འཛམ་གླིང་གི་བྱང་སྣེ་འགྲིམས་པའི་མྱོང་ཚོར་མ་དྲན་དགུ་དྲན།

ཁང་གསར་རྡོ་རྗེ།

དུམ་བུ་དང་པོ།

༅༅།། ཉེ་དུས་ང་རང་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲང་ངད་ཆེ་བའི་ས་ཁུལ་ནུ་ན་ཝུ་ཊི་(Nunavut) ལ་འགྲོ་བའི་གོ་སྐབས་ཐོབ། གོ་སྐབས་དེ་ནི་རླུང་རྟ་དང་ལས་དབང་རང་རེད། དེ་ཡང་གོང་གསལ་གྱི་ཡུལ་དང་ང་ལས་ཀ་བྱེད་སའི་སྡེ་ཚན་ཞིག་གི་བར་ཕན་ཚུན་ཉམས་མྱོང་སྤེལ་རེས་ཀྱི་བྱ་འགུལ་ལོ་ཤས་གོང་ནས་བྱུང་འདུག་ཅིང་། འདི་ལོ་ངའི་གྲོགས་པོ་ཨེ་རིག་ལགས་སོགས་འགྲོ་དགོས་ཀྱང་། གློ་བུར་ཨེ་རིག་གི་ཁྱིམ་ལ་རྐྱེན་ངན་བྱུང་བའི་ཚབ་ལ་ང་རང་བཏང་། ངའི་སེམས་ནང་གནམ་གྲུའི་གླ་ཆ་སྤྲོད་མི་དགོས་པ་དང་ས་ཆ་གསར་པ་ཡིན་པ། ཉུང་མཐར་ཡང་རི་གསར་པ་ཁ་ཤས་ལ་འཛེགས་ཐུབ་པ་ཡོང་གི་རེད་དྲན་ནས་སོང་བ་ཡིན་མ་གཏོགས་ཡུལ་དེ་ནས་ང་ལ་གོ་རྟོགས་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཀི་རེད་བསམ་པ་མེད། ཡིན་ནའི་དངོས་སུ་ཡུལ་དེར་བསྐྱོད་རྗེས། ས་ཁུལ་དེས་ང་ལ་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་ཐད་ལ་བསམ་བློ་མང་པོ་ཞིག་འཁོར་དུ་བཅུག་བྱུང་།

༡༽  ནུ་ན་ཝུ་ཊི་ཞེས་པའི་ཡུལ་འདི་ནི། ཁེ་ཎ་ཌའི་ནང་གི་འཛིན་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་རྒྱ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་དང་གསར་ཤོས་ཤིག་རེད། རྒྱ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་དོན་ནི། མངའ་ཁུལ་འདིས་ཁེ་ཎ་ཌའི་ས་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ ༢༠ འམ་ལྔ་ཆ་གཅིག་ཟིན་གྱི་ཡོད། ཁུལ་འདིའི་ས་ཁྱོན་ལ་ཀི་

ལོ་མི་ཊར་གྲུ་བཞི་མ་ 2,093,190  (sq km) ཡོད་པས། གལ་སྲིད། མངའ་ཁུལ་འདི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ན།

འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེ་ཤོས་ཨང་ ༡༥ ལ་སླེབས་ཀི་རེད། འོན་ཀྱང་། མངའ་ཁུལ་འདིའི་ནང་མི་འབོར་ཧ་ཅང་གིས་ཉུང་ཉུང་རེད། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་མི་གྲངས་ཞིབ་བཤེར་བྱས་པ་ལྟར་ན། མངའ་ཁུལ་དེ་ལ་ཁྱོན་བསྡོམས་མི་ ༣༡༡༠༠ མ་གཏོགས་མེད་ཅེས་འཁོད་འདུག ས་ཆ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་མི་འབོར་ཉུང་ཉུང་ཡིན་པ་འདི་བོད་དང་འདྲ། འོན་ཀྱང་མི་འདྲ་ས་ཆེ་ཤོས་ནི། ཡུལ་འདི་འཁྱགས་དར་གྱིས་ཁྱབ་པའི་རྒྱ་མཚོ་དང་འབྲེལ་ཡོད་པ་དེ་རེད། དེ་མིན་ཁྱད་པར་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ནི། ཁོང་ཚོར་ང་ཚོ་བོད་པ་ནང་བཞིན་གྱི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཐོག་ལོ་རྒྱུས་མི་འདུག ཁོང་ཅག་གི་ཡིག་ཐོག་ལོ་རྒྱུས་སྔ་ཤོས་ནི་ ༡༥༧༦ ཙམ་ནས་འགོ་ཚུགས་འདུག་ཅིང་། དེ་ཚོ་ཡང་ཡུལ་དེར་སླེབས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་པས་བྲིས་པ་ཤས་ཆེ།

