གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས།
༄༅ མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནི་སྲིད་གཞུང་དང་མི་མང་གི་བླ་སྲོག་ཡིན་པ་དང་ང་ཚོ་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བ་ཚོར་ཆ་བཞག་ན་རང་བཙན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྟ་བུའི་རྩ་ཁྲིམས་བཟོ་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་མེད་ན་ཡང་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ལ་འགན་བཀུར་ནས་ད་ལྟའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་གནང་ནས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བ་དྲག་ཞན་དང་མཐོ་དམའ་ སྐྱ་སེར་དང་ཕོ་མོ་ རྒན་གཞོན་དང་དབུལ་ཕྱུག་ ལས་བྱེད་དང་མི་མང་དཀྱུས་མ་བཅས་ཚང་མས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་ཡིད་ཆེས་དང་བློ་གཏད་བརྩི་བཀུར་ཉམས་ལེན་ཞུ་དགོས་པ་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་བཞི་པ་ སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འགན་འཛིན། བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་ལྔ་པ་ ཁྲིམས་བཟོའི་དབང་འཛིན། བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་དྲུག་པ་ ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་བཅས་སྡེ་ཚན་འདི་གསུམ་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་མི་མང་གིས་འཚོ་བའི་ལས་དོན་ཡོངས་རྫོོགས་ལ་འགན་ཁུར་དགོས་པ་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་ནས་ངོ་སྤྲོད་གསལ་པོ་གནང་ཡོད་པ་ནི་ང་ཚོའི་ཁ་རྒྱུན་ལའང་སྡེ་ཚན་འདི་གསུམ་ལ་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་ ( Pillar of Democracy ) ལབ་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་དངོས་འབྲེལ་བྱས་ན་མང་གཙོ་ལ་ཀ་བ་གཅིག་ལས་མེད་པ་དེ་མི་མང་ཡིན་པ་དང་མི་མང་མེད་ན་མང་གཙོ་ནམ་ཡང་གནས་མི་ཐུབ་པ་དེ་ཡང་འདྲི་བ་གཅིག་ཡིན་པ་དང་གོང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འགན་འཛིན་དང་ ཁྲིམས་བཟོའི་དབང་འཛིན་དང་ ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་བཅས་སྡེ་ཚན་གསུམ་དེ་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་སྐྱོང་མཁན་གྱི་སྡེ་ཚན་གསུམ་ཡིན་པ་ལས་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུས་ན་དོན་དངོས་མང་གཙོའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་སམ་མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་( Democracy Theory ) དང་མཐུན་གྱི་ཡོད་མེད་ཐེ་ཚོམ་ནང་ལྷག་པ་ནས་ཟུར་གནས་མཁས་པ་ཚོའི་དཔྱད་ཡུལ་དུ་བཞག་རྒྱུ་དང་མང་གཙོའི་ཀ་བ་བཞི་པ་དེ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་དེ་ཡིན་པ་དང་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རང་དབང་ཅན་གྱི་་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ག་ཚོད་ཡོད་བཙན་བྱོལ་མི་མང་ནས་གསལ་པོ་མཁྱེན་ཐུབ་པ་དང་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་མི་མང་གི་བསམ་ཚུལ་དང་མི་མང་གི་མངོན་འདོད་མི་མང་གི་འགན་དབང་ལས་གལ་ཆེ་བ་མེད་པ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ལས་དོན་ཁག་མང་གཙོ་དང་དྲང་བདེན་འདྲ་མཉམ་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་གནས་ཡོད་མེད་ལ་མི་མང་ནས་བྱ་ར་གནང་དགོས་པ་ནི་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་བསྲ་བརྟན་དང་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པར་མི་མང་ནས་ ( watch dog ) ཁྱི་གི་རྐུ་མ་སྲུང་བ་བཞིན་དུ་གནས་དགོས་པ་དང་གལ་སྲིད་མི་མང་ནས་མང་གཙོའི་་སྒྲིག་འཛུགས་སྲུང་མ་ཐུབ་ན་ ( Sleeping Democracy ) མང་གཙོ་གཉིད་ཤོར་བ་ནང་བཞིན་ཆགས་ནས་གོང་རིམ་ནས་རང་སྣང་གང་དྲན་གྱི་ཐག་བཅད་ནས་གྲལ་རིམ་དམངས་གཙོ་ལ་ཁ་མི་ཕྱོགས་པའི་ངེས་པ་མེད་པ་དང་ཉེ་ལམ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་བའི་ནང་ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་ལ་འགན་ཁུར་ནས་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འདི་ལོའི་དབྱར་ཚོགས་དེ་རྗེས་ལོ་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་བར་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུ་བཅས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་འོག་ནས་ཕར་འགྱངས་གནང་འདུག་པ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུ་པ་དེ་དག་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཕར་འགྱངས་བྱ་རྒྱུའི་དོན་ཚན་ཞིག་ཡིན་མིན་ཐེ་ཚོམ་ནང་ལྷག་པ་ནས་བཙན་བྱོལ་མི་མང་གི་དཔྱད་གཞིའི་ཆེད་འདིར་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་དང་དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུ་པ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དོན་ཆ་ཚང་འདིར་བཀོད་ཡོད།
( བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་ རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ ཡུལ་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་སྲུང་ བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་གྱི་བཀའ་ སྒྲིག་གཞི་བཅས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ ལྷག་དོན་བོད་མིའི་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཡུལ་ཁྲིམས་དང་མི་འགལ་བ་བྱ་རྒྱུ་ཅེས་དང། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ཞེ་དགུ་པ་ སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་སུ་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ཉུང་ཚད་ ནང་གསེས་གཉིས་པ་ སྤྱི་འཐུས་ཉུང་མཐའི་གྲངས་ཚད་མ་ལོངས་པར་ཚོགས་འདུ་ཉིན་གྲངས་བདུན་ལྷག་འཕར་འགྱངས་བྱེད་དགོས་བྱུང་ན་ཚོགས་གཙོ་སྦྲེལ་པོས་ཚོགས་འདུ་འཕར་འགྱངས་ཀྱི་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཅེས་དང ། ་) ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་ལ་འགན་ཁུར་ནས་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་དུས་ཐོག་ལ་ཚོགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ན་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་གྲོས་ཆོད་ཀྱི་ལམ་ནས་ཕར་འགྱངས་བྱ་དགོས་པ་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་ངོ་མ་དེ་ཡིན་པ་ལས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཟུར་འདོན་འོག་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཕར་འགྱངས་གནང་རྒྱུ་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་བྱུང་ཡོད་མེད་དེ་ཡང་གསལ་པོ་ཤེས་མ་སོང་ལ་ཟླ་དྲུག་ལྷག་གྲོས་ཚོགས་ཕར་འགྱངས་བྱ་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་གང་གི་ནང་གསལ་ཡོད་དེ་ཡང་གསལ་པོ་ཤེས་མ་སོང་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་ནི་ང་ཚོའི་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་ག་འདྲ་ཞིག་གཏན་འབེབས་གནང་ཡང་་གནས་ཡུལ་ལུང་པའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་མ་འགལ་བ་ཞིག་དགོས་པའི་སྐོར་ཡིན་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུ་པ་ནི་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་སྐབས་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་གྲངས་ཚད་མ་ལོང་ན་ཉིན་བདུན་གཅིག་ལྷག་གྲོས་ཚོགས་འཕར་འགྱངས་བྱ་རྒྱུའི་དབང་ཚད་ཚོགས་གཙོ་སྦྲེལ་པོ་ལ་ཡོད་པའི་གོ་དོན་ཙམ་ལས་གྲོས་ཚོགས་ཟླ་དྲུག་ཕར་འགྱངས་བྱ་རྒྱུའི་དོན་ཚན་ཞིག་ལ་ནམ་ཡང་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཐུབ་མ་སོང་ན་དོན་དངོས་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་མ་ཚོགས་སྔོན་དུ་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ཉུང་མཐའི་གྲངས་ཚད་མ་ལོང་པར་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་ཚོད་དཔག་ལ་འགན་ཁུར་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཕར་འགྱངས་བྱས་པར་ངོས་འཛིན་དང་བཅས་མང་གཙོ་དང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལ་འགན་ཁུར་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་སྒྲུབ་ནས་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་བསམ་ཚུལ་གླེང་པ་འདིའི་ཀྱང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོ་དེ་དྲང་བདེན་དང་འདྲ་མཉམ་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཡུན་རིང་འཚོ་ཐུབ་པའི་སྨོན་པ་བཟང་པོའི་རྒྱན་སྟེ་རེ་ཞིག་འཇུག་བསྡུས་པའོ།
སླར་སྨྲས་པ་ བཅའ་ཁྲིམས་ནོར་བུ་མ་ནོར་ལམ་སྟོན་ལ། ཚུལ་བཞིན་ཉམས་ལེན་ཐུབ་པ་བོད་མིའི་འགན། མང་གཙོའི་འགན་དབང་བཅའ་ཁྲིམས་ལམ་སྟོན་འོག། དམངས་གཙོའི་འགན་དབང་གྲལ་རིམ་ལམ་སྟོན་འོག།
ཀོ་ལི་གྷལ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ སྤྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༨ ཉིན་རང་ཁྱིམ་དུ་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ།