བཞག་ལྡོམ་ལྗང་ལོ།
ཆབ་སྲིད་ཟེར་བའི་མིང་ཚིག་ལ་སྐད་ཡིག་འདྲ་མིན་ནང་འགྲེལ་བཤད་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་གོ་སླ་བོ་བྱས་ན་འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་བར་བྱེད་པའི་རིག་ཐབས་ཞིག་རེད། དེར་རྟེན་། སྐྱེ་བོ་སུ་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་གང་དུ་གནས་སའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་། རིག་གཞུང་། ལོ་རྒྱུས་སོགས་མི་དམན་པ་ཞིག་མ་ཤེས་བ་ཡིན་ན་ཡུལ་དེའི་ཆབ་སྲིད་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཤེས་དཀའ་ཞིང་། ལྷག་པར་རང་ཉིད་དགའ་སའི་ཆབ་སྲིད་པ་དང་། དེའི་དཀྱིལ་འཁོར་ནང་གི་མི་སྣ་གལ་ཆེ་བ་ཚོའི་ལྟ་བའི་ཟུར་ཙམ་ལས་ཕུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་། མི་རིགས། རྒྱལ་སྤྱི། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་། ཁྲིམས་ལུགས། འཁོར་ཡུག་སོགས་ཀྱི་ལྟ་བ་མཐའ་འཁྱོལ་བ་ཤེས་ཀྱི་ནི་དེ་བས་ཀྱང་དཀའ་མོ་རེད། ཡོད་ཚད་རྟེན་འབྲེལ་ཡིན་པའི་གོ་ལ་འདིར་རང་གི་སེམས་ཀྱི་དགའ་ཕྱོགས་ཙམ་དང་ཤེས་བྱ་ཕྱོགས་རིས་བ་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཉིད་ལ་བདག་པའི་མང་གཙོའི་ལོངས་སྤྱོད་དང་། རང་གི་ཕྲག་ལ་འགན་འཁྲི་ཡོད་པའི་མང་གཙོའི་བདག་དབང་མཐའ་དག་ཕངས་སེམས་མེད་པར་དེའི་ཕྱོགས་སུ་གཏང་བ་ཡིན་ན། དེ་དག་ནི་རང་དང་ཉིད་ཀྱི་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་ཚོའི་ཚེ་སྲོག་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པས་རྗེས་སུ་འབྲས་བུ་དམན་པ་སྨིན་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ནས་ངག་རྒྱུན་ཞིག་བཤད་ན་ཆུ་བོའི་འགྲམ་དུ་སྐྱེས་བའི་ཤིང་སྡོང་ཞིག་གི་ཡལ་ག་རླུང་གིས་ཆུའི་སྟེང་ལ་བརྡབས་པའི་ཅལ་སྒྲར་རི་བོང་འདྲོགས་པའི་དཔེ་ཡི་རྗེས་སུ་འགྲོ་སྲིད་ཅིང་། གལ་སྲིད་རང་ཉིད་དཔེ་དེའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་མི་འདོད་ཅིང་མ་འོངས་བར་བསམ་ན་རང་ཉིད་ལ་ཡོད་པའི་རིག་རྩལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་དེ་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་པོའི་ངང་། ལྟ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ངང་། ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་ངང་བདེན་པ་བཙལ་ཏེ་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་རྟོགས་ན་རང་གི་བདེ་བ་རང་གིས་ནམ་ཡང་མི་གཞོམ་པ་ནི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཏུ་འཁུམས།
རེད་དེ་། ཨ་རིའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་མཚོན་ན་མི་རིགས་གྲངས་མང་དང་། རིག་གཞུང་སྣ་འཛོམས། དད་མོས་འདྲ་མིན་ཀྱིས་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་དུ་གྱུར་ནས་ཡུན་རིང་སོང་ཡང་། གནའ་ནས་དེ་རིང་བར་ཡུལ་དེའི་ཁྲིམས་བཟོ་མཁན་ནི་རིགས་རྒྱུད་དཀར་པོ་ཡིན་ཞིང་དབང་བསྒྱུར་མཁན་ཡང་མི་རིགས་དཀར་པོ་རེད་། དེའི་ཕྱིར་། མི་དཀར་རིགས་གཅིག་རིང་ལུགས་བ་རྣམས་པས་ཁོང་ཚོ་ནི་གཏན་དུ་དབང་བསྒྱུར་མཁན་ཡིན་ཞིང་གཞན་པ་རྣམས་ནི་ནམ་ཡང་དབང་བསྒྱུར་ཡུལ་དུ་འདོད་དེ་རིག་གཞུང་སྣ་འཛོམས་དང་མི་རིགས་ཕྱོགས་མང་ལ་རྒོལ་ཏེ་གཞན་པའི་ཤེས་ཡོན་དང་། དཔལ་འབྱོར། ཆབ་སྲིད་སོགས་ཀྱི་དབང་ཤུགས་ནམ་ཡང་མཐོ་སར་མི་འགྲོ་ཆེད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཁོན་འཛིན་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
