ཁ་སང་དེ་རིང་ཞིག་ལ་འཛམ་གླིང་གི་ཕ་སྐད་ཉིན་མོ་ཡིན་ཞེས་སྒྲོག་བཞིན་འདུག དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་སོགས་མི་ཤེས་སྟབས་དྲ་ཐོག་ནས་ཐོར་རེ་བ་ཞིག་བཙལ་བ་ཡིན་ལ། དེ་ནི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཕ་སྐད་ཉིན་མོ་ཡིན་ཞེས་བསྒྲགས་པ་དེ་སྐད་དང་རིག་གནས་ཀྱི་སྣ་ཚོགས་རང་བཞིན་དང་། སྐད་མང་རིང་ལུགས་གོང་སྤེལ་དུ་གཏོང་རྒྱུར་དམིགས་ནས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་ ༡༩༩༩ ལོར་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་བ་དང་། ༢༠༠༨ ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་གྲོས་ཆོད་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག ད་དུང་འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་བརྟགས་སྐབས་ ༡༩༥༢ ལོར་བྷང་གྷལ་ཡུལ་དུ་རང་གི་སྐད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་བརྩད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡ་ང་བ་ཞིག་ཀྱང་འདུག
རྒྱལ་སྤྱིའི་ཕ་སྐད་ཉིན་མོར་བོད་མི་ཚོས་བཀྲམས་བཞིན་པའི་གཏམ་གཅིག་ནི་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་འདི་རེད། “ངས་རྒྱ་སྐད་བཤད་ཤེས་པ་ནི་ངའི་འཇོན་ཐང་དང་ཡོན་ཏན་རེད། གལ་སྲིད་ངས་མ་ཤེས་ནའང་ངོ་ཚ་དགོས་དོན་མེད། འོན་ཀྱང་གལ་སྲིད་ངས་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ན། དེ་ནི་ངའི་ཞབས་འདྲེན་ཡིན་པས་ང་རང་ངོ་ཚ་དགོས་པ་ཞིག་རེད།” ཅེས་གསུངས་པ་འདི་རེད། གསུང་འདི་ནི་ཇི་འདྲའི་ཤ་ཚ་བ་ཞིག་དང་སྙིང་ལ་ཕན་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་སྐད་གཞན་ཤེས་མི་ཤེས་ཀྱི་དགོངས་གཞི་དེ་རྩལ་དུ་བཏོན་ནས་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་ཅེས་པ་ཞོར་ནས་ཤོར་ཀྱིན་མེད་དམ་དྲན།
བོད་མི་རྣམས་ཀྱང་སྐད་གཅིག་པ་ཅན་ཞིག་མ་རེད། ང་ཚོའང་ཡུལ་སྐད་ཆེན་པོ་གསུམ་མམ་དེ་ལས་མང་བ་ཞིག་རེད། དེང་སང་བོད་སྐད་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པོ་གྲགས་ཅན་Nicolas Tournadre ཡིས་བཤད་པ་ལྟར་ན། “ངས་མི་ལོ་ ༢༠ ཡི་རིང་ལ་བོད་སྐད་ཤོད་པའི་ས་ཆ་དང་ད་ཡོད་རྩོམ་ཡིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་གཞི་འཛིན་བྱས་ན། གདོད་མའི་བོད་སྐད་ནས་གྱེས་པའི་ “ཡུལ་སྐད་” ༢༢༠ ཙམ་ཡོད་པར་འདོད་ཅིང་། དེ་དག་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལྔ་སྟེ། རྒྱ་ནག་དང་། རྒྱ་གར། འབྲུག་ཡུལ། བལ་ཡུལ། པཱ་ཀི་སི་ཐན་བཅས་ཀྱི་ནང་ཁྱབ་ཡོད་ལ། དེ་དག་ཀྱང་དཔེར་ན་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་ཡུལ་སྐད་སྡེ་ཁག་ ༢༥ ཡི་དབྱེ་བ་བགར་ཆོག” སོགས་གསུངས་ལུགས་ཝི་ཀེ་རིག་མཛོད་དུ་འཁོད་འདུག།[1] དེ་ལྟར་ན་བོད་ལ་ཕ་སྐད་མི་འདྲ་བ་ ༢༥ བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ཡོད་པ་རེད།
ལ་རྩེ་དཔེ་མཛོད་ཁང་ངམ་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པས་གོ་སྒྲིག་འོག་སྐད་ཡིག་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ ༢༠༠༩ ལོར་ནིའུ་ཡོག་ཏུ་འཚོགས་པ་དང་དེའི་འབྲས་བུ་ལ་ “དེང་གི་གོ་ལའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་”[2]ཅེས་པའི་དེབ་གཉིས་ཐོན་བྱུང་། དེབ་དེ་དག་འབྲེལ་ནས་ཤེས་པ་ནི་ད་ལྟ་ནི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་ཞིག་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་མཆེད་བཞིན་པ་དེ་རེད། ད་ལྟ་གསལ་པོ་དྲན་པ་ཞིག་ནི་སྔོན་མ་ཧང་གྷ་རིའི་སྤྱི་སྐད་ཅེས་གཙོ་འཛིན་བྱས་བྱས་པའི་མཇུག་དེ་རིང་གི་དུས་ཚོད་ལ་སླེབས་སྐབས་ཡུལ་དེའི་ཡུལ་སྐད་ཆུང་གྲས་རིགས་འཇིག་ཉེན་ཡོད་པ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འདུན་པ་སླེབས་པའི་སྐོར་དེ་རེད།
