རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་བོད་དོན་སྐོར་གྲོས་ཆོད་བཞག

མཁོ་སྤྲོད་པ། པེན་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལོའི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༩ ནས་ ༡༢ བར་ཉིན་བཞིའི་རིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་(PEN International)ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༧༩ པ་དེ་བཞིན་ཡུ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཨེསི་ལན་ཌིའི་(Iceland) རྒྱལ་ས་རེཀ་རྗ་བིཀ་(Reykjavik)ཏུ་འཚོགས་ཡོད་པ་དང་། ཚོགས་ཆེན་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་གྱི་ཡན་ལག་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་སྤྲོ་ཚིགས་ཆོས་གྲགས་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་གཡུ་སྒང་འོད་ཟེར་གཉིས་མཉམ་ཞུགས་དང་འབྲེལ། རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་བོད་མི་རྩོམ་པ་པོ་དང་སྒྱུ་རྩལ་པ་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཡོད་པ་རྣམས་ཀློད་གྲོལ་དང་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་མི་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུས་རང་སྲེག་ངོ་རྒོལ་བྱས་པའི་ཐད་རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བསྐྱར་ཞིབ་དང་རང་དབང་ལྡན་པའི་གསར་འགོད་པ་ས་གནས་སུ་རྟོག་ཞིབ་ཆེད་འགྲོ་བསྐྱོད་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས་པ། བོད་ནང་གི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་དང་། སྐད་ཡིག་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་གནད་དོན། ཆོས་ལུགས་སློབ་སྦྱོང་དང་ཉམས་ལེན་གྱི་རང་དབང་སོགས་འཁོད་པའི་གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་བདུན་ཅན་ཞིག་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་འཇོག་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།

རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་༧༩པའི་ཐོག་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཁག་བདུན་ཅུའི་སྐུ་ཚབ་རྩོམ་པ་པོ་མི་༡༩༦ མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་སྐམ་སའི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མི་དྲུག་ཀྱང་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་འདུའི་ཉིན་བཞིའི་རིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་ཁག་སོ་སོའི་ལས་བསྡོམས་སྙན་ཞུ་དང་དེའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན། ཚོགས་ཆུང་ཁག་བགོས་ཀྱིས་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་དང་བཙོན་འོག་གི་རྩོམ་པ་པོའི་སྐོར་སོགས་གླེང་སློང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་དང་རྒྱུན་ལས་ཁག་གཅིག་གསར་འདེམས། སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བའི་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་བཅུ་བདུན་ཐོག་ལ་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཡོད། དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་དང་། ར་ཤི་ཡ། བྱང་ཀོ་རི་ཡ། སེ་རི་ཡ། ཨེ་ཅེབ། ཧང་ག་རི་ཡ་བཅས་ཚུད་ཡོད། དེ་བཞིན་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་ཨེསི་ལན་ཌིའི་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དང་། རྒྱལ་ས་རེཀ་རྗ་བིཀ་གི་གྲོང་ཁྱེར་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱིས་སྣེ་ལེན་དང་མཚམས་འདྲིའི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད།

རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་འདི་དག་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ལ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་སྲིད་གཞུང་དང་གཞུང་ཚབ་ཁག་ལ་སྤྲོད་རྒྱུ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་གྱི་ཡན་ལག་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཁག་གི་དྲ་རྒྱ་སོགས་སུ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད། པེན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ནི་ཕྱི་ལོ་༡༩༢༡་ལོར་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་ས་ལིན་ཌོན་དུ་གསར་དུ་བཙུགས། ད་ལྟའི་ཆར་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཡན་ལག་གི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཁག་བརྒྱ་དང་ཞེ་བཞི་ཡོད་ཅིང་། ད་རེས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་རྒྱ་གར་དང་འབར་མའི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་གཉིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་ཞུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་གྱི་ཡན་ལག་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ནི་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༩ ལོར་གསར་དུ་བཙུགས་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་གྱི་ཡན་ལག་ཆགས་ཤིང་། བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ཚོགས་མི་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་དགུ་བཅུ་ལྷག་ཡོད་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་མཐུན་ཚོགས་ཤིག་ཡིན། དེང་སྐབས་རྒྱུན་ལས་སྐབས་བཞི་པ་དང་དབུས་ལས་ཁུངས་བཞུགས་སྒར་རྡ་རམ་ས་ལར་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་གྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་༧༩ པའི་ཐོག་བོད་དོན་ཆེད་བཞག་པའི་གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་ཁག་བདུན་ནི་གཤམ་གསལ།

1. རྩོམ་འབྲི་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་རྩོད་ལེན་བྱས་པ་ཙམ་ལས་གཞན་ནག་ཉེས་གང་ཡང་མེད་པར་བོད་ནང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་བོད་མི་རྩོམ་པ་པོ་སྒྲོལ་མ་སྐྱབས་དང་། བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན། མགར་རྩེ་འཇིགས་མེད། འཇང་རྩེ་དོན་ཁོ་སོགས་བོད་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་དང་། གཞས་པ། སྒྱུ་རྩལ་བ་ཡོངས་རྫོགས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པར་འཕྲལ་དུ་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས།
2. བོད་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་ཚེ་རིང་འོད་ཟེར་དང་འཇམ་དབྱངས་སྐྱིད་སོགས་ལ་ཕར་ཚུར་འགྲོ་བསྐྱོད་དང་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་ལམ་གྱི་རང་དབང་མེད་པ་དང་། ཁོང་ཚོའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་པའི་བཀག་སྡོམ་དེ་དག་འཕྲད་དུ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་དགོས།
3. བོད་མིའི་རང་སྲེག་ངོ་རྒོལ་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་ཡིན་ཐད་དྲང་བདེན་དང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་གྱི་ཐོག་ནས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། རང་དབང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགོད་པ་ཚོར་བོད་ནང་གི་ས་གནས་སུ་རྟོག་ཞིབ་ཆེད་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས།
4. བོད་མི་ཚོར་རང་གི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནི་བོད་མིའི་ཁྱད་རྟགས་ངོ་མ་དེ་ཡིན་པར་མ་ཟད། དེའི་ནང་འཛམ་གླིང་གི་རྩ་ཆེའི་གཅེས་ནོར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆ་ཚང་ལྡན་ཡོད་པ་རེད། བོད་མི་ཚོར་ཐེ་བྱུས་གང་ཡང་མེད་པར་བོད་མི་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། བེད་སྤྱོད། དེ་བཞིན་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ཆོག་པའི་རྒྱུའི་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས།
5. བོད་ནང་བོད་པའི་གྲྭ་བཙུན་རྣམས་ལ་ནང་ཆོས་སློབ་གཉེར་དང་ཉམས་ལེན་བྱེད་རྒྱུར་བཀག་འགོག་བྱས་ཡོད་པ་དེ་དག་མཚམས་འཇོག་དང་བོད་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ནི་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་དེ་བཞིན་མི་རིགས་གཞན་སོགས་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆ་ཤས་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་ལ་ཕན་ཐོགས་རྒྱ་ཆེར་བསྐྲུན་བཞིན་པའི་རིག་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།
6. བོད་ནང་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་ཁྲིམས་ཆད་དམ་དྲག་གནོན་གྱིས་འཇིགས་སྣང་མེད་པར་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་དང་། རྩོམ་འབྲི། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བསམ་བློ་ལག་ལེན་བྱེད་ཆོག་པའི་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས།
7. རྒྱལ་སྤྱིའི་མི་སེར་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སོགས་ཀྱི་གཏན་འབེབས་ཡིག་ཆ་ཁག་དང་། དེའིི་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ནང་འཇུག་དགོས།