བརྩམས་ཆོས་ཤིག་དང་འབྲེལ་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་མཆེད་ཁུངས་ལ་བལྟ་བ ༼༡༽

རི་སྤྱང་ཁེར་འགྲོ།

བོད་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་འཇམ་དབྱངས་ནོར་བུས་༼དེབ་ཐེར་ནག་པོ༽་དང་༼རྒྱུག་ཁྱི་དྲིལ་སྒྲོག་པ་ཚོ༽། ༼ མ་རབས་ལང་ཤོར་གྱི་ཡང་རྩེར་སོན་པ ༽་སོགས་ཀྱི་མདུང་རྣོན་ཐོགས་ཏེ་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གི་ལྟོ་ཟ་མཁན་བོད་པར་སྡང་ཟུག་གི་ང་རོ་སྒྲོག་པའི་གཅོང་རོང་ལ་ཇི་ལྟར་དཔའ་བོ་ཁེར་རྒྱུག་བྱས་བ་བཞིན། ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་སྐུ་ཞབས་བ་ཡིན སྒྲེ་ལོ་རེ་ཡ་(Vine Deloria, JR)་མཆོག་གིས་ཀྱང་རྩོམ་རིག་གི་ཁྲོ་མ་ཧོ་ཁི་དགྲ་སྟ་བཟུང་ནས་ཚེ་མཇུག་གི་དབུགས་རྒྱུན་ཕྲ་མོ་དེ་མ་ཆད་བར། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཁྱོག་པོར་འབྲི་མཁན་དག་གི་ཁ་གཏད་དུ་རྒྱུག་ནས་རང་རིགས་སྲུང་བའི་གཡུལ་ས་ལ་འཇིགས་ཞུམ་མེད་པའི་ངང་ཞུགས་ཡོད་འདུག་ལ། འདས་བོ་ཁོང་ལ་མདུང་རྩེ་ལྟར་རྣོ་བའི་བརྩམས་ཆོས་པོ་ཏི་མང་པོ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་གཅིག་ནི་༼དམར་བོའི་ཕ་ས་དཀར་བོའི་རྫུན༽་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་འདུག།

ཁོ་བོར་ཡང་། ཨ་རི་རྫོན་ནའི་བྱང་ཐང་གི་འབྲོག་སྡེ་ཞིག་ན། ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་སློབ་བུ་ཚོར་ཨིན་ཏི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་གང་ཟག་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཆད་འཁྲིད་གནང་མཁན་གྲོགས་གང་དེས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་མེད་ཚེ། སྐུ་ཞབས་སྒྲེ་ལོ་རེ་ཡ་མཆོག་གི་གསུང་འབུམ་མཇལ་བའི་གོ་སྐབས་བྱུང་མེད་ལ། ༼དམར་བོའི་ཕ་ས་དཀར་བོའི་རྫུན་Red Earth, White Lies༽་ཞེས་བའི་གསུང་རྩོམ་ལེའུ་བཅུ་ལྡན་དེ་ཀློག་རྒྱུའི་སྐལ་བཟང་ཤར་ཡོད་རྒྱུ་མ་རེད་སྙམ་ཞིང་། བརྩམས་ཆོས་འདིས་ཁོ་བོར་བློ་བསྐྱེད་མི་ཉུང་བ་ཞིག་སྤྲད་ཅིང་། ལོ་རྒྱུས་ལ་ལྟ་བྱེད་མིག་གསར་བ་ཞིག་ཐོབ་པའི་ཚོར་སྣང་ཡང་སྐྱེས།
༼དམར་བོའི་ཕ་ས་དཀར་བོའི་རྫུན༽་གྱི་དཀྱུས་ས་ལ་མ་འཇུག་གོང་། ཟུར་གཉིས་ནས་ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་གཟུགས་མཐོང་སྟངས་མ་འདྲ་བའང་ཕྲན་ཙམ་གླེང་བར་བྱ་སྟེ། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་རྒྱུས་མངའ་དེ་ཙམ་མེད་མཁན་དག་གིས་ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོ་འདིའི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་སྐབས། དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་བའི་སྨད་དེར་ཁི་རེ་སུ་ཊོ་ཧྥུར ཀ་ལམ་སྦི་སི་(Christopher Columbus)་ཟེར་བ་སྲུང་དམག་འཁོར་གཡོག་དང་བཅས་མཚོ་གྲུ་ལ་བསྡད་ནས་ནུབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་འཕྲད་ཀྱིས་བཅད་པའི་སྣང་བརྙན་རྫིག་པོ་ཞིག་ཡིད་ལ་འཁོར་ཞིང་། ཁོང་ནི་དུས་རབས་དེའི་རྒྱལ་ཁམས་འགྲིམས་པའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་དང་གླིང་ཆེན་པོ་འདི་རྙེད་མཁན་གྱི་དཔའ་བོ་ཡིན་པ་སོགས་བརྗོད་པར་བྱེད་པ་ལས། ཁོང་གསེར་གྱི་རྔན་པ་ཐོབ་ཕྱིར་རྒྱང་འགྲུལ་བྱས་པ་དང་། ཨ་རི་གླིང་ཆེན་ཐོག་སླེབས་སྐབས་བློ་ཐག་ཉེ་བོའི་ངང་གནས་ཚང་གཡོར་མཁན་ཨིན་ཊི་ཡན་ཡུལ་མིའི་སྐེ་ལ་སྡིགས་གྲི་འཕྱར་ནས་དམར་གསོད་བྱས་པ། ཨིན་ཊི་ཡན་བུད་མེད་ལ་བཙན་གཡེམ་དང་། ན་ཆུང་གཞོན་ནུ་མ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ལག་གཡོག་ཚོར་མོ་འགྱེད་བརྒྱབ་པ། ཨིན་ཊི་ཡན་ཡུལ་མི་སྡིགས་སྐུལ་འོག་གསེར་འཚོལ་དུ་བཅུག་ནས་གསེར་བྱེ་མ་རྙེད་མཁན་གྲིས་དུམ་བུར་གཤགས་པ།། ཨིན་ཊི་ཡན་ཡུལ་མི་དུད་འགྲོ་རི་དྭགས་བཞིན་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་བྲན་གཡོག་ཁྲོམ་རྭར་ཚོང་བསྒྱུར་བྱས་པ་སོགས་གླེང་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན། ༼ཀ་ལམ་སྦི་སི་ཨ་རིའི་གླིང་དུ་ཁྱོན་ཐེངས་བཞི་ལ་བསྐྱོད་ཅིང་། མཚོ་འགྲུལ་ཐེངས་གཉིས་པའི་སྐབས་མཚོ་གྲུ་༡༧དང་ལག་གཡོག་༡༢༠༠་ནས་༡༥༠༠་འཁྲིད་འདུག་ལ། ཐེངས་འདིར་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་བཙན་གཡེམ་དང་མི་གསོད་ཁྲག་སྦྱོར་གྱི་ལས་ཡ་ང་བ་བགྱིད་ཡོད་འདུག <> ཞེས་པའི་གླེགས་བམ་སྐད་གྲགས་ཅན་དེ་ནང་། ཐེངས་འདིའི་འགྲུལ་བཞུད་ཀྱི་”དམིགས་ཡུལ་ནི་གསལ་བོ་སྟེ། གསེར་དང་བྲན་གཡོག”་ ཅེས་གསུངས་འདུག་ལ། ཡང་། རྒྱབ་རྟེན་མི་ཤིགས་བྲག་རི་ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་ལ་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཞིག་ནས་ “དེང་སང་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མི་མང་པོ་ཞིག་ནས་ཀ་ལམ་སྦི་སིའི་དུས་དྲན་ཉིན་མོ་ནི་མྱ་ངན་གྱི་ཉི་མ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་གི་ཡོད་པ་ཁག་ཅི་ཡོད་”ཅེས་ཀྱང་གསུངས་འདུག་མོད། མང་པོ་ཟེར་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་མང་ཆེ་བ་ཟེར་ན་དོན་དངོས་དང་མཐུན་ལ། བདེན་པའི་གཏམ་ཞིག་ཀྱང་རེད་སྙམ།༽
ཡང་། གོང་གི་སྐྱེས་བུ་དེ་དག་གིས་ཨ་མི་རི་ཀ་རང་གི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་དུས། སྐྲ་རིང་ཕྲག་པ་བར་གཟར་པའི་སྐུ་ཞབས་ཐོ་མ་སི འཇར་ཧྥུར་སན་དང་། འཇོན་ཨེ་ཊམ། འཇོར་རྗི་ཝ་ཞིན་བྲིན་སོགས་ཨ་རི་རྒྱལ་ཁབ་རྨང་འདིང་མཁན་ཡབ་ཆེན་དུ་འབོད་པ་དེ་རྣམས་སྤོབས་ཉམས་དང་བཅས་གླེང་ཞིང་། ཐོ་མ་སི་འཇར་ཧྥུར་སན་དང་འཇོན་ཨེ་ཊམ་སོགས་ནི་རང་དབང་གི་ལམ་སྲོལ་བཏོད་མཁན་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཆེན་པོ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲོག་ལ། ཝ་ཞིན་བྲིན་གྱིས་དམག་དཔུང་འཁྲིད་དེ་སྐབས་དེའི་དབྱིན་ཇིའི་དམག་མི་ལ་གདོང་ལེན་བྱས་ཚུལ་ཧོར་གླིང་གཡུལ་འགྱེད་ཀྱི་སྒྲུང་ལས་ཀྱང་ངོ་མཚར་བ་ཞིག་བཤད་ཅིང་། དེ་དག་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་ ༼རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་༽་ཟེར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་གོབ་ཏོ་དེ་ཇི་ལྟར་ཟིན་བྲིས་སུ་ཕབ་ཚུལ་དང་ཨ་རིའི་༼གསར་བརྗེ་དམག་འཁྲུག༽་ཟེར་བ་ཇི་ལྟར་བརྒྱབ་ཚུལ་སོགས་ནས་གླེང་བར་བྱེད་པ་ལས། ཨ་རིའི་མི་དཀར་དབང་འཛིན་པ་ཚོས་གཞུང་གི་དྲག་དཔུང་སྤྱད་དེ་ཞི་དྲག་གཉིས་ཀྱི་ལམ་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་ལ་ཆིངས་ཡིག་རྫུན་བྲིས་དང་། མངོན་ལྐོག་ཅི་རིགས་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ལག་ནས་གཅེས་པའི་ཕ་ས་བརྐུ་འཕྲོག་བྱས་ཚུལ་། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་མི་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་ལ་བརྡབ་གསིག་དང་། སྟོན་ཏོག་མེར་བསྲེགས། འབྲོག་ས་དང་སྦྲ་ཁྱིམ་སོགས་ལ་མེ་བརྒྱབ་ནས་ཁོང་རྣམས་རྫ་རི་དང་ནགས་ཀླུང་། གངས་འཁྱག་ཁྲོད་དེད་ནས་འཆི་ལམ་དུ་སྐྱེལ་བ་སོགས་བརྗོད་མི་བྱེད་པ་ཡིན། ༼`ཨ་རིའི་ནུབ་དཀྱིལ་གྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་University of Wisconsin_Madison ་གྱི་ཨིན་ཊི་ཡན་རིག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་དང་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པའི་བུད་མེད་སྐད་གྲགས་ཅན་Ada E. Deer་མཆོག་གིས་<>ཞེས་པའི་དཔེ་ཚོགས་ཀྱི་སྔོན་གླེང་ནང་ “……༡༤༩༢་ལོར་ཀ་ལམ་སྦི་སི་མ་སླེབས་སྔ་རོལ་དུ། མཁས་པ་ཚོས་གཙང་བོ་ཆེན་པོ་Rio Grande ་བཞུར་རྒྱུན་གྱི་བྱང་གི་མི་འབོར་ཚོད་རྩིས་དེ་ས་ཡ་བདུན་ནས་ས་ཡ་ཉེར་ལྔར་བར་དང་། སྐད་རིགས་མི་འདྲ་བ་སུམ་བརྒྱ་ལས་མང་བ་ཡིན་པའི་མི་འབོར་བརྒྱ་ཆའི་དགུ་བཅུ་འགོས་ནད་དང་། དམག་འཁྲུག སྡོད་ཡུལ་སྤོ་བཅུག་པ་དང་མུ་གེ་སོགས་ཀྱིས་རྩ་མེད་བཟོས་པ་དང་། དེང་སྐབས་ཚོ་ཁག་༥༦༧་ལས་མང་བ་དང་མི་འབོར་ཁྱོན་བསྡོམས་ས་ཡ་གཉིས་ལྷག་ཡོད……”་ཅེས་དང་། ཡང་། སྔོན་གླེང་དེའི་ནང་ཁོ་མོས་ “…..ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་བརྒྱུད་ཨིན་ཊི་ཡན་ཚོ་བ་ཁག་གི་ས་ཆ་ཨེ་ཀར་ས་ཡ་མང་པོ་ཨ་རི་གཞུང་ལ་ཤོར་ཞིང་།… ཆིངས་ཡིག་༣༣༧ གང་བཞག་པ་ཚང་མ་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བཤིག་པ་རེད།……..” ཅེས་སྡུག་སྐད་ཀྱང་ཤོར་འདུག
ཡིག་ཚགས་གཞན་དག་ན། མི་རིགས་དཀར་པོ་ནས་མཆེད་པའི་འགོས་ནད་ཀྱིས་རྩ་མེད་བཟོས་པའི་གྲངས་འབོར་ནི་དམག་འཁྲུག་ཁྲོད་བསད་པ་དང་། མུ་གེས་ཤི་བའི་བསྡོམས་འབོར་ལས་ཀྱང་ཁ་གྲངས་མང་བར་བཤད་ཅིང་། ད་དུང་། དམག་འཁྲུག་གི་སྐབས་སུ་ཉལ་ཆས་ནང་ནད་འབུ་བཏབ་དེ་ ཨིན་ཏི་ཡན་གྱི་ཐོག་ལ་འགོས་ནད་ཀྱི་དམག་དྲངས་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་འདུག་གོ།༽

ཡིན་ནའང་།ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་དང་། ཁོང་ཚོའི་ལོ་རྒྱུས་ཡག་པོ་ཤེས་མཁན་ཚོའི་ངོར། ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོི་འདིའི་ལོ་རྒྱུས་ནི་༡༤༩༢་ལོར་ཀ་ལམ་སྦི་སི་སྐམ་གླིང་འདིར་འབྱོར་བ་དེ་ཙམ་ཞིག་ནས་འགོ་ཚུགས་པ་མིན་པར་མ་ཟད། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ཡབ་མེས་རྣམས་ཤར་གླིང་སོག་པོའི་བྱང་ཐང་སེ་སྦུར་རི་ཡ་ནས་མཆེད་པའང་མིན་པར། ཁོང་ཚོའི་ཡབ་མེས་རྣམས་རང་ས་རང་ཡུལ་འདིར་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་ཡུལ་མི་ཡིན་ཞིང་། མི་རྒྱུད་དཀར་བོས་རྫུན་གྱི་གླེགས་བམ་སྟོང་ཕྲག་ཇི་ལྟར་རི་བཞིན་སྤུངས་ནའང་། གླིང་ཆེན་པོ་འདི་ནི་གནའ་ནས་ད་བར་ཁོང་ཅག་གདུང་རྒྱུད་དམར་པོའི་འཁྲུལ་མེད་ཀྱི་ཕ་ས་ཡིན་པར་མ་ཟད། ཁོང་ཚོའི་སེམས་ནང་གི་དཔའ་བོའི་སྣང་བརྙན་ནི་ཀ་ལམ་སྦི་སི་དང་། ཝ་ཞིན་བྲིན། འཇོན ཨེ་ཊམ། ཐོ་མ་སི འཇར་ཧྥུར་སན་སོགས་གཏན་ནས་མ་ཡིན་པར། དཔའ་ཆེན་ཊེ་ཀམ་སེ་དང་། གཡུལ་དཔོན་རི་གླང་ཙོག་སྡོད། ཅང་ཤེས་སྨྱོན་པ། ཨ་ཕ་ཆེའི་དཔའ་རྒོད་ཇར་རོ་ནི་མོ་སོགས་ནི་ཁོང་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་དཔའ་བོ་དང་གཙུག་ཏོར་གྱི་གླག་སྒྲོ་ལྟར་གུས་བརྩི་བྱེད་པ་ཡིན།