གོང་གི་གནས་ཚུལ་གཉིས་སྔོན་དུ་ཞུས་ཟིན་པའི་རྗེས་སུ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྐད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སམ་ཡང་ན་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ “བོད་སྐད་ལ་ངོས་འཛིན་”བྱེད་ཚུལ་སྐོར་འགའ་ཞིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ང་རང་ཉིད་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་སུ་སླེབས་ནས་མི་ལོ་སུམ་ཅུར་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སུ་ངས་གཞི་ནས་ལྷ་སའི་སྐད་ལ་ ཡི་གེ་ “སླ་” “བླ་” གཉིས་སྒྲ་གདངས་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་སྐོར་དོ་སྣང་བྱུང་། ཁྱེད་ཀྱིས་གཟབ་ཙམ་གསན་གནང་དང་། ཁོང་ཚོས་ སློབ་གྲྭ་བ་ཞེས་པ་ལ་ “ལབ་གྲྭ་བ་”ཞེས་པའི་སྒྲ་འདྲ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་། དེ་བཞིན་མིང་གཞིའི་ཕོ་ཡིག་ཀ་ཅ་ཏ་པ་ཙ་སོགས་ལ་མགོ་ཅན་སྐ་ལྕ་རྟ་སོགས་སྦྱར་ནའང་ད་དུང་སྒྲ་ལ་འགྱུར་བ་མེད་པ་དེའོ།། འདི་དག་ལ་ནི་ད་དུང་དབུས་པ་བ་དག་གིས་དཔྱད་འཚལ་ཞུའོ།། ང་ནི་ཕ་སྐད་ཨ་མདོ་དང་། དེ་ལས་ཀྱང་ཨ་མདོའི་རོང་སྐད་སྨྲ་བ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ལོ་ཉི་ཤུར་སོན་མ་ཐག་ནས་དབུས་སྐད་ལ་སློབ་པར་ཞུགས་ཤིང་། དབུས་སྐད་ལ་དོ་སྣང་མུ་མཐུད་དུ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན།
ད་ནི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཞུ་བར་བྱ་སྟེ། ང་ཐེངས་མང་པོར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གྲོས་ཚོགས་ལ་ཟུར་ཉན་བྱེད་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། སྐབས་དེ་དག་ཏུ་ཨ་མདོ་བས་དབུས་སྐད་ལེགས་པོར་མ་ཤོད་ཚེ་གཡས་གཡོན་ན་བཞུགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲེལ་དགོད་བྱེད་པ་མ་ཟད། ལག་པས་ཁ་བཀབ་ཅིང་གདོང་པ་སྨད་དེ་དབུས་སྐད་ཀྱི་གདངས་ལེགས་པོར་མ་ཐོན་མཁན་དེ་ལ་འཕྱ་སྨོད་ཀྱི་རྣམ་པ་སྟོན་པ་ནི་ཧ་ཅང་རྒྱུན་ལྡན་ཞིག་ཡིན། འཕྱ་སྨོད་བྱེད་པ་ཙམ་ལས་ཁོང་ཚོས་ནམ་ཡིན་ཡང་ཨ་མདོའི་སྐད་དེའང་བོད་སྐད་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་དེ་དག་ཤེས་ཐབས་དང་སློབ་ཐབས་མི་བྱེད་པ་ཡིན། གནས་ཚུལ་འདི་ཨ་མདོ་བའི་སྐད་ཙམ་ཞིག་ལའང་མིན། གཙང་སྐད་དང་སྟོད་སྐད། ཁམས་སྐད་སོགས་ཅི་རིགས་ལའང་མཐོང་ཆུང་གི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆེ་ཆུང་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཡོང་བཞིན་ཡོད། དགོངས་དག འདི་དག་ནི་ངའི་མཐོང་སྣང་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ད་ལྟ་ཁུངས་སྐྱེལ་གྱི་དཔང་རྟགས་དེ་འདྲ་ང་ལ་མེད། འོན་ཀྱང་རྣམ་པ་འདི་འདྲ་དང་སྤྱོད་ཚུལ་འདི་འདྲ་ནི་ཡིན་ཤག་ཤག་དང་ཡོད་ཤག་ཤག་གིས་བཞག་པ་ཡིན་ན་དེས་སྐད་གཅིག་ནི་ལེགས་པ་དང་གཞན་དེ་ནི་ཞན་པ་ལྟ་བུའི་སྐད་ལ་དབྱེ་འབྱེད་ཅིག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། སྐད་དབྱེ་འབྱེད་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐད་ལེགས་པར་བརྩི་བ་དེས་སྐད་ཞན་པར་བརྩི་བ་དེ་ལ་གཉའ་གནོན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་ནི་ཧ་ཅང་མ་ལེགས་པ་ཞིག་རེད་བསམས་ཀྱི་འདུག
གཞན་ཞིག་ནི་བོད་པའི་སྐད་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ད་ལྟ་གང་ཡང་མི་དྲན་མོད་ཡུལ་སྐད་གང་དང་གང་སྨྲ་མཁན་གྱི་མིའི་གྲངས་འབོར་ལ་ཚོད་དཔག་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཐུབ་ཚེ་ཡུལ་སྐད་དེ་དང་དེའི་རིན་ཐང་དང་ཁྱབ་ཚད་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་ཐུབ་ཀྱི་རེད་བསམས་སོ།།
