བཞག་ལྡོམ་ལྗང་ལོ།
བོད་མི་རེ་འགས་མིག་ལམ་ན་མི་ནག་པ་ཚོ་ནི་གླུ་དང་ཞབས་བྲོ་། རྩེད་མོའི་རིགས་ལ་དགའ་བ་ལས་གཞན་གང་ཡང་མི་ཤེས་པའམ་དོན་སྣང་མེད་མཁན་ཞིག་དང་། ཡང་བོད་མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་མི་ནག་ཚོ་ནི་དགེ་སྡིག་གི་དབྱེ་བ་མི་ཤེས་ཤིང་། ལེ་ལོ་ལ་དགའ་ཞིང་སྲང་ལམ་ན་ཉལ་ཐ་འཐེན་པའི་འཆམ་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། ཡིན་ན་ཡང་། འདོད་ཚུལ་དེ་དག་ནི་བོད་མི་ཚོས་དོན་དངོས་སུ་མི་རྒྱུད་ནག་པོ་རིགས་སུ་རྒྱུས་ལོན་དེ་ཙམ་མ་བྱས་པའི་ཞེན་ཆ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ངས་གཤམ་དུ་ཨ་རིའི་སྤྱི་ཚོགས་སམ་ལོ་རྒྱུས་གཞི་བཟུང་དེ་རྒྱུ་མཚན་ཁ་ཤས་བཤད་།
དང་པོ་།
སྤྱི་ལོ་1619 ལོ་ཙམ་ནས་མི་ནག་པ་ཚོ་རང་གི་་ཕ་ས་དང་རང་ཁྱིམ་ནས་སྡོད་དབང་མེད་པར་། གཡོ་རྒྱུ་དང་བཙན་དབང་ལ་དགའ་བའི་མི་རིགས་དཀར་པོ་ཚོས་སྤྱང་ཀིས་ལུག་ཁྱུ་ནས་ལུ་གུ་འཛིན་པ་བཞིན་མཐོ་སའི་གནམ་དང་། དམའ་སའི་ས་ལས་རྒྱུས་མངའ་མེད་པའི་ཡོ་རོབ་དང་ཨ་རི་སོགས་སུ་ཚོང་རྫས་བཞིན་བྲན་གཡོག་ཏུ་བཙོངས་ཤིང་། བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་དེ་འོག་ནས་མི་ནག་བ་ཕ་མས་ཁོང་ཚོའི་ཤ་ལས་ཆད་པའི་བྱིས་པ་ཚོར་བྱམས་པའི་འོ་དང་། བརྩེ་བས་བདག་སྐྱོང་བྱེད་དབང་མེད་པར་བྲན་བདག་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་ཞིང་ལས་སོགས་ཀྱིས་ཉིན་མཚན་ཕུད་ཀྱང་། བྲན་བདག་བའི་འདོད་སེམས་ལ་ཚིམ་པ་དབེན་པས་། བྲན་གཡོག་ཨ་ཕ་གཡས་སུ་བཙོངས་ཤིང་ཨ་མ་གཡོན་ནས་བཙོངས་།
ཤུལ་དུ་ལྷག་པའི་བྱིས་བ་ཚོར་ཁོང་ཚོའི་ཕ་མ་བཞིན་བྲན་གཡོག་བྱེད་དུ་འཇུག་། མདོར་ན་མི་ནག་བ་ཚོ་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་དེ་འོག་ནས་ཉིན་དང་མཚན་འཁྱོལ་དཀའ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཁོ་ནས་ལོ་ཟླ་བསྐྱལ་དགོས་བྱུང་།
གཉིས་པ་།
འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ཡིན་ན་བཟང་བོ་ལ་དྲིན་ལན་དང་ངན་པ་ལ་རྒོལ་ལན་འདེབས་པ་ནི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཡིན་པས་། བྲན་གཡོག་བ་རྣམས་ཁོང་ཚོ་དཀའ་སྡུག་དེ་ལས་གྲོལ་ཆེད་དམ་རང་དབང་དང་བདེ་སྐྱིད་ཆེད་དུ་བྲན་བདག་ལ་རིམ་བཞིན་ངོ་རྒོལ་བྱས་སྐབས་། བྲན་བདག་པ་ཚོས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ངང་ངོ་རྒོལ་བ་དག་ལ་རྟ་ལྕག་དང་།
རེ་འགའ་སྡོང་བོའི་ཡལ་གར་བཏེགས་ཏེ་བསད་པ་སོགས་ཆད་པ་སྣ་ཚོགས་བཅད་ཀྱང་། བྲན་གཡོག་རྣམས་པའི་་སྙིང་སྟོབས་ལ་ཞུམ་པ་མེད་པའི་སྒོ་ནས་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་ལ་རྟེན་ཏེ་ངོ་རྒོལ་མི་ཐུད་དུ་བྱས་བ་མ་ཟད་། མི་རྒྱུད་དཀར་པོ་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་སུ་དགའ་བོ་མི་བྱེད་མཁན་ཚོས་༼Abolitionist ༽ བྲན་གཡོག་བའི་རང་དབང་ཆེད་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་།
གསུམ་པ།
