བཀྲ་ཤིས་དོན་འགྲུབ།
བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་དགའ་ཞེན་ཡོད་པའི་བདག་གི་དྲྭ་གྲོགས་རྣམ་པ་ལགས། ཁྱེད་རང་གི་བོད་ཡིག་ཆུ་ཚད་མཐོན་པོ་མེད་ཙང་ཁྱེད་རང་བོད་ཡིག་བྲི་རྒྱུར་འཚེར་སྣང་སྐྱེ་གི་འདུག་གམ། དྲྭ་གྲོགས་ཚོས་ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་བྱས་ཤིང་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོང་དུས་ཁྱེད་རང་ལ་སུན་སྣང་སྐྱེ་གི་འདུག་གམ། འོན་ཀྱང་ངས་ནི་ཁྱེད་རང་ལ་མུ་མཐུད་ནས་སུན་སྣང་སྐྱེ་རུ་འཇུག་འདོད་འདུག་མོད། ཁྱེད་རང་བོད་ཡིག་འབྲི་བར་འཚེར་སྣང་སྐྱེ་རུ་འཇུག་འདོད་རྩ་བ་ནས་མི་འདུག་པའི་ཁར། ད་དུང་ཁྱེད་རང་བོད་ཡིག་བྲི་རྒྱུར་སྤྲོ་སྣང་སྐྱེ་རུ་འཇུག་འདོད་འདུག
མི་ཞིག་དྲང་ཐད་དུ་འགྲེང་བ་ལ་ངེས་པར་འགྱེལ་བའི་རིམ་པ་དེ་བརྒྱུད་དགོས་པ་ཁྱེད་ཀྱིས་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་དམ། ཕམ་ཁ་མང་པོ་ཁུར་བའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་རྒྱལ་ཁའི་ལམ་ལྷོང་མངོན་དུ་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་ཁྱེད་རང་ཡིད་ཆེས་ཡོད་དམ།
ངས་ཁྱེད་ལ་གཏམ་བརྒྱུད་ཅིག་བཤད། ང་ལ་གྲོགས་པོ་སེམས་བཟང་ཞིག་ཡོད། ཁོ་རང་རིག་པ་རྟུལ་བ་ལ་ཚོད་ཅིག་མེད། ཁོ་ནི་དུས་རྒྱུན་རྩོམ་ཡིག་བྲི་རྒྱུར་དགའ་མོད། ཁོས་བྲིས་པའི་ཤོ་ལོ་ཀ་གཅིག་ལ་ཆ་བཞག་ན་མ་མཐར་ཡང་བརྒྱ་ཆའི་བརྒྱད་ཅུ་ཆ་ཚང་ཡིག་ནོར་གྱིས་ཟིན་འགྲོ་བ་ཡིན། དེ་བས་ཀྱང་བློ་ཕམ་པ་ཞིག་ལ། གལ་སྲིད་དེ་རིང་ང་ཚོས་ཁོས་བྲིས་པའི་ཡིག་ནོར་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་བཅོས་པའི་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན། སང་ཉིན་ཁོས་ཚིག་དེ་ག་རང་ནོར་བ་བྲིས་ནས་ཁུར་འོང་ངེས། དེ་བས་ངས་ཀྱང་དུས་རྒྱུན་ཁོ་རང་ལ་ཡིག་རིགས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་ཐད་ལ་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་མེད་པར་བསམས་མྱོང་། བསམས་པས་མི་ཚད། ངས་འགྱོད་པ་སྐྱེ་འོས་པའི་ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱེད་མྱོང་ཡོད་པ་ནི། ངས་ཁོང་ལ་ཐེངས་གཅིག་མིན་གཉིས་མིན་རེ་བ་མེད་ཚུལ་བཤད་པ་དེ་ཡིན།
ངའི་སྐད་ཆ་དེ་དག་གིས་གྲོགས་པོ་ཁོང་ལ་ཚོར་སྣང་གང་འདྲ་ཞིག་སྦྱིན་ཡོད་མེད་ངས་ཤེས་མ་བྱུང་ཡང་། ཁོས་འཛུམ་རེ་ཕྱུང་ནས་འཇོག་པ་ལས་ཡིན་མིན་ཅི་ཡང་མི་སྨྲ། དེ་བས་ཀྱང་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ། ཁོས་རྩོམ་ཡིག་བྲི་རྒྱུ་ནམ་ཡང་མཚམས་འཇོག་བྱས་མ་སོང་། འོན་ཀྱང་ཁོའི་ཡིག་ནོར་འབྲི་བའི་ན་ཚ་དེར་ད་དུང་དྲག་སྐྱེད་གང་ཡང་བྱུང་མེད།
གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་ཁོའི་ཡིག་ནོར་གྱི་ན་ཚ་དེ་ནི་དྲག་སྐྱེད་མེད་པའི་ནད་ངན་ཞིག་རེད་བསམས་ཏེ་ང་ཚོས་ཀྱང་རེ་ཐག་བཅད་མོད། དགའ་འོས་པ་ཞིག་ལ། དཀོན་མཆོག་གི་ལེགས་སྐྱེས་སུ་བརྗོད་ཆོག་པའི་ངོ་དེབ་ཅེས་པའི་དངོས་པོ་དེ་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཐོག་མར་སྐུ་བལྟམས་སོང་ལ། རིམ་པས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་ཁག་གི་ནང་ནས་ཐོག་མར་བོད་ཡིག་བྲི་ཐུབ་པའི་སྐལ་བཟང་དེ་ཤར་བྱུང་། ཡིན་ན་ཡང་ང་ཚོ་སུ་ཡང་ངོ་དེབ་སོགས་དྲྭ་བའི་འཇིག་རྟེན་ཉུལ་བ་ཤིན་ཏུ་རྗེས་ལུས་ཡིན་མོད། གོང་དུ་བཤད་པའི་ངའི་གྲོགས་པོ་ཁོང་ནི་སྔ་མོ་ནས་དྲྭ་ཉུལ་བ་ཨང་དང་པོའི་གྲས་སུ་ཚུད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁོའི་ཡིག་ནོར་གྱིས་ཁེངས་པའི་རྩོམ་ཉོག་དེ་དག་གིས་དྲྭ་གྲོགས་མང་པོ་སུན་དུ་བཅུག་སོང་ལ། དྲྭ་གྲོགས་ཚོའི་ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་དང་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱིས་ཁོ་རང་ཡང་སུན་དུ་བཅུག་སོང་།
སུན་དུ་འཇུག་པ་ནི་ཡར་སྐྱེད་ཀྱི་གྲོགས་མཆོག་ཨང་དང་པོ་ཞིག་ཡིན་ནམ། དེ་གཏན་ནས་ཡིན་མི་སྲིད། སུན་སྣང་གིས་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་རེ་བ་རྩ་མེད་དུ་བཟོ་ཡང་སྲིད། རེད་དེ་གྲོགས་པོ་ཁོང་ལ་ཡོད་པ་ནི། སུན་སྣང་གཅིག་པུའི་ག་ལ་ཚད་དེ། ཁོའི་སེམས་ཁོང་ན་དྲྭ་གྲོགས་ཚོར་འགྲན་འཚོལ་བའི་འདུ་ཤེས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁོའི་སེམས་ཀྱི་ངོས་དང་ཟུར་མང་པོར་ངོ་ཚའི་འདུ་ཤེས་ཤིག་ཀྱང་སྦས་པའི་ཚུལ་དུ་འདུག་ལ། དེ་བས་ཀྱང་དགའ་ཞེན་དང་སྤྲོ་སྣང་ནི་ཁོའི་སེམས་ཁམས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཁྱབ་ནས་འདུག