དེས་ན་པཎ་ཆེན་སྐུ་གོང་མས་བཀའ་གནང་བའི་ “འོན་ཀྱང་གལ་སྲིད་ངས་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ན་”ཞེས་པའི་བོད་སྐད་དེ་ནི་དབུས་སྐད་དང་། དེ་ལས་ཀྱང་ལྷ་སའི་སྐད་ཙམ་ཞིག་ཡིན་དོན་མེད། དེས་ན་འུ་ཅག་གིས་ཕན་ཚུན་བར་གོ་རྟོགས་ཐུབ་པའི་རྐྱེན་དུ་ཕན་ཚུན་གྱི་སྐད་ཤེས་ཐབས་ཀྱི་འབད་བརྩོན་བྱེད་པ་དང་། ཕན་ཚུན་གྱི་སྐད་ལ་གུས་ཞབས་བྱེད་པའི་གོམས་གཤིས་འཇགས་པར་བྱེད་པ། ཕན་ཚུན་གྱི་སྐད་མ་གོ་ཚེ་དེ་ནི་སྨྲ་མཁན་དེའི་སྐྱོན་མིན་པར་ཉན་མཁན་རང་གི་སྐྱོན་དུ་བརྩི་བ་ལྟ་བུའི་གོམས་གཤིས་ཤིག་མེད་ཚེ། ང་ཚོས་ཕ་སྐད་ཉིན་མོར་སྲུང་བརྩི་བྱེད་པ་ནི་ཅི་ཡང་མིན་པར་སེམས་སོ།། སྐད་དེ་དག་གི་ནང་དུ་གོང་དུ་ཞུས་པའི་ཡུལ་སྐད་ ༢༠ རྩ་གྲངས་ཀྱང་ཚུད་དགོས་པ་ཡིན་ནོ།།
[1] “Based on my 20 years of field work throughout the Tibetan language area and on the existing literature, I estimate that there are 220 ‘Tibetan dialects’ derived from Old Tibetan and nowadays spread across 5 countries: China, India, Bhutan, Nepal and Pakistan [which] may be classed within 25 dialect groups, i.e. groups which do not allow mutual intelligibility. The notion of ‘dialect group’ is equivalent to the notion of language but does not entail any standardization. Thus if we set aside the notion of standardization, I believe it would be more appropriate to speak of 25 languages derived from Old Tibetan. This is not only a terminological issue but it gives an entirely different perception of the range of variation. When we refer to 25 languages, we make clear that we are dealing with a family comparable in size to the Romance family which has 19 groups of dialects.” https://en.wikipedia.org/wiki/Tibetic_languages#cite_note-2 ཡང་འདི་ན་འདུག་http://www.nicolas-tournadre.net/wp-content/uploads/multimedia/2008-Conjunct.pdf
[2] http://www.trace.org/publication/minority-language-todays-global-society-vols-1-and-2
ལེགས་པར་བྲིས་པར་དགའ་བས་ལེགས་གསོལ་ཞུ།
‘ཁ་སང་དེ་རིང་ཞིག་ལ་འཛམ་གླིང་གི་ཕ་སྐད་ཉིན་མོ་ཡིན་ཞེས་སྒྲོག་བཞིན་འདུག ”
སྒྲོག་དང་སྒྲོགས། བྱ་ཚིག་གཉིས་ཡོད་པ་དག་གི་གོ་དོན་སོ་སོ་ཡོད།
“རྒྱ་ནག་དང་། རྒྱ་གར། འབྲུག་ཡུལ། བལ་ཡུལ། པཱ་ཀི་སི་ཐན་བཅས་ཀྱི་ནང་ཁྱབ་ཡོད་ལ།’་བོད་ཡིག་ལ་ཞབས་ཏོག་བྱས་དང་བྱེད་པར་རྒྱ་གར་ཡིག་སྐད་ཚོགས་པས་གཟེངས་བསྟོད་དང་། བྱ་ དགའ་བྱིན་པ་ན། སྐར་མ་ལྔ་ནས་བཅུ་བར་དུ། སོ་སོའི་བསམ་ཚུལ་བཤད་པ་ན། གོང་གསལ་རྒྱལ་ཁབ་དག་གི་ས་མཚམས་ལྗོངས་རྣམས་སུ་བོད་སྔ་རབས་པའི་སྒྲ་གདངས་ལུས་ཡོད། ཅེས་བཤད།
“སླ་” “བླ་” སྐད་ཉམས་པའི་དབང་གིས་དིང་སང་དུ་མ་ཟད་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་སྔོན་དུ་སྐད་ཉམས་པར་གཟིགས་ནས། ས་སྐྱ་བ་རྗེ་བཙུན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོ། ༡༡༤༢་ནས་༡༡༨༢། ཞབས་ཀྱིས། སལ། བ ལ། འདི་དག་ཡི་གེ་གམུམ་རེ།་ཡོད་པ་ན། སལཨ། བལཨ། མགྱོགས་པར་འབོད་དགོས་གསུངས། སྔོན་འཇུག་༥་དང་མགོའི་ཡི་གེ་༣ཐོབ་སྟངས་གཅིག་པ་ཡིན། མགོར་བརྩེགས་མ་ཐུབ་པས། སྔོན་འཇུག་༥ བྱུང་། སྔོན་འཇུག་དང་། རྗེས་འཇུག་དག་ལ་དབྱངས་མེད་པའི་རྟགས་དགོས་ཀྱང་། རྟགས་མེད་པས། གསར་བུ་པ་དང་། གསར་བུ་མ་དག་ལ་གོ་རྙོག་ཡོད་པར་མཐོང་ངོ་།
་ལེགས་པར་བརྩི་བ། དེ་བཞིན་དུ། བྱེད་པར་མ་ཟད། ཅེས་དཔེ་དག་པ་ན་གསལ་ལོ།
ཡིག་ནོར་དག་ལ་ཞུས་དག་མཛོད།
སྐད་ལ་འཕྱ་སྨོད་བྱེད་མཁན་ཡོད་པ་ཤེས་མ་སོང་གལ་སྲིད་སྐད་ལ་འཕ་སྨོད་བྱེད་མཁན་ཡོད་ན་སྐད་ཡིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་གྱི་མཁས་པའི་མིང་ཁྱེར་ནས་དོན་དངོས་སོ་སོའི་ལྟོ་གོས་གཏམ་གསུམ་ཚོལ་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཁག་ཡིན་སྲིད་དེ་མིན་སྐད་ལ་འཕྱ་སྨོད་བྱེད་མཁན་མི་དམངས་ཁྲོད་ནམ་ཡང་མེད་པ་ཐག་བཅོད་ཐུབ་།
ཀླ་ གླ་ བླ་ རླ་ སླ་རྣམས་སྒྲ་གདངས་གཅིག་ཏུ་འགྲོ་ཐུབ། སློབ་གྲྭ་བ་ནི་དག་ཀྱང་། ལབ་གྲྭ་བ་ནི་མ་དག་པ་མ་ཟད། སླབ་གྲྭ་བ་ལབ་ན་ཡང་མ་དག་པའོ།།
རྒན་འཇམ་དཔལ་ཕེབས་ནས་དག་ཆའི་སྐོར་གསུངས་བཟང་ཐལ། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། གཞུང་པས་ཅི་གསུངས་པ་དེ་གསལ་པོ་ཞིག་མ་གོ ཀརྡོ་པས་གསུངས་པ་བཟང་བྱུང་། ངའི་ཡུལ་སྐད་ལ་ སླ་ ལྷ་གཉིས་སྒྲ་མཚུངས། ཀླ་དང་སླ་གཉིས་ནི་སྒྲ་མི་མཚུངས་སོ༎
༼དེང་སང་བོད་སྐད་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པོ་གྲགས་ཅན་Nicolas Tournadre ཡིས་བཤད་པ་ལྟར་ན། “ངས་མི་ལོ་ ༢༠ ཡི་རིང་ལ་བོད་སྐད་ཤོད་པའི་ས་ཆ་དང་ད་ཡོད་རྩོམ་ཡིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་གཞི་འཛིན་བྱས་ན། གདོད་མའི་བོད་སྐད་ནས་གྱེས་པའི་ “ཡུལ་སྐད་” ༢༢༠ ཙམ་ཡོད་པར་འདོད་ཅིང་། དེ་དག་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལྔ་སྟེ། རྒྱ་ནག་དང་། རྒྱ་གར། འབྲུག་ཡུལ། བལ་ཡུལ། པཱ་ཀི་སི་ཐན་བཅས་ཀྱི་ནང་ཁྱབ་ཡོད་ལ། དེ་དག་ཀྱང་དཔེར་ན་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་ཡུལ་སྐད་སྡེ་ཁག་ ༢༥ ཡི་དབྱེ་བ་བགར་ཆོག”༽
འདིར་བཤད་པའི་་་གདོད་མའི་བོད་སྐད་་་ཅེས་པ་དེ་ནི་་་ཁྱབ་ཚད་ཆེ་བའི་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་ཆེས་བརྡ་རྙིང་གི་སྙིང་པོ་ཅན་དེ་ལ་གོ་དགོས་པ་ཡིན་ནམ།
བོན་པོ་ལགས། དེ་ཡིན་མིན་མི་ཤེས། Old Tibetan ཞེས་པ་བསྒྱུར་པ་ཡིན་ལགས།
སླེ་པོ་འཁྱེར་ནས་ལྷ་སའི་ལྷ་དེ་སླུ་རུ་འགྲོ ཀླད་པ་སླ་པོ་མ་བྱེད། ལ་སྒྲ་གདངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་རེར་དགོས། དཔྱད་པར་འཚལ།
སླེ་པོ་འཁྱེར་ནས་ལྷ་སའི་ལྷ་དེ་སླུ་རུ་འགྲོ སྒྲ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད། ཀླད་པ་སླ་པོ་མ་བྱེད། ལ་སྒྲ་གདངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་མེད། དཔྱད་པར་འཚལ།
ལྷ་སའི་ཡུལ་སྐད་དེ། ཡུལ་སྐད་ཕྱུག་ཤོས་ཡིན་ན་ཡང་། སུམ་རྟགས་དང་མི་མཐུན་པ་མང་ཤོས་ཤིག་ཀྱང་རེད།
དཔེར་ན། ང་ ལས་ཀ་ བྱེད་ལ་ འགྲོ ལ། ང་ ལས་ཀ་ བྱེད་གག་ འགྲོ ཞེས་པའི་གག་འདི སུ་ར་རུ་དུ་ན་ཏུའི་ལ་དོན་བདུན་གྱི་སྟེང་དུ། ལ་དོན་བརྒྱད་པ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད།
ཀརྡོ་ལགས། དེ་ག་རང་ཞུ་གི་ཡོད།
ངའི་ཕ་སྐད་དུ། སླེ་པོ་འཁྱེར་ནས་ལྷ་སའི་ལྷ་དེ་སླུ་རུ་འགྲོ སྒྲ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་མེད།
ཀླད་པ་སླ་པོ་མ་བྱེད། ཅེས་པ་ལ་སྒྲ་གདངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད།
ད་དུང་སྒྲ་གདངས་ཀྱི་སྐོར་ནས་དབུས་པ་ལ་ཁྱད་མེད་ཅིང་ཨ་མདོའི་སྒྲ་ལ་ཁྱད་ཡོད་པའི་རིགས་འགའ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ།
འགྲོ་དང་སྒྲོ་
འདྲ་དང་སྒྲ་
འགའ་དང་དགའ
འགྱུར་དང་སྒྱུར
མདའ་དང་རྡ་
མདོ་དང་རྡོ་
མགོ་དང་སྒོ་ལ་སོགས་པའོ༎ ཨ་མདོ་བས་དབྱངས་ཀྱི་གི་གུ་དང་ཞབས་ཀྱུའི་སྒྲ་གདངས་ལེགས་པར་མ་ཐོན་པའི་དབང་གིས་དག་ཆ་ནོར་བ་ཇི་སྙེད་ཅིག་འབྱུང་བ་ཇི་བཞིན། དབུས་པས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དངོས་སུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་བྱ་ཚིག་དཔེར་ན་འགྱུར་དང་བསྒྱུར་ལྟ་བུའི་འཇུག་ཡུལ་ནོར་ནས་དག་ཆ་ནོར་བའང་ཇི་སྙེད་ཅིག་འབྱུང་བཞིན་པ་ལའང་དོ་སྣང་བྱུང་། བྱ་ཚིག་གི་རིགས་འདི་ཡང་དབུས་པའི་ཡུལ་སྐད་དུ་ཅུང་ཉམས་བཞིན་པ་མིན་ནམ་དྲན་མོད་ཁ་ཚོན་ཆོད་མི་བཏུབ་པོ༎
ཨ་མདོ་བས་ར་བཏགས་ཅན་གྱི་མིང་གཞིའི་ཡི་གེ་ཀ་ཁ་ག་ཡི་སྒྲ་མང་པོ་ཞིག་ཡ་བཏགས་ཅན་གྱི་སྒྲར་ཀློག་པ་དཔེར་ན་གྲི་ལ་གྱི་དང་ཁྲག་ལ་ཁྱག་ལྟ་བུའོ༎ དེ་བས་དབུས་པ་འགའ་ཡིས་འགྲོ་ཞེས་པའི་ཨ་མདོའི་སྒྲ་དེ་ལ་ཡང་འཕྱ་མོད་འོན་ཀྱང་ཨ་མདོ་བ་རང་གི་སྒྲ་གདངས་སུ་ འགྱུར་དང་བསྒྱུར་ལ་ཁྱད་ཡོད་པ་ཇི་བཞིན་ཡིན་པས་སྒྲ་གཅིག་པ་རང་མིན་ནོ༎