༡༤༩༢་ལོའི་སྨད་དེར་ཚོང་དཔོན་ཀ་ལམ་སྦི་སི་ཁོ་བ་ཚོའི་ས་ཐོག་ཏུ་སླེབས་པ་དེས། ས་ལྷག་དང་གསེར་གྱི་གཏེར་ཁ་ལ་རྔམ་པའི་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་མི་རིགས་དཀར་པོ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་འབྲངས་ཀྱིས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ས་ཐོག་ཏུ་ཁུ་སིམ་སིམ་ངང་ལྐོག་འཛུལ་བྱེད་པའི་སྒོ་ཕྱེ་ཞིང་། ༡༧༧༦་ལོར་ཨ་རི་ཤར་ཕྱོགས་ནས་རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་སྤེལ་ནས་རྒྱལ་རྔ་བརྡུངས་བ་ནི། ཨ་རི་ནང་གི་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་མགོ་ཐོག་ལ་དྲག་ཏུ་འབར་བའི་ཉི་མ་དམར་པོ་ཞིག་ལྷུང་རྒྱུའི་སྔ་ལྟས་དང་། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་རང་མགོ་རང་བཙན་གྱི་ཡུལ་ལུང་ལ་ཨ་རི་གཞུང་གི་ཇག་དམག་སླེབས་རྒྱུའི་སྔོན་བརྡ་ཡང་ཡིན་འདུག

དེ་འཕྲོར་ཕྱིས་འབྱུང་བརྒྱ་ཕྲག་གསར་བའི་ནང་། དཔའ་རྒོད་ཊེ་ཀམ་སེ་དང་ཁོའི་གཡུལ་རོགས་རྣམས་ཨ་རི་གཞུང་དམག་ལ་གདོང་ཐུག་དམར་འཛིངས་ཁྲོད་རང་སྲོག་ཤོར་༼༡༨༡༣ལོ༽་ནས་ཁོའི་མི་ཚེ་ནང་ཆེས་ཆེ་བའི་རྨི་ལམ་སྟེ་ཁ་འཐོར་དུ་གནས་པའི་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ས་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པའི་མི་རྒྱུད་དཀར་པོ་རྣམས་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་ལ་མཐའ་སྤྲོད་གཏོང་རྒྱུ་སྟོང་བར་གྱུར་བ། ཨ་རིའི་ཤར་ལྷོ་ས་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་བ་ཨིན་ཏི་ཡན་རྣམས་མི་སི་སུ་ཕི་གཙང་བོའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་ཨ་ཁི་ལ་ཧོ་མར་མཐའ་སྤྲོད་བཏང་ནས་༼མིག་ཆུའི་བཤུལ་ལམ༽༼༡༨༣༨་ལོ༽་དུ་འབོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐྱོ་གར་བྱུང་བ། ཡུལ་སོ་སོར་རང་དབང་ངང་འཚོ་སྡོད་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་རང་ས་རང་ཡུལ་དུ་སྡོད་མ་བཅུག་པར་གཞུང་དམག་གི་མེ་མདའི་ཁ་ནས་རེ་གཟར་ཝེ་ཞོན་(Reservations)་ཟེར་བའི་ས་ལྷག་བེད་མེད་འཁོབ་ཏོ་དག་ཏུ་རྒྱབ་འདེད་བཏང་བ ༼༡༨༣༠་ནས་༡༨༥༠༽། ན་བ་ཧོ་ཨིན་ཊི་ཡན་རྣམས་རྒྱང་ཐག་མེལ་༣༠༠་སར་བཙན་དབང་འོག་གཞན་ཡུལ་འགྲིམས་པའི་དཀའ་ཚེགས་མྱང་བ་༼༡༨༦༤་ལོ༽། ཨ་ཕ་ཆེའི་དཔའ་རྒོད་ཚོས་ཨ་རི་གཞུང་དམག་ལ་གངས་སུལ་ནས་སྟག་འཐབ་གཟིག་འཐབ་བྱས་ཀྱང་མཐར་ཕམ་ཁ་བྱུང་ནས་རང་ས་ཤོར་བ༼དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ཕྱེད་སྨད༽། རི་གླང་ཙོག་སྡོད་དང་ཅང་ཤེས་སྨྱོན་པ་སོགས་ཀྱིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་བྱང་འབྲོག་ཨིན་ཊི་ཡན་དཔའ་རྒོད་ཚོའི་རང་ས་རང་སྲུང་ལོ་ཟླའི་བྲང་གཞུང་ནས་ཟུངས་ཁྲག་གི་ཤ་འོབས་རྒྱུག་ནས་ས་ཆེན་པོའང་ངུ་སྐད་ཤོར་བ༼དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ཕྱེད་ཕྱི་མ༽། མཐའ་མཇུག་དེར་སྤྱི་ལོ་༡༨༩༠་ལོར་པུས་མོ་རྨས་མའི་ཡུལ་དུ་ལ་ཁོ་ཊ་ཨིན་ཊི་ཡན་ཡུལ་མི་དམར་གསོད་ཆེན་མོ་བྱུང་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་གེ་སར་གླིང་སྒྲུང་ལྟ་བུའི་རང་ས་རང་སྲུང་དགྲ་འགོག་རང་སྐྱོབ་དཔའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོ་ཁྲིགས་སེ་ཆད་ཅིང་། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ཕོ་སྐྱེས་རེ་རེ་འགྱེལ་ཤུལ་དུ་ཁོ་བ་ཚོའི་ཡུལ་ལུང་ཇག་བཟུང་དང་། ཤུལ་ལུས་རྣམས་མཐའ་འཁོབ་བྱེ་ཟེགས་ལྡང་ཞིང་ས་ཆུ་གུད་པའི་ཡུལ་མྱ་ངམ་ཐང་དག་ཏུ་ར་ལུག་བཞིན་མི་ཚེ་གང་བོར་བཀག་བསྐྱིལ་༼༡༨༥༠་ནས་༡༨༧༡་བར༽་དང་། ཁོང་ཚོའི་བུ་ཕྲུག་རྣམས་རང་ས་རང་ཡུལ་ནས་ཕྱུངས་ཏེ་མི་རྒྱུད་དཀར་པོའི་ལམ་ཁར་བཙན་གྱིས་བཙུད་ཐབས་བྱས་པ ༼༡༨༧༡ ནས༡༩༢༨བར༽། མཐའ་མ་དེར་རང་ཐག་རང་ཆོད་བྱེད་ཆོག་༼༡༩༦༡་ནས་ད་ལྟ་བར༽་ཟེར་ནས་རྒྱན་རྩེད་དང་ཆང་རག། གཞུང་ལྟོ་མུག་སྐྱོབ་ཀྱི་འཚོ་ཐབས་ལ་ལམ་འཇུག་བྱས་ནས། ད་ལམ་ཁོ་བ་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་མར་ངོའི་ཟླ་ལྟར་འགྲིབ་ཞིང་། མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་རྟགས་ལ་ཁའི་ཉི་རྒས་ལྟར་ནུབ་ལ་ཉེ་བའི་དུས་ཤིག་ཤར་ནས་ཡོད། ༼ གོང་དུ་འཁོད་པ་ནི་ཨ་རི་རྒྱལ་ཁོངས་ཁོ་ནར་བྱུང་བའི་དོན་རྐྱེན་ཆེ་གྲས་ཁག་ཟུར་འདོན་བྱས་པ་ལས་ཨ་རིའི་གླིང་ཆེན་པོའི་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་སྤྱི་བྱིངས་ཀྱི་མགོ་ཐོག་ལ་ལྷུང་བའི་ཉི་མ་དམར་པོ་དེ་མིན། དེ་ལ་༼དམར་བོའི་ཕ་ས་དཀར་པོའི་རྫུན༽་གྱི་རྩོམ་པ་པོས། “ཡོ་རོབ་པ་ཚོས་ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོར་བཙན་འཛུལ་དང་གཞི་སྤོ་བྱེད་སྟངས་དེ་ཁོང་ཚོའི་སེམས་ངོགས་ན་གནོངས་ཉེས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ལ། དུས་རབས་ལྔ་རིང་གི་གདུག་རྩུབ་ཆེ་བའི་དྲག་སྤྱོད་དེར་སེམས་གཏིང་ན་བློ་བག་མ་བདེ་བར་གནས་ཡོད་པས། དང་པོ་དེར། ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོ་ས་སྟོང་དང་། མིས་འདུལ་སྦྱོང་བྱས་མེད་པའི་་ས་ཆ་གཤིན་པོ་ཞིག་གིས་ཁོངཚོར་སྒུག་བསྡད་ཡོད་པ་དཀོན་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་ལྟར་ཁོང་རྣམས་ཡུལ་དེར་འདུལ་སྦྱོང་བྱེད་དུ་ཡོང་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། དེའི་ཁ་སྣོན་དུ། ཨིན་ཏི་ཡན་མི་རིགས་ནི་གླིང་འདིའི་ཡུལ་མི་ངོ་མ་མ་ཡིན་པར་གླིང་གཞན་ནས་གནས་སྤོ་བྱས་པ་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེ་ཡང་ཀ་ལམ་སྦི་སི་མ་སླེབས་གོང་ཏག་ཏག་དེར་ཨིན་ཊི་ཡན་སྐམ་གླིང་འདིར་སླེབས་ནས་འཁུར་ཙ་ཐང་ལ་བཞག་མ་ཐག་ཙམ་ཡིན་པ་འདྲ་ཞིག་བཤད་དེ་སྐྱི་གཡའ་བའི་ལོ་རྒྱུས་དེའི་ཁ་གཞན་ཞིག་ཏུ་གཅུས་ཐབས་བྱེད་ཀྱིན་པ་རེད”་ཅེས་་གསུངས་ཡོད།༽

སྨྲས་པ།
ལྷུང་ལྷུང་འབབ་པའི་མི་སི་སུ་ཕི་ཁྱོད་ཀྱི་མིག་ཆུ་ཡིན་ནམ་ཅི།།
ཨི་ལི་ནི་སིའི་ས་སྤུངས་སྒང་འབུར་མེས་པོའི་མཁར་རྫོང་མ་ཡིན་ནམ།།
ཨོ་ཧ་ཡོ་ཡི་སྦྲུལ་གཟུགས་རིང་མོ་གནམ་རིག་ཤུལ་ལུས་ཡིན་པར་བཤད།།
ཨ་རི་རྫོན་ནའི་བྱང་ཐང་སྐྱ་མོ་སྐྱིད་སྡུག་ལོ་ཟླའི་དྲན་སྐུལ་ཉིད།།
ཨ་ཁི་ལ་ཧོ་མར་ངུ་བཞིན་བསྐྱོད་པའི་མིག་ཆུ་གྲང་མོའི་བརླན་གཤེར་ཡོད།།
པུས་མོ་རྨས་མར་ས་ལ་སྦེད་པའི་འཕར་ལྡིང་བྲང་སྙིང་ཚ་བོ་ཡོད།།
མྱ་ངམ་ཐང་དེར་མི་འདོད་བཞིན་དུ་བཙན་གྱིས་བཙུད་པ་རྒོད་པོའི་ཁྱུ།།
ལ་རྒྱ་ཅན་གི་མི་རིགས་ཤིག་གི་གཏན་འདུན་ཆང་དང་ཤོ་ཡིས་འཁྱེར།།
ཕོ་རབ་རྒོད་པོའི་སྔོན་བྱུང་གཏམ་རྒྱུད་ད་ལྟ་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་གི་ནོར།།
