“རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་མཛད་རྣམ་མདོར་བསྡུས།

ཆབ་མདོ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས།
—–སྐུའི་འཁྲུངས་སྐཪ་དུས་ཆེན་ལ་ཕུལ།

སྔོན་གླེང༌།
ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ བོད་ས་ཡོངས་རྫོཌ་དགྲ་ལག་ཏུ་ཤོར་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་ཁྲག་དང་མིག་ཆུའི་འཚོ་བ་རོལ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་སུ་གྱུར་ནའང་། ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་གཙོས་པའི་སྐུ་འཁོར་ཧྲག་བསྡུས་ཤིག་ངལ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་དུ་བཞེས་ཏེ་བོད་མི་རིཌ་དང་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་དོན་དུ་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་གར་འཕཌ་པའི་ཡུལ་དུ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང༌། མི་ཡུལ་ལུང་པར་ས་ཆ་ལག་མཐིལ་ཙམ་ཞིག་མེད་ནའང་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་འཆར་གཞི་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པ་གསར་འཛུཌ་གནང་ཞིང༌། བོད་ཕྲུག་ན་གཞོན་ཕོ་མོ་རྣམས་ལ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་སོགས་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ་ཆེད་དུ་སློབ་གྲྭ་ཟུར་འཛུཌ་གནང་བ་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་གནའ་དེང་ཡ་མ་བྲལ་བའི་འདབ་གཤོག་གཉིས་ལྡན་གྱིས་མི་རབས་གསར་པའི་ན་གཞོན་ཕོ་མོ་རྣམས་ལ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲད་པའི་ཁོངས་ནས་དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སྲི་ཞུ་ལས་བྱེད་ཁོངས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་དགུ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་ནས་སློབ་ཐོན་པ་ཤག་སྟག་ཡིན། དེ་བཞིན་རང་བཙན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ལྷག་ཙམ་ཞིག་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་མང་བ་སྦྱར་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་པས། དེ་ནི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་ཁོ་ན་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།

ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་རྣམས་མཐུན་ལམ་དམ་ཚིག་རྡོག་རྩ་ཆིལ་སྒྲིལ་དང༌། དེ་དག་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ། ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་བཞེད་རྒྱུན་རྣམས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་རིས་མེད་དགོན་སྡེ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཞིག་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་པ་གསར་བཞེངས་གནང་ཞིང༌། དེ་དག་ནང་དུ་དགེ་འདུན་པའི་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་གྱིས་བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། བོད་མི་རྣམས་རྒྱ་གར་གྱི་མི་འབོར་དཀྱིལ་ལ་འདྲེས་ལྷད་མི་འབྱུང་བའི་ཆེད་དུ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་གཙང་ཟུར་འཛུཌ་གནང་སྟེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང༌། ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སོགས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་པར་ཕན་ཐོགས་རླབས་པོ་ཆེ་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་དུ་བོད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་སྟངས་ལམ་ལུཌ་སྔ་སྲོལ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་དེང་དུས་ཡང་དག་པའི་དམངས་གཙོའི་ལམ་བཟང་ཐོག་ཏུ་བསྐྱོད་ནས་ལས་དོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། “ཨ་མའི་བུ་ལ་ཡོན་ཏན་ཡོད་ན། དགའ་ལྡན་ཁྲི་ལ་བདག་པོ་མེད།” ཅེས་པའི་གཏམ་དཔེ་ལྟར་དེང་དུས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྲོ་ལུཌ་ལྟར་ལས་དོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་ཕྱི་ནང་གི་མི་རིཌ་མང་པོས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོཌ་ཐད་ལ་ཡིད་སྨོན་སྐྱེ་བཞིན་ཡོད།
དེ་བཞིན་དུ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོཌ་གང་སར་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་སྟེ་ནང་ཆོས་ལ་དད་མོས་ཡོད་མཁན་ཀུན་གྱི་བློ་ཡིད་ཚིམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བདུད་རྩི་སྦྱིན་མཛད་ཀྱིས་སྐྱེ་བོ་འབུམ་ཕྲག་མང་པོའི་སེམས་ལ་ཞི་བདེའི་སྣང་བ་གསར་པ་རེ་སྦྱིན་ཏེ་ཕན་ཐོགས་རླབས་ཆེན་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་དང༌། མ་ཟད་འཛམ་གླིང་གི་གལ་ཆེའི་མི་སྣ་མཇལ་འཕྲད་སྐབས་སུ་བོད་དོན་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་པའི་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་གྱི་བདེ་དོན་ཆེད་དུ་ཐུཌ་འཁུར་བླ་ན་མེད་པ་བཞེས་ཀྱི་ཡོད་པའི་དབང་གིས་འཛམ་གླིང་གི་གནོད་ཡོད་མི་སྣ་ཁག་གིས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་དགོངས་ཟབ་མོ་བླ་ན་མེད་པ་དེ་དག་ལ་དབང་མེད་དུ་ཡིད་དབང་འཕྲོག་སྟེ་བསྟོད་བསྔགས་ཀྱི་མེ་ཏོག་འཐོར་བཞིན་ཡོད་པ་དང༌། ལྷག་པར་འཛམ་གླིང་ཁོར་ཡུག་གིས་མཚོན་པའི་ཞི་བདེའི་གནས་ཐབས་ལ་དོ་འཁུར་བྱེད་དགོས་ལུགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་དེ་དག་དོན་དངོས་ཅན་གྱི་གནས་སྟངས་ཞིག་ཡིན་པ་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཚོར་སེམས་ཚོར་ཟབ་མོ་སྐྱེ་བའི་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། ལྷག་པར་ཆོས་ལུཌ་ཕན་ཚུན་མཐུན་འབྲེལ་གྱིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་ཐུབ་པས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བླ་ཆེན་རྣམ་པས་དེར་ཐུཌ་འཁུར་བཞེས་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་ལ་མི་མང་ཀུན་གྱིས་དགའ་མོས་ཀྱིས་བསྔགས་བརྗོད་མེ་ཏོག་འཐོར་ཏེ་འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་རེད། ྋརྒྱལ་བའི་མཛད་འཕྲིན་ཡར་ངོའི་ཟླ་བཞིན་རྒྱས་ནས་འཛམ་གླིང་ནང་ཆེས་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟཌ་མཚོན་པའི་གྲགས་ཅན་གཟེངས་རྟཌ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་ཙམ་ཞིག་འབུལ་བཞེས་མཛད་ཡོད།

ཕྱི་ལོ་༡༩༥༤ ལོ་ནས་ད་བར་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་གནང་ཐེངས་སུམ་ཅུ་སོ་གྲངས་ལྷག་ཙམ་ཞིག་གནང་ཡོད་པ་དང༌། མདོར་བསྡུས་ནས་ཞུས་ན། དེང་སྐབས་བོད་མི་རིཌ་ཞེས་པ་འཛམ་གླིང་གི་སྟེང་དུ་གནས་ཐུབ་པ་དང༌། མཚན་སྙན་གྱི་གྲགས་པ་ཕྱོགས་ཀུན་ཁྱབ་པ་བྱུང་བ་འདི་ནི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ཁོ་ན་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ལས་བོད་མི་གཞན་སུ་ཞིག་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་མིན་པར་བརྟེན་ནས་བོད་རིགས་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་ཀུན་གྱིས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་དེ་དག་སྙིང་དབུས་སུ་བཅངས་ཏེ་ལས་དོན་བྱེད་དགོས། དེར་བརྟེན་བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་བའི་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དགུང་གྲངས་དོན་བརྒྱད་ལ་ཕེབས་པའི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དུས་ཆེན་ཁྱད་ཅན་འདིར་གུས་པའི་མི་ཕྱེད་པའི་གུས་ཕྱག་དང་བཅས། ད་རེས་ལས་ཞོར་ལ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བོད་མི་རིགས་དོན་དུ་སྐུ་ངལ་ཇི་ཙམ་སྐྱོན་གནང་མཛད་པ་རྣམས་དང༌། དེ་བཞིན་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་དང་འབྲེལ་བའི་འཛམ་གླིང་གི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་གི་གསུང་བཤད་དང་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ལ་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་བྲིས་པ་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་ན། རྒྱ་ཆེའི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་དགོངས་འཇཌ་འཚལ།

ཤིས་བརྗོད།
ྋརྒྱལ་ཀུན་སྙིང་རྗེ་རང་གཟུགས་སྤྱན་རས་གཟིགས།།
འགྲོ་ཀུན་ཞི་བདེའི་ཆེད་དུ་ཉིན་མཚན་བརྩོན།།
ཁྱེད་ནི་འགྲོ་བ་ཀུན་གྱིས་སྐྱབས་གཅིག་པུ།།
ྋརྒྱལ་བསྟན་བདག་པོ་ཁྱེད་ལ་གུས་ཕྱག་འཚལ།།
གངས་ལྗོངས་བོད་འབངས་ཡོངས་ཀྱི་སྲོག་ཤིང་དང༌།།
འགྲོ་ཀུན་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་ཉིད།།
ཐུགས་རྗེའི་མཛད་འཕྲིན་འགྲོ་ཀུན་མུན་པ་སེལ།།
སྐྱབས་མགོན་བླ་མ་ཁྱེད་ལ་བདག་གིས་བསྟོད།།
ྋརྒྱལ་བ་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་ཇི་བྱས་ཀྱང༌།།
འཛམ་གླིང་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་དུ་མ་ཡིས།།
ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཞེས་བྱའི་ཆེ་བསྟོད་སོགས།།
མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ཡར་ངོ་ཟླ་བཞིན་རྒྱས།།
ཞེས་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་སྨོན་ཚིག་གིས་སྔུན་བསུས་ཏེ་མགོན་པོ་མཆོག་གི་བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་རྒྱ་མཚོའི་ནང་ནས་ཆུ་ཐིགས་ཙམ་ཞིག་འབྲི་བར་སྤྲོ་བ་བརྟས། བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་གདུལ་ཞིང་དུ་ྋརྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པས་ལན་གཅིག་མ་ཡིན་པར་བསྔགས་པར་མཛད་པ་ལྟར། གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ། འགྲོ་བ་འདྲེན་པའི་བླ་མ། སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་སྲོག་ཤིང༌། རྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་མངའ་བདག་ྋརྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་མཚན་ལྟས་བཟང་པོ་དུ་མ་དང་བཅས་ཏེ་མདོ་སྨད་རྟའི་ཆོལ་ཁ་སྟག་འཚེར་ཞེས་པའི་ཡུལ་གྲུ་ནང་དུ་ཡབ་ཆེན་ཆོས་སྐྱོང་ཚེ་རིང་དང༌། ཡུམ་ཆེན་བདེ་སྐྱིད་ཚེ་རིང་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་ཕྱི་ལོ་༡༩༣༧ ཟླ་༧ ཚེས་༦ ཉིན་སྐུ་བལྟམས། མཚན་ལ་ལྷ་མོ་དོན་གྲུབ་ཅེས་གསོལ། ལྷ་བླ་ཁག་གི་མོ་ལུང་རྩེ་མཐུན་བྱུང་དོན་ལྟར་དབུས་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༩ ལོའི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ཉིན་ཙོང་ཁའི་ཡུལ་དང་ཁ་བྲལ་ཏེ་བོད་དབུས་ཕྱོགས་སུ་གདན་འདྲེན་ཞུས།
ཕྱི་ལོ་༡༩༣༩ ལོར་ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྟེན་གཙོ་ཇོ་བོ་ཤཀྱཱ་མུ་ནེའི་སྐུ་མདུན་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཚབ་རྭ་སྒྲེང་ཆེན་པོ་ཆེ་ལས་དབུ་སྐྲ་གཙུག་ཕུད་བཞེས་ཏེ་མཚན་ལ། རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་སྲིད་གསུམ་དབང་སྒྱུར་མཚུངས་པ་མེད་པའི་སྡེ་ཞེས་མཚན་སྙན་བཟང་པོ་གསོལ། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༣༩ ལོར་ཡོངས་འཛིན་སྟག་བྲག་རིན་པོ་ཆེའི་དྲུང་ནས་དགེ་ཚུལ་སློང་གི་བསླབ་སྡོམ་བཞེས་ཏེ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་དུ་མའི་དྲུང་ནས་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཆེ་ཆུང་ཁག་ལ་གསན་སྦྱོང་མཛད་དེ་མཁས་པ་ཆེན་པོར་གྱུར།
ཕྱི་ལོ་༡༩༤༠ ལོར་བོད་ཟླ་༡ ཚེས་༡༤ ཉིན་བོད་ཀྱི་གནའ་མི་ཚོས་བཞེངས་སྐྲུན་གནང་ཞིང་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པའི་ཁྱད་ནོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལའི་མི་འཇིགས་གདོང་ལྔ་འབར་བའི་གསེར་ཁྲི་ཆེན་པའི་སྟེང་དུ་མངལ་གསོལ་མཛད། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༤ ལོར་བོད་མི་རིགས་དང༌། སྒོས་སུ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་དོན་དུ་ངལ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་དུ་བཞེས་ཏེ་ལེ་བར་ཁྲི་ཕྲག་བརྒལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་པ་དེ་ནི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཕེབས་ཐེངས་དང་པོ་དེ་ཡིན་པར་གྲགས།
དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༦ ལོར་རྒྱ་གར་བྱང་ཆུབ་ཆོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མགོན་དུ་འབྲས་ལྗོངས་རྒྱལ་སྲས་བླ་མ་མགོན་པོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་གདན་ཞུ་དམིགས་བསལ་ལྷ་སར་ཕེབས་དོན་ལྟར་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སྟོན་པ་སྐུ་མྱ་ངན་འདས་ནས་ལོ་ ༢༥༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ཚོགས་མགོན་དུ་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་ཆིབས་བསྒྱུར་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་གནང་མཛད། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་༡༩༤༩ ལོའི་ཟླ་༡༠ ཚེས་༡༥ ཉིན་ཀྲུང་ཧ་མི་དམངས་སྤྱི་འཐུས་རྒྱལ་ཁབ་གསར་དུ་བཙུགས་པ་དང་འབྲེལ་བོད་ལ་དྲག་པོའི་བཙན་འཛུལ་བྱེད་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་ལྟར་དངོས་སུ་ཕྱི་ལོ་༡༩༤༩ ལོར་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་ཁག་ནས་དྲག་པོའི་བཙན་འཛུལ་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་དང་དམག་ཁག་གཅིག་གིས་བཀའ་འགོག་བྱེད་ཐབས་ཞུམ་མེད་བྱས་ཀྱང་མང་སྣེ་ཉུང་གིས་མ་བསྟེན་པས་མཐར་བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་དྲག་པོའི་བཙན་བཟུང་བྱས། སྐབས་དེར་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལོ་དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་ལས་ཕེབས་མེད་པ་དང༌། རང་རྣམ་ལས། “ཕྲན་ལོ་ན་ཆུང་སྐབས་ང་ཚོའི་གཞུང་ནང་མི་མཐུན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཞིང༌། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཀྱང་ཉམས་རྒུད་གྱུར་ཏེ་མི་ཕལ་ཆེ་བས་འགན་དབང་ནས་གཡོལ་ཐབས་བྱེད་པའི་དུས་ཤིག་ཏུ་སླེབས་ཡོད་”ཅེས་དང༌།
