ཨེ་ཤ་ཡ་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་གྱི་དྲ་ཚིགས་ནས་འདྲེན་བཀོད་ཞུས།
ཚེས་༡༥ཉིན་རྒྱ་ནག་གི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་བཀོད་དོན། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཉེན་རྟོག་པས་ཏྰ་ལེ་རུ་ཚོགས་དང་། བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་གནད་ཡོད་ཀྱི་ཚོགས་མིས་སྐུལ་སློང་བྱས་ནས་ལོ་ཉེར་དྲུག་ཡིན་པའི་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་ལོ་སྔོན་མའི་ཟླ་༡༠བའི་ཚེས་༦ཉིན་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་སུ་བཅུགས་ནས་འདས་གྲོངས་ལ་སོང་ཡོད་པ་དང་། གཞན་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་དང་། མགོན་པོ་སྐྱབས། བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ་སོགས་མགོ་གཏེ་བདུན་རྩད་ཆོད་བྱུང་ཡོད།
ཉིས་སྟོང་བདུན་ལོར་སངས་རྒྱ་མཚོ་དང་སྡེ་བ་གཅིག་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡིན་པའི་ཆོས་རྒྱ་མཚོ་རྒྱལ་ནང་དུ་འཛུལ་ནས་ལས་འགུལ་སྤེལ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ། སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོའིི་སེམས་སུ་བོད་རང་བཙན་སྐོར་གྱི་བསམ་བློ་མང་བོ་བཅུགས་ཡོད་པ་དང་། ལོ་དེའི་སྤྱི་ཟླ་དགུ་བའི་ནང་དུ་ཁོ་རྒྱ་གར་ལ་ཕྱིར་ལོག་རྗེས་སུ་ཡང་། དྲ་ལམ་དང་ཁ་པར་སོགས་བརྒྱུད་ནས་འབྲེལ་བ་མུ་མཐུད་དུ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལུས་པོ་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་དག་ནི་དཔའ་བོ་ཡིན་ཚུལ་དང་། བོད་དོན་དུ་བྱས་རྗེས་བཞག་ནས་རང་ཉིད་དང་། རང་གི་ཁྱིམ་ཚང་གི་གནས་རིམ་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས་ཚུལ་གྱི་སྐུལ་སློང་བྱས་ཡོད་འདུག་ཅེས་དང་། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོའི་ཟླ་དང་པོའི་ནང་དུ་ཏྰ་ལེ་རུ་ཁག་གིས་རྒྱ་གར་དུ་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་འཚོགས་པའི་སྐབས་སུ། ཆོས་རྒྱ་མཚོས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མགོན་པོ་སྐྱབས་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་ལ་ཡོང་ཡོད་པའི་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཀན་ལྷོ་ས་ཁུལ་གྱི་གྲྭ་བཙུན་སུམ་ཅུ་ལྷག་བསྡུས་ནས་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ཏེ། བོད་ནང་ཁུལ་དུ་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གི་ལས་འགུལ་ཇི་ལྟར་སྤེལ་དགོས་པའི་སྐོར་ལ་འཆར་བཀོད་འཐེན་རྗེས། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོའི་ཟླ་བཞི་བར་མགོན་པོ་སྐྱབས་རྒྱ་གར་ནས་ཕྱིར་ཡོང་དེ་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོར་ཐུག་ནས་ངན་སྐུལ་སྣ་ཚོགས་བྱས་ཡོད། སྐབས་དེར་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་པ་ཡིན་ན་ཁྱོད་ཀྱི་པར་སོགས་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་འབྱོར་ཐུབ་རྒྱུ་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཏྰ་ལེ་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ཁྱོད་ཀྱི་ཆེད་དུ་བསྔོ་སྨོན་སོགས་འདོན་རྒྱུ་ཁག་ཐེག་བྱས་ནས་སངས་རྒྱ་རྒྱ་མཚོར་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་རྒྱུའི་སེམས་ཐག་གཅོད་དུ་བཅུགས་ཡོད་ཚུལ། དེ་ལྟར་མགོན་པོ་སྐྱབས་ཟེར་བས་ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོའི་ཟླ་བཅུ་བའི་ཚེས་དྲུག་ཉིན་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་མེར་སྲེག་ཏུ་བཅུགས་རྗེས་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་བྲོས་བྱོལ་དུ་སོང་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པས། རྒྱ་ནག་ཉེན་རྟོག་པས་དེ་ནི་རྩ་འཛུགས་ཡོད་པ་དང་འཆར་གཞི་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་མིའི་ཚེ་སྲོག་ལ་བསམ་གཟེས་ནས་གཏོར་བརླགས་བཏང་བའི་ཁྲིམས་འགལ་གྱིི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་སྟབས། མུ་མཐུད་དུ་གྱོད་དོན་འདིའི་རིགས་ལ་རྩད་གཅོད་ནན་མོ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པས། རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེན་རྟོག་པར་གྱོད་དོན་འདིའི་རིགས་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུར་རོགས་འདེགས་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། ད་དུང་རྩ་འཛུགས་དང་འཆར་གཞི་ཡོད་པའི་ལས་འགུལ་དེ་དག་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཐད་གར་ཡོད་ཚུལ་བསྒྲགས་ཡོད་པ་རེད། འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་དེའི་ཐད་ཐད་གཞོན་ནུའི་ཚོགས་གཞོན་དོན་གྲུབ་ལྷ་དར་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་སྐབས་བརྗོད་དོན། བོད་ནང་གི་རང་ལུས་མེ་བསྲེགས་དེ་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཚུལ་རྒྱ་ནག་གིས་བཤད་པ་ནི་གསར་བ་གང་ཡང་མ་རེད། ཐེངས་ཁ་ཤས་བཤད་མྱོང་བ་རེད། དེ་གཙོ་བོ་བོད་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་བཟུང་གི་རྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་བོད་མི་རིགས་རྩ་མེད་བཟོ་བའི་སྲིད་ཇུས་བོད་མི་མང་གིས་ངོས་ལེན་བྱེད་གི་མེད་པ་དང་། ཚེ་སྲོག་བློས་གཏོང་གི་ངོ་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་པའི་ངོ་ཚ་འགེབས་ཆེད་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག། བོད་གཞུང་བཅས་པར་ངན་ཁག་དཀྲིས་བཞིན་པ་མ་གཏོགས་བདེན་པ་མ་རེད། ངན་ཁག་དང་འཁྱོག་བཤད་དེ་ང་ཚོ་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ངོས་ལེན་རྩ་བ་ནས་མེད་ལ་དེ་དང་མཉམ་རང་ལུས་མེ་བསྲེགས་ཐད་རྒྱུད་སྐུལ་དང་སྐུལ་སློང་ནམ་ཡང་བྱས་མྱོང་མེད་ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།
ད་ཡང་ཨུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱི་མེར་སྲེག་དེ་ཡང་ངན་ཁག་དཀྲི་ས་གང་ཡོད་ཡ།དེ་འདྲའི་བདེ་འདོད་ལ།མེ་སྲེག་གནང་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ག་རི་བཤད་ཀྱི་འདུག་མི་ཤེས་མཁན་སུ་ཡོད།མེར་སྲེག་གི་གནད་འགག་ངོ་མ་ཤེས་དགོས་ན་གུང་ཁྲན་ཏང་ཚོ་སྲེག་རྣམས་ལ་དྲིས་དང་ལས་སལ་མོ་ཤེས་ཀྱི་རེད་ཡ།དེ་མིན་མེ་མདོག་ཆུ་རུ་བསྒྱུར་འདོད་ན་དགོས་རང་མ་ཡིན་ནམ།
འདི་ང་ཚོས་སྣང་མེད་དུ་ཁྱོན་ནས་གཏོང་མི་རུང་། ཁོང་ཚོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒང་དུ་ཡངས་གྲགས་ཐོག་གསལ་བསྒྲགས་བཟོས་ཡོད་འདུག །ང་ཚོས་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་སྡེ་སུ་ཡིན་རུང་ངེས་པར་དུ་དོ་སྣང་དགོས་པར་འདོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། བོད་ནང་དུ་རྒྱུད་ལམ་ཡོངས་རྫོགས་བཀག་ནས་ཁོང་ཚོས་མངོན་འདོད་བཞིན་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་གང་མང་མང་ཁྱབ་སྤེལ་བཟོ་ཐབས་ཤིག་ཡིན། འདི་ནི་བོད་མིའི་མི་རེ་ངོ་རེ་ནས་འགན་ཁུར་ལྡན་པའི་ཡ་ལེན་ངེས་པར་དུ་སྤྲོད་དགོས། དཔེར་ན་སྤྱིར་སྤྱོད་དྲ་ལམ་ཁག་དང་། ངོ་དེབ་སོགས་སུ་ནམ་རྒྱུན་ཁ་ངན་ཚིགས་ངན་སྤེལ་མཁན་དག་གིས་ཀྱང་འདྲེ་ཤར་སྒོ་དང་ཀླུད་ནུབ་སྒོར་མ་ཡིན་པ་རྣག་ཐོག་གཙག་འཁེལ་བཟོས་ཤིག །
རྐུས་བའི་ཁར་སྨྱོས་ནི་ཟེར་བ་དེ་རང་རེད། དགྲ་མི་འདི་ཚོར་ངོ་ཚ་ཡ་ཞིག་མི་འདུག།
གནའ་སྔོན་མ་ཞིག་ལ་ཁྱེད་ཚོ་ང་ཚོའི་དགྲ་མི་ནག་པོ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནས་ང་ཚོས་ཁྱེད་ཚོའི་མིང་དགྲ་མི་ནག་པོ་དེ་རྒྱ་ནག་གམ་རྒྱ་མི་ནག་པོ་ལ་བརྗེས་བ་རེད། སྐབས་དེར་བོད་པས་རྒྱ་ནག་ལ་ཡག་པོ་རྐྱང་བྱས་ནས་སྡོད་དུ་བཅུག་པ་རེད། དེ་ནས་ངོ་ཚ་མེད་པའི་རྒྱ་མི་དེ་ཚོས་ཡང་བོད་ལ་བློ་མེད་རྐྱང་བྱས་ནས་དུས་ད་བར་ཕྱིན་ཙང་། རྒྱ་མི་ཚང་མ་གནའ་སྔོན་མ་བཞིན། བོད་པ་ཚང་གི་དགྲ་མི་ནག་པོ་འམ་དགྲ་ནག་ལ་ཆགས་པ་རེད།
ད་ནས་བཟུང་ཁྱེད་ཚོ་རྒྱ་ནག་མ་རེད། དགྲ་ནག་རེད། དགྲའི་མང་ནས་ཡང་དགྲ་ཡ་ནག་པོ་དེ་ཡིན་པ། བོད་མིས་ཉིན་རེ་ནས་ཉིན་རེར་ཤེས་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྫུན་གི་ཁ་ལ་རྫུན། སྡུག་གི་ཁ་ལ་སྡུག་སྟེར་ནས་འདུག་པ་འདིར་ང་ཚོས་ནམ་ཡང་མི་བརྗེད། ཐག་གཅོད་ཞིག་ཡོད་པ་བྱེད་དངོས་ཡིན། དགྲ་མི་ཚང་།
་་་་་ འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་དེའི་ཐད་ཐད་གཞོན་ནུའི་ཚོགས་གཞོན་དོན་གྲུབ་ལྷ་དར་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་སྐབས་བརྗོད་དོན། བོད་ནང་གི་རང་ལུས་མེ་བསྲེགས་དེ་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཚུལ་རྒྱ་ནག་གིས་བཤད་པ་ནི་གསར་བ་གང་ཡང་མ་རེད། ཐེངས་ཁ་ཤས་བཤད་མྱོང་བ་རེད། ་་་་ཟེར།
ར་རྫ་འཇམ་དབྱངས་སྐྱིད་ཀྱིས་དགེ་བཅུ་ཁྲིམས་ལ་བྲིས་པ་འདྲ་བོ་འདུག ང་ཚོིའི་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོར་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་རྒྱུའི་སེམས་ཐག་གཅོད་པ་དེ་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་གསལ་བ་དག་ཤེས་པ་དག་གིས་གསལ་བཤད་ཅིག་ངེས་པར་འབྲི་དགོས་པར་རེད་འདུག དེ་མིན་བོན་གྱི་རྐུ་རྫུན་འདི་འདྲ་ཞིག་གཏན་ནས་འབྲི་ན་ཡག་པོ་ཡོད་མ་རེད། ངོ་ཚ་བསྐྱེད་རེད། དེ་ཡང་སྟོན་པ་གཤིན་རབ་ཀྱིས་བཀའ་ཡི་འཁོར་ལོ་ཇི་ལྟར་བསྐོར་ཚུལ། ཚེ་རིང་ནོར་བུ།
དེའང་བོན་གཤིན་ལུགས་སུ«མདོ་སྡེ་བསྐལ་བ་བཟང་པོ»སོགས་ལས་སངས་རྒྱས་སྟོང་དང་རྩ་གཉིས་རིམ་གྱིས་བྱོན་དགོས་པ་ལས་སྟོན་པ་འདི་ཉིད་རྣམ་འདྲེན་བརྒྱད་པ་ཡིན་ཏེ། «མདོ་འདུས»ལས། “རིམ་བཞིན་འགྲོ་དོན་འབྱུང་བ་སྟེ། །སྣང་བ་རང་བྱུང་ཐུགས་རྗེ་ཅན། །དགེ་བ་འཁོར་བ་ཀུན་འདྲེན་འགྱུར། །ཀུན་ཤེས་ཉོན་མོངས་དུག་བསྲེག་འགྱུར། །ལེགས་པ་ཚད་མེད་ཐུགས་རྗེ་ཅན། །སྙོམས་པ་ ཐམས་ཅད་མཁྱེན་གཟིགས་ཅན། །བྱམས་པ་ཀུན་ཤེས་ཐང་པོར་འགྱུར། །དག་པ་གཏོ་རྒྱལ་ཡེ་མཁྱེན་ དང་། །གསལ་བ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་སྟེ། །ཤེས་པ་ཡེ་ནས་སྲས་བུ་ཆུང་། །”ཞེས་དེ་རྣམས་ཀྱི་བྱོན་ ཚུལ་དང་བྱོན་དུས་རྣམས་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་པ་རེད། དེ་ལས་བདག་ཅག་གི་སྟོན་པས་དང་པོ་ ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་དང་མཐུན་པའི་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཏུ་ཐུགས་བསྐྱེད། བར་དུ་གྲངས་མེད་ གསུམ་ལ་ཚོགས་བསགས། ཐ་མ་མངོན་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཏེ། «མཛད་བསྟོད་»ལས། “ཐུགས་མཆོག་བསྐྱེད་ནས་སྨོན་ལམ་ཆེན་པོར་བཏབ། །བསྐལ་བ་གྲངས་མེད་གསུམ་དུ་ཚོགས་གཉིས་བསགས། །ཐམས་ཅད་མཁྱེན་གྱུར་སྟོན་པ་བླ་ན་མེད། །སྤང་རྟོགས་མཐར་ཕྱིན་མངོན་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱང་། །”ཞེས་དང་པོ་ཐུགས་བསྐྱེད། བར་དུ་ཚོགས་བསགས། ཐ་མ་མངོན་པར་སངས་རྒྱས་ཤིང་འགྲོ་བའི་དོན་དུ་ཟབ་གསང་དྲང་ངེས་ཀྱི་ལེགས་བཤད་ཆུ་བོ་ཆེན་པོའི་གཏེར་ལྟ་བུ་བགོ་སྐལ་དུ་གནང་མོད་ཀྱང་མདོ་རྩ་ཧྲིལ་གྱིས་དྲིལ་ན། བཀའ་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་དུ་འདུ་བ་སྟེ། མདོ་ལས། “དང་པོ་དྲང་དོན་ཀུན་རྫོབ་ཀྱིས། །རིག་པའི་གནས་དང་བསྟན་པའི་བོན། དང་པོ་གསུང་བའི་བཀའ་ལུང་ངོ་། །བར་བ་དྲང་ངེས་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས། །སྒོ་བཞི་མཛོད་དང་ལྔ་རུ་གསུངས། །ཐ་མ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཡིས། །ཕྱི་ནང་གསང་བ་གསུམ་དུ་གསུངས། །”ཞེས་མཛད་མདོ་རྒྱས་འབྲིང་བསྡུས་གསུམ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་པ་ལྟར་ན།
བཀའ་འཁོར་དང་པོའི་སྐོར།
བཀའ་འཁོར་དང་པོ་དྲང་དོན་ཀུན་རྫོབ་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ་ཐེག་པ་རིམ་དགུ་དང་རིག་པའི་གནས་ལྔའི་བོན་རྣམས་གསུངས་ཏེ། དེའང་བོན་ལུགས་སུ་གསོ་བའམ་སྨན་དཔྱད་རིག་པ་དང་། སྒྲ་ཚད་རིག་པ། བཟོ་རིག་པ། ནང་དོན་རིག་པ་དང་། ཕྱི་རིག་པའམ་རྩིས་རིག་པ་སྟེ་རིག་གནས་ཆེ་བ་ལྔ་ཞེས་པ་ཙམ་ལས་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔ་ཞེས་ཡོངས་སུ་མ་གྲགས་སོ། །དེ་ལའང་གང་ལས་འབྱུང་བའི་ལྷ་ལྔ་དང་། གང་ཞིག་འབྱུང་བའི་བོན་ལྔ་དང་། གང་ལ་གཏད་པའི་སྣོད་ལྔ་དང་། རིག་གནས་རེ་རེ་ལའང་རྗོད་བྱེད་འབུམ་གསུམ་རེས་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་པ་རེད། «རྣམ་འབྱེད»ལས། “ཡང་ན་རིག་པའི་གནས་ལྔ་སྟེ། །བཟོ་གསོ་སྒྲ་དང་རྒྱུ་འབྲས་དོན།།”ཞེས་དང«ལེགས་བཤད་མཛོད»ལས། “རྒྱལ་བུ་ཉིད་རྒྱལ་ས་མ་ཕྱུང་གི་བར་དུ་ནགས་ཚལ་དབེན་པའི་གནས་སུ་གབ་ཅིང་སྦས་པའི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཤིང་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་དང་། ལས་འབྲས་རྣམས་གསུངས། རྒྱལ་སར་ཕྱུང་ཏེ་དགུང་ལོ་གཅིག་ནས་བཅུའི་བར་དུ་ཐེག་དགུའི་བོན་རྣམས་གསུངས་ཏེ་ཐེག་དགུའི་གཤེན་པོ་རྣམས་ལ་གཉེར་དུ་གཏད། སྐད་རིགས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུའི་སྒྲ་བསྒྱུར་བའི་གཡུང་དྲུང་སེམས་དཔའ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུས་གཡུང་དྲུང་གི་བོན་ཁམས་གསུམ་རིགས་དྲུག་གི་གནས་སུ་དར་བར་མཛད་ཅིང་རིག་པའི་གནས་ལྔའི་བོན་རྣམས་གསུངས། ”ཞེས་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད། དེའང་ཐེག་པ་རིམ་དགུ་ལ་ལྷོ་བྱང་དབུས་གསུམ་གྱི་གཏེར་ཁ་ཡོད་པས་དང་པོ་ལྷོ་གཏེར་ལུགས་ལྟར་ན། ཕྱ་སྣང་འཕྲུལ་སྲིད་བཞི་དང་། དགེ་དྲང་ཨ་ཡེ་བཞི་བླ་མེད་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་དགུར་བཤད་མོད། དེ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བསྒོམ་སྤྱོད་པ་སོགས་ནི«དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད»དང་«གསང་བ་འདུས་པ» «ལུང་རིགས་མཛོད»སོགས་སུ་དོན་དགུས་གཏན་ལ་ཕབས་ཏེ་རྒྱས་གསལ་སྤྲོས་པ་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ། དེའང་ཕྱ་སྣང་འཕྲུལ་སྲིད་བཞི་ལ་རྒྱུའི་ཐེག་པ་ཞེས་བརྗོད་པའ་རྒྱུ་མཚན་ཀྱང་སྐབས་འདིར་ཐེག་སྒོར་ཞུགས་ཀྱང་ལམ་སྒོར་མ་ཞུགས་པ་ཞེས་ལམ་བདེན་བཞི་དང་མ་འབྲེལ་ཞིང་ལྟ་བ་བདག་མེད་གང་གིས་ཀྱང་མ་ཟིན་པས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཐེག་པ་ཞེས་བརྗོད། «ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུད»ལས། “ཕྱྭ་གཤེན་སྣང་གཤེན་འཕྲུལ་གཤེན་སྲིད་གཤེན་བཞི། །འཇིག་རྟེན་ལས་འཕྲོད་མཐུན་ངེས་གྲོལ་མིན། །རིང་བའི་རྒྱུ་ཀུན་བཟང་ང་ཡིས་བཤད། །”ཅེས་གསུངས་པ་བཞིན་ནོ། །འོ་ན་ཕྱི་རོལ་བ་དང་ཁྱད་མེད་དུ་ཐལ་ལོ་ཞེ་ན། ཁྱད་ཡོད་དེ། «ཕྱྭ་གཤེན་ཐེག་པའི་མདོ»ལས། “རང་ལ་མཁོ་བའི་དད་པ་དགོས། །གཞན་ལ་མཁོ་བའི་སྙིང་རྗེ་དགོས། །”ཞེས་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བས་ནང་བའི་ཁོངས་སུ་དོན་གྱིས་འདུ་སྟེ། «ལམ་རིམ་སུམ་བརྒྱ་བ»ལས། “སྐྱབས་གནས་སྟོན་པ་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་དང་། །ཕྱི་བ་ནང་བའི་དོན་ནི་སྐྱབས་འགྲོས་དབྱེ། །དཀོན་མཆོག་སྐྱབས་གནས་མི་འཛིན་ཕྱི་རོལ་བ། །”ཞེས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དགེ་དྲང་ཨ་ཡེ་བཞི་ནི་ལམ་བདེན་བཞི་དང་འབྲེལ་བའི་ཐར་ལམ་ཡོད་པས་འབྲས་བུའི་ཐེག་པ་ཞེས་བརྗོད་དེ། དེའང་དགེ་དྲང་གཉིས་དབུས་གཏེར་གྱི་མདོ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་དང་མཐུན་ནོ། །ཨ་དཀར་ཡེ་གཤེན་གཉིས་ནི་རིམ་གཉིས་ལམ་དང་འབྲེལ་བའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་བོན་ཁོ་ནའོ། །བླ་མེད་ཀྱི་ཐེག་པ་ནི་རྫོགས་ཆེན་དང་གཅིག་གོ ། ཡང་དབུས་གཏེར་ལྟར་ན«ཐེག་འགྲེལ་མེ་ལོང་དགུ་སྐོར» «རྒྱུད་ཡེ་ཁྲིད་མཐའ་སེལ» «གཏན་ཚིགས་ཐིགས་མདོ»སོགས་ཀྱི་དགོངས་བཅུད་བསྡུས་ཏེ«ལུང་རིགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་བློ་གསལ་སྙིང་གི་ནོར་བུ»ཞེས་པ་ལས་གསལ་རྒྱས་སུ་བསྟན་ཡོད། འདིར་མདོར་བསྡུས་ཙམ་འཆད་པ་ལ། ལྷ་མི་གཞན་བརྟེན་ཐེག་པ་ནི་ཐེག་སྒོར་ཞུགས་ཀྱང་ལམ་སྒོར་མ་ཞུགས་པའི་འཇིག་རྟེན་ཐེག་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། «མཁས་འཇུག»སོགས་ལས་བསྟན་པའི་ལྷ་མིའི་ཐེག་པ་དང་ཚངས་པའི་ཐེག་པ་ཞེས་པ་དང་དོན་གཅིག་གོ། དེ་ནས་ལམ་སྒོར་ཞུགས་པའི་ཐེག་པ་གཤེན་རབ་རྣམ་རྩོད་པ་དང་། རང་རྟོགས་གཤེན་རབ་ཀྱི་ཐེག་པ། ཐུགས་རྗེ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ། གཡུང་དྲུང་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ་དང་བཞི་ནི་ཕྱི་སྤང་ལམ་དང་མཐུན་པའི་མདོ་ཡི་ཐེག་པ་དང་། དེ་ལས་རྣམ་རྩོད་པ་ལའང་རྣམ་བཅས་དང་རྣམ་མེད་གཉིས། དེའི་ཐོག་ཏུ་དབུ་སེམས་གཉིས་བསྣན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་བཞི་ཞེས་འདོད། བྱ་བ་གཙང་སྤྱོད་ཐེག་པ་དང་། རྣམ་པ་ཀུན་ལྡན་ཐེག་པ་དང་། དངོས་བསྐྱེད་ཐུགས་རྗེ་རོལ་བའི་ཐེག་པ་གསུམ་ནི་ནང་སྒྱུར་ལམ་དང་མཐུན་པའི་སྔགས་ཕྱི་བའི་ཐེག་པའོ། ཤིན་ཏུ་དོན་ལྡན་དང་། རྫོགས་ཆེན་གཉིས་ནི་གསང་བ་གྲོལ་ལམ་དང་མཐུན་པའི་སྔགས་ནང་བའི་ ཐེག་པའོ། དེའང «མདོ་དྲི་མེད»ལས། “རྒྱལ་གྱི་ལོ་མཛད་བཅུ་གཉིས་ལས། །བསྟན་སྤེལ་ཡན་ཆད་ཀུན་རྫོབ་ཚུལ”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར།
བཀའ་འཁོར་ལོ་གཉིས་པའི་སྐོར།
དྲང་ངེས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཆ་ནས་སྒོ་བཞི་མཛོད་དང་ལྔ། «མདོ་གཟེར་མིག»ལས། “གཡུང་དྲུང་བོན་ ལ་རྒྱ་ཆེ་གྲངས་མང་ཡང་། །སྒོ་བཞི་མཛོད་དང་ལྔ་རུ་ཕྱེས་ནས་བྲིས། །མན་ངག་ལུང་གི་བོན་ནི་ཉུང་ལ་འདུས་པའི་བོན། །དཔོན་གསས་སྡེ་རུ་བྲིས་ནས་གསེར་གྱི་གླེགས་བམ་ནང་དུ་བཅུག སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་ནི་མང་ལ་འབྲེལ་བའི་རྒྱུད། ཆབ་ནག་སྡེ་རུ་བྲིས་ནས་ལྕགས་ཀྱི་གླེགས་བམ་ནང་དུ་བཅུག རྒྱས་པ་འབུམ་གྱི་བོན་ནི་དོན་ལ་རྒྱས་ཤིང་བསྡུས་པའི་བོན། འཕེན་ཡུལ་སྡེ་རུ་བྲིས་ནས་ཟངས་ཀྱི་གླེགས་བམ་ནང་དུ་བཅུག ནག་པོ་སྔགས་ཀྱི་བོན་ནི་དོན་ལ་སྔགས་པའི་སྔགས། ཆབ་དཀར་སྡེ་རུ་བྲིས་ནས་དངུལ་གྱི་གླེགས་བམ་ནང་དུ་བཅུག དེ་བཞི་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཤིང་ཡོ་ལ་རྒྱུག་པ་ནི། གཙང་མ་མཐོ་ཐོག་སྤྱི་རྒྱུགས་མཛོད་ཀྱི་བོན་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་གཅིག་ཏུ་སྐྱེས་པའི་མཐོ་ཐོག་སྤྱི་རྒྱུགས་ཞེས། མཛོད་ཀྱི་སྡེ་རུ་བྲིས་ནས་གཡུ་ཡི་གླེགས་བམ་ནང་དུ་བཅུག”ཅེས་པ་ལྟར་གོང་གི་ཕྱྭ་སྣང་འཕྲུལ་སྲིད་ཀྱི་ཐེག་པ་བཞིའི་དོན་ཐམས་ཅད་ཆབ་ནག་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྒོར་བསྡུས་ཏེ་གླེགས་བམ་གཅིག་བྱས། འདི་ལ་ཆབ་ནག་ཟེར་དོན་ཡང་ཁ་དོག་དང་ལས་སྤྱོད་དཀར་ནག་ཙམ་གྱི་དོན་མ་ཡིན་ཞིང་། ཆབ་སྲིད་ཁོ་ན་ལ་མཁོ་བྱ་རྐྱང་བ་ཡིན་པས་དེ་སྐད་དུ་བརྗོད་དེ། དཔེར་ན་རྒྱ་ནག་ནག། གསེར་ནག་ནགཅེས་པ་ལྟ་བུའོ།བོ ད་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་ཞིང་དར་ནུས་ཀྱང་ཆེར་མ་སོང་བས་བོན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཚན་གཞིར་སོང་། བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོ་པྲ་བལྟས་མོ་དང། རྣམ་མཐོང་རྩིས་དང་། སྨན་དཔྱད་དང་གཏོ་བཅོས། འདུར་དང་མདོས་ལ་སོགས་པོ་ཏི་རེ་གཉིས་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །སྤྱིར་སྲིད་བོན་ལ་སྟོན་པའི་རྒྱུ་བོན་དང་ཡ་ཐོག་ནས་དར་བའི་རྒྱུ་བོན་གཉིས་ཡོད་པའི་ཚུལ་ཁོ་བོས་བྲིས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་བའི་གཏམ་སྐབས་སུ་བཤད་ཟིན་པས་སླར་ཡང་ངལ་བར་མི་བྱའོ། ཡང་གོང་དུ་དགེ་བསྙེན་དང་དྲང་སྲོང་གཉིས་སྐབས་འདིར་འཕེན་ཡུལ་འབུམ་གྱི་བོན་སྒོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་སྟེ། དྲང་སྲོང་གི་བོན་མཚན་ཉིད་སྡེ་ལྔ་ལྟ་བུའོ། ཡང་བཀའ་འཁོར་དང་པོའི་ནང་གི་ཨ་དཀར་དང་ཡེ་གཤེན་གཉིས་སྐབས་འདིར་ཆབ་དཀར་དྲག་པོ་སྔགས་ཀྱི་བོན་སྒོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་སྟེ། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་བཞི་ལྟ་བུའོ། ཡང་བཀའ་དང་པོའི་སྐབས་བླ་མེད་ཀྱི་ཐེག་པ་ཉིད་སྐབས་འདིར་དཔོན་གསས་མན་ངག་ལུང་གི་བོན་སྒོར་བསྡུས་ཏེ། གབ་པ་དགུ་སྐོར་ལྟ་བུའོ། མཐོ་ཐོག་མཛོད་ནི་ཀུན་ལ་སྤྱི་རྒྱུག་ཏུ་བསྟན་ཡང་། ཤར་རྫ་བ་སོགས་ཀྱིས«སྡེ་སྣོད་མཛོད»ལས། “རྫོགས་ཆེན་ཨ་ཏི་ལྟ་བ་ཡང་། །གཙང་མ་མཐོ་ཐོག་མཛོད་ལས་བྱུང་། །”ཞེས་རྫོགས་ཆེན་གྱི་སྡེར་བཞེད་དེ། སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ལྟ་བུའོ། །དེས་ན་བོན་སྒོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ཡང་སྒོ་བཞི་མཛོད་དང་ལྔའི་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། མདོ་ལས། རྗེས་བཞག་ཡན་ཆད་བདེན་གཉིས་ཚུལ། །ཞེས་མཛད་ཆེན་བཅུ་གཉིས་ལས་དགུ་བ་བསྟན་པ་རྗེས་བཞག་ཡན་ཆད་བཀའ་བར་བའི་ཚུལ་ལོ། །