ལར་ནས་སྒྲའི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ་བཤད་ན། དབུས་པས་དབྱངས་དང་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུའི་སྒྲ་བཏོན་པ་ལེགས་མོད། ཁམས་སམ་ཡུལ་དབུས་མ་ཡིན་པའི་ཕ་སྐད་ལ་སྔོན་འཇུག་དང་རྗེས་འཇུག འདོགས་ཅན་སོགས་ཀྱི་སྒྲ་ལེགས་པར་ཐོན་པ་འདུག་གོ།
ད་དུང་འདི་ཡང་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། བྱ་ཚིག་དཔེར་ན་ གྲགས་དང་བསྒྲགས་ལྟ་བུ་ལ་ཨ་མདོའི་ཁ་སྐད་དུ་གདངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཐོན་སྟབས། བོད་དོན་བསྒྲགས་སོང་། ལྟ་བུ་ལ་བསྒྲགས་ཁོ་ནའི་སྒྲ་གདངས་ཀྱིས་བྱེད་འབྲེལ་ལས་ཚིག་ཡིན་པ་སྟོན་མོད། དབུས་པས་དེ་ནི་གྲགས་ཞེས་པ་དང་ཁྱད་འབྱེད་མི་ཐུབ་པའི་ཉེར་ལེན་གྱིས། བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་སོང་། ཞེས་ བྱས་ ཞེས་པ་ཞིག་བསྣན་དགོས་བྱུང་བ་རེད་བསམས་སོ༎
ངའི་ཡུལ་སྐད་སྲོག་ལ། ཧྲོག་ཟེར།
ཡིན་ན་ཡང་།
བཤན་པས་ ར་ལུག་གི་ སྲོག་ བཅད་པ་ རེད།
དེའི་ཚབ་ལ།
བཤན་པས་ ར་ལུག་གི་ ཧྲོག་ བཅད་པ་ རེད།
ལབ་པ་ཡིན་ན། སྲོག་དང་ཧྲོག་གཉིས་མིང་གི་རྣམས་གྲངས་སུ་གྱུར་ནས་སྤྱི་སྐད་ལ་ཅང་མི་གནོད།
ཡིན་ན་ཡང་ཚིག་མཐར་ཡིན་དང་། ཡོད། རེད་དང་། འདུག་རྣམས་སྔར་གྱི་མཁས་པས་གང་གསུངས་ཟིན་མིན་ལ་ལྟོས་པར་གཅིག་མཚུངས་སུ་སྒྲིག་ལམ་ཞིག་བྱུང་ན། ཡུལ་སྐད་སོ་སོར་ཡོད་པའི་ཐོག་ལ། སྤྱི་སྐད་ཅིག་གསར་དུ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་འགྲོ་བ་རེད།
དེས་ན།
མདང་ ང་ ཕྱིན་པ་ ཡིན།
དེ་རིང་ ང་ འགྲོ་བགྱིད་ ཡོད།
སང་ཉིན་ ང་ འགྲོ་བགྱི་ ཡིན།
མདང་ ཁྱོད་ ཕྱིན་པ་ རེད།
དེ་རིང་ ཁྱོད་ འགྲོ་བགྱིད་ འདུག
སང་ཉིན་ ཁྱོད་རང་ འགྲོ་བགྱི་ རེད།
མདང་ ཁོ་ ཕྱིན་པ་ རེད།
དེ་རིང་ ཁོ་ འགྲོ་བགྱིད་ འདུག
སང་ཉིན་ ཁོ་ འགྲོ་བགྱི་ རེད།
ང་ཡིན། ཁྱོད་རེད། ཁོ་རེད། འདི་རེད། དེ་རེད། ང་ལ་ཡོད། ཁྱོད་ལ་འདུག ཁོ་ལ་འདུག འདི་ལ་འདུག དེ་ལ་འདུག ཅེས་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་བྱུང་ན་སྙམ་པ་རེད།
བརྡ་སྤྲོད་གཞུང་ལུགས་རིག་པས་དཔྱད་པའི་ཁྲོད་།
མཁས་བརྒྱ་མཐུན་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་གང་ན་ཡོད་།
རང་རང་བློ་ཡིའི་ཐག་གཅོད་རང་ཉིད་བདེན་།
མཁས་མིང་གྲགས་ནས་གཞན་མགོ་བསྐོར་མཁན་མང་།
གླེང་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། སྤྱིར་ན་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་ལེགས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་ཡིན་མཆི་ཡང་། བོད་ལྟ་བུའི་མི་རིགས་གཅིག་ལ་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་པ་དེས་ནི་སྐད་ཡིག་གཉིས་བར་གྱི་ཁ་ཐག་ཇེ་རིང་དུ་བཏང་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་ལ་སྐད་ཡིག་གཅིག་གྱུར་གྱི་སྤྱི་སྐད་ཅིག་འབྱུང་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པའི་འགོག་རྐྱེན་གཙོ་བོ་གཅིག་འདི་ལ་ཐུག་ཡོད་པར་སྙམ།
ཆུང་དུས་གོ་བའི་གཏམ་དཔེ་ཅིག་ལ། བླ་མ་རེར་ལ་ཆོས་ལུགས་རེར། ལུང་པ་རེར་ལ་སྐད་ལུགས་རེར། དེ་ཡིན་ཙ་ན་ངའི་སྐད་ལུགས་ལ་འཕྱྭ་མི་དགོས། ཟེར་སྲོལ་ཡོད།
གྲངས་མང་སྐད་ཡིག་མི་རིགས་འཚོ་བའི་སྲོག་།
གྲངས་མང་སྐད་ཡིག་མི་རིགས་མཐུན་པའི་སྲོག་།
གྲངས་མང་སྐད་ཡིག་མི་རིགས་སྐྱོང་བའི་སྲོག་།
གྲངས་མང་སྐད་ཡིག་མི་རིགས་ལས་དབང་སྲོག་།
གླེང་གཞི་གནད་འགའ་ཅན་རེད།
ཧ་ཅང་གནད་འགག་རེད།
མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་བཙན་བྱོལ་གྱི་སྐད་ཐེབས་ཆག་འདི་བོད་པའི་སྤྱི་སྐད་ཡིན་ཤག་འདྲ་བྱེད་གི
དོན་དངོས་སུ་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ཡོད་པ་ལྟར་བྱས་ན།
ལྷ་སའི་སྐད་བཤད་མཁན་ས་ཡ་གཅིག་དང་ཕྱེད
ཁམས་སྐད་བཤད་མཁན་ས་ཡ་གཅིག་དང་ཕྱེད
ཨམ་སྐད་བཤད་མཁན་ས་ཡ་གསུམ་ཙམ་འདུག་པར་བཤད