ཞེས་ངལ་གསོ་ཅུང་ཙམ་བྱས་ནས། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཐད། ཨིན་ཊི་ཡན་ཁོ་བ་ཚོའི་བཤད་སྟངས་དང་ཕྱིས་སུ་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཐོག་འབྲི་མཁན་ཕྱི་མི་ཉམས་ཞིབ་པས་བཤད་སྟངས་མི་འདྲ་སྟེ། ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཁོང་ཅག་གི་སྐྱེ་ཁུངས་ནི་ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོ་འདི་རང་ཡིན་པར་བཞེད་ནའང་། ཕྱི་མི་ལོ་རྒྱུས་འབྲི་མཁན་དག་གིས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མཆེད་ཁུངས་ཨི་ཟི་རལ་གྱི་རྗེའོ་་མི་རིགས་རེད་དང་། རོམ་ནས་མཆེད་པ་རེད། མཚན་མོ་གཅིག་གི་དུས་ཡུན་ནང་མཚོ་ནང་དུ་བྱིང་བའི་བཤད་རྒྱུན་ཡོད་པའི་ཨ་ཊི་ལན་ཊེའི་མི་རྒྱུད་དུ་འདོད་མཁན། ཤར་གླིང་གི་རྒྱ་མིའི་རྒྱུད་རེད་སོགས་ཟེར་ནས་ཁོང་ཚོ་ཨ་རི་སྐམ་གླིང་འདིའི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་ཡུལ་མི་ཡིན་པ་ཁས་ལེན་མི་བྱེད་པར་ཕྱི་གླིང་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲུབ་གང་ཐུབ་ཐུབ་དང་ཚོད་བགམ་གང་ཡོང་ཡོང་བྱེད་ལ། དེ་ཡང་ཨི་ཟི་རལ་གྱི་ཡུལ་ནས་གདོད་མའི་དུས་ཁ་གྱེས་བའི་ཚོ་ཁག་བཅུའི་གདུང་རྒྱུད་དུ་སྨྲ་བའི་བཞེད་ཚུལ་དེ་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་བར་མཁས་བླུན་མང་པོས་ཡིད་ཆེད་དང་ངོས་ལེན་གནང་ཡོད་འདུག་ལ། བཞེད་ཚུལ་དེ་འདོན་མཁན་ལྟེ་བ་ནི་ཡི་ཤུ་རྙིང་མ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲྭ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གིས་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་ནང་བྲིས་པའི་ཨིན་ཊི་ཡན་ཡུལ་ལུང་གི་ཡུལ་གོམས་ལོ་རྒྱུས་དཔེ་དེབ་ཞིག་ནང་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཡབ་མེས་ཚོ་ཨ་རིའི་གླིང་དུ་མཚོ་ལམ་བརྒྱུད་ནས་ཡོང་བ་མ་ཡིན་པར་སྐམ་ལམ་དེད་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་པས་དུས་སྐབས་དེར་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡ་དང་ཨ་མི་རི་ཀ་བར་སྐམ་སའི་སྦྲེལ་མཚམས་ཤིག་ངེས་པར་དུ་ཡོད་དགོས་པའི་དགོངས་བཞེད་གནང་ཡོད་འདུག་ལ། དེ་ཡང་ཡི་ཤུའི་ཆོས་པ་གཞན་ཞིག་གིས་ཨི་ཟི་རལ་གྱི་ཚོ་ཁག་དེ་ཨ་རིའི་ས་ཐོག་ཏུ་སླེབས་པའི་དུས་ཚོད་དེ་དཀོན་མཆོག་གིས་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པའི་ལོ་ནས་མར་དེད་དེ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ་༥༠༠་ཡས་མས་ཤིག་ཡིན་པ་གཏན་ཁེལ་ཡོད་འདུག
ཕྱིས་སུ་ཨ་རིའི་ཡུལ་ལུང་མང་པོ་ནས་གདོད་མའི་མིས་སྤྱད་པའི་ཤུལ་ལུས་ཡོ་བྱད་ས་འོག་ནས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་རྙེད་སོན་དང་། ལྷག་པར་དུ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ཉི་ཤུ་དང་སུམ་ཅུའི་ནང་ཨ་རིའི་ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་མངའ་སྡེ་ནེའོ་མེ་ཁོ་སི་ཀོ་ནང་ལོ་ངོ་ཆིག་ཁྲི་ཡན་ཁུངས་འདེད་ཐུབ་པའི་གླིང་ཆེན་གྱི་རུས་པ་དང་རུས་ལྷག་གསེབ་ནས་མདུང་མགོ་སོགས་རྙེད་སོན་དང་། ཡུལ་དེའི་ས་གནས་ཁི་ལོ ཝེ་སུ་(Clovis)ཟེར་བ་ནས་རྙེད་པའི་རི་གླང་ཆེན་པོའི་རུས་ཁོག་དང་རྡོ་བཟོས་མདུང་མགོ། མདུང་ཤིང་དྲང་མོ་བཟོ་བྱེད། རྡོ་ཆས་པགས་མཉེད་སོགས་རྙེད་པ་ཕྱིས་སུ་༡༩༦༠་ནང་གནའ་རྫས་བརྟག་དཔྱད་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་པས་ཚན་རིག་གི་ལམ་ནས་ལོ་ཚོད་གཞལ་བར་༼Carbon Dating༽་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ་ཆིག་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་ཡན་དུ་ཁུངས་འདེད་བྱས་པ་དང་། དེ་ཡང་ལོ་ཚོད་དེ་ཡང་མཉམ་པའི་དུས་རི་གླང་ལ་མདུང་མཚོན་བསྣུན་མཁན་རྔོན་པ་དེ་ཚོ་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་གདོད་མའི་ཕ་མེས་ཚོ་ཡིན་པར་རིགས་པའི་ལམ་ནས་ཚོད་བགམ་བགྱིད་དེ་བཞེད་ཚུལ་སྔ་མའི་རིགས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གད་སྙིགས་ཁྲོད་དེད་ནས། ཁི་ལོ་ ཝེ་སུ་ནས་གཏེར་འདོན་བྱས་པའི་རི་གླང་གི་རུས་པ་དང་རུས་ལྷག་ནང་ནས་རྙེད་པའི་རྡོ་བཟོས་མདུང་མགོའི་ལོ་ཚོད་དང་དུས་ཚོད་འགྲིག་པར་བྱས་ནས་མཁས་མིང་འཛིན་པ་ཚོས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཕ་མེས་ཚོ་ཨ་རིའི་སྐམ་གླིང་དུ་སླེབས་ཚུལ་གྱི་རིགས་པ་གསར་བ་ཞིག་ལ་འཇུས་འགོ་བརྩམས།
དེ་ཡང་། སྐབས་དེ་ནི་འཁྱག་བསྐལ་༼ Ice Age ༽ཐ་མའི་དུས་ལ་འཁེལ་འདུག་ཟེར་ལ། འཁྱག་བསྐལ་གྱི་དུས་ནམ་ཟླ་ཧ་ཅང་གྲང་བར་གྱུར་ནས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ཀྱི་ཆུ་ཕོན་ཆེན་པོ་འཁྱག་རོམ་གྱི་ངོར་བསྟིམས་ནས་རྒྱ་མཚོའི་ཆུ་སྤྱི་ཁྲུ་བརྒྱ་ཕྲག་ཁ་ཤས་བྲི་ནས་ཨ་རིའི་ཡུལ་ཨ་ལ་སི་ཀ་དང་ཤར་གླིང་གི་ཡུལ་སེ་སྦུར་རི་ཡའི་བར་སྐམ་སའི་སྦྲེལ་ཟམ་ཆུ་ཁར་འབུར་ཐོན་བྱུང་བ་རེད་ཟེར་ལ། དེ་ལ་མིང་དུ་སྦར་རིན་སྐམ་ལམ་༼ Bering Land Bridge༽ཞེས་གདགས། དེ་ནས་སེ་སྦུར་རི་ཡའི་འབྲོག་ཐང་ན་གནས་ངེས་མེད་དུ་འཁྱམས་ཤིང་ཆེ་ཟོག་རི་དྭགས་རྔོན་པའི་འཚོ་བ་ལ་བརྟེན་པའི་འབྲོག་པ་དེ་ཚོ་ཁྱུ་བྱས་ནས་མཚོ་ཁར་བུད་པའི་སྐམ་ལམ་དེ་བརྒྱུད་ནས་ཨ་རིའི་བྱང་སྣེའི་ཡུལ་ཨ་ལ་སི་ཀ་ལ་སླེབས་ཤིང་། སྐབས་དེར་ཨ་རི་གླིང་འདིའི་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་ངོས་མང་ཆེ་བ་འཁྱག་རོམ་གྱིས་ཁེབས་ཡོད་པར་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཕ་མེས་དེ་ཚོ་དུས་ཡུན་གང་མཚམས་ཤིག་ལ་ཡུལ་ལུང་དམའ་སར་འབབ་མ་ཐུབ་པར་འཁྱག་པའི་དཀྱིལ་དུ་ཁེགས་པ་ན། བར་མཚམས་ཤིག་ནས་གནམ་གཤིས་དྲོད་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཏེ་འཁྱག་སུལ་ནས་རྐང་བགྲོད་བྱེད་སའི་བཤུལ་ལམ་བཏོད་པར་ཁོང་ཚོ་ཡུལ་ལུང་དམའ་སར་འབབ་རྒྱུའི་སྐལ་བ་བཟང་བཟང་ཤར་ཞིང་། དེ་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ཁྲོད་ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོ་འདིའི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་ཁ་བཀྲམས་པ་རེད་ཟེར།
༼ ཕྱིས་སུ། མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་གནང་མཁན་དེ་འདྲས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་རྫས་རྒྱུན་༼ DNA༽་དེ་ཤར་གླིང་བྱང་སོག་སེ་སྦུར་རི་ཡའི་ཡུལ་མིའི་རྫས་རྒྱུན་དང་ཆ་འགྲིག་པར་རྙེད་པའི་བཤད་རྒྱུན་དེས་་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མཆེད་ཁུངས་ཕྱི་གླིང་དུ་སྐྱེལ་མཁན་ཚོའི་གདོང་ལ་རྒྱལ་ཁའི་འཛུམ་མདངས་སྤྲད་ཡོད་འདུག་ལ།
སྐད་རིག་ཞིབ་འཇུག་པ་ཁག་ཅིག་གིས་ཨ་རིའི་གླིང་ཆེན་པོར་ཁ་བཀྲམས་པའི་་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་བྱིངས་ཀྱི་སྐད་རིགས་༡༢༠༠་དང་སྐད་ཁྱིམ་༡༨༠་དེ་སྐད་ཁྱིམ་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱི་ནང་བསྡུས་ཤིང་། མིའི་སོ་རིས་དང་སོའི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་ཉམས་ཞིབ་གནང་མཁན་ཚན་རིག་པ་དེ་འདྲས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་སོའི་ཚོམ་བུ་གྲུབ་ཚུལ་དེའང་རིགས་གསུམ་གྱི་ནང་འདུ་བར་མཐོང་ནས་ཁོང་རྣམས་དང་ཐོག་གླིང་འདིར་མཆེད་དུས། མཆེད་ཐེངས་གཅིག་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་སྔ་ཕྱི་དུས་སྐབས་མ་འདྲ་བ་གསུམ་གྱི་ནང་མཆེད་ཐེངས་གསུམ་བྱས་པའི་ཚོད་དཔག་བྱེད་ལ། བཤད་ཚུལ་དེར་འདོད་མོས་མི་བྱེད་མཁན་དང་དགག་པ་རྒྱག་མཁན་ཡང་བྱུང་ཡོད་འདུག