བཀའ་འཁོར་ལོ་ཐ་མའི་སྐོར།
བཀའ་འཁོར་ལོ་ཐ་མ་ངེས་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་དུ་བསྟན་ཏེ། མདོ་འདུས་ལས། ཕྱི་རྒྱུད་འདུལ་བ་ཁྲིམས་ཀྱི་བོན། །ནང་རྒྱུད་གསང་བ་སྔགས་ཀྱི་བོན། །གསང་རྒྱུད་བླ་མེད་དོན་གྱི་བོན། །ཡང་གསང་དོན་དུ་གསུངས་པ་སྟེ། །བཀའ་ལ་ཐོག་མཐའ་བར་དང་གསུམ། །ཞེས་ཕྱི་སྤང་ལམ་མདོ་ཡི་ཐེག་པ་དང་མཐུན་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཐེག་པ་སྟེ། མདོ་ཡི་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ལྟ་བུའོ། །ནང་བསྒྱུར་ལམ་དང་མཐུན་པའི་སྔགས་ཀྱི་བོན་ཏེ། ཁྲོ་བོ་རྒྱུད་དྲུག་དང་ཞི་བ་དོན་དྲུག་ལྟ་བུའོ། །གསང་བ་གྲོལ་ལམ་གྱི་དོན་དང་མཐུན་པའི་བླ་མེད་ཀྱི་བོན་ཏེ། རྫོགས་ཆེན་བསྒྲགས་པ་སྐོར་གསུམ་དང་། སྙན་བརྒྱུད་བཀའ་བརྒྱུད་སྐོར་བཞི་ལྟ་བུའོ། །དེའང་མཛད་པ་བཅུ་གཉིས་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ནས་མྱང་འདས་ཡན་ཆད་དོན་དམ་ཚུལ་དུ་གསུངས་པར་བཤད། སྤྱིར་རྒྱལ་བའི་བཀའ་ལ་གདུལ་བྱའི་བློ་དང་འཚམས་པའི་དྲང་ངེས་ཀྱི་དབྱེ་སྒོ་མང་དུ་མཆིས་ཀྱང་བཀའ་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་ཁོངས་སུ་མ་འདུས་པ་མེད་དེ། མདོ་ལས། གཡུང་དྲུང་བོན་ལ་རྒྱ་ཆེ་གྲངས་མང་ཡང་། །མདོ་རུ་བསྡུ་ན་ཐེག་པ་རིམ་པ་དགུ། །སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔ་ཕྱི་ནང་གསང་བ་གསུམ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལྟར་འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་རྣམ་བཞག་མདོར་བསྡུས་ཤིང་གོ་སླ་བ། ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ལ་ཕན་པའི་འདུ་ཤེས་སུ་བཟུང་ནས་བྲིས་པའོ། །རྒྱས་པར་ཤེས་འདོད་ན་ཕར་ཕྱིན་སོགས་གཞན་ནས་ཤེས་པར་བྱའོ། །
འདིའི་ནང་དུ་གསུང་ཆོས་གནང་མ་ཡོང་རོགས། དྲ་འབུ་ལས་མེད་དེའི་སྨྱོས་བཤད་ག་རེ་རེད་་་་
འཇམ་གཅེས་འདི་དྲན་རིག་རྒོད་པོ་ཅིག་རེད།
གནད་ལ་འཁེལ་འདུག
ངོས་ནས་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱིས་བཀའ་འཁོར་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་བསྐོར་བ་ཡིན་ནམ།
ངས་བྱས་ན་གོང་ས་མཆོག་གི་་་་མིང་བསྲེས་མ་བཏོང་གསུང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་་་་་
ལྷག་རྒྱལ་ལེགས།
གོང་ས་མཆོག་འདིར་དྲུད་མ་ཡོང་རོགས། གོང་ས་མཆོག་གིས་མེ་སྲེག་མ་གཏོང་གསུང་མི་དགོས་པར།ཁྱེད་ཚོས་བཤད་ནས་གོ་སྐོན་བྱས་ན་མི་འགྲིག་པ་མིན་འདུག ཅིའི་ཕྱིར་གོང་ས་མཆོག་གིས་གསུངས་དགོས་རེད་དམ། བོད་པ་གཞན་ཞིག་གི་གསུང་ན་མ་འགྲིག་པ་གང་ཡོད་དམ།
་རྒྱ་ནག་གིས་མེ་སྲེག་གཏང་མཁན་རྒྱབ་ལ་གོངས་ས་མཆོག་དང་གཞོན་ནུ་གཉིས་ཡོད་པ་རེད་ཟེར་གི་ཡོད་རེད་
གོངས་ས་མཚོག་གིས་མེ་སྲེག་མ་གནང་གསུང་ན་་རྒྱ་ནག་གིས་ཟེར་བ་དེ་བརྫུན་མ་ཆགས་ཐུབ་ཀྱིས་རེད་
ག་སྲིད་གོངས་ས་མཆོག་གིས་་ཅི་གང་མ་གསུང་ན་རྒྱ་ནག་གིས་མ་མཐུད་ནས་ངན་ཁག་གཙུགས་སྡོད་ཡོད་རེད་
མཁས་དབང་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན།
རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་༼༡༦༡༧-༡༦༨༢༽མཆོག་གིས་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་བོན་གྱི་ལྷ་སྡེ་ལ་གཟིགས་ཕྱོགས་གནང་བའི་མཚམས་སྦྱོར།
དེ་ཡང་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བའི་རང་རྣམ་༼འདི་སྣང་འཁྲུལ་བའི་རོལ་རྩེད་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་པ་དུ་ཀུ་ལའི་གོས་བཟང་༽ཞེས་པར་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ལྷ་སྡེ་དང་དེའི་མི་སྣ་ཆེ་ཁག་འགའ་ཤས་དང་ཐུགས་ཉེ་བའི་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་པ་འདིར་བརྗོད་འདོད་བྱུང་། དེ་སྔ་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྣམས་སུ་འདིའི་སྐོར་གང་ཡང་བྲིས་མེད་པས་ན་རྒྱུ་མཚན་དེ་བས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བར་མཐོང་།
རང་རྣམ་དུ་ཞང་སྟོན་སྒར་པ་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཞེས་པ་བོན་གྱི་བླ་མ་དེ་ཉིད་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བའི་སྐུ་མདུན་དུ་བཅར་བའི་བླ་མ་ཆེ་ཁག་གི་གྲས་ནས་ཤིན་དུ་གཙིགས་ཆེ་བར་གནང་བ་མ་ཟད་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གི་བསྟན་སྲིད་དང་བོད་ཀྱི་བདེ་དོན་ལ་དམིགས་ནས་སྐུ་རིམ་ལན་མང་དུ་བསྒྲུབས། ཁོང་སྟོད་ལུང་དུ་ཡོད་པའི་ཞང་སྟོན་ཞེས་པའི་ཡུལ་ནས་ཕེབས་པས་ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཞེས་ཞུས། དེ་བཞིན་འདིར་ཡང་ཞང་སྟོན་ཞེས་ཞུ་གི་ཡིན།