ཕ་ཡུལ་ཕ་སྐད་ཕ་མའི་རྒྱུད་འཛིན་སྐད་།
གཞན་སྐད་སྦྱངས་ནས་རང་གི་འཚོ་བ་སྲུང་།
དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་མི་རིགས་ས་མཚམས་འགལ་།
གྲངས་མང་སྐད་ཀྱིས་མི་རྣམས་ཟས་གོས་སྦྱིན་།
བོད་པར་སྤྱི་སྐད་ཅིག་དགོས་ན། བཙན་བྱོལ་བའི་སྐད་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་རེད། བོད་མི་བཙན་བྱོལ་སྐད་འདི་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ལོ་མང་པོའི་རིང་ལ་མཉམ་ཟ་མཉམ་ཐུང་བྱས་ནས་རང་བཞིན་གྱིས་སྤྱི་སྐད་གཅིག་སྐད་གཅིག་ཏུ་གྲུབ་པ་རེད། དེ་མིན་མགོ་འཁྲེགས་པོ་བྱས་ནས་བསྡད་ན་རྗེས་ལུས་སུ་སོང་བ་ལོ་མང་པོའི་རྗེས་ལ་མཐོང་འོངས།།
སྒྲ་གདངས་ཀྱི་སྒོ་ནས། སྐད་གཅིག་འོང་མི་ཐུབ་པ་ཐག་ཆོད། འོན་ཀྱང་སྟབས་ལེགས་པ་བཀའ་བསྟན་གསུང་འབུམ་སོགས་ཀྱི་དཔེ་ཆ་དག་ནི། བོད་ཡུལ་དུ་ཟད། ཕྱི་ཡི་རྒྱབ་ཁབ་ཏུ་ཡང་ཁྱབ་ཡོད་པས། དེ་དག་ལ་བལྟས་ཏེ། ཡི་གེ་བྲིས་དག་པོ་དགོས་གལ་ཆེ་བར་གཟིགས་ཏེ། རྣམ་དཔྱོད་མཆོག་གྱུར། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས། ངོ་མ་ལ་དངོས་མ། ཞེས་བྲིས་པ་མང་དུ་མཐོང་ངོ་།
སྐད་བརྡ་འཕྲོད་ན་སྨྲ་ཤེས་དོན་གོ་བ་མིའི་ཚན་ཉིད་ཚང་།
སྐད་བརྡ་མ་འཕྲོད་གླེན་ཞིང་ལྐུག་པ་དུད་འགྲོ་འོ་།
ཀུན་དང་མཐུན་ན་ལྟ་བ་རེད་།
ཁ་ཁར་དགྱེས་ན་སྤྱོད་པ་རེད་།
གང་བསམ་བཤོད་རྒྱུ་རང་དབང་རེད་།
ངེ་ཚ་སྐྱིད་སྡུག་མི་ལ་དགོས་།
ཕྲན་གྱི་བསམ་ཚུལ་རྩོམ་ཡིག་འདི་ལ་མཆན་བུ་འདེབས་མཁན་རྣམས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། དེ་ནས་བོད་ཡིག་གི་གསལ་བྱེད་དང་དབྱངས། དེ་བཞིན་འདོགས་ཅན་སོགས་ལ་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་ལ་སྒྲ་གདངས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་འདུག་ཅེས་པ་ནི་སྒྲ་གདངས་གཅིག་གྱུར་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྩོན་པ་ཞིག་མིན་ལགས། ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཡུལ་སྐད་གཞན་ལ་གཟབ་ནན་གྱིས་ཉན་ཏེ་སློབ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་ཞུ་བའི་འབད་བརྩོན་ཞིག་ཡིན་ལགས། ཀརྡོ་པས་རང་གི་ཡུལ་སྐད་ལ་ སྲོག་ལ་ ཧྲོག་ཅེས་འདོན་པར་བཤད་པ་དེའང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོས་རང་གི་ཤེས་བྱ་རྒྱ་སྐྱེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ཡུལ་སྐད་གཞན་གོ་རྒྱུ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་རེད།
སྤྱིར་ སྲ་ ཡི་གེ་འདི་ལ་ཡུལ་སྐད་རྣམས་སྒྲ་འབྱིན་སྟངས་མི་འདྲ་བ་འདུག སྲོག་ལ་ཧྲོག་ཟེར་མཁན་ཨ་མདོའི་ཡུལ་སྐད་མང་ཆེ་བ་ལ་དེ་འདྲ་རེད། འོན་ཀྱང་ཀྲོག་ཟེར་བའང་མཆིས། ལྷ་ས་བ་ཚོས་ཀྱང་སྲ་ལ་ཀྲ་ཡི་སྒྲ་འབྱིན་པ་ལྟ་བུ་རེད། ལྷ་ས་བ་ཚོར་དབྱངས་བཞིའི་སྒྲའི་འཇུག་པ་ཧ་ཅང་ལེགས། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་བཞེངས་ལ་བཞངས་ཟེར། འཕུར་ལ་འཕིར་ཟེར་བ་སོགས་ཡ་མཚན་པ་འགའ་ཡང་མཆིས་སོ༎
དེ་ནས་རྒན་ལ་དྭགས་པ་ལ་འདྲི་རྒྱུར། ལ་དྭགས་པས་ནོ་ནོ་ཟེར་བ་དེ་ཅི་རེད།
ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
དགེ་རབ་ལེགས་ལ། ལ་དྭགས་པས་མི་ཚང་ཆེ་བའི་བུ་རྒན་པ་ལ་ཀ་ག་དང་། བུ་གཞོན་པ་ལ་ནོ་ནོ། ཟེར། འདི་གཉིས་བོད་སྐད་ཡིན་མིན་ཐེ་ཚོམ། ཞས་ཀེ་བོད་ཨིན་ཚིག་མཛོད་ན། ནོ་ནོ། ཡོད་ཅིང་དོན་དག་ཀྱང་ལེགསཔར་བྲིས། ཀ་ག་ཞེས་པ་ཚིག་མཛོད་དེརམེད།་ བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ན། ནོ་ནོ་བཀོད་ཅིང། ཇོ་ལགས་སམ་ཨ་ཇོ། གོ་ལོག་ནས་བྲིས། ཞས་ཀེའི་ཚིག་མཛོད་དམ། དཱས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་གང་རུང་ལས་བླངས་པ་ཡིན་ནམ། བོད་སྐད་དུ་ཡོད་པ་ཡིན་མ་ཤེས་སོ།