རྒྱུ་རྐྱེན་དེའི་དབང་གིས་དྲྭ་གྲོགས་ཚོས་ཐེར་འདོན་དང་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོང་དུས་དུས་རྒྱུན་སུས་ཀྱང་མི་མཐོང་ས་ཞིག་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པ་དང་མི་འདྲ་བར། མི་མང་པོའི་མིག་མདུན་དུ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་བཀའ་བཀྱོན་བཟེད་དགོས་པ་ཡིན་པས། ཁོས་ངོ་ཚ་ཉོས་པ་བགྲངས་ཀྱིས་ག་ལ་ལང་། འོན་ཀྱང་གྲོགས་པོ་ཁོང་ནི་ངོ་ཚ་ཁོ་ནས་མགོ་བོ་ནོན་ནས་འདུག་མཁན་གྱི་གྲས་དེ་འདྲ་གཏན་ནས་མིན་སྟབས། དྲྭ་གྲོགས་ཚོར་འགྲན་འཚོལ་བའི་འདུ་ཤེས་དེ་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་རིམ་བཞིན། རྩོམ་ཡིག་བྲི་རྒྱུ་དང་དག་ཆར་དོ་སྣང་བྱས་པ་གཏིང་ཇེ་ཟབ་ཏུ་སོང་ཞིང་། ཞར་དང་ཞོར་ནས་ཁོའི་ཡིག་ནོར་འབྲི་བའི་ནད་ངན་དེར་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་འགོ་ཚུགས་སོང་བས། ཁོའི་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བའི་སྤྲོ་སྣང་དང་དགའ་ཞེན་དེ་ནི་དབྱར་དུས་ཀྱི་ཆར་ཆུའི་འགྲན་ཟླར་གྱུར་སོང་།
ད་ཆ་ཁོའི་ཡིག་ནོར་འབྲི་བའི་ནད་དེ་རྦད་དེ་དྲག་ལ་ཁད་ཡོད་དེ། དེང་སང་ཁོས་རྩོམ་ཡིག་ཡག་ཐག་ཆོད་བྲི་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁོའི་ཡིག་ནོར་བྲིས་པའི་ཚད་གཞི་ནི། བརྒྱ་ཆའི་ལྔ་ཡིན་ལབ་ཆོག རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་ངས་གོང་དུ་“འོན་ཀྱང་ངས་ནི་ཁྱེད་རང་ལ་མུ་མཐུད་ནས་སུན་སྣང་སྐྱེ་རུ་འཇུག་འདོད་འདུག་”ལབ་དགོས་བྱུང་ལ། དེ་ལྟར་ལབ་དགོས་པའི་རྒྱབ་རྟེན་གྱི་གཏན་ཚིགས་ནི་གོང་གི་གཏམ་རྒྱུད་དེ་ཡིན།
ད་དུང་ངའི་སྐད་ཆ་མཇུག་རྫོགས་མེད། དུས་རྒྱུན་ང་ཚོས་དྲྭ་གྲོགས་ཚོར་ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་བྱེད་སྐབས། དྲྭ་གྲོགས་ཁག་གཅིག་རྦད་དེ་ཉོབ་ཐག་ཆོད་ནས་བོད་ཡིག་བྲི་རྒྱུ་གཞི་ནས་མཚམས་འཇོག་མཁན་དེ་འདྲ་ཡང་ཡོང་གི་ཡོད་བཟོ་འདུག་ཅིང་། གནས་སྟངས་དེ་འདྲ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་དྲྭ་གྲོགས་ཚོས་ཀྱང་། ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་བྱ་རྒྱུ་དེ་རྩ་བ་ནས་མཚམས་འཇོག་གནང་གི་ཡོད་པའི་ཚོད་རེད།