མངའ་ཁུལ་འདི་ཁེ་ཎ་ཌའི་འཛིན་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་གསར་ཤོས་ཡིན་དོན་ནི། ༡༩༩༩ ལོར་ད་གཟོད་དམིགས་བསལ་རང་སྐྱོང་གི་མངའ་ཁུལ་དུ་ལོགས་སུ་དབྱེ་བ་རེད། དེའི་སྐོར་གཤམ་གྱི་དོན་ཚན་ཞིག་གི་ནང་ཞིབ་ཙམ་བཤད་ཡོད།

༢༽  ཡུལ་འདིའི་ཡུལ་མི་བྱིངས་ནི་ཨི་ནུ་ཝའེ་ཊི་(Innuit སྔོན་མ་མི་རིགས་འདིར་ཨི་སི་ཀི་མོ་ (Eskimo)ཡང་ཟེར།)ཞེས་པའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་རེད། མི་རིགས་འདིའི་གདོང་དབྱིབས་དང་ གཤིས་ཀ་སོགས་བོད་རིགས་དང་ཅུང་ཟད་འདྲ་བོ་འདུག ང་ཡུལ་འདིར་སླེབས་རྗེས་ཟ་ཁང་སོགས་ལ་འགྲོ་སྐབས། ཡུལ་མི་ཚོས་ང་རང་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཡིན་ཤག་གིས་གཏམ་གླེང་བྱེད་ཀི་འདུག ཐེངས་ཤིག་རྒྱང་རིང་ནས་སྟོད་མངའ་རིས་ཁུལ་གྱི་གླུ་གཞས་འདྲ་བོ་ཞིག་གོ་བས། མྱུར་དུ་སོང་ནས་བལྟ་སྐབས། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཁག་ཅིག་མཉམ་དུ་འཛོམས་ནས་སྒོར་གཞས་འདྲ་བོ་ཞིག་འཁྲབས་ཀི་འདུག  འོན་ཀྱང་སྡོད་ཡུན་ཐུང་བས་སྐད་སོགས་ལ་འདྲ་བའི་ཆ་ཡོད་མེད་བརྟག་དཔྱད་མ་ཐུབ།

ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོ་ལྟར་ན། ལོ་ ༥༠༠༠ ལྷག་གི་གོང་དུ་མི་འདི་དག་ཨེ་ཤ་ཡ་ནས་ས་ཁུལ་འདིར་ཡོང་སྟེ། རི་དྭགས་དང་ཉ་ཆེན་ཝལ་སོགས་བརྔོན་གྱིན་འཚོ་བར་བཤད་པས། བོད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྲིད།  ༡༥༧༦ ཙམ་ནས་ཡུ་རོབ་ཀྱི་གསེར་གཏེར་འཚོལ་མཁན་དང་ས་ཆ་གསར་པ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་མཁན། ཉ་ཆེན་ཝལ་རྔོན་མཁན་སོགས་ཡོ་རོབ་པ་མང་ཙམ་སླེབས་ཀྱང་ཡུལ་མིའི་རིག་གཞུང་ལ་གནོད་པའི་ལས་མ་བྱས། ༡༦༨༠ ནས་ཙམ་ནས་ཡུལ་འདི་དབྱིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ཏུ་གྱུར། ༡༨༧༠ ལོར་ཁེ་ཎ་ཌས་དབྱིན་ཇིའི་ལག་ནས་ཡུལ་འདི་ཉོས་པ་རེད་ཟེར། སྐབས་དེར་ཉ་ཆེན་ཝལ་རྔོན་མཁན་མ་གཏོགས་མི་རིགས་དཀར་པོ་གནས་སྤོས་བྱས་པ་མེད་པ་འདྲ། འོན་ཀྱང་དུས་དེར་ཡུ་རོབ་པ་སླེབས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་རིགས་གསར་པ་ཁྱབ་སྟེ་གདོད་མའི་མི་རིགས་མང་པོར་འཆི་སྐྱོན་བྱུང་།

དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འགོ་སྟོད་དུ། ཉ་སྣུམ་གྱི་ཚབ་ཏུ་རྡོ་སྣུམ་ཐོན་པར་བརྟེན་ཡུལ་འདིའི་འཚོ་ཐབས་ལ་སྐྱོན་ཆགས། དེར་བརྟེན་ཡུལ་མི་ཚོས་སྲམ་དང་ཝ་དཀར་པོ་སོགས་བརྔོན་ཏེ་པགས་རིགས་ཀྱི་ཚོང་བརྒྱབ། དུས་མཚམས་དེ་ལ་ཡུལ་འདིར་ཡི་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་མང་པོ་སླེབས། ཁོང་ཚོས་ཡུལ་འདིའི་ཕ་མ་དང་བྱིས་པ་ཁ་འཕྲལ་ཏེ། བྱིས་པར་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་དང་སྲོལ་ལུགས་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་བསླབས། ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཡུལ་མི་རྣམས་ཡི་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་སུ་བསྒྱུར། ཁོང་ཚོའི་ས་ཆ་མང་པོ་བཙན་འཕྲོག་དང་། རང་གནས་ལ་སྡོད་མ་བཅུག་པར་གནས་གཞན་ལ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་སྤོ་བ། རང་གི་སྐད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་མི་ཆོག་པ་སོགས་བྱས། བྱ་བ་ངན་པ་འདི་དག་ལ་ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་རང་གིས་ཀྱང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱས་པས། རང་རེ་བོད་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་པ་འདྲ་བོ་ཞིག་ཁོང་ཚོར་ཡང་འཕྲད་འདུག  ལྷག་པར་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པ་དང་གྲང་དམག་གི་སྐབས་སུ། ཡུལ་འདི་དབྱིན་ཇི་དང་ཨ་རིའི་དམག་དོན་ས་གནས་གལ་ཆེན་དུ་བསྒྱུར་བར་བརྟེན། ཡུལ་མི་མང་པོ་གནས་སྤོ་རུ་བཅུག་པས། ཡུལ་གསར་པ་ནས་འཚོ་བ་མ་རྙེད་པར་ལྟོགས་གྲིར་ཤི་བའང་མང་པོ་བྱུང་འདུག མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་དང་སྐད་ཡིག་ལ་ཚད་ལས་འདས་པའི་བཙན་གནོན་བྱས་པར་ གདོད་མའི་མི་རིགས་ཚང་མས་ཡུན་རིང་ངོ་རྒོལ་བྱས་པའི་མཐར་རུ།  ༡༩༦༩ ལོར་ཡི་ཤུས་བཙུགས་པའི་སློབ་གྲྭ་དེ་ཚོ་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བྱུང་།

འོན་ཀྱང་ཡུན་རིང་མི་རིགས་སིམ་ཡལ་དང་གཞན་བསྒྱུར་གྱི་སྲིད་ཇུས་སྤེལ་བར་བརྟེན། (སྲིད་ཇུས་ངན་པ་དེ་ཡུལ་འདིའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཙམ་མ་ཟད། ཁེ་ཎ་ཌའི་ཡུལ་གཞན་གྱི་གདོད་མའི་མི་སྡེ་ ༦༥༠ ལྷག་ཡོད་པ་དེ་ཚོའི་ཐོག་ལའང་ལག་བསྟར་བྱས་འདུག)གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས། སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས་སོགས་ལ་ཚབས་ཆེའི་ཉམས་རྒུད་དང་། ཁེ་ཎ་ཌའི་མི་རིགས་དཀར་པོ་དང་གདོད་མའི་མི་རིོགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཆགས།

ལྷག་པར་དུ་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་འཕྲོད་བསྟེན། ཚེ་ཚད། ལས་ཀའི་གོ་སྐབས་སོགས་ཁེ་ཎ་ཌའི་ཡུལ་མི་བྱིངས་དང་བསྡུར་ན། ཧ་ཅང་གིས་ཚད་དམའ་བར་གྱུར་ཅིང་། དེ་བཞིན་ཆང་རག་དང་དུག་རྫས་སྤྱོད་མཁན། ཁྲིམས་འགལ་བྱེད་མཁན་གདོད་མའི་མི་རིགས་ནང་ཧ་ཅང་གིས་འཕེལ་ཆེ་བས་རྐྱེན་བྱས་ཏེ་གཞུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་བཟོས།