བསམ་བློ་ཡག་པོ་བཏང་ནས་དངོས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་པར་བརྟག་ན། ཡི་གེའི་དག་ཆ་ཟེར་བ་འདི་ནི་རྗེས་སུ་རང་བཟོ་དང་རྟོག་བཟོ་བྱས་པ་རྐྱང་རྐྱང་ཡིན་ས་རེད། དུས་ཕྱིས་ཀྱི་དག་ཆ་ཟེར་འདིས་སྔ་རབས་ཀྱི་ལུང་པའི་ཁ་སྐད་ལ་གོ་རྒྱུ་ཚད་ལྡན་ཡོད་པ་ཁག་གོ་རྒྱུ་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་བཟོས་བཞག་པ་ཧ་ཅང་མང་། དག་ཆ་ཟེར་བ་འདི་བེད་སྤྱོད་ས་དང་མི་སྤྱོད་ས་གཉིས་དགོས་པར་སེམས། བརྡ་རྙིང་དང་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་གོ་དོན་རིན་ཆེན་ནོར་བུ་འདྲ་བ་དེ་རྣམས། དག་ཆ་ཟེར་བ་འདིས་འཛེམ་གཟོན་མེད་པར་དམར་གསོད་དངོས་སུ་གཏོང་བཞིན་འདུག་པས་ཚང་མས་ཐུགས་ཟབ་གནོངས་རོགས། དིས་ཕྱིས་ཀྱི་དག་ཆ་ཟེར་བ་འདིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་རྙིང་པའི་གོ་དོན་ཁག་ལ་གནོད་བསྐྱལ་བ་ཚད་ལས་འདས་སོ། །
རྒན་འཇམ་དཔལ་མཆོག་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། ངས་ཚིག་མཛོད་ལ་ལྟ་རྒྱུ་མ་བྱུང་བར་ཐད་ཀར་ཉིད་ལ་དྲིས་པ་ཡིན། ཉེ་ཆར་ངས་མི་དབང་རྟོགས་བརྗོད་བཀླགས་སྐབས་་ “ནོ་ནོ་ཤཱཀྱ་”སོགས་འདུག་སྟབས་དྲིས་པ་ཡིན། ད་གོ་བྱུང་།
འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་འམ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་བཀའ་འགྱུར་ལྟ་བུའི་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཡིག་གེའི་དག་ཆ་འདི་རེད་ཟེར་བ་ཡོད་པ་ངས་མ་མཐོང་ཡང་མཁས་པའི་མིང་འཛིན་མཁན་ཚོའི་རང་ལྟ་གཙོ་བོར་ཉར་ནས་བོད་ཡིག་ལ་བརྡ་སྤྲོད་དང་ཚིག་རྒྱན་སོགས་ཞི་བའི་མི་དམངས་མགོ་བོ་འཐོམ་ནས་རང་ཀྱ་འཕེར་བའི་ཡིག་གེ་འབྲི་མི་ཐུབ་པ་ནསགཞན་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ནས་དུས་འདའ་བ་འདིའི་བོད་མི་མང་ཡིག་རྨོངས་བཟོས་པ་ལས་དོན་དངོས་ཐོག་དག་ཆ་གལ་ཆེན་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ནམ་ཡང་ཞུ་གི་མེད་ན་།
སླར་སྨྲས་པ་ ཀྱོག་ཀྱོག་ཡིག་གེ་ཞུ་ལྟར་ཁྱོག་རྒྱུར་ཀྱང་དོན་རྩ་མདའ་ལས་དྲོང་པ་དེ་ཚང་།
ནོར་བཅོས་ (དེ་ལ་ཚང་འདི་དེ་རུ་ཚང་།)
རང་དོན་སྒྲུབ་ཆེད་མཁས་པའི་མིང་འཛིན་ཚོས་།
རང་རྩོམ་གསར་སྟོད་རང་མིང་གྲགས་པའི་ཕྱིར་།
སྔོན་མེད་བརྡ་སྤྲོད་གསར་གཏོད་རང་མཁེའི་ཆེད་།
རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་རྒྱུད་ནས་རང་མིང་གྲགས་།
བོད་མིའི་ལས་དབང་མཁས་རྫུན་འོག་ཏུ་ཚུད་།
བོད་འབངས་ཡིག་རྨོངས་དག་ཡིག་རྒྱུད་ནས་བཟོས་།
བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་བོད་མིའི་ཉམས་དུ་བཅུག་།
བོད་འབངས་བསོད་ནམསརི་མགོའི་དར་ལྕོག་འདྲ་།
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ལགས་ལ་ཆེད་ཞུ། ཉིད་ཀྱིས་འདི་ལ་མཆན་མང་པོ་ཞིག་བཀྱོན་པ་དེ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། འོན་ཀྱང་ཉིད་ཀྱིས་གསུངས་པའི་ཚིག་བཅད་ལྷུག་གཉིས་ཀའི་ཁྲོད་དུ་ “མཁས་རྫུན་”ཞེས་མིང་མ་སྨྲོས་པར་གཞན་ལ་འཕྱ་སྨོད་ཅིག་ཐོན་ཡོང་གི་འདུག དེ་དག་མཐོང་མ་ཐག་ནས་དེའི་དོན་ཅི་ཡིན་ཧ་གོ་མ་སོང་ཞུས་པ་ཡིན། ད་ནི་དེ་རིགས་ལ་ཁུངས་ལུང་མ་བཀོད་ཕྱིན་དེ་ནི་འཆལ་གཏམ་རང་དུ་ངོས་འཛིན་པ་ལས་ཐབས་ཅི། གལ་སྲིད་ང་ལ་དམིགས་པ་ཡིན་ན་ ངས་ནི་མཁས་པའི་གྲལ་དུ་འཚངས་མ་མྱོང་ལ། མི་ཤེས་ཤེས་མདོག་དང་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མདོག་གང་ལྟར་བཅོས་མའམ་རྫུན་མའི་རྣམ་པ་བཟུང་མ་མྱོང་། འདི་གསལ་བཤད་དུ་ཕུལ་བ་ཡིན་ལགས། གཞན་ལ་ནི་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུའོ༎
འདིར་ཕྲན་གྱི་ངོ་དེབ་ཏུ་རིག་འབྱུང་དོན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་མཆན་ཞིག་བཏབ་པ་བཤུས་ཏེ་བཀོད་ཡོད།
______________________
དང་པོ།