ད་དུང་ཉེ་བའི་དུས། མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་པ་ཁག་ཅིག་གིས་་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མེས་པོ་ཚོ་ཨ་རི་ས་ཐོག་ཏུ་སླེབས་པའི་དུས་ཚོད་ལ་བཤད་སྟངས་མ་འདྲ་བའང་ཐོན་དང་ཐོན་བཞིན་པ་སྟེ། ལོ་ངོ་སུམ་ཁྲི་སྔོན་དུ་འདེད་མཁན་དང་། ལོ་ངོ་བཞི་ཁྲིའི་གོང་དུ་ཚོད་རྩིས་བྱེད་མཁན་ཀྱང་བྱུང་འདུག དེ་ཡང་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་མཆེད་ཁུངས་དེའང་སོག་པོ་ཡིན་ནམ།འཇའ་པན་ཡིན། རྒྱ་མི་ཡིན་ནམ་གཞན་ཞིག་ཏེ། འཁྱག་སྐལ་གྱི་དུས་ཁོང་རྣམས་ཨ་རི་གླིང་ཆེན་པོའི་ལྷོ་རུ་སླེབས་སྟངས་དེའང་འཁྱག་སུལ་གྱི་བཤུལ་ལམ་ཞིག་བརྒྱུད་ནས་མ་ཡིན་པར། ཀོ་གྲུ་ལ་བསྡད་དེ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་ངོགས་བརྒྱུད་ནས་མར་བབས་པའི་ཚོད་དཔག་བྱེད་མཁན་ཡང་ཡོད་ལ། ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཕ་མེས་ཚོ་ཨ་རིར་མ་སླེབས་གོང་རོལ་དུ་གནས་འདིར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་མཁན་མི་རིགས་གཞན་ཞིག་ཡོད་པའི་དགོངས་བཞེད་གནང་མཁན་ཀྱང་ཡོད་པས་<>་གྱི་རྩོམ་པ་པོས་སྡོམ་ཚིག་ལྟ་བུར་ “…ལོ་ཚིགས་སོགས་བཞེད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཐོན་ཀྱིན་པས། མགོ་རྙོག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་ལས་མི་འདུག”་ཅེས་་གསུངས་འདུག༽

གོང་གི་འདོད་ཚུལ་དེ་ནི་རྒྱབ་རྟེན་ཨ་རི་གཞུང་ལ་བྱས་པའི་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་བའི་མཁས་པ་དང་ཁོང་ཚོའི་ཤོག་ཁག་རྗེས་འབྲངས་བྱིངས་ཁ་མཐུན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད་མོད་། ཡིན་ནའང་། ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ངོར་བཞེད་ཚུལ་འདི་ཏག་ཏག་ཅིག་ཡོང་གི་མེད། ཁོང་ཚོའི་ངོར་ཁོང་ཚོའི་ལོ་རྒྱུས་འབྲི་མཁན་མི་རིགས་དཀར་པོ་དེ་ཚོས་ཨིན་ཊི་ཡན་མི་རིགས་ཀྱི་ཕ་མེས་ཚོ་ཤར་གླིང་ནས་ཡོང་བར་རྩད་གཅོད་དང་ཁུངས་འདེད་བྱེད་དོན་ནི། ཨིན་ཊི་ཡན་ལ་ཡུལ་འདིའི་ས་ཆུའི་བདག་དབང་རྩོད་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་མེད་པ་བཟོ་ཐབས་དང་། དུས་ཀྱི་སྔ་ཕྱི་ཙམ་མ་གཏོགས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཡབ་མེས་རྣམས་ཀྱང་ཁོང་ཚོ་ནང་བཞིན་ཕྱི་གླིང་ནས་ཡོང་བ་རེད་ཟེར་འདོད་དང་། ད་དུང་། ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཕ་མེས་རྣམས་དང་ཐོག་ས་འདིར་སླེབས་སྐབས། ཨ་རིའི་གླིང་ཆེན་པོ་འདིར་རི་གླང་ཆེན་པོ་དང་རྔ་མོང་། རྟ་ཆེན་པོ་སོགས་ཆེ་ཟོག་ཁྱུ་དང་ཁྱུ་བྱས་ཧ་ཅང་འབེལ་པོ་ཡིན་པ་ལ། ཁྲག་ལ་རྔམ་པའི་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་ཕ་མེས་ཚོས་མདུང་མཚོན་གྱིས་བསྣུན་ནས་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་རྔོན་བརྒྱབ་པར་བརྟེན་ཆེ་ཟོག་རྣམས་རིགས་རྒྱུད་སྟོངས་པར་གྱུར་པ་རེད་ཟེར་ནས་ཨིན་ཊི་ཡན་གྱི་མེས་པོ་ཚོ་གདུག་རྩུབ་ཆེ་བའི་སྣང་བརྙན་ཞིག་ལ་བསྐྲུན་ཐབས་ཀྱིས་མི་རིགས་དཀར་པོས་ཨིན་ཊི་ཡན་ལ་གང་བྱས་ལོ་རྒྱུས་ནག་པོ་དེ་ཚོ་བསུབ་ཐབས་བྱེད་པར་མཐོང་གི་ཡོད།