དེར་བརྟེན་ Royal Commission on Aboriginal Peoples  ཟེར་བ་ཞིག་གིས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་སྙན་ཐོ་ The High Arctic Relocation: A Report on the 1953-55 Relocation.ཟེར་བ་ཞིག་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་བཏོན་འདུག  སྙན་ཐོའི་ནང་དོན་ལྟར་གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་མི་གསོན་པོར་གནས་པ་ཚོ་དང་འདས་པོའི་ནང་མི་ཚོ་ལ་སྲིད་གཞུང་གིས་གུན་གསབ་སྤྲད་འདུག་ཀྱང་།  ༡༩༩༨ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༧ ཉིན་བར་གཞུང་གི་བྱས་ཉེས་ལ་གཞུང་འབྲེལ་འགྱོད་བཤགས་དང་དགོངས་སེལ་ཞུས་མི་འདུག  ༡༩༩༨ ལོར་འགྱོད་བཤག་དང་དགོངས་སེལ་ཞུས་པ་མ་ཟད་གཞུང་དང་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཟང་དུ་གཏོང་ཐབས་སུ་དམིགས་བསལ་སྲིད་ཇུས་མང་པོ་ཞིག་བཟ

ུང་འདུག

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༠ ཡན་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ན། ས་ཆ་གང་ཡག་ཡག་དང་གང་སྐྱིད་སྐྱིད་རྣམས་མི་རིགས་དཀར་པོས་བཟུང་བ་འདྲ་ཞིག་དང་། གདོད་མའི་མི་རིགས་གནས་ས་མང་ཆེ་བ་ས་བབས་དང་འགྲིམས་འགྲུལ། ཆ་རྐྱེན་སོགས་སྒོ་ཀུན་ནས་མི་བཟང་ས་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག

འོན་ཀྱང་དེང་སྐབས་ནི། ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་གི་མཛད་སྒོ་ཁག་གི་ཐོག་མར། གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་གུས་འདུད་དང་ས་འདིར་གནས་ཆགས་བཅུག་པར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞེས་ཞུ་བར་མ་ཟད། འཁྲབ་སྟོན་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ཐོག་མར་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཚོར་འཁྲབ་བཅུག་གི་འདུག ང་བོད་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་གིས་མི་རིགས་ཆེན་པོས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་དེ་འདྲའི་གཙིགས་ཆེན་བྱེད་པ་མཐོང་སྐབས། ཡིད་སྨོན་གྱི་འདུག་སྟེ། འདི་གའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཚོས། དེ་ནི་ཡིན་ཤག་ཤག་ཏུ་བརྩི་བ་མ་གཏོགས་དམིགས་བསལ་གྱིས་དགའ་ཚོར་བྱེད་ཀི་མི་འདུག འདི་ཡན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་གང་ཤེས་ཞུས་ཁུལ་ཡིན།

༣༽  ཡུལ་འདིའི་གདོད་མའི་མི་ཚོས་ ༡༩༦༠ རེ་གྲངས་ནས་ནུས་པ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ཏེ༌རང་ས་རང་བདག་དགོས་པའི་འཐབ་རྩོད་བྱས་བྱས་པའི་མཐར། ༡༩༧༦ ལོར་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དང་སྲིད་གཞུང་དབར་གདོད་མའི་མི་རིགས་མངའ་ཁུལ་ཞིག་ལོགས་སུ་དབྱེ་རྒྱུའི་སྐད་ཅ་གླེང་སློང་བྱུང་། ༡༩༨༢ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ ཁུལ་དེའི་ཡུལ་མི་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ས་ཁོངས་ལོགས་སུ་དབྱེ་རྒྱུར་འདོད་མོས་ཡོད་མེད་མང་མོས་འོས་བསྡུ་བྱས་པར། མི་མང་ཆེ་བས་འདོད་མོས་ཡོད་ཅེས་མོས་ཤོག་འཕངས་འདུག དེ་ནས་རང་ས་རང་བདག་གི་གྲོས་མཐུན་འཆར་གཞི་ ༡༩༩༢ ལོར་བཟོས་པ་དེར་ཁུལ་དེའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་བརྒྱ་ཆ་ ༨༥ ལྷག་གིས་མོས་མཐུན་ཐོབ་ཅིང་ ༡༩༩༣ ལོར་ནོ་ན་ཝུ་ཊིའི་རང་ས་རང་བདག་གི་གྲོས་མཐུན་ཁྲིམས་ཡིག་དེ་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པར་བརྟེན། དམིགས་བསལ་རང་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་འཛུགས་པའི་བར་བརྒལ་གྱི་དུས་ཚོད་ཤར་བ་དང་། ༡༩༩༩ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡ ཉིན་དངོས་སུ་རང་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་དེ་ལོགས་སུ་བཙུགས་ཐུབ་འདུག