Benedict Anderson ལགས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་གྲགས་ཅན་ “Imagined Communities” ཟེར་བ་དེའི་ཁོངས་ཀྱི་ལེའུ་གཅིག་ནི། “Old Languages, New Models” ཟེར་བ་དེ་རེད། དེའི་ཁོངས་སུ། ཡོ་རོབ་ཀྱི་སྐད་ཡིག་མི་འདྲ་བའི་ཐོབ་དང་གོ་ས། དབང་ཐང་སོགས་གླེང་འདུག ལྷག་པར་དུ། སྤྱི་སྐད་(Standardized language) དང་ཡུལ་སྐད་(Vernacular language) སོགས་ཀྱི་དབར་ལ་བྱུང་བའི་འགྲན་རྩོད། ད་དུང་། བརྡ་སྤྲོད་དང་ཚིག་མཛོད་སོགས་བྱུང་བ་བརྟེན་ནས་སྐད་ཡིག་གི་ཐོབ་ཐང་དང་གོ་ས་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་པའི་སྐོར་སོགས་ཡིད་འཕྲོག་པ་ཞིག་གླེང་འདུག དཔེར་ན། སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད་བྱུང་བ་དེས་སྐད་ཡིག་མང་པོའི་གོ་ཐོབ་འདྲ་མཉམ་ཆགས་ཡོད་ས་རེད།
གཉིས།
ཉེ་ཆར་མི་རྒྱུད་རིག་པའི་དགེ་རྒན་ Gerald Roche ལགས་ཀྱིས་བཏོན་པའི་རེབ་གོང་གི་མ་ནི་སྐད་ཟེར་བའི་སྙན་ཐོ་དེར་གཞིགས་ན། ཁོང་གིས་བརྗོད་ན། དོར་སྐད་ལབ་ན་དེ་སྐད་དེར་མཐོང་ཆུང་དང་གུས་བརྩི་མེད་པའི་འབོད་སྟངས་ཤིག་རེད་ཟེར། ཁོང་གིས་རེབ་གོང་གི་གཉན་ཐོག་དང་ཐོ་རྒྱ། སྒོ་དམར། རྐ་གསར་སོགས་སྡེ་བ་བཞིའི་དུད་ཁྱིམ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་བ་ཡིན་ཟེར། གནས་སྟངས་འདི་ཅུང་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་མ་རེད་དམ།
གསུམ།
གཞན། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཨམ་སྐད་དང་ཁམས་སྐད་སོགས་ལ་འཕྱ་སྨོད་ཅུང་ཟད་རེ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེར་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་པོ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ནས་གཅིག་ནི། སྐད་དེ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་མཁན་གྱི་གྲངས་འབོར་དང་དེ་ནས་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྐད་(Official langauge) གང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་མེད་གཉིས་དང་འབྲེལ་བ་ཞིག་མེད་འགྲོ་དྲན། ཡིན་ན་ཡང་། བཙན་བྱོལ་དུ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྐད་དབུས་སྐད་ཡིན་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་འདྲ་ངས་མཐོང་མ་བྱུང་། ངའི་མཆན་འདི་སེམས་ལ་གང་དྲན་པ་ཞིག་འདི་རུ་བཞག་པ་ཙམ་ཡིན།
______________________
དགེ་རབ་ཁྱེད་ལ་ཞུས་པ་མིན་ལ་མཁས་རྫུན་འདི་རེད་ཟེར་ནས་མིང་སྟོན་རྒྱུ་ཡང་མེད་དེང་སྐབས་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་འདིའི་ནང་རང་མིང་གྲགས་ཐབས་སུ་མཁས་མིང་ཁྱེར་ནས་རྩོམ་ཡིག་ཁྱ་ར་ཁྱོ་རེ་བྲིས་མཁན་དང་ཡིག་གེའི་དོན་རྩ་ལས་དག་ཆ་གལ་ཆེར་འཛིན་མཁན་དྲ་ནང་དུ་ཚང་མཁན་ཚོར་ཞུ་གི་ཡོད་།
དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་མི་རིགས་ས་མཚམས་འགལ་།
དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་སྐད་ཡིག་ས་མཚམས་འགལ་།
དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་འཁོར་ཡུག་ཉམས་ཆགས་བཏང་།
དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་རང་མིང་གྲགས་མཁན་མང་།
དྲ་རྒྱའི་ཁ་དམག་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབས་མིན་།
དྲ་རྒྱའི་ཁ་དམག་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་མིན་།
དྲ་རྒྱའི་ཁ་དམག་སྤྱི་ཚོགས་འགན་འཁུར་མིན་།
དྲ་རྒྱའི་ཁ་དམག་འཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབས་མིན་།
དྲ་ནང་ཕེབས་ནས་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབས་དགོས་།
དྲ་ནང་ཕེབས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་དགོས་།
དྲ་ནང་ཕེབས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་དགོས་།
དྲ་ནང་ཕེབས་ནས་འཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབས་དགོས་།
བྱིས་པོའི་རྐུབ་ན་ཤོར་བའི་སྐྱག་དྲིལས་། མཁས་པའི་ཞལ་ནས་ཐལ་བའི་སྟུག་དྲི་ངར། རུམ་ན་རོ་དང་འདྲ་བའི་རྒན་མོ་ལས། ཁྲོམ་ན་གཤངས་བཙོང་བུ་མོས་འོག་འགྱུ་ངར། ཧཧཧཧ།