ཡང༌། “ཕྲན་ལོ་ན་ཆུང་ངུ་ཡིན་ཀྱང་ཆུང་ངུའི་དུས་སྐབས་དེར་རྒྱབ་བསྐྱུར་ཐོག །རང་ངོས་ནས་གང་ཐུབ་ཀྱིས་རང་གིས་ལུང་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཐོག །ནུས་ཤུགས་ཅན་གྱི་རྒྱ་དམར་ལ་ཁ་ཡ་བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་བློ་གཡེངས་དང་བཅས་ལེན་དགོས་བྱུང་”གསུངས་པ་དེ་ལས་ཀྱང་སྐབས་དེ་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཕྱི་ནང་གཉིས་ནས་གང་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ནས་འགན་དབང་བཞེས་དགོས་བྱུང་བ་གོང་གི་བརྗོད་ཚིག་དེ་དག་ལས་རོབ་ཙམ་ཞིག་ཤེས་ཐུབ། སྤྱིར་བཏང་ལོ་བཅུ་དྲུག་གི་དུས་སྐབས་ནི་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་ལས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་བའི་དུས་ཚོད་ཅིག་ལ་གཏན་ནས་སླེབས་མེད་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་མི་རབས་མང་པོ་ཞིག་གི་རིང་ལ་འཐུས་ཤོར་ཕྱིན་ནས་གཙབས་ཧྲུལ་དུ་འགྱུར་ལ་ཉེ་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་དབང་དེ་དག་དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་ལ་ཕེབས་པའི་གཞོན་ནུ་ཞིག་གི་ལག་ཏུ་རྩིས་སྤྲད་པ་རེད། དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་ལས་ཕེབས་མེད་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཛ་དྲག་དང་གཉན་འཕྲང་དེ་འདྲ་གནས་སྟངས་ཤིག་གི་འོག་ནས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐུགས་འགན་བཞེས་དགོས་བྱུང་ནའང་ཐུགས་ཞུམ་པ་ཆ་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཞིག་མེད་པའི་ཐོག་ནས་ཐུགས་འགན་བཞེས་གནང་བ་དེ་ནི་བོད་ཙམ་མ་ཟད་སའི་གོ་ལ་འདིའི་སྟེང་དུ་ཆེས་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་ལེའུ་གསར་པ་ཞིག་མ་རེད་དམ།

ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་པ་དང་འབྲེལ་བྱམས་བརྩེ་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་ཁྲིམས་ཆད་ཕོག་པའི་བཙོན་པ་ཡོངས་རྫོགས་ལྷོད་གྲོལ་བཏང་ཞིང༌། བོད་ཀྱི་ལོ་རབས་མང་པོ་ཞིག་གི་རིང་དུ་རྫོང་མགོ་ཁག་གི་མི་སེར་ལག་ནས་ཁྲལ་རིགས་གསོལ་ཕོག་ཆེད་དུ་བསྡུ་བཞེས་དབང་གིས་མི་མང་ལ་བརྡབ་གསིག་གིས་ས་གནས་ཁ་ཤས་ལ་སྐྱུག་བྲོ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་མང་པོ་ཞིག་བཤད་རྒྱུ་ཡོད་པས། དེར་བརྟེན་དེ་དག་དང་འབྲེལ་པའི་ལས་དོན་མང་པོར་བཅོས་བསྒྱུར་ཆེད་དུ་བསྒྱུར་བཅོས་ལས་ཁུངས་གསར་དུ་བཙུགས་གནང་མཛད། བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་བའི་ྋརྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པས་ཀྱང་དེང་དུས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་སྟངས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་འདི་མུས་བཞིན་དུ་ཕྱིན་ཚེ་བོད་རྒྱལ་ཁབ་བདག་སྐྱོང་མི་ཐུབ་པའི་ཐུགས་དགོངས་བླ་མེད་དུ་བཞེས་ཏེ་དབྱིན་ཇི་སློབ་གྲྭ་གསར་བཙུགས་གནང་བ་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་དུས་རབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་འཕོ་འགྱུར་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པར་རིམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་རྒྱུ་དགོངས་པ་བླ་མེད་དུ་བཞེས་ཀྱང་བོད་འབངས་བསོད་ནམས་དམན་པ་དང༌། སྒོས་སུ་དཔོན་རིགས་རྒྱུད་འཛིན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ཀླད་རྙིང་མཁྲེགས་བཟུང་པ་ཚོས་འདོད་བབ་མེད་པའི་དབང་གིས་མཇུག་སྐྱོང་གནང་མ་ཐུབ་པ་རེད། ྋརྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཐུགས་དགོངས་བླ་ན་མེད་པ་དེ་དག་ལམ་ལྷོང་ཕྱིན་ཡོད་ཚེ་བོད་གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་འགྱེལ་ནས་ཁྲག་དང་མིག་ཆུའི་དཀའ་སྡུག་འོག་ཏུ་འཚོ་བ་རོལ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་འདི་ཡོང་གི་མེད་པ་ཚང་མ་མཁྱེན་གསལ་རེད། གཞུང་འཛིན་པ་འགའ་ཤས་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཕུགས་ཐག་ཐུང་བའི་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་ད་ལྟ་གནས་ཚུལ་ཐབས་སྡུག་འདི་བྱུང་བ་ཞིག་ཀྱང་རེད་སྙམ། ད་ནི་འདས་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་དག་གི་བསླབ་བྱ་བླངས་ནས་མ་འོངས་བོད་རང་དབང་རྩོད་ལེན་དང༌། བོད་ས་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེད་དུ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་སྙིང་དབུས་སུ་བཅངས་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་དོན་དུ་ཡོད་ཚད་བློས་བཏང་གི་ལས་དོན་བྱེད་དགོས་སོ།།
ཕྱི་ལོ་༡༩༥༡ ལོར་ཟླ་༥ ཚེས་༢༣ ཉིན་བོད་མི་རིགས་ལ་བཙན་ཤེད་དང་གཉའ་གནོན་གཏོང་ཆེད་དུ་བོད་རྒྱ་ཞི་བའི་གྲོས་མཐུན་བཅུ་བདུན་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་དེར་མིང་རྟགས་འགོད་པར་བོད་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཇིགས་སྐུལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་མཐའ་མཇུག་ཐབས་ཟད་འུ་ཐུག་གིས་མིང་རྟགས་བཀོད་དགོས་གྱུར། གསུམ་བཅུ་དུས་དྲན་ཐེངས་དང་པོའི་བཀའ་སློབ་ལས། “ ༡༩༥༡ བོད་ལྕགས་ཡོས་ལོར་བཟང་བཙོན་ལྟ་བུའི་དོ་དམ་དུ་གནས་པའི་རང་རེའི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ལ་རྒྱ་དམར་གྱིས་རང་འདོད་ལྟར་བྲིས་པའི་གྲོས་མཐུན་ལ་རང་མིང་བཀོད་དུ་བཅུག་ཅིང༌། རྒྱ་དམར་ཁོ་རང་ཚོས་བཟོས་པའི་རྟགས་ཐེལ་ཞིག་བོད་གཞུངགི་ཡིན་ཚུལ་དུ་ཕབ་བཅུག” ཅེས་གསུང་པ་ལས་ཀྱང་གྲོས་མཐུན་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་དག་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ཏུ་བཞག་དགོས་བྱུང་བ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། ཡིན་ནའང་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ བར་ལོ་ངོ་དགུ་ཙམ་གྱི་རིང་དུ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་བོད་རྒྱ་ཞི་གནས་ཡོང་ཐབས་སུ་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་ཐུགས་དགོངས་བླ་མེད་དུ་བཞེས་ཏེ་ཞི་བའི་ཐབས་ཤེས་རིམ་བསྟུན་གྱིས་འབད་བརྩོན་གནང་ཡང་རྒྱ་གཞུང་གིས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་བོད་གཞུང་དམངས་གཉིས་ལ་ཁྲམ་ཤེད་དང་བཙན་ཤེད། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོག་ལས་གཅེས་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སོགས་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་ལས་ཞི་འགྲིག་དང་བོད་མི་རིགས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པའི་མཐུན་འབྲེལ་བྱེད་བསམ་པ་སྐབས་དེ་དུས་ནས་མེད། དེ་ཡང་རང་རྣམ་ལས། “ང་ཚོར་མཛའ་གྲོགས་མེད་སྟབས་བློ་ཕམ་ཇི་བྱུང་སྡུག་གོམ་བྱས་ནས་ཁོང་ཚོའི་རེ་འདོད་མ་བསྒྲུབ་མཐུ་མེད་པས། བྱ་ཐབས་གང་ཡང་མེད་ཅིང་ཁོང་ཚོས་བཀོད་པའི་གྲོས་མཐུན་གྱི་འཇམ་མཁས་ཚོར་སོར་གནས་ཡོང་བའི་རེ་བ་བྱེད་རྒྱུ་ཙམ་ཞིག་ཡིན།” ཞེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༤ ལོར་ཆོལ་འཕྲུལ་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོའི་དུས་ཆེན་ཁྱད་པར་ཅན་དང་སྟབས་བསྟུན་ནས་ར་མོ་ཆེའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་ཡོངས་འཛིན་སྐུ་བགྲེས་གླིང་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་མདུན་ནས་དགེ་ཚུལ་སློང་གི་བསླབ་སྡོམ་བཞེས་གནང་མཛད། ལོ་དེ་ག་རང་དུ་ཟླ་༣ ཚེས་༡༥ ཉིན་མོར་ལྟ་ན་སྡུག་པའི་ལྷ་ས་ནོར་གླིང་ཕོ་བྲང་སྐལ་བཟང་དུ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དབང་ཆེན་ཐེངས་དང་པོ་དེ་སྩལ་གནང་མཛད། འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས།
ཁྱེད་ནི་འགྲོ་བའི་དོན་དུ་སླད།། ཅུང་ཟད་ཙམ་ཡང་མི་ངལ་ཞིང༌།།
འགྲོ་བ་རྣམས་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ནི།། ཡོན་ཏན་བརྗོད་ལ་ངལ་མ་གྱུར།།
ཞེས་བརྗོད་པ་ལྟར། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ལོ་དགུང་གྲངས་ ༢༥ ཐོག་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ནི་དེ་འདྲ་ཛ་དྲག་དང་རྙོག་འཛིང་ཅན་གྱི་འོག་ནས་མི་ཕལ་པ་ཞིག་ཡིན་ཚེ་སྙིང་ཁམས་གས་གཞི་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཀྱང་། ས་གསུམ་གྱི་བླ་མ་ཁོང་གིས་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོར་སེར་འབྲས་དགའ་གསུམ་གྱི་མཁས་དབང་སྟོང་ཕྲག་འཛོམས་པའི་དབུས་སུ་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པའི་དམ་བཅའ་འཇོག་གནང་མཛད་ནས་ཐུགས་སྟོབས་ཞུམ་པ་སྤུ་ཙམ་མེད་པར་་ལུང་རིགས་དགག་བཞག་སྤོང་གསུམ་མཛད་པས་མཁས་དབང་རྣམ་པ་ཡིད་སེམས་རང་དབང་མེད་དུ་འཕྲོག་ཅིང༌། ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐྱེས་སྦྱངས་གཉིས་ཀྱི་ཤེས་རིག་གི་བློ་གྲོས་མཚན་སྙན་ས་གསུམ་ཀུན་ཏུ་གྲགས་པ་ཁྱབ།

ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་རྒྱ་དམར་གྱི་དམག་སྒར་དུ་གཟིགས་མོར་ཕེབས་རྒྱུར་ཐུགས་གཏན་འཁེལ་བ་མི་མང་གིས་ཤེས་ཏེ་ལྷ་ཁུལ་གྱི་ཆོལ་གསུམ་མི་མང་མ་གྲོས་བསམ་པ་གཅིག་མཐུན་གྱིས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དམག་སྒར་དུ་གདན་འདྲེན་གྱིས་གློ་བུར་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་གདན་འདྲེན་ཞུ་རྒྱུའི་ཉེན་འགན་དེ་དག་མ་བཟོད་པར་བཀའ་ཤག་བརྒྱུད་ནས་ཆིབས་བསྒྱུར་ཕྱི་བཤོལ་ཡོང་བའི་གསོལ་འདེབས་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་སྐུ་ཕྱྭར་བསྡོ་བའི་བྱ་ངན་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཆེད་དུ་མི་མང་སེར་སྐྱ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་ནོར་གླིང་ཕོ་བྲང་ཉེན་སྲུང་གི་དང་བླངས་དམག་དང་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཀྱིས་རྔམ་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་གྱི་ལས་འགུལ་ཐེངས་དང་པོ་དེ་སྤེལ་ཡོད། དེ་ཡང་སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་ཛ་དྲག་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ། དེ་ཡང༌། རང་རྣམ་ལས། “ཕུའུ་ནས་ཁྱོད་ཚོས་རྣམ་ཀུན་བྱེད་པའི་མཛད་སྒོ་དེ་ཚོ་ཡོང་གི་མ་རེད། རྣམ་ཀུན་གྲ་སྒྲིག་ལྷན་ཚོགས་སུ་ཕེབས་སྐབས་ཁོང་དང་མཉམ་དུ་ཁྱོད་རང་གིས་དམག་མིའི་གོ་མཚོན་འཁྱེར་ཡོང་སྲོལ་དེ་ལྟར་ཡོང་མ་དགོས། རྡོ་ཟམ་བརྒལ་ནས་བོད་དམག་སུ་ཡང་ཡོང་མི་ཆོག” ཅེས་པའི་བཙན་ཤེད་དེ་དག་ལས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པ་ཆེའི་སྐུ་སྲོག་ལ་བྱ་ངན་གང་འདྲ་ཞིག་བརྩམས་མིན་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། ཡང་རང་རྣམ་ལས། “གལ་སྲིད་ངས་བསྡད་པ་ཡིན་ན་མི་མང་དང་ཉེ་བའི་མཛའ་གྲོགས་ཚོའི་བློ་གཡེང་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་འགྱུར་བརྟེན། དོན་དམ་གྱི་འཇིགས་པ་ཞི་ཐབས་གཞན་གང་ཡང་མེད་པས་མི་བསླུ་བའི་དཀོན་མཆོག་རིན་ཆེན་རྣམ་གསུམ་འདི་གཅིག་པུ་ལས་མེད་པ་ལྟར་བདེན་པ་ལས་འབྲས་ལ་བདར་ནས་དཀོན་མཆོག་ལ་གསོལ་བ་བཏབ་སྟེ་འགྲོ་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་ཡིན།” ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ལས་སྐབས་དེར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་དབང་གི་གནས་སྟངས་དོན་དུ་ལུས་སེམས་ལ་སྐུ་ངལ་ཇི་ཙམ་ཞིག་ཕྲད་ཀྱང་བོད་མི་རིགས་དང་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་དོན་དུ་ཡོད་ཚད་གཏོང་འདོད་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བློ་སྟོབས་ཇི་ཙམ་ཞིག་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད་སྙམ། དུས་སྐབས་དེར་མི་མང་རྣམས་ནི་མ་བསྐུལ་དང་བླངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་ཆེ་སྐུའི་སྲུང་བྱ་ཆེད་དུ་ཡོད་ཚད་བློས་བཏང་གིས་ལས་འགུལ་བྱས་ཡོད། དགེ་སྡིག་ལས་ཀྱི་མྱོང་བ་ལས། “ལྷ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་ཆོལ་གསུམ་གྱི་མི་སེར་ཕོ་མོ་མཆོག་དམན་ཡོངས་ནས་ྋགོང་ས་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཕྱར་འགན་སྲུང་ཞུ་བ་ལས་ལྷག་པའི་བསྟན་དོན་གལ་ཆེ་བ་མེད་པ་གསལ་པོར་རྟོགས་ཏེ་ནོར་གླིང་ཕོ་བྲང་བསྲུང་རྒྱུར་གཞན་བསྐུལ་མེད་པར་རང་རྟོགས་ཀྱིས་རྒྱགས་རང་འཁུར། གོ་ལག་རང་འགྲིགས། མཐའ་ན་གྲི་དང་དབྱུག་པ་ཚུན་ཁྱེར་ཏེ་ཚོ་དང་ཚོ་བྱས་ཏེ་འགྲོ་བ་མཐོང་ཐོས་བྱུང༌།” ཞེས་དང༌།
དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཟླ་༣ ཚེས་༡༧ ཉིན་གྱི་དགོང་མོ་ཆུ་ཚོད་བཅུ་མ་ཟིན་ཙམ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གནང་བའི་ན་བཟའ་དེ་ཉིད་ཕུད་དེ་དམག་མིའི་སྒྲིག་ཆས་དང༌། དབུ་ཞྭ་བཅས་གསོལ་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་དང༌། སྒོས་སུ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་དོན་དུ་ངལ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་དུ་བཞེས་ཏེ་སྐུ་འཁོར་ཧྲག་བསྡུས་དང་བཅས་རང་གི་སྐྱོང་ཡུལ་བོད་ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་ཁམས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེ་དང་བཅས་པ་ཁ་བྲལ་འདོད་མེད་བཞིན་དུ་ཐུགས་ཕམ་དང་ཡིད་སྐྱོའི་ངང་ནས་གནས་སྐབས་ཀྱི་རིང་རྒྱང་རིང་དུ་ཆིབས་ཞལ་མ་བསྒྱུར་ཐབས་མེད་དུ་གྱུར་ནས་རྐང་ལམ་དོག་པོ་མང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་བཀྲིན་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་དགོས་བྱུང༌།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༠ ཉིན་རྒྱ་དམར་གྱིས་ནོར་བུ་གླིང་ཁར་མེ་སྒྱོགས་སོགས་བརྒྱབ་སྟེ་བོད་མི་ཉམ་ཆུང་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བསད་རྨས་བཏང་བ་དང་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་བོད་གཞུང་མེད་པ་བཟོས་ཚུལ་གྱི་འུད་སྒྲོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་ཐུགས་དགོངས་བླ་མེད་དུ་བཞེས་ནས་བོད་ཀྱི་ས་ཕྱོགས་རང་ཐོག་ནས་སྲིད་གཞུང་གསར་འཛུགས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་ཡེ་ཤེས་དབྱིངས་དཔྱད་ཀྱིས་གཟིགས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ས་ཐོག་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་དུ་ཕེབས་གྲུབ་པ་དང་འབྲེལ་བོད་གཞུང་གསར་འཛུགས་ཀྱིས་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོ་སོགས་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་མཛད། རང་རྣམ་ལས། “མཛད་སྒོ་དེ་དག་བྱེད་ཡུན་ལ་ཆུ་ཚོད་གསུམ་ཙམ་འགོར་ཞིང༌། དེའི་རིང་ང་ཚོའི་རྙོག་ཁྲ་དང༌། དཀའ་ངལ་ཚོ་ཡང་བརྗེད་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཏེ་མ་འོངས་པའི་བོད་ཀྱི་དོན་དུ་ང་ཚོས་ལས་འགན་ཞིག་སྒྲུབ་པར་སེམས་པའི་དམ་བཅའི་རི་མོ་སྙིང་ལ་ཤར་བྱུང༌།” ཞེས་བཀའ་སློབ་ལས་ཀྱང་ྋརྒྱལ་བ་རིན་ཆེ་མཆོག་གི་སྐབས་དེ་དུས་དཀའ་སྡུག་དང་དངངས་སྐྲག་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ནས་མ་འོངས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་དོན་གནང་ཕྱོགས་བང་རིམ་ཇི་ལྟར་སྒྲིག་གནང་བ་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་ལས་དོན་ཞིག་ཀྱང་རེད། དེ་ནས་དཀའ་རྩེག་ཆེན་པོའི་ངང་ནས་རི་བོ་མང་པོ་ཞིག་བརྒལ་ཏེ་རྒྱ་གར་ས་མཚམས་ཕེབས་འབྱོར་ཐུབ་པ་དང༌། རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནེ་རུ་མཆོག་ནས་འཚམས་འདྲི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་འབྱོར།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནེ་རུ་མཆོག་ནས་མཛའ་བརྩེའི་རླུང་འཕྲིན་ནང༌། རང་རྣམ་ལས། “ང་དང་ངའི་ལས་རོགས་ཚོས་ཁྱེད་ལ་དགའ་བསུ་ཡོད་ཞུ་རྒྱུ་དང༌། རྒྱ་གར་དུ་བདེ་ཕེབས་ཐུབ་པར་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཡོད། ཁྱེད་དང་ཁྱེད་ཀྱི་སྐུ་འཁོར་ཚོ་རྒྱ་གར་དུ་བཞུགས་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་ཇི་དགོས་ང་ཚོས་དགའ་སྒྲུབ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱ་གར་མི་དམངས་ནས་ཁྱེད་ལ་སྔར་བཞིན་གུས་བཀུར་ཞུ་རྒྱུར་ཐེ་ཚོམ་མེད་”ཅེས་གསུངས་པ་དེ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་དཀའ་སྡུག་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ནས་རྒྱ་གར་དུ་བཞུགས་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་ཇི་དགོས་དགའ་སྒྲུབ་གནང་རྒྱུ་ཁས་ལེན་གནང་བ་དེ་ནི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་རེད་སྙམ།
རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནེ་རོ་མཆོག་གིས་ནོར་འཁྲུལ་ཅིག་བྱུང་བ་ནི་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་ཆ་ཤས་ཤིག་རེད་ཅེས་པ་དེ་རེད། དེ་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་དབང་བློ་གཟུར་བོ་པ་དེ་ཚོས་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་གྱི་དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་བྱས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་དུས་ད་ལྟའང་ནང་ཁུལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་ཞིག་ཡོང་བཞིན་ཡོད། བོད་དོན་ཚོགས་མི་ཟུར་པ་མཁས་དབང་ཊི་ཋན་ཐས་གསུང་ལས། “བློན་ཆེན་ནེ་རོ་ལགས་ནས་སྡིག་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་བསགས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཁ་ནང་དུ་བཅུགས་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེའི་སྡིག་པ་བསགས་པའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་ལ་དྲག་རྒོལ་བྱས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར་ལ་ས་མཚམས་ཀྱང་མེད། ས་མཚམས་ཡོད་ཚེ་བོད་དང་རྒྱ་གར་མ་གཏོགས་མེད། བོད་ལ་རྒྱ་མི་སླེབས་རྗེས་རྒྱ་གར་གྱི་ཁང་ཐོག་ལ་རྒྱ་མི་བསླེབས་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ཁང་ཐོག་ལ་བསྡད་ནས་ལས་འགུལ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་བཞིན་པ་རེད། དེ་ནི་ཁོང་གིས་བསགས་པའི་སྡིག་པའི་འབྲས་བུར་འདོད་དགོས། ཁོང་གིས་སྡིག་པ་དེ་བསགས་རྗེས་འགྱོད་བཤགས་ཀྱང་བྱས་པ་རེད།
ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་མགྲོན་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་གཙོས་སློབ་གྲྭ་མང་པོ་བཙུགས་པ་རེད། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་གཙོས་ཡུལ་གྲུ་མང་པོར་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་སྡོད་གནས་གསར་བསྐྲུན་བྱས་པ་རེད།” ཅེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་མ་སུ་རིའི་ཕེབས་གྲུབ་པ་དང་བསྟུན་ནས་བོད་མི་རིགས་དང༌། སྐད་ཡིག གོམས་གཤིས་སོགས་མི་གཅིག་པའི་མི་རིགས་ཤིག་གི་དཀྱིལ་ལ་ངོ་ཤེས་སུ་ཞིག་མེད་པ་དང༌། བོད་རིགས་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་ཉིན་རེ་བཞིན་དུ་འབྱོར་མུས་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་དེ་དག་འདི་མུས་བཞིན་དུ་ལྷག་ཚེ། ནམ་ཞིག་རྒྱ་གར་གྱི་མི་མང་ནང་དུ་འདྲེས་ནས་བོད་མི་རིགས་ཆུ་ནང་དུ་བྱེ་མ་ཐིམ་པ་ཇི་བཞིན་དུ་འགྱུར་བར་གཟིགས་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ཆེས་ཐུགས་དགོངས་བླ་མེད་བཞེས་ཏེ་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་བོད་མིའི་ཆོས་དང༌། རིག་གཞུང༌། སྐད་ཡིག་གོམས་གཤིས་སོགས་རྒྱུན་གནས་ཡོང་ཐབས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལོའི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༣ ཉིན་མ་སུ་རི་དང་སིམ་ལ་སློབ་གྲྭ་སོགས་རིམ་པའི་གསར་འཛུགས་གནང་ཞིང་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་གི་འགྲོ་གྲོན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་གཞུང་རང་གིས་བཏང་ཡོད། མ་སུ་རིའི་སློབ་གྲྭ་དེ་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སློབ་གྲྭ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་སྟབས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་སྟེ་ཐུགས་སྨོན་ཡུན་རིང་གནང་བ་དང་འབྲེལ་བཀའ་སློབ་ལས། “ང་ཚོར་གནས་ཚུལ་ཐབས་སྡུག་འདི་འདྲ་བ་ཡོང་བ་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང༌། རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི། བོད་རྒྱ་ཆེའི་མི་དམངས་སྨོས་ཅི། བོད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་འཛིན་སྐྱོང་མཁན་ཚོ་ལ་ཡང་དུས་བསྟུན་གྱིས་ཤེས་ཡོན་འདང་བ་མེད་པ་དེ་ལ་ཐུག་ཡོད།