སྤྱི་ལོ་༡༦༧༡ལོར་རང་རྣམ་དུ་༼ཟླ་བ་བཞི་བའི་འགོར་ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱིས་བོན་མཁའ་ཀློང་གི་མདོས་ཆེན་རིམ་གྲོ་གཏང་ཞིང་ལོ་སྔ་མ་ཚོར་ཡང་ཞང་ཞུང་ལུགས་ཀྱི་མོ་རྩིས་དང་དེར་བབས་པའི་བཅོས་རིམ་མང་དུ་མཛད།༽ཞེས་གསུངས། 1དེ་བཞིན་དགྲ་སྲི་མནན་པ་དང་དགྲ་ལྷ་དཔང་བསྟོད་དང་ལྷག་པར་དུ་ཀླུ་བཅོས་སོགས་བོན་གྱི་གཏོ་ཆོག་མང་དུ་མཛད་ཡོད་པར་གསུངས། 2
སྤྱི་ལོ་༡༦༧༡་ལོར་༼ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱིས་ར་མོ་ཆེའི་ཀླུ་རྒྱལ་ལྕང་གསེབ་ཏུ་གཏའ་བསྡེམ་སོགས་བཅོས་ཀ་མཛད་པའི་ཚེ་ཀླུ་རྒྱལ་གྱི་འཁོར་དུ་ཁམས་སྤྲང་འདྲ་བ་གཉིས་འདུག་པ་ཅི་ཡིན་དྲིས་པར་འབྲུམ་པའི་ནད་བདག་ཡིན་ཟེར་བ་བྱུང་བས་ད་ལོར་འཐོར་ནད་ཞིག་ཡོང་ཉེན་ཆེ་ཚུལ་མོལ་བ་ལྟར་དེ་ནས་ཟླ་ཕྱེད་གསུམ་སྐོར་ཙམ་ལ་ལྷ་ས་ནས་རིམ་གྱིས་མཆེད་པའི་ལོ་ཕྱེད་གསུམ་ཚུན་ལ་དབུས་གཙང་ཐམས་ཅད་ཁྱབ་པས་ངེས་ཤེས་འདྲོང་བར་སྣང་། བོན་འདི་ལ་བོད་ཀྱི་ལྷ་རྣམས་དགའ་བར་མ་ཟད་ཀླུ་ལ་ལྷག་པར་མངའ་བརྙེས་པ་ཞིག་ཡོད་ཚོད་དུ་འདུག་༽ཞེས་གསུངས། 3འདི་ནི་དོན་ལ་གནས་པའི་བོན་གྱི་གཟེངས་བསྟོད་ཞིག་རེད་འདུག། དེར་བརྟེན་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་དང་ལྷ་ས་ཞོལ་པར་ཁང་དང་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་སོགས་སྐད་གྲགས་ཅན་གྱི་པར་ཁང་རྣམས་སུ་ཀླུ་འབུམ་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ་གྱི་པར་ཤིང་བཞུགས་ཡོད་པ་མ་ཟད་བན་དེ་དགོན་སྡེ་ཆེ་ཁག་རྣམས་སུ་ཡང་གསུང་རབ་དེ་ཉིད་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་ཡིན།
འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཡོད་པའི་གཏེར་སྟོན་རྡོ་རྗེ་གླིང་བའམ་གཡུང་དྲུང་གླིང་བའི་གདུང་བརྒྱུད་ཨོ་རྒྱན་ཆོས་གླིང་དུ་གསུང་རབ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཤིང་པར་ཞིག་བཞུགས་ཡོད་པ་མཇལ་མྱོང་། དེའི་པར་བྱང་མི་གསལ་ཡང་ཕལ་ཆེར་བུམ་ཐང་བདེ་ཆེན་ནམ་ཕྱིས་སུ་པུ་ན་ཁར་གྲགས་པའི་ཤིང་པར་ཡིན་པ་འདྲ་སྙམ།
སྤྱི་ལོ་༡༦༧༡ལོའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ལ་རང་རྣམ་དུ་༼ཆབ་མདོ་རྗེ་དྲུང་རིན་པོ་ཆེའི་སྤྲུལ་སྐུ་དང་བོན་གཡུང་དྲུང་གི་མིག་གཅིག་བུ་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ། ཨ་མདོ་བའི་རྟ་འབུལ་བ་ཁ་ཤས། ནག་ཚང་ལྷ་སྐྱབས་ཅན་འཕྲད་མི་མང་།༽ཞེས་གསུངས། 4འདིར་བོན་གཡུང་དྲུང་གི་མིག་གཅིག་བུ་ཞེས་གཟེངས་བསྟོད་གནང་བར་དཔྱད་ན་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་བླ་མ་དེ་ཉིད་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་གཟིགས་མཐོང་ཆེན་པོ་གནང་བའི་བོན་གྱི་བླ་མ་ཞིག་སྐུ་ཡོན་ཆེ་ལ་ཧ་ཅང་གི་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། སྐབས་འགར་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་ཞང་སྟོན་ལ་སྒར་པའམ་རི་ཁྲོད་པ་ཞེས་ཀྱང་འབོད་གནང་འདུག་པས་ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ནི་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་དུ་ཕེབས་པའི་བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཆེ་ཁག་ཚོ་ལྟ་བུ་སྒར་དང་སྐུ་འཁོར་བཅས་འགྲིམ་འགྲུལ་ལ་ཕེབས་པ་དང་སྐབས་འགའ་རེར་རི་ཁྲོད་ལ་བཞུགས་ནས་བྱ་བྲལ་གྱི་རྟུལ་ཞུགས་འཛིན་པའི་ཚུལ་ཡང་གནང་གི་ཡོད་པར་ངེས། དེ་བཞིན་རང་རྣམ་དུ་༼ཞང་སྟོན་རི་ཁྲོད་པར་ཕྱི་ནང་གི་སྐད་ཆ་དུ་མ་འདུག་པར་ལ་ལར་དགོད་བྲོ་བ་དང་ལ་ལར་ཉམ་ང་བའང་འདུག༽ཅེས་གསུངས། 5
སྤྱི་ལོ༡༦༥༢་ལོར་རྒྱལ་དབང་མཆོག་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་སྐབས་འབྲས་སྤུངས་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་སྟོད་ལུང་བདེ་ཆེན་རྫོང་བརྒྱུད་ནས་ཕེབས། སྟོད་ལུང་དུ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་ཞང་སྟོན་ཞེས་པར་སྐུ་འཚོ་བ་ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཉིད་རྒྱལ་དབང་མཆོག་ལ་ཕེབས་སྐྱེལ་ཞུས་པར་ཕེབས། འདིའི་སྐོར་རང་རྣམ་དུ་༼ཞང་སྟོན་སྒར་པ་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་བི་རིའི་བླ་མ་དང་མག་པར་སོང་བས་རྒྱལ་བོ་ཡབ་སྲས་རྣམས་མི་དགྱེས་པའི་གཟིགས་ཕྱོགས་ལོག་པ་འདུག་པར་འཇིགས་པ་ལས་སྐྱབས་ཤིང་བསྙེན་རྫོགས་སུ་བསྒྲུབས་མཚན་ངག་དབང་ཚུལ་ཁྲིམས་གྲགས་པར་བཏགས།༽ཞེས་གསུངས།6 འདིར་རྒྱལ་བོ་ཡབ་སྲས་ཞེས་པའི་རྒྱལ་བོ་ནི་སོག་པོ་གུ་ཤྲི་ཁན་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་༼༡༥༨༢-༡༦༥༥༽ཡིན། འདིའི་ཚིག་ཟིན་དུ་མག་པ་ཞེས་འབྱུང་བས་ཞང་སྟོན་གྱི་གསང་ཡུམ་དེ་བི་རིའི་རྒྱལ་བོ་དོན་ཡོད་ཀྱི་སྐུ་སྲིང་ངམ་སྲས་མོ་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས། དེ་བཞིན་ཁོང་བི་རིའི་རྒྱལ་བོའི་བླ་མ་ཞིག་ཡིན་པ་ཡང་གསལ། ཞང་སྟོན་གྱིས་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གི་སྐུ་མདུན་དུ་བསྙེན་རྫོགས་བསྒྲུབས་ཞེས་གསུངས་པ་འདིའི་ཤུགས་བསྟན་དུ་གོང་སྨོས་རྒྱལ་བོས་ཞང་སྟོན་ཉིད་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་དགོས་པའི་སྐུལ་ལྕག་བྱས་པར་སྙམ། དེར་བརྟེན་ཞང་སྟོན་སྐུ་མདུན་ལྷུན་གྲུབ་ཉིད་སྟོད་ལུང་བདེ་ཆེན་རྫོང་དུ་ཡོད་པའི་ཞང་སྟོན་ཞེས་པ་ནས་ཕེབས་པར་གདེང་འཇོག་བྱེད་ཐུབ། འདིར་བི་རི་ཞེས་བྲིས་པ་ནམ་རྒྱུན་བེ་རི་ཞེས་པ་ཁམས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་བྱང་ངོས་སུ་ཡོད།
སྟོད་ལུང་བདེ་ཆེན་རྫོང་ཁུང་དུ་གྲོང་ཚོ་ཞང་སྟོན་ཞེས་པ་ཡོད་པ་དང་དེར་རྨེའུ་བརྒྱུད་འཛིན་པ་ཞིག་གིས་བཏབ་པའི་ཞང་སྟོན་འཕགས་པའི་གདན་ས་ཞེས་གྲགས་པ་ཡོད་ཅེས་མཁས་པ་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ཚིག་མཛོད་དུ་གསུངས་ཀྱང་ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དེའི་ཁུངས་སྨོས་མི་འདུག་པས་བློ་ཕམ་ཆེ། 7
པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་༼༡༥༦༧-༡༦༦༢༽ནི་རྒྱལ་དབང་མཆོག་རང་གི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་མ་ཟད་སྐབས་དེར་དགེ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་པའི་བདག་པོ་ཡང་ཡིན། ཁོང་སྤྱི་ལོ་༡༦༦༧ལོར་སྐུ་གཤེགས་པར་བརྟེན་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་པཎ་ཆེན་གྱི་སྤྲུལ་སྐུ་མྱུར་དུ་ཕེབས་པའི་སྨོན་ལམ་བརྩམས་འདུག། འདིའི་སྐོར་རང་རྣམ་དུ་༼སྤྲུལ་སྐུ་མྱུར་དུ་ཕེབས་པའི་སྨོན་ལམ་ཚིགས་བཅད་བྲིས་ཏེ་སེར་འབྲས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་དུ་བཙུགས།༽ ཞེས་གསུངས། 8
སྤྲུལ་སྐུ་ཡང་ལོ་དེའི་རྗེས་མར་གཡས་རུ་བྲུ་ཡི་གདུང་བརྒྱུད་དུ་འཁྲུངས། རང་རྣམ་དུ་༼བོན་གྲུ་ཚང་བའི་སར་སྔགས་གྲ་སློབ་དཔོན་སྒང་ཆེན་པ། དཔོན་ཚང་ཚ་རོང་པ། དབུ་མཛད་ཆོས་དབྱིངས་ཅན་གྱིས་རྗེ་གོང་མའི་སྐུ་ཆས་ཁྱེར་ངོས་འཛིན་ལ་ཕྱིན་པ་རྣམས་རིམ་པར་གསལ་བ་བྱུང་ཚུལ་ཕྱག་མཛོད་པས་རྨེད་པས་མི་སྣའི་བསྐུལ་མར་མགྲོན་གཉེར་གཞོན་པ་དཀར་བཅུ་ཆོས་འཕེལ་འབྱོར་དོན་བཞིན་རི་ཁྲོད་དགའ་ལྡན་སློབ་དཔོན་བྱམས་པ་རིན་ཆེན་གསུམ་སྐྱར་པོ་མགྲོན་གཉེར་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག མདའ་དཔོན་འོར་པ་གསུམ་བཏང་བའི་སྤྲུལ་སྐུ་རིན་པོ་ཆེའི་མཚན་ལ་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་སུ་གསོལ་ཐོག་སློབ་དཔོན་བྱམས་རིན་པས་མེ་ཏོག་གཏོར། ལེགས་འབུལ་གཟེངས་བསྟོད།༽ཞེས་གསུངས།9 འདིར་བོན་གྲུ་ཚང་བ་ཞེས་བྲིས་གནང་བ་ནི་མ་དག་པ་རེད། གོང་སྨོས་ལྟར་བྲུ་ཚང་ཞེས་པའི་བྲུ་ནི་ཡུལ་བྲུ་ཞ་ཞེས་པ་དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་པ་ཀི་སི་ཏན་གྱི་ནུབ་བྱང་དུ་ཡོད་པ་Gilgit ཞེས་པ་ཡིན་པར་འདོད། དེ་ཡང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུ་སྤྱི་ལོ་༧༣༧ལོར་བོད་ཀྱིས་མངའ་འོག་ཏུ་བཅུག 10 བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་ཏུའང་བྲུ་ཤ་གནམ་གསས་སྤྱི་རྟོལ་ཞེས་བྱ་བའི་རྗེས་འཛིན་ཞིག་བྲུ་ཤའི་ཡུལ་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཁོང་གི་སྲས་བརྒྱུད་དག་བྲུ་ཚང་གདུང་བརྒྱུད་ཀྱི་ཡབ་མེས་ཡིན་པར་བཤད། 11འདིར་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་རང་གི་བླ་མའི་སྤྲུལ་སྐུ་བོན་པོ་བྲུ་ཚང་བའི་གདུང་བརྒྱུད་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་དགོས་དོན་ཞལ་གསལ་མ་བྱུང་རུང་དུས་སྐབས་དེར་བོན་གྱི་བསྟན་སྦྱིན་ཁམས་བེ་རིའི་རྒྱལ་བོ་དོན་ཡོད་དང་ཁོང་གི་ཕྱོགས་གཏོགས་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་ཕྱོགས་འཛིན་གཙང་སྡེ་སྲིད་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་བོ་༼༡༦༠༦-༡༦༤༢༽གཉིས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་མགོ་གཞུག་ལོག་ཡོད་ན་ཡང་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་བོད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་ཆེད་དུ་ཇོ་ནང་བ་ཕུད་གྲུབ་མཐའ་རིགས་མི་གཅིག་པ་ཚང་མར་ལས་དོན་ཅི་རིགས་ཐོག་ནས་གཟིགས་མཐོང་བླ་མེད་དུ་མཛད་འདུག། ནམ་རྒྱུན་དུ་མི་ཁྱིམ་ཞིག་ཏུ་དགེ་ལུགས་པའི་སྤྲུལ་སྐུ་འཁྲུངས་ན་མི་ཁྱིམ་དེའི་མི་དང་ཡུལ་འཁོར་ཚང་མ་སྤྲུལ་སྐུའི་དགོན་པས་གཞུང་བཞེས་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་ན་ཡང་འདི་སྐབས་སུ་བྲུ་ཚང་གི་གདུང་བརྒྱུད་རང་གནས་སུ་བཞག་སྟེ་བདག་རྐྱེན་མཛད་འདུག
རང་རྣམ་དུ་༼བོན་པོ་དར་སྡིངས་པས་གཏོར་ཟློག་དང་དགྲ་མནན་༽ཞེས་ལན་གསུམ་གསུངས། 12 འདིར་དར་སྡིངས་པ་ནི་གཙང་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་གཞད་ཞེས་པར་ཡོད་པའི་གྲོང་ཚོ་དར་སྡིངས་སུ་གདན་ཆགས་པའི་དམུ་གཤེན་གྱི་གདུང་བརྒྱུད་ནམ་རྒྱུན་དུ་གཤེན་ཚང་དུ་འབོད་པ་དེ་རེད།