འདི་བཙུགས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ན། འཐབ་རྩོད་ཧ་ལས་པའི་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་མང་པོ་བྱེད་དགོས་བྱུང་མི་འདུག་ལ། མི་སྲོག་འགྲོ་དགོས་པའི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་དེ་འདྲ་ཡང་འཕྲད་མི་འདུག གཙོ་བོ་ཁོང་ཚོས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཚོ་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ། ཤེས་ཡོན་ཅན་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་བྱས་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཨ་རི་སོགས་ལ་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱུང་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་ཁེ་ཎ་ཌའི་མི་རིགས་དཀར་པོ་མང་ཆེ་བས་ཀྱང་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་སོགས་ལ་རིམ་པས་བརྩི་བཀུར་བྱས་འདུག

ང་སྡོད་སའི་ཁྱིམ་མཚེས་དེ་ལ། རྒད་པོ་སེམས་པ་གུ་ཡངས་པོ་ཞིག་འདུག  ངས་ཁོང་ལ། ཁྱོད་ཚོར་རང་ས་རང་བདག་གང་འདྲ་ཟེ་བྱུང་བ་རེད། དཀའ་ངལ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀི་རེད་ཅེས་ལབ་དུས། རྒད་པོ་དེས། གདོང་ལ་སྙིང་ཚིམ་ཚིམ་འདྲ་བྱེད་བཞིན་དུ། ང་ཚོས་སྤྱོད་ལོག་ཤ་སྟག་བྱས་པ་ཡིན། དཔེར་ན། གཞུང་གིས་ང་ཚོར་གློག་མ་འཁྲིད་ན། ང་ཚོར་གློག་ཙམ་ཡང་མེད་ཅེས་རྙོག་དྲ་བཤད། གློག་འཁྲིད་དེ་གློག་རིན་འཕབ་སྐབས། ང་ཚོས། ང་ཚོའི་ས་ཆའི་སྒང་ལ་ཁྱོད་ཚོས་ང་ཚོར་སྐད་ཆ་ཙམ་ཡང་མ་དྲིས་པར་གློག་ཤིང་དང་གློག་སྐུད་འཐེན་པར་ས་རིན་འདི་ཙམ་ཐོབ་པ་རེད་ཅེས། གློག་རིན་ལས་ཆེ་ཙམ་གྱི་ཌོག་ལར་ཕབ་ཀི་ཡོད་ཟེར། སྤོ་བོ་དེ་ལ་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་བཤད་རྒྱུ་འདུག ད་དུང་ཡང་དེ་འདྲའི་རྙོག་དྲ་ཏོག་ཙམ་ཡོད་ས་རེད།