འཛམ་གླིང་ནང་ཆབ་སྲིད་དང༌། དཔལ་འབྱོར་ཤེས་རིག་སོགས་གང་འདྲ་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ང་ཚོས་ཤེས་མ་ཐུབ་པ་དང༌། འཛམ་གླིང་གི་འགྱུར་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་ང་ཚོས་གོམ་པ་སྤོ་མ་ཐུབ་པར་བསྡད་པའི་དབང་གིས་ང་ཚོར་དཀའ་ངལ་འདི་བྱུང་བ་རེད།” ཅེས་དང༌། དེ་ནས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ལ་རིམ་པར་བོད་མི་ཁེར་གཙང་སློབ་གྲྭ་དང་གཞིས་ཆགས་སོགས་ཟུར་འཛུགས་ཞུས་དོན་རིམ་པ་ལྟར། སྲིད་བློན་ནེ་ཧེ་རུ་མཆོག་ནས་ཀྱང་ཤེས་རིག་བློན་ཆེན་ལ་ཕྱག་བྲིས་གནང་དོན་དུ་རྒྱ་གར་ནང་དུ་སློབ་གྲྭ་མང་པོ་ཡོད་ཅིང༌། བོད་ཕྲུག་རེ་སློབ་གྲྭ་རེའི་ནང་ཆ་བགོས་བྱས་ཏེ་བཏང་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན་སློབ་གྲྭ་མང་བས་བོད་ཕྲུག་གིས་ལྡང་གི་མ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། སྐད་ཡིག གཤིས་སྤྱོད་བཅས་པ་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་སླད་བོད་ཕྲུག་ཁེར་གཙང་གི་སློབ་གྲྭ་ཟུར་འཛུགས་ཀྱིས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་དགོངས་གཞི་ལྟར་ཚོགས་པ་ཟུར་འཛུགས་དགོས་ཞེས་དམིགས་བསལ་དགོངས་བཞེས་གནང་དོན་ལྟར་དབུས་བོད་སློབ་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་པ་ཟུར་འཛུགས་གནང༌། བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གཞིས་སྒར་ཁག་ཏུ་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་དང་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་གི་འགྲོ་གྲོན་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ནར་གཏོང་གནང་རྒྱུའི་ཞལ་བཞེས་ཐོབ་པ་ཞིག་རེད། མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་ལས། “དང་ཐོག་ཕྲུ་གུ་ ༥༠ ཡོད་པའི་མ་སུ་རིའི་སློབ་གྲྭ་དེ་ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་སྒོ་འབྱེད་གནང་སྐབས་ལ་ང་རང་མེད་མོད་གོ་ཐོས་ལྟར། བར་ཁྱམས་སུ་སྒོ་ཆུང་ཆུང་འབྱེད་རྒྱུ་ཅན་ཞིག་བཟོས་ཡོད་པ་དེའི་སྒོ་ལུང་ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱག་གཉིས་ཀས་ཟིན་ཏེ་ཡུན་ཙམ་རིང་ཐུགས་བསམ་བཞེས་རྗེས་ཧ་ལམ་སྐུ་བརྡབ་སྲིལ་མི་ཡོང་ངམ་བསམ་བསམ་གྱི་ཤུགས་ཆེན་པོ་དེ་ཙམ་བཀོལ་ཏེ་སྒོ་ཕྱེས་གནང་སོང་ཞེས་གོ་ཐོས་བྱུང༌།” ཞེས་གསུངས་པ་དེ་དག་ལས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཐོག་ཏུ་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱིས་ཐུགས་སྨོན་བཀའ་དྲིན་གནང་བས་དྲིན་གྱིས་དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་ནང་སློབ་གྲྭ་ཆེ་ཆུང་གྲངས་བསྡོམས་ ༨༠ ལྷག་ཙམ་དང༌། སློབ་ཕྲུག་ཕོ་མོ་བསྡོམས་ ༢༧༥༠༠ ལྷག་ཙམ་ཞིག་དང་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་ནས་ཐོན་པ་ད་བར་དུ་ཕོ་མོ་ཁྱོན་བསྡོམས་ ༡༥༠༠ དང་མཐོ་སློབ་དང་ལས་རིགས་འདྲ་མིན་གྱི་ཐོག་ཏུ་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་པ་གང་མང་བྱུང་ཡོད།
དེ་ཡང་ཤེས་བྱ་གསར་ཤོག་ནང་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེའི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཏུ་བཀའ་ཁྲི་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་བཤད་ལས། “འཛམ་བུའི་གླིང་གི་རང་དབང་ཡོད་པ་དང༌། རང་དབང་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དང༌། མི་རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་ལ་ཤེས་ཡོན་ཕུལ་བྱུང་གི་གོ་སྐབས་བཟང་བ་ཐོབ་པ་དང༌། སྒྲིག་འཛུགས་གནས་ཐུབ་པ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་མ་འོངས་པའི་སོན་རྩའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོ་ཞེ་བོ་ཞིག་ལ་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་གཉིས་ཀའི་སློབ་སྦྱོང་ཚད་དང་ལྡན་པ་སྤྲད་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་དེ་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་རླབས་ཆེན་གྱི་འཕྲིན་ལས་ཉག་གཅིག་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་ད་ལོ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་གྱི་ལོ་འདིའི་ཐོག་ལ་ང་ཚོ་ཚང་མས་འདས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་སྡོམ་གཅིག་བརྒྱབ་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་དྲིན་སྔོན་གནས་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་ལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་ལས་རིམ་འདི་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་གནས་ཚུལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན།” ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་ལས། “ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་རྨད་བྱུང་མཛད་འཕྲིན་ཁོ་ནར་བརྟེན་ནས་བོད་མིའི་རྩ་དོན་བསྒྲུབ་ཐབས་རང་ཡུལ་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྤྱི་དང༌། ལྷག་པར་བོད་མིའི་ཆོས་དང༌། རིག་གཞུང༌། སྐད་ཡིག །ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སོགས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་དང༌། ཉམས་པ་སླར་གསོ་སླད་བོད་ཕྲུག་བློ་གསར་གཞོན་ནུ་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྤེལ་ལས་གཞིའི་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་འབུར་ཐོན་ཀུན་གྱིས་བསྔགས་ཡུལ་ཞིག་བྱུང་ཡོད།” ཅེས་དང༌། བོད་ཁྱིམ་དབུ་འཛིན་རྗེ་བཙུན་པདྨ་མཆོག་གི་ལས་སྡོམ་གསུང་བཤད་ལས། “བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་ཐོག་མ་དབུ་འཛུགས་པའི་སྐབས་ལ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་དགོངས་བཞེས་ཀྱིས་བོད་པའི་ལམ་བཟོ་ཁག་ནས་བུ་ཕྲུག ༥༡ བསྡུ་རུབ་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཐམ་པ་ལོར་དབུ་འཛུགས་གནང་བ་ཞིག་རེད། དེང་སྐབས་ཡར་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་ཏེ་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་ ༥ དང༌། གཏན་འཇགས་སློབ་གྲྭ་ ༧ ཉིན་སློབ་སློབ་གྲྭ་ ༦ སྔོན་འགྲོའི་སློབ་གྲྭ་ ༩ གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་ལ་ལག་ཤེས་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་ས་ཁག ༥ དང༌། དེ་བཞིན་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་ལ་སྡོད་ཁང་ཁག ༥ དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༥ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༢༠ བར་ལ་སློབ་ཕྲུག་བསྡོམས་ ༡༦༠༣༥ ལ་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་ནས་ལྟ་སྐྱོང་དང་རོགས་རམ་གནང་བཞིན་པ་”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མགོན་སྐྱབས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་མཛད་འཕྲིན་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་མི་ཡུལ་ལུང་པར་ས་ཆ་ལག་མཐིལ་ཙམ་ཞིག་མེད་ནའང་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ན་གཞོན་བརྒྱ་ཆ་དགུ་བཅུ་གོ་དགུ་ཙམ་ལ་སློབ་སྦྱོང་གི་གོ་སྐབས་སྤྲོད་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་སྔོན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ནང་དུ་སུ་ཞིག་གིས་བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་མ་ཐུབ་པ་ཁག་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་བཙན་བྱོལ་གྱི་གནས་སྟངས་འོག་ནས་སློབ་སྦྱོང་སྤྲད་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་དེ་ནི་ཆེས་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཀྱང་རེད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༢༩ ཉིན་མ་སུ་རི་ནས་དྷ་རམ་ས་ལར་ཞབས་སོར་འཁོད་པ་དང་འབྲེལ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས། ཆོས་རིག །ནང་སྲིད། དྲིལ་བསྒྲགས། དཔལ་འབྱོར། འཕྲོད་བསྟེན། ཤེས་རིག །བདེ་སྲུང༌། ཉམས་ཞིབ། འཆར་འགོད། ལས་བྱེད་འདེམས་བསྐོ་ལྷན་ཁང༌། རྩིས་ཞིབ་ལ་སོགས་པའི་ལས་ཁུངས་ཁག་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་ཞིང༌། དེ་དག་རིམ་པའི་ཡར་རྒྱས་དང་ཚགས་ཚུད་གོང་འཕེལ་དུ་ཕྱིན་པ་དེ་ནི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས། བོད་རིགས་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་རྣམས་ཀྱིས་ྋརྒྱལ་བའི་བཀའ་དྲིན་དུས་ནམ་ཡང་མ་བརྗེད་པའི་ཐོག་ནས་ཁོང་གི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་དེ་དག་ཉམས་ལེན་ཚུལ་བཞིན་དུ་གཅེས་སྲུང་བྱེད་དགོས། ལྷག་པར་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་དང་ཐོག་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཐོག་ཏུ་འབྱོར་བ་དང་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་མ་འདྲེས་པ་དང༌། སྐད་བརྡ་མ་འཕྲོད་པ། མཐུན་རྐྱེན་ཞན་པ་སོགས་གང་ལྟར་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་དཀའ་སྡུག་འོག་ཏུ་བོད་མི་ཁ་ཤས་དྲན་པ་ཐོར་ནས་འགྱེལ་འགྲོ་བའི་གནས་སྟངས་ཀྱང་བྱུང༌།
དེར་བརྟེན་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་ལ་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་འཚམས་གཟིགས་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བའི་བཀའ་སློབ་ལས། “ཆོས་ནས་བཤད་ན་འདུས་བྱས་མི་རྟག་མི་བརྟན་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཅན་དུ་གསུངས་པའི་བདེན་དོན་ཡིན་པ་དང༌། བོད་མི་རིགས་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ལས་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཅིང༌། སྲིད་ཕྱོགས་ནས་དེང་དུས་འཛམ་གླིང་གི་སྲིད་དོན་འཐབ་རྩོད་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཅིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཆེན་པོས་ཉུང་ངུ་གནན་པ་ལ་ཧ་ལས་རྒྱུ་དང༌། ངོ་མཚར་ཆེ་རྒྱུ་མེད་པར་འོས་ཞིང་སྲིད་པའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་དེ་ལ་བློ་ཕམ་དང༌། ཡིད་ཞུམ་མི་བྱ་བར་ཐབས་དང༌། མཐུན་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ནས་བསྒྲུབས་ཏེ་རང་རེའི་སྤུན་ཟླར་གྱུར་པའི་རྒྱ་ཆེའི་བོད་མི་རིགས་རྣམས་སྡུག་བསྔལ་དེ་ལྟ་བུ་ལས་མྱུར་དུ་གྲོལ་བ་དང༌། བདེན་འབྲེལ་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ངེས་ཀྱི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་བསྐྱར་དུ་ལེན་ཐབས་ཚུལ་ལ་ཚང་མས་འབད་བརྩོན་མུ་མཐུད་བྱ་དགོས་”ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ ལོའི་ཉིན་མེ་སོར་གཞིས་ཆགས་མི་མང་རྣམས་ལ་བཀའ་སློབ་ལས། “བསམ་བློ་ཕུགས་ཐག་རིང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་དེ་བརྗོད་ན། ང་ཚོས་མའེ་སོར་གཞིས་ཆགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་འདི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པའི་དོན་དང༌། འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་ཆོས་ལྡན་གྱི་མི་རིགས་གཅིག་གི་དོན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན། ཁ་སང་གླེང་མོལ་བྱུང་དོན་ལྟར། བདེ་བ་རྣམས་ནི་དམ་པའི་ཆོས་ཉམས་སུ་བླངས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། མདོར་ན། ང་ཚོས་མའེ་སོར་གཞིས་ཆགས་འདི་ལ་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་པ་རྣམས་བརྒྱུད་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་དུ་ཡིན་པས། དཀའ་ལས་བརྒྱབ་པ་འདི་གཟི་བརྗིད་ཆེན་པོ་ཡིན། དོན་འབྲས་རླབས་ཆེན་ཡོད་པ་དང༌། འདི་ཕྱི་གཉིས་ཡོད་ཡིན། དེར་བརྟེན་ད་བར་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་པ་རྣམས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་འཐོར་འོས་པ་ཡིན་ལ”། ཞེས་བཀའ་སློབ་བཀའ་དྲིན་སྩལ་གནང་མཛད་པས་མི་དམངས་རྣམས་ལ་དམ་པའི་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་སྐལ་བཟང་ཐོབ་པའི་དབང་གིས་བོད་མི་རྣམས་སྔར་ལྷག་སེམས་ཤུགས་འཕར་ནས་སྙིང་ལ་རུས་པ་བཅུགས་ཏེ་འགྱེལ་ས་ནས་ལངས་ཐོབ་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ་དམ་བཅའ་བརྟན་པོ་བཞག་སྟེ་ལས་དོན་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ནི་ད་ལྟ་བོད་མི་གཞིས་ཆགས་ཁག་སྲས་བརྟན་དུ་གནས་ཐུབ་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས་བོད་རིགས་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་གྱི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་དོ་སྣང་བྱེད་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཐོག་ཏུ་སྔར་ལྷག་སེམས་ཤུགས་ཞུམ་པ་མེད་པ་བྱེད་དགོས་པའི་དུས་ཚོད་ཅིག་ལ་ཐུག་ཡོད། དེ་ནས་རིམ་པས་སྔར་གྱི་གཞུང་འཛིན་ལམ་ལུགས་ལ་བཅོས་བསྒྱུར་གྱིས་དེང་སྐབས་སྤྱི་འགྲོས་ལྟར་མང་གཙོའི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་པའི་ཐུགས་བཞེད་ལྟར། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་ཆོལ་གསུམ་བོད་མིའི་ལུང་ཚན་སོ་སོའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་འདུས་འཛོམས་ཀྱིས་མནའ་གན་མཐུ་བོ་ཆེ་འཇོག་སྐབས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཆོལ་གསུམ་མི་མང་རྣམས་ལ་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་ལས། “བོད་འདི་སྔར་ལྟར་མ་ཡིན་པར་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་གཞུང་ཞིག་དགོས་པ་གལ་ཆེར་བརྟེན་རྒྱ་ཆེའི་མི་དམངས་ཀྱི་ངོ་ཚབ་མང་མོས་འོས་འདེམས་བྱས་པའི་འཐུས་མི་