ངས་བལྟས་ན། དེ་གཉིས་ཀྱི་ངོས་གང་ནས་བལྟས་ཀྱང་ནོར་འཁྲུལ་འབའ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་གི་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི། ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་མ་བྱས་ན་ཡིག་ནོར་འབྲི་བའི་ན་ཚར་དྲག་སྐྱེད་འབྱུང་ས་མེད་ལ། ཡི་གེ་བྲི་རྒྱུ་མཚམས་བཞག་ན་ནི་ས་བོན་རྩ་བ་ནས་ཕྱུང་ཟིན་པས་ཡར་རྒྱས་སོགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་ས་དེ་བས་ཀྱང་མེད། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ན། ངས་ནི་དེ་གཉིས་གང་ཡང་མིན་པའི་ལམ་གསུམ་པ་ཞིག་གདམ་ག་རྒྱག་འདོད་དེ། ཡིག་ནོར་འབྲི་མཁན་གྱིས་ཀྱང་ཡི་གེ་འབྲི་མཚམས་ནམ་ཡང་འཇོག་མི་ཉན་ལ། ཐེར་འདོན་བྱེད་མཁན་གྱིས་ཀྱང་ཡིག་ནོར་ཐེར་འདོན་བྱ་རྒྱུ་ནམ་ཡང་མཚམས་འཇོག་བྱེད་མི་ཉན་པ་དེ་རེད། ལམ་གསུམ་པ་འདི་གདམ་ག་རྒྱག་པར་ངེས་པར་དུ་ཚང་དགོས་པའི་ཆ་རྐྱེན་གསུམ་ཡོད་པ་དེ་ཁྱེད་ལ་ཡོད་དམ་དྲྭ་གྲོགས་ལགས།
འདི་ལྟར་བཤད་ཡོང་དུས་ཡང་ཆ་རྐྱེན་གསར་པ་གང་ཞིག་བཏོན་ཡོང་ངམ་སྙམ་ནས་ཁྱེད་ལ་འཚེར་སྣང་ཞིག་སྐྱེས་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་། དེ་ནི་གསར་པ་གང་ཡང་མིན་པར། གོང་དུ་བདག་གི་གྲོགས་པོ་ཁོང་ལ་ཡོད་པར་བཤད་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཏེ། དྲྭ་གྲོགས་ཚོར་འགྲན་འཚོལ་བའི་འདུ་ཤེས་དང་ངོ་ཚའི་གོམས་གཤིས་ཀྱང་ཅུང་ཟད་ཡོད་པའི་ཐོག བོད་ཡིག་ལ་དགའ་ཞིང་དད་པའི་སྤྲོ་བ་ཤུགས་ཆེར་ཡོད་པའི་སེམས་ཁམས་དེ་ཡིན་ལགས། ད་ནི་ཞེ་དྲགས་ཀྱིས་ཁ་གསལ་པོ་ཆགས་ཁུལ་ལགས་ན། མཐའ་དོན་གྱི་སྐད་ཆ་མདའ་འདྲ་བ་ཚིག་གསུམ་བཤད་ནས་མཚམས་བཞག་ན་གང་འདྲ་འདུག་གམ།