བྲན་གཡོག་བ་ཚོའོ་ཞུམ་པ་མེད་པའི་སྙིང་སྟོབས་དང་ངལ་པ་མེད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་་མཐའ་མ་ཨ་རི་ནས་༡༨༦༣ ལོ་སྲིད་འཛིན་ལིན་ཁན་༼President Lincoln ༽ ཀྱིས་བྲན་གཡོག་བ་ཡོད་ཚད་ཨ་རི་ནས་རང་དབང་ཡིན་པ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ ༼The 13th Amendmen༽ གཏན་འབེབས་བྱས་།
༡༨༧༠/༢/༣ ཉིན་མི་ནག་བ་ཚོ་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡོངས་དང་འདྲ་བར་རད་ཉིད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཕྱོགས་དང་། མི་ཚེའི་རིན་ཐང་འདོད་ཚུལ་སོགས་སུ་མཐུན་པའི་ཆབ་སྲིད་པ་གང་ཞིག་ལ་འོས་འཕེན་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་ ༼The 15th Amendment ༽ གཏན་འབེབ་བྱས་།
༡༩༦༤ ལོར་ཨ་རིའ་སྲིད་འཛིན་༼ Lyndon B. Johnson ༽ལིན་ཌིན་ཇོསིན་ཀྱིས་མི་རིགས་དཀར་ནག་མཉམ་དུ་སློབ་གྲྭ་གཅིག་ལས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མི་ཉན་པའི་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་༼ racial segregation ༽ཀྱི་ལམ་ལུགས་ངན་པ་དེ་༼Civil Right Act༽ཁྲིམས་ཐོག་ནས་མཇུག་བསྡུས་།
མི་དཀར་འབྱོར་ལྡན་པ་ཚོས་མི་ནག་བ་ཚོར་ས་ཁང་ཉོ་ཚོང་དང་ཁང་པ་གླ་བ་སོགས་བྱེད་དུ་མི་འཇུག་པའི་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱི་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་དེ་དག ། ༡༩༦༨ ལོར་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་པ་དང་། ་མི་ནག་བ་ཚོའི་ཁོང་ཚོས་ཤེས་འབྱོན་དང་གཏུན་པའི་ས་ཁང་གི་ཚོང་ར་ཉེར་བའམ་ཁང་བ་གཞན་ནས་གླ་ཆོག་པ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་གཏན་འབེབས་༼Fair Housing Act༽བྱས་།
མཐའ་སྡོམ་།
མི་ནག་བ་ཚོའི་ལས་དབང་ནི་འགྲོ་བ་མི་གཞན་དང་བསྡུར་ན་ཧ་ཅང་ལས་ངན་ཞིག་རེད་། རྒྱུ་མཚན་ནི་། ཁོང་ཚོར་རང་ས་ནས་འགྲོ་བ་མི་གཞན་དང་འདྲ་བར་བདེ་སྐྱིད་ལོངས་སུ་སྤྱོད་དབང་མེད་པར་གཞན་ཡུལ་ནས་ཁྱི་བཞིན་བྲན་བདག་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་མི་ཚེ་ཚར་བ་རེད་མོད་། འོན་ཀྱང་། ་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བསམ་ན་མི་ནག་བ་ཚོ་ལས་ངན་ནང་ནས་ལས་ཅན་གྱི་མི་རིགས་ཤིག་རེད་། རྒྱུ་མཚན་ནི་། ཁྱི་འདུ་ཤེས་ལས་མེད་པའི་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་དེ་འོག་ནས་མི་རྒྱུད་དཀར་བོ་ལྟར་་རང་དབང་དང་འདྲ་མཉམ་ལྡན་པའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་ཅིང་། ལྷག་པར་དེ་རིང་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་། མི་ནག་པའི་ནང་ན་འབྱོར་བ་ལྡན་པའི་ཚོང་བ་དང་། ཤེས་ཡོན་ལྡན་པའི་ཁྱད་ལས་བ་དང་། མིང་གྲོགས་ཡོད་པའི་སྲིད་འཛིན་ཀྱང་བྱུང་ཡོད་།
གང་ལྟར་འུ་ཅག་སྒང་བ་བོད་པས་མི་རིགས་ནག་པོའི་ལས་དབང་ལས་སླབ་བྱ་ལེན་དགོས་བ་ཞིག་ནི་དེ་རིང་གི་བདེ་སྐྱིད་དེ་ནི་། ཁ་སང་ཁོང་ཚོའི་ཕ་མེས་རྣམས་པས་དཀའ་སྡུག་གྲངས་ལས་འདས་བ་དང་། ཚེ་སྲོག་གྲངས་ལས་འདས་བ་བཏང་དེ་ཉོས་བ་ལས་བཙན་དབང་ལ་དགའ་བའི་བྲན་བདག་བ་ཚོས་བསམ་ཤེས་སམ་། བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་དེ་མི་ལེགས་བ་ཡིན་པའི་ཉེས་བ་ངོས་ལེན་བྱས་དེ་རང་དབང་སྤྲད་པ་མིན་པ་དེ་རེད་།