༤༽  ང་རང་ཧང་སངས་ཤོས་ནི། མངའ་ཁུལ་འདིའི་སྲིད་གཞུང་དེ་ ༡༩༩༩ ལོར་གསར་དུ་བཙུགས་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་འགྲོ་སྟངས་ལ་བལྟས་ན། སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ང་རང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་བཟོས་པ་འདྲ་བོ་ཞིག་འདུག  དཔེར་ན། ང་རང་ཚོའི་བཀའ་བློན་ཁྲིོ་པའི་ཚོད་ཀྱི་ཁོང་ཚོར་སྲིད་བློན་ཟེར་བ་ཞིག་འདུག་པ་དེ། གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་བདམས་ཀི་འདུག  སྲིད་བློན་དེའི་ཕྱག་རོགས་བློན་ཆེན་བདུན་འདུག་པ་དེ་ཡང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་བདམས་ཀི་འདུག གྲོས་ཚོགས་ཁོ་རང་ནི། ང་ཚོའི་ཆོལ་ཁའི་སྤྱི་འཐུས་དང་འདྲ་བོ་རེད། ངས་ཉེ་ཆར། ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་གྱི་དམངས་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ནང་། སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་མེད་པ་དེ་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཡིན་ཚུལ་མང་པོ་བྲིས་པ་ཡིན། རོགས་པ་ཚོ་དང་ཡང་རྩོད་པ་མང་པོ་བརྒྱབ་ཡིན། འཇམ་དབྱངས་ནོར་བུས་ཀྱང་དེའི་སྐོར་གཅིག་དབྱིན་ཇིའི་ནང་བྲིས་ཡོད་རེད། དུས་བབ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ལུང་རིགས་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་གླེང་སོང་དྲན། ང་འདིར་སླེབས་པ་ནི། ཏག་ཏག་དྲི་བ་དེ་ལ་ཡང་བསྐྱར་བསམ་བློ་གཏོང་དུ་བཅུག་པ་འདྲ་བོ་ཆགས་སོང་། གང་ཡིན་ཟེར་ན། ཡུལ་འདི་ལ་ཡང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་མི་འདུག གྲོས་ཚོགས་ནང་སྤྱི་འཐུས་ ༡༩ ཡོད་པ་རྣམས་གཙོ་བོ་ས་ཁུལ་སོ་སོས་བདམས་ཀི་འདུག སྤྱི་འཐུས་རེ་ཟུང་ཞིག་གི་ཡོང་སྟངས་རྙོག་དྲ་ཚ་བོ་འདུག་པས་ངས་ད་དུང་ཡག་པོ་ཞིག་མགོ་ཚོས་མ་སོང་། འོན་ཀྱང་རང་ཅག་གི་ཐད་བསྐོས་སྤྱི་འཐུས་དང་ཆོས་ལུགས་སྤྱི་འཐུས་ཟེར་བ་དང་མི་གཅིག་ལ་འོས་ཤོག་གཉིས་འཕེན་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དེ་འདྲ་རྩ་བ་ནས་མི་འདུག སྤྱི་འཐུས་སྐབས་རེའི་དུས་ཡུན་ལོ་ ༥ རེད། ལོ་རེར་ཉུང་མཐར་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གཅིག་རེ་འཚོགས་དགོས་འདུག

ངས་ཁྱོད་ཚོར་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་མེད་པ་དེ་ལ་སྐྱོན་མི་འདུག་གམ་ཞེས་མི་ཁ་ཤས་ལ་སྐད་ཆ་དྲིས་པ་ཡིན། ཚང་མས་ང་ཚོིའི་མི་འབོར་ཉུང་ཉུང་དང་ས་ཆ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡིན་པས་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་བཟོས་ན་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྙོག་དྲ་མང་རོགས་མ་གཏོགས་ཡོད་མ་རེད་ཟེར་ལབ་ཤག་ཤག་རེད། ད་དུང་མི་གཅིག་གིས། ང་ཚོའི་རིག་གཞུང་གི་སྙིང་པོ་དེ། ཡུལ་སྡེ་ཚང་མ་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་མྱོང་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། ཚང་མའི་སེམས་ནང་ཐུན་མོང་ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་དེ་བརྟན་པོ་ཞེ་དྲག་གནས་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་བཟོས་ན། ནང་ཁུལ་ཁ་བྲལ་དང་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་འཕྲོ་བརླག་ག

ཏོང་བ་རེད་ཟེར་གྱི་འདུག  དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་། ཁོ་རང་ཚོའི་ལུང་པ་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་མ་འགྲོ་དེ་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་བཙུགས་མ་བཙུགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཅང་མི་འདུག ང་རང་ཚོ་བོད་པས་ཀྱང་དེ་ཚོ་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་འདུག

ཁོ་རང་ཚོ་ལ་ཁྲིམས་ཁང་ཡང་འདུག་པ་དེས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་དང་ནག་ཉེས་ཀྱི་གྱོད་གཞི་གཉིས་ཀ་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀི་འདུག གྲོང་སྡེ་ཆེ་བ་ཚང་མའི་ནང་ཁྲིམས་ཁང་གི་ཡན་ལག་འདུག ཁྲིམས་དཔོན་དེ་ཚོས་སྐོར་སྐྱོད་བྱས་ཏེ་ཁྲིམས་ཐག་གཅད་ཀི་རེད་ཟེར།