རེད། གོང་ཞུས་ཀྱི་སྐད་ཆ་འདི་དག་ནི་ངས་བོད་ཡིག་ལ་དགའ་ཞིང་དུང་བའི་བོད་མི་དྲྭ་གྲོགས་དག་ལ་བཤད་པ་ལས། མ་གཞི་ནས་བོད་ཡིག་ཅེས་པ་དེ་དགོས་མེད་བེད་མེད་དུ་ལྟ་མཁན་གྱི་བོད་མི་དག་ལ་བཤད་པ་རྩ་བ་ནས་མིན། རྒྱུ་མཚན་ནི། མི་དེ་དག་གི་རྩ་བའི་བསམ་བློའི་ཁྱེར་ཕྱོགས་རུལ་ཟིན་ལ། རྩ་བའི་བསམ་བློ་རུལ་བ་ནི་རྩ་བའི་སློབ་གསོ་རུལ་ཟིན་པ་ལ་ཐུག་ཡོད་པས། ཤིང་སྡོང་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན་རྦད་དེ་སྡོང་རྒན་ཆགས་ཟིན་པ་ཡིན་ཙང་། ད་ནི་དྲང་པོ་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་ན་ཧ་ལམ་སྡོང་པོ་གཅོག་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་བའི་དོན་ལས་མ་འདས་པས། ངས་ཤིང་རྒན་བཅག་ནས་ཅི་བྱེད། རྒྱུ་མཚན་དེས་ན་ངས་བསམ་བློ་དེ་འདྲ་འཆང་མཁན་གྱི་རིགས་རྣམས་ལ་བཤད་པ་མིན་ན། ཁྱེད་ཅག་ཐུགས་མི་ཁྲོ་བར་བློ་བདེ་པོའི་ངང་ལྷོད་ལྷོད་བཞུགས་ཤིག་ལབ་འདོད་བྱུང་ལགས།
ཡག་པོ་གསུང་འདུག་མི་སྣ་འདི་འདྲའི་ཁོངས་སུ་བདག་ཀྱང་ཚུད་ཡོད།
གོང་ཞུས་ཀྱི་སྐད་ཆ་འདི་དག་ནི་ངས་བོད་ཡིག་ལ་དགའ་ཞིང་དུང་བའི་བོད་མི་དྲྭ་གྲོགས་དག་ལ་བཤད་པ་ལས། མ་གཞི་ནས་བོད་ཡིག་ཅེས་པ་དེ་དགོས་མེད་བེད་མེད་དུ་ལྟ་མཁན་གྱི་བོད་མི་དག་ལ་བཤད་པ་རྩ་བ་ནས་མིན། རྒྱུ་མཚན་ནི། མི་དེ་དག་གི་རྩ་བའི་བསམ་བློའི་ཁྱེར་ཕྱོགས་རུལ་ཟིན་ལ། རྩ་བའི་བསམ་བློ་རུལ་བ་ནི་རྩ་བའི་སློབ་གསོ་རུལ་ཟིན་པ་ལ་ཐུག་ཡོད་པས། ཤིང་སྡོང་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན་རྦད་དེ་སྡོང་རྒན་ཆགས་ཟིན་པ་ཡིན་ཙང་། ད་ནི་དྲང་པོ་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་ན་ཧ་ལམ་སྡོང་པོ་གཅོག་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་བའི་དོན་ལས་མ་འདས་པས། ངས་ཤིང་རྒན་བཅག་ནས་ཅི་བྱེད།
ཁྲིད་རྒྱུན་གྱི་དག་ཆ། རྒྱུད་མང་(མངས)ལྟ་བུ། ཞེ་འདོད་ཀྱི་དག་ཆ། མགྲོན་པོ་(འགྲོན)ལྟ་བུ། གདམ་ངའི་དག་ཆ འཕྲེང་བ(ཕྲེང)ལྟ་བུ། ཆོལ་ཁའི་སྐད་སྒྲའི་དག་ཆ། མིང་མཐའི་པ་བ་ལྟ་བུ། ས་མིང་དང་མི་མིང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་དག་ཆ། ལྡི་ལི(ལྡེ་ལེ) བྱ་ཚིག་གིས་མིང་བཟོའི་དག་ཆ། བརྡུང་བརྡེག (རྡུང་རྡེག) ལྟ་བུ། བྱ་ཚིག་གི་དུས་གསུམ་སྐུལ་ཚིག་གི་དག་ཆ།
འངྲེན་བྱ་(དྲང་བྱ) ལྟ་བུ། ཡུལ་ལུང་གི་ཕལ་སྐད་ཀྱི་དག་ཆ། མཐུར་མ(ཁྱེམ་བུ)ལྟ་བུ། བརྡ་གསར་རྙིང་གི་དག་ཆ། མི་(མྱི) ལྟ་བུ། ཅི་འདྲ་ནོར་གཞི་མང་ཨང་།