཆེ་བའི་ལུས་སྲོག་བློས་བཏང་བ་རེད། རྐྱེན་འདི་ཡིན་བཞིན་དུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་ཁ་མཆུ་རྒྱག་པ་དང་། དེའི་ནང་ནས་ཀིརྟིའི་རིན་པོ་ཆེ་གཙོས་ཀིརྟི་དགོན་པ་སོགས་ལ་ནག་ཉེས་འཛུགས་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཡོངས་དང་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས། རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྙན་ཐོའི་ནང་བོད་མིའི་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་དང་ངོ་རྒོལ་རིམ་པ་ཡོང་དགོས་དོན་དེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་ཡོད་པ་གསལ་བོར་གསུངས་པ་དེ་དག་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ནང་ཐོན་ཐུབ་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ། བོད་ནང་དུ་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གཙོས་ངོ་རྒོལ་བཅས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གང་བྱུང་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐྱོན་འཛུགས་བྱེད་པར་འབད་བརྩོན་བྱས་ཀྱང་། ཁུངས་ལྡན་མིན་པ་དང་གསལ་བོ་མེད་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་རེད།
བོད་ནང་དུ་ཡོད་པའི་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་མཁན་ཚོའི་ནང་མི་དང་སྤུན་མཆེད་ཚོར་ང་ཚོས་དུས་རྟག་ཏུ་ཐུགས་སྨོན་གནང་དགོས་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་བཞིན། ང་ཚོ་ཚང་མའི་འགན་གཙོ་བོ་ག་རེ་རེད་ཟེར་ན། ཁོང་ཚོའི་མངོན་འདོད་༧གོང་ས་མཆོག་བོད་དུ་གདན་འདྲེན་དང་། བོད་མིར་རང་དབང་དགོས་ཟེར་བ་སོགས་ཡིན་དུས་ང་ཚོ་ཕྱི་ལ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོ་ལ་དམིགས་བསལ་འགན་ཞིག་ཡོད། ཁོང་ཚོའི་མངོན་འདོད་ག་རེ་ཡིན་པ་འཛམ་གླིང་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་སྐྱེལ་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེའི་ཐོག་ཀིརྟིའི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཀྱང་སྐུ་ངལ་འཛེམས་མེད་ཀྱིས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཕེབས་ཏེ། གནད་ཡོད་མི་སྣ་མཇལ་འཕྲད་དང་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ལ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་གསུངས་པ་དེས་ཡིད་ཆེས་དང་མཐོང་གཞན་ལས་ལྷག་པ་བྱུང་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་གསུངས་དོན། རྣམ་པ་ཚོ་ཆོས་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྟབས། དོལ་རྒྱལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཚིག་འགའ་ཞུ་དགོས་བསམ་བྱུང་། ཉེ་བའི་འཆར་༧གོང་ས་མཆོག་གང་དུ་ཆིབས་བསྐྱར་བསྐྱངས་ན་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་པ་ཚོས་གཞི་མེད་སྐྱོན་འཛུགས་དང་ངོ་རྒོལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ད་ལྟའི་བར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ཆོག་གི་མ་རེད་ཅེས་དམ་དྲག་གནང་མེད་པར་མ་བསྟེན་རོགས་ཞེས་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད་པ་རེད། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་པ་ཡིན་ན་བོད་བསྟན་སྲིད་ལ་གནོད་ཀྱི་འདུག་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་བ་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་འགན་དབང་ཆ་ཚང་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་པ་ཚོས་གཞི་མེད་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་ཏེ། ཁོ་ཚོར་དབྱེ་འབྱེད་དང་བརྙས་བཅོས་གཏོང་གི་ཡོད་སྐོར་ཤོད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་དང་གང་ཅིར་གདོང་ལེན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། བདེན་པ་ང་ཚོར་ཡོད་པ་གསལ་བོ་རེད། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་ཡོད་པའི་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་པ་ཚོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། ༧གོང་ས་མཆོག་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ཆོག་གི་མ་རེད་ཅེས་དམ་དྲག་གནང་བ་ཡིན་ན་དེ་ལ་དཔག་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་སྲིད་བྱུས་ཤིག་འཛིན་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་། དེ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་རང་ཡིན་དུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་སྲིད་བྱུས་འཛིན་སྟངས་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་སྟངས་ལ་ཁྱད་པར་གང་ཡང་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་རེད། ཅེས་སོགས་གསུངས་སོང་།
མཛད་སྒོ་མཇུག་བསྡོམས་སྐབས་སློབ་སྤྱིའི་ལས་རོགས་ཀླུ་ཆུ་དཀོན་མཆོག་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གཏམ་བཤད་གནང་དོན། དེ་རིང་འདིར་ཆེས་མཆོག་ཏུ་བཀུར་བར་འོས་པའི་དཔལ་ལྡན་རང་གཞུང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཁས་དབང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ང་ཚོའི་མཛད་སྒོར་དངོས་སུ་ཕེབས་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་རེད། ང་ཚོ་ཚང་མར་ཤིན་དུ་སྐལ་བ་བཟང་པོ་བྱུང་། ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར་མི་རྗེ་སྐུ་ངོ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ཁོང་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། འཇིག་རྟེན་འདི་ན་ཆེས་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ཨ་རིའི་ཧར་ཝར་ཌི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ནང་ནས་ཁྲིམས་ལུགས་སྐོར་གྱི་འབུམ་རམས་པ་དང་། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཀྱི་སློབ་ཐོན་པའི་ལག་འཁྱེར་བཞེས་པ་དེ་ནི། འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་ང་ཚོ་བོད་མི་<ས་ཡ་དྲུག་ཙམ་མ་ཟད། ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་འབྲུག་དང་། བལ་ཡུལ། སོག་པོ་སོགས་ནས་འདི་འདྲའི་མཁས་དབང་ཐོན་པ་དེ་ཁོང་ཐོག་དང་པོ་དེ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།
ད་དུང་སྟོབས་འབྱོར་ལྡན་པའི་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ནས་སྒེར་གྱི་ཁེ་ཕན་མང་པོ་ཞིག་བློས་གཏོང་གནང་སྟེ་འདིར་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་བབ་ལ་དགོངས་པ་རྒྱ་ཆེར་བཞེས་ཏེ་ང་ཚོ་དང་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་མྱོང་གི་ལྷག་བསམ་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་བཀའ་བློན་ཁྲི་པའི་འོས་མིའི་ཁོངས་སུ་དང་བླངས་ཀྱིས་ཞུགས་པ་རེད་ལ། ང་ཚོས་ཀྱང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེན་པོ་ཞུས་ཏེ་ཁོང་བཀའ་བློན་ཁྲི་པའམ་སྲིད་སྐྱོང་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་པ་རེད། ཅེས་སོགས་བརྗོད་སོང་།
མཇུག་ཏུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་སློབ་མཐར་ཕྱིན་པའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་དང་དྲན་རྟེན་འདྲ་པར་བསྐྱོན་པ་དང་ཉིན་གུང་རྗེས་ཀིརྟིའི་རིན་པོ་མཆོག་གིས་ཀྱང་སློབ་ཐོན་པ་རྣམ་པར་བཀའ་སློབ་གནང་ཡོད་འདུག
པ
ཀིརྟིའི་རིན་པོ་མཆོག་༡༩༦༠་མཇུག་ཙམ་ནས་༡༩༧༠དོན་གྲངས་ཕལ་ཆེར་མགོ་སྟོད་བར་དུ། ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱི་བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྦྱོང་མཛད། དགེ་ཆོས་ཀྱི་སྐོར་ལ་འཚོལ་སྒྲུབ་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་ཁུངས་དག་ཡོད་པ་ཞིག་བརྩམས་། ད་རེས་ཁོང་གིས་བཙུགས་པའི་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་ཆེས་མཐོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སློབ་ཁང་དུ་སློབ་ཐོན་པ་མང་པོ་བྱུང་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་དང་། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ཞབས་པད་བརྟན་པར་གསོལ་འདེབས་ཞུའོ།