ས་གནས་ཁྲིམས་ཁང་གི་ལས་བྱེད་ཡིན་ཟེར་མཁན་གཞོན་ནུ་ཞིག་དང་ཐུག་བྱུང་། ངས་ཁོང་ལ། ཁྱོད་ཚོའི་ས་གནས་འདི་ལ་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་བ་ཡོང་བའི་རྐྱེན་རྩ་གཙོ་བོ་ག་རེ་རེད་ཅེས་དྲིས་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་བསམ་བློ་ཙམ་ཡང་མ་བཏང་བར། ཨ་རག་རེད་ཟེར་གྱི་འདུག ཨ་རག་ཚོད་མེད་བཏུང་ནས་འཁྲུག་པ་བརྒྱབ་པ་དང་མི་བསད་པ། མེ་ཤོར་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་འདུག ཨ་རག་ཚོད་མེད་བཏུང་གི་ཡོད་པ་དེའི་ངན་ཁག་ཚང་མ་མི་རིགས་དཀར་པོ་ལ་འགེལ་ཤག་ཤག་རེད། སྤྱིར་བཏང་བོད་ནང་ལའང་བོད་པ་ཚོས་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་རྒྱ་མིའི་ཁ་གཏད་མ་ཆོག སེམས་པ་མ་སྐྱིད་པ་ཆགས་ཏེ། ཆང་རག་ཚོད་མེད་འཐུང་གི་ཡོད་རེད། འདི་ལའང་དང་པོ་མི་རིགས་དཀར་པོ་ཚོ་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་མ་ཐུབ། སེམས་མ་སྐྱིད་ནས་དེ་འདྲ་བཏུང་པ་འདྲ། ཡིན་ནའི་ཨ་རག་དང་གནམ་གཤིས་འབྲེལ་བ་འདུག  གནམ་གཤིས་གྲང་ས་ན། ཨ་རག་བཏུང་ན་དྲོད་སྐྱེ་གི་རེད། བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་གྲང་ས་མངའ་རིས་ཕྱོགས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་མང་ཆེ་བའི་མཆིན་པ་འཕྲོ་བརླག་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་དེ། གནམ་གཤིས་གྲང་བས་ཨ་རག་བཏུང་སྟེ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ཡ་སྐད་ཆ་འཕྲོས་འགྲོ་གི་འདུག  ད་དོན་དག་རང་གི་སྒང་ལ་བཤད་ཀི་ཡིན།

གང་ལྟར་མངའ་ཁུལ་གྱི་སྲིད་གཞུང་འདི་ལ། ཞིང་ཆེན་སྲིད་གཞུང་དང་འདྲ་བའི་དབང་ཆ་ཡོད་རེད་ཟེར། དེ་ཡང་བསྡུས་ན། ཁུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་སྡོད་ཁང་། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འབྱུང་ཁུངས། སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ།

སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཆོག་པའི་དབང་ཆ་འདུག དེ་མིན་དམག་དཔུང་དང་། ཁྲལ་བསྡུ། ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་དབང་ཆ་བཅས་ས་གནས་ལ་མི་འདུག རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་པའི་འབྱུང་ཁུངས་དཔེར་ན། གཏེར་ཁ་བསྔོགས་འདོན་གྱི་དབང་ཆ་ས་གནས་གཞུང་ལ་སྤྲད་འོས་ད

ང་མ་འོས་སྐོར་ལ། ད་ལྟ་རྩོད་པ་ལངས་བཞིན་པའི་སྒང་རེད། ཕར་ཙམ་ཐག་ཆོད་ས་མ་རེད། གཙོ་བོ་དེའི་ཁེ་བཟང་བགོ་བཤའ་རྒྱག་སྟངས་ལ་རྙོག་དྲ་ཞེ་དྲག་འདུག

དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐད་ནས་བཤད་ན། རང་སྐྱ་འཕེར་བ་ཞིག་མི་འདུག ལོ་ལྟར་ཁུལ་འདིའི་གཞུང་གི་འགྲོ་སོང་གི་བརྒྱ་ཆ་ ༩༥ ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་གིས་གནང་གི་འདུག དངུལ་དེ་མེད་ན། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རང་གི་ས་ཁུལ་མི་མང་ལ་ལྟ་རྟོགས་ཐུབ་ཐབས་མི་འདུག ངས་ཁུལ་འདིའི་མི་ཁ་ཤས་ལ་སྐད་ཆ་དྲིས་པ་ཡིན། གནས་ཚུལ་འདི་གང་འདྲ་ཟེ་བྱུང་བ་རེད། ལོ་ལྟར་དངུལ་མང་པོ་དེ་ཙམ་གནང་དུས་ཁེ་ཎ་ཌའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དངོས་གནས་ཁྱོད་ཚོར་དྲིན་ཆེན་པོ་རེད་འདུག་ཅེས་བཤད་དུས། ཁོང་ཚོས། ཁྲལ་ཚང་མ་ཁེ་ཎ་ཌའི་སྲིད་གཞུང་གིས་བསྡུ་བ་མ་གཏོགས་མངའ་ཁུལ་གྱི་གཞུང་ལ་བསྡུ་བའི་དབང་ཆ་མེད་དུས། ང་ཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་གཞུང་ལ་དངུལ་ག་ནས་ཡོང་གི་རེད། ད་དུང་གཏེར་ཁ་བཏོན་པའི་ཡོང་འབབ་ཚང་མ་ང་ཚོར་རག་གི་མེད་ཟེར་གྱི་འདུག  དེ་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་རེད་དེ། སྤྱིར་བཏང་ང་རང་གི་ལྟ་སྟངས་བྱས་ན། ས་ཁུལ་འདི་ཚོར་ང་ཚོ་བོད་ནང་བཞིན་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཞེ་དྲག་མི་འདུག སྣུམ་དང་གསེར་སོགས་ཀྱི་གཏེར་ཁ་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་འདོན་པར་འགྲོ་སོང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡིན་ས་རེད། ཚོང་ལས་ཀྱང་དེ་ཙམ་དར་པོ་མ་རེད། སྔོན་མ་པགས་རིགས་ཀྱི་ཚོང་ཤིན་ཏུ་དར་ཡང་། བར་ལམ་དུད་འགྲོའི་རང་དབང་དང་སྲུང་སྐྱོབས་སོགས་ཀྱི་འབོད་སྒྲ་གང་སར་ཁྱབ་དུས། པགས་ཚོང་དེ་ཡང་ཉམས་ནས་གང་མིན་ཚད་ཆགས་འདུག  གང་ལྟར། ངས་བལྟས་ན། ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་གིས་ཁོང་ཚོར་ཞེ་དྲག་ཡག་པོ་བྱས་འདུག  རྒྱ་མིས་བོད་རིགས་ལ་དེའི་བརྒྱ་ཆ་ ༥༠ ཙམ་ཞིག་བྱེད་རོགས་བྱས་ནའང་བོད་པའི་རྙོག་དྲ་དེ་ཆུང་ཆུང་ཆགས་ས་རེད།

གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་ཁ་ཤས་ཀྱིས། ཁུལ་འདིར་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བ་དང་མཉམ་དུ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ཆ་ཚང་མ་རང་གི་ལག་ཏུ་མ་ཐོབ་ན། དོན་ངོ་མའི་དབང་ཆ་མེད་པ་དང་ཆ་རེད་ཟེར།

པར་དང་པོ་དེ། རྡོ་ཡི་ཐོ་རེད། ཡུལ་འདིའི་དར་ཆའི་ངོས་ལའང་ཐོ་ཞིག་བཀོད་འདུག

པར་གཉིས་པ། འཁྱགས་མཚོའི་སྒང་ནས་འཁྱག་རོམ་ལ་བལྟ་བ་རེད།

པར་གསུམ་པ། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁོངས་ནས་བུད་མེད་ཀྱི་འདྲ་པར་ཡིན། པར་རྙིང་ཙམ་རེད། ཆས་གོས་སོགས་ལ་བལྟས་ན། བོད་བྱང་ཐང་གི་ཧོར་མོ་འདྲ་ཙམ་འདུག

༼འདིའི་རྗེས་ཀི་དུམ་བུ་རྣམས་གང་མགྱོགས་གློག་ཀླད་དུ་བཅུག་ནས་འདིར་འཇོག་ཐབས་ཞུ་གི་ཡིན། ཕྲན་གྱི་གློག་ཀླད་ལ་ནད་ཅིག་བྱུང་སྟེ་བཤག་བཅོས་བྱེད་དགོས་བྱུང་སོང་། རོགས་པའི་གློག་ཀླད་ཁོམ་དུས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀི་ཡོད། དེ་བཞིན་ལས་བྲེལ་དང་ད་ལྟའི་གནས་སའི་ཆ་ནས་མཆན་ཁག་ལ་དུས་ཐོག་ལན་འདེབས་ཐུབ་པ་དང་མ་ཐུབ་པ་ཡོང་གི་རེད། དེ་ལུགས་སེམས་ལ་འཛིན་རོགས།༽