ཅི་ཡང་མི་ཤེས་བའི་ཚོགས་(Know-Nothing party)པ་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༨༥༠ ཡར་སྔོན་ཙམ་ནས་བྱུང་ཞིང་དེ་ནི་རིགས་རུས་གཅིག་དང་། རིག་གཞུང་གཅིག ས་གནས་ཁེར་རྐྱང་རིང་ལུགས་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པས། གསར་དུ་ཡོང་བའི་གཞིས་ཆགས་ཚོ་དང་། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་པ། ཨཡེརལནཌ་མི་(Irish)སོགས་སུ་འཇིགས་སྐུལ་དང་སྡང་ཟུག་བྱས་བ་མ་ཟད་ཆོས་ཁང་མེར་བསྲེགས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆབ་དཔལ་ཀྱི་ནུས་བ་མེད་ཐབས་བྱས་བ་རེད།
ཁེ་གསུམ་(Ku Klux Klan)ཚོགས་པ་ནི་ཨ་རིའི་ནང་ཁུལ་དམག་འཁྲུག་[April 12, 1861 – May 9, 1865]མཇུག་སྒྲིལ་རྗེས་ཨ་རིའི་ལྷོ་ཕྱོགས་མངའ་སྡེ་རྣམས་ནས་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་བསྒྱུར་ཏེ་མི་ནག་ལ་རང་དབང་སྤྲད་ན་མི་མོས་བ་ཚོས་གསར་བཙུགས་བྱས་བ་ཡིན་ཞིང་། ཁོ་ཚོས་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ལྟ་བར་བརྟེན་ཏེ་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་འོག་ནས་རང་དབང་ཐོབ་པའི་མི་ནག་བ་ཚོའི་སྡོད་ཁང་དང་ཚོང་ཁང་སོགས་གཏོར་ཏེ་དྲག་སྤྱོད་བྱས་བ་མ་ཟད་མི་ནག་བ་ཤིང་སྡོང་ཡལ་གར་བཏེག་ནས་བསད། མི་ནག་ཚོས་མང་གཙོའི་བདག་དབང་ལོངས་སྤྱོད་བྱས་བ་དང་སྲིད་གཞུང་ནས་བྱ་བ་བསྒྲུབས་པ། ཐ་ན་མི་དཀར་བསམ་བློ་ཡངས་བའི་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོར་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་ཤིང་ཨ་རིའི་རྩ་ཁྲིམས་མི་དཀར་ཁོ་ནས་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆར་འདོད་པ་རེད། འཇིགས་སྐུལ་ཚོགས་པ་དེ་ནི་དུས་དང་བསྟུན་ནས་དར་རྒུད་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡང་རྩ་བའི་ལངས་ཕྱོགས་སུ་ནམ་ཡང་འགྱུར་བ་སོང་མེད་ལ། དེང་སྐབས་ཚོགས་པའི་དེའི་ནང་ན་(Nazi)་སོགས་འཇིགས་ཚོགས་འདྲ་མིན་ཡོད་ཅིང་ཁོང་ཚོའི་ལྟ་བ་གཅིག་པའི་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོར་དངོས་ལྐོག་གཉིས་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དེ་འདས་བའི་ལོ་ངོ་བཞིའི་ནང་ཁོང་ཚོ་སྤྱི་ཚོགས་ཕྱི་རུ་དངོས་སུ་ཐོན་ནས་རང་སྣང་གང་དྲན་བྱེ་ཀྱི་ཡོད།
ལྷ་ཆོས་ནས་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཞིག་འདས་རྗེས་སུ་ཡང་སྤུལ་བྱུང་གི་ཡོད་པ་ལྟར་དེ་རིང་གི་(QAnon) དང (proud boy)། (oath keeper)ཟེར་བ་རྣམས་ནི་ངས་གོང་དུ་ཉུང་ཙམ་བཤད་པའི་འཇིགས་ཚོགས་དེ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློའམ་ལྟ་བའི་ལོག་སྤྲུལ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་སུ་མགོ་སྐོར་དང་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་ཚུལ་ཁ་སང་གི་འཇིགས་ཚོགས་ཚོར་མ་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་སེམས་ཀྱི་ཉོན་མོངས། ཕུགས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་གཅིག་པ་ཡིན་པས། དེ་རྣམས་པའི་ཚོགས་མི་ཚོས(4chan)་དྲྭ་ཚིགས་སུ་མང་གཙོ་ཚོགས་པ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཡིན་ཚུལ་དང་། མང་གཙོ་ཚོགས་པས་བྱིས་བའི་ཟུང་ཁྲག་བཞིབ་ཅིང་ནག་ཚོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཚུལ། ད་དུང་གསར་དུ་ཡོང་བའི་མི་རིགས་རྣམས་པས་ཨ་རི་དབང་བསྒྱུར་གྱི་ཡོད་པ་བརྟེན་ཨ་རིའི་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་འདི་མིང་མེད་ཤུལ་མེད་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས། ཊམ་(trump)ནི་དཀོན་མཆོག་གིས་ཆེད་དུ་ཨ་རི་སྐྱོབས་པར་བཏང་བའི་ཐུགས་སྲས་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཁྲམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བཀོད་ཅིང། ཁུངས་ལུང་དབེན་པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་རྣམས་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ཚིགས་འདྲ་མིན་ལ་ཁྱབ་པ་རེད། ལྷག་པར(Parler)དྲྭ་ཚིགས་སུ་རི་ལ་མེ་ཤོར་བ་བཞིན་དར་ཁྱབ་སོང་ཞིང་། དར་ཁྱབ་འགྲོ་བཞིན་པའི་འཆལ་གཏམ་སྤེལ་མཁན་ཚོ་ནི་སྲིད་དབང་ལོག་སྤྱོད་པ་རྣམས་ཡིན་པ་དང་། སྲིད་དབང་ལོག་སྤྱོད་པ་ནི་གོ་སར་རྔམ་པའི་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོ་རེད། ཁོ་ཚོས་གཡོ་ཁྲམ་དང་ངན་ཐབས་བཀོལ་ཏེ་མི་དཀར་རིང་ལུགས་བ་ཚོ་དང་ཆོས་རྨོངས་རིང་ལུགས་བ་ཚོ་འཕྲུལ་སྣང་གི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་ལ་བསྐྱལ་ཞིང་། འཕྲིལ་སྣང་གིས་བཟི་བའི་འཇིགས་ཚོགས་ཚོའི་རང་གི་དཔལ་འབྱོར་གནས་བབ་དང་ཁྲིམས་ཀྱི་བདག་དབང་ངོས་མ་ཟིན་པར་དམངས་ཀྱི་འདོད་མོས་དང་མང་གཙོའི་ཁྲིམས་ལ་རྒོལ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རང་ཉིད་བོར་བའི་ཇག་ཚོགས་ཚོ་ནི་ཁྲིམས་ཀྱིས་སྐྱོང་བའི་མང་གཙོའི་དགྲ་བོ་ཡིན་པ་མ་ཟད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇོགས་དཀྲུག་པའི་གཏེ་བོའང་རེད་ལ། རིག་གཞུང་སྣ་མང་དང་རིགས་རུས་ཕྱོགས་མང་བ་ཚོའི་གྲོགས་པོ་ནམ་ཡང་མིན་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་བདེན་དཔང་རི་བོ་བཞིན་བརྟན་པོའི་ངང་གནས་ནས་ཡོད་པ་རེད།
གཅིག་བྱས་ན་བོད་མི་འགས་མི་དཀར་རིང་ལུགས་པ་ཚོས་མི་ནག་བ་རྣམས་བྲན་གཡོག་བྱས་ཀྱང་ང་ཚོ་མིན་པ་དང་། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་པ་དང་ཨཡེརལནཌ་མི་སོགས་སུ་མཇིགས་སྐུལ་བྱས་ནས་ཆོས་ཁང་མེར་བསྲེགས་ཀྱང་ང་ཚོ་མིན་པ། ལྗེའུ་རིགས་སུ་སྡང་ཟུག་བྱས་ཀྱང་ང་ཚོ་མིན་པ། དེ་རིང་ཁོང་ཚོས་མེགསེཀོ་(Mexico) དང་། ཨ་རབ་(Arab)སོགས་གླིང་ཕྲན་སྣ་ཚོགས་ནས་གསར་དུ་ཡོང་བའི་གཞིས་ཆགས་ལ་སྡང་ཟུག་བྱེད་ཀྱང་ང་ཚོ་མིན་པ། མང་གཙོའི་ཁྲིམས་ལུགས་སུ་རྒོལ་ཡང་ང་ཚོའི་ལྟོས་གོས་ལ་མི་གནོད་བསམས་ནས་དེ་ཚོའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་ནི་ལྗརམན་ཡེ་ཤེའི་ཆོས་དཔོན་མའཌིན་ནེམོལར( Martin Niemöller)་གྱིས་བྲིས་བའི་སྙན་ངག་<<ཆེས་ཐོག་མ་ཁོང་ཚོ་སླེབས་ཡོང་>>ཟེར་བའི་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་བསམ་གཞིག་མ་བྱས་བའམ་ནང་དོན་མ་རྟོགས་བའི་སྐྱོན་ཁོ་ན་ལས་གཞན་མ་རེད།
དཔྱད་གཞིའི་དྲྭ་ཚིགས་།
Know-Nothing Party – Ohio History Central
https://www.history.com/topics/reconstruction/ku-klux-klan
QAnon Conspiracy Theories And Misinformation: ‘Bonkers’ What Americans Believe : NPR
https://www.cnn.com/2021/02/03/tech/qanon-mom-former-believer/index.html