དེ་བཞིན་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ཚོམས་ཆེན་སྲིད་ཞི་ཕུན་ཚོགས་སོགས་ཚོམས་ཆེན་ཁག་ནང་རྒྱལ་དབང་མཆོག་གི་སྐུ་མདུན་དུ་བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཆེ་ཁག་དང་སྡེ་དཔོན་དང་རྫོང་དཔོན་རྣམས་ཚོགས་འདུར་བཅར་སྐབས་མི་རེ་གདན་ཡིག་ལྟར་རང་གི་གནས་བབས་ལ་ལྟོས་པའི་གདན་ཐོག་ཏུ་བསྡོད་དགོས་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བཟོས་ཡོད་པ་རེད། དེའི་སྐོར་རང་རྣམ་དུ་༼ཞང་སྟོན། དར་སྡིངས། རི་ཞིང་། གྲུ་ཚང་པའི་མི་ངོའི་རིགས་སོགས་ལ་མགོ་སྟན་རིགས་གསུམ། མཇུག་བསྒྲིགས་རིགས་གསུམ། སྟག་གདན་རིགས་གསུམ་།༽ཞེས་གསུངས། 13 འདིར་རི་ཞིང་ཞེས་པ་ནི་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁའི་ས་ཁུལ་དབང་ལྡན་ཞུ་ཚང་གི་གདན་ཆགས་པའི་ཡུལ་དེ་རེད། དེར་བརྟེན་བོན་པོ་གདུང་བརྒྱུད་ཆེ་ཁག་བཞི་ལ་བན་དེའི་བླ་མའམ་སྡེ་དཔོན་གོ་ས་མཐོན་པོ་དང་འདྲ་བར་གདན་ཐོབ་ཀྱི་རྟགས་གནང་བ་ནི་མགོ་སྟན་གཅིག་དེའི་སྟེང་དུ་མཇུག་བསྒྲིགས་དེའི་ཡང་ཐོག་ཏུ་སྟག་གདན་བཏིང་པ་བཅས་ཐོག་བརྩེགས་གསུམ་ལྡན་གྱི་གདན་ཁྲིར་འགྱིང་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་འདུག 14
སྤྱི་ལོ་༡༦༧༩ལོར་མི་དབང་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་༼༡༦༥༣-༡༧༠༥༽སྡེ་སྲིད་དུ་བསྐོ་བཞག་གནང་བའི་བཀའ་ཡིག་ནང་གཡུང་དྲུང་བོན་དམིགས་བསལ་དུ་སྨོས་པ་ནི་འདི་ལྟར་༼ཛམ་བུ་བཀྲ་ཤིས་མངོན་པར་མཚན་པའི་ནོར་འཛིན་གྱི་གཞིར་འཁོད་པའི་ཉི་འོག་གི་སྐྱེ་རྒུ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གདན་ས་ཆེན་པོ་སེར་འབྲས་དགེ་གསུམ་གམ་དུ་འཁོད་པའི་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་ཕན་བདེ་ལེགས་བཤད་གླིང་བ་སོགས་རིས་མེད་ཀྱི་ཁྲིམས་ལྡན་འདུས་པའི་སྡེ་གསང་སྔགས་འཆང་བ་གཡུང་དྲུང་བོན་སོགས་ལྷ་སྡེར་གཏོགས་སོ་ཅོག་དང་སོག་པོ་ཚོ་ཆེན་བཞི་བཅུ་ཨོ་རོད་ཚོ་བ་བཞི་མཚོ་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོའི་གྲམ་དུ་གནས་པའི་རྒྱལ་བོ་རྒྱལ་རིགས་༽ཞེས་གསུངས། བཀའ་ཡིག་འདི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ཤར་ཕྱོགས་ཕོ་བྲང་དཀར་པོ་ཞེས་པའི་གསུམ་སྐས་སྒོ་མཆོར་གྱི་གྱང་ངོས་སུའཁོད་ཡོད་པ་དང་དེའི་འོག་ཏུ་རྒྱལ་དབང་རང་གི་ཕྱག་རྗེས་ཡང་ཕྱག་ཐམ་གྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་འདུག། འདིར་རྙིང་མ་བཀའ་བརྒྱུད་དང་ས་སྐྱ་སོགས་མ་སྨོས་པར་གཡུང་དྲུང་བོན་ཞེས་དམིགས་སུ་བཀར་ཏེ་གསུངས་པར་དགོས་དབང་ཁྱད་པ་ཅན་ཞིག་ཡོད་པར་སྙམ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་མཁས་པ་སྐུ་ཞབས་ཧུ་རི་ཆར་སོན་༼Hugh Richardson) གྱི་བཀའ་ཡིག་དེའི་དབྱིན་འགྱུར་དུ་གསང་སྔགས་འཆང་བ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་གཡུང་དྲུང་བོན་ཞེས་པའི་ཚིག་ལས་ལོགས་སུ་བཀར་ཏེ་བསྒྱུར་གནང་བ་ནི་དོན་དང་འགལ་བ་ཡིན་ཏེ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་པའི་མངའ་འོག་ཏུ་བོད་དུ་གསང་སྔགས་འཆང་བ་ཞེས་ཆོས་ལུགས་དང་ལྷ་སྡེ་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མི་འདུག 15 འོན་ཏེ་གཡུང་དྲུང་བོན་ལ་གསང་སྔགས་འཆང་བ་ཞེས་འགྲེལ་བཤད་བསྐྱོན་གནང་བ་ཡང་དགོངས་དོན་གཞན་ཞིག་ལ་གཟིགས་པ་ཡིན་ལས་ཆེ། གང་ཡིན་ཞེ་ན་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་བོན་གྱི་དགོན་གནས་དང་འདུས་སྡེ་ཁག་ཏུ་གསང་སྔགས་ཙམ་མ་ཟད་མདོ་དང་རྫོགས་ཆེན་གྱི་འཆད་ཉན་དང་ཉམས་ལེན་ཡང་ཤིན་ཏུ་དར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་དོ། །
མཆན།
1རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༢༡༡།
2རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༡༨༢།
3རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༡༨༢།
4རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༢༣༧།
5རང་རྣམ་ པོད་གསུམ་པ་ ལྡེབ་ ༢༩༤།
6རང་རྣམ་ པོད་དང་པོ་ ལྡེབ་ ༣༤༨།
7དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ ལྡེབ་ ༡༧༦༠།
8རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༧༣།
9རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༧༤།
10དབང་རྒྱལ་དང་བསོད་ནམས་སྐྱིད་ ༡༩༨༠ ལྡེབ་ ༣༤།
11དཔེར་ན་ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་ ལེགས་བཤད་མཛོད་ ལྡེབ་ ༡༤༥།
12རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༤༢༣། པོད་གསུམ་པ་ ལྡེབ་ ༧༤།
13རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༡༧༣།
14རང་རྣམ་ པོད་གཉིས་པ་ ལྡེབ་ ༢༧༣།
15Hugh Richardson 1998: 441.
དཔྱད་གཞིའིཁུངས་ཀྱི་ཡིག་ཆ།
ངགདབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་ཐར།
སྟོད་ཆ་། བར་ཆ་། སྨད་ཆ་།
བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༡།
Hugh Richardson
High Peaks, Pure Earth, Collected Writings on Tibetan history and Culture,
Serindia Publications, London 1998
ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན། ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥།
དབང་རྒྱལ་དང་བསོད་ནམས་སྐྱིད། ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༠།
དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༢།
དྲྭ་གྲོགས་གཞན་ཚོ་ལ་དགོངས་འགལ་མེད་པ་ཞུ། གོང་དུ་མཆན་པ་ཞིག་གི་བོན་ལུགས་ལ་མཐོང་ཆུང་འདྲ་བའི་མཆན་ཞིག་བཀོད་འདུག་པས་ཁོང་ལ་དུས་ཚོད་འདྲ་ཡོད་ན་འདི་ཡང་ཀློག་པར་རེམས་རོགས་ཟེར་ཞུ་འདོད་པས་ཡིན། །
དགྲ་ནག་པོ་ཚང་གི་ཅི་བཤད་ལ་ཉན་རྒྱུ་མེད།།ཅི་བྱེད་ལ་བལྟས་ན་འགྲིག