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་དགོས་གཤིས་སྔ་འཁྲོས་ཆོས་ལུགས་ཆེན་པོ་བཞི་ནས་མི་འཐུས་མི་རེ་དང༌། ཆོལ་ཁ་གསུམ་ནས་མི་འཐུས་གསུམ་རེ་བཅས་ཁུངས་སོ་སོར་མི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ཤེས་ཡོན་འབྱོན་ཐང༌། རྒྱལ་གཅེས། ལྷག་བསམ་ལྡན་པ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་བློ་གཏད་འཕེར་བ་ཇི་ཡོད་ནས་འོས་འདེབས་ཀྱི་མིང་ཐོ་འོས་གྲངས་འཕྲལ་དུ་འབུལ་དགོས་”ཞེས་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་སྤྱི་སྨིན་སྩལ་གནང་མཛད་པས་མི་དམངས་ཀྱིས་ཁུངས་སོ་སོའི་འོས་འདེབས་མིང་ཐོ་འབུལ་ཞུས་དོན་ལྟར། སྐབས་དང་པོའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སེར་སྐྱ་མི་གྲངས་བཅུ་གསུམ་ལ་བསྐོ་བཞག་ཕྱག་རྟགས་སྩལ་གནང་མཛད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢ ཉིན་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཕྱག་མཇལ་གྱི་དམ་འབུལ་དང་འབྲེལ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་གཞུང་དབུ་བརྙེས་པའི་མཛད་སྒོ་རྟེན་འབྲེལ་བསྐྱངས། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་གྲུབ་འབྲས་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ནང་དུ། ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་ལས། “ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་དེ་དུས་ནས་དེ་ཙམ་གྱི་རླབས་ཆེ་བའི་དགོངས་པ་དེ་འཁོར་ནས་ང་ཚོའི་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཁང་དང་པོ་བཙུགས་དུས་ནས་ཆོལ་གསུམ་ཆོས་ལུགས་དང་བཅས་པའི་སྤྱི་འཐུས་བཙུགས་པ་དེ་རླབས་ཆེན་གྱི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད།” ཅེས་དང༌།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༣ ལོའི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ བོད་མི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཀྱི་ཉིན་མོར་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱིས་ཟིན་བྲིས་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་སྐབས་བཀའ་སློབ་ལས། “ང་ཚོས་དེ་ལྟའི་གནས་ཚུལ་དྲན་པའི་སྒོ་ནས་སྙིང་ལ་རུས་པ་བཅུག་སྟེ་དེ་རིང་གིས་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་སང་ཉིན་གྱི་གྲ་སྒྲིག་ཀྱང་བྱེད་དགོས། ལྷག་པར་སང་ཉིན་གྱི་གྲ་སྒྲིག་ཆེད་དུ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་ལ་སྦྱོར་བ་རྩོམ་དགོས། དགོས་པ་དེའི་ཆེད་དུ་ལོ་གཉིས་ཀྱི་གོང་བོད་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་སྙིང་དོན་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བཏོན་ཡོད། ད་རིང་རྩ་ཁྲིམས་རྒྱས་པ་ཞིག་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་ཡོད། འདི་དག་འདྲ་ཆགས་ཆགས་དང༌། མགོ་སྐོར་གྱི་དོན་དུ་མིན་པར་མ་འོངས་པར་དངོས་སུ་ལག་ལེན་བྱེད་པའི་དོན་དུ་ཡིན་སྟབས་འདི་ལ་རྒྱ་ཆེའི་མི་མང་ཚོས་བལྟ་རྟོགས་བྱེད་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་”ཞེས་བཀའ་སློབ་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་དུ་མ་ཞིག་གནང་བ་དང༌། དེ་ནས་སྐབས་གཉིས་པ་ནས་ཆོལ་ཁ་རེ་ནས་བུད་མེད་རེ་སྤྱི་འཐུས་འཕར་སྣོན་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ནས་ཆོས་ལུགས་སྤྱི་མཚུངས་ལྟར་གཡུ་དྲུང་བོན་གྱི་ཆོས་ལུགས་སྤྱི་འཐུས་གསར་བསྐོ་གནང༌། རིམ་པ་དམངས་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་སྲ་བརྟན་དུ་གྱུར་ནས་ལས་དོན་མཐའ་དག་གང་ཟག་གི་དབང་བསྒྱུར་མ་ཡིན་པས་དམངས་གཙོའི་ཁྲིམས་ལུགས་མཐུན་པའི་ཐོག་ནས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་ཐོག་ཏུ་བསྐྱོད་ཀྱི་ཡོད་པས་དེང་སྐབས་ཡར་རྒྱས་དང་ཆགས་ཚུད་ཀྱིས་ཕྱི་ནང་གི་མི་རིགས་ཀུན་གྱི་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཡར་རྒྱས་ལ་མིག་དཔེ་བལྟ་ས་ཞིག་དང་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་འཐོར་ཡུལ་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད། འདི་ནི་བོད་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ན་མེད། ཚེ་འདི་ཕྱི་གཉིས་ཀྱི་སྐྱབས་གནས། འགྲོ་བ་འདྲེན་པའི་བླ་མ། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེ་པོ་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེ་དང༌། མཛད་འཕྲིན་ཁོ་ན་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
ལྷག་པར་བཙན་བྱོལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་འགྱུར་བ་ཆེ་ཤོས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ལོར་བོད་མི་མང་ཐད་ཀར་འོས་འདེབས་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཐོག་མ་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པ་མཆོག་མི་མང་འོས་འདེབས་གནང་བ་དང་། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་དགོངས་ཆེ་བཞེས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་སྐབས་གསུམ་པའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་པར་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་སྲིད་ཀྱི་འགན་དབང་ཆ་ཚང་མི་མང་གི་འོས་འདེབས་གནང་བའི་འགོ་ཁྲིད་ལ་གནང་བ་མཛད་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་སྲིད་སྐྱོང་དམ་འབུལ་ཉིན་མོར་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་མཆོག་བཀའ་སློབ་ལས། “ངོས་རང་སྒེར་ལ་ཆ་བཞག་ན་དེརིང་གི་ཉིན་མོ་འདི་དངོས་གནས་ངོས་ཀྱི་མི་ཚེའི་ནང་། རིང་ནས་སྙིང་དུ་བརྣག་པའི་འདོད་པའི་དོན། ཞེས་བརྗོད་པའི་འདོད་དོན་དེ་རིང་དངོས་སུ་གྲུབ་ཐུབ་པ་བྱུང་”ཞེས་ཐུགས་དགྱེས་ཚོར་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་བཀའ་སློབ་ཟབ་མོ་ཕེབས་ཡོད། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བོད་མི་མང་གི་འོས་གནང་བའི་འགོ་ཁྲིད་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་དབང་ཆ་ཚང་གནང་བ་དེས་རྟག་ཏུ་རྒྱ་དམར་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་རྙིང་པ་རོ་ལངས་རྒྱབ་རྒྱུ་དམིགས་ཡུལ་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་པའི་གཞི་མེད་ཀྱི་འཆམ་གཏམ་དེར་ལན་འདེབས་གསལ་པོ་ཞིག་སྤྲད་ཡོད་པ་ནི་འབྲེལ་བརྗོད་ག་ལ་དགོས། བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་ནི་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལས་ཆེ་བ་སུ་ཞིག་མེད་ན། ཁོང་གི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་སྙིང་དབུས་སུ་བཟུང་ནས་ལས་དོན་གནང་དགོས་པ་དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བསྐུར་བའི་འགན་ཁྲི་ཞིག་རེད་སྙམ། བཀའ་ཁྲི་དམ་འབུལ་མཛད་སྒོའི་ཐོག་བཀའ་ཁྲི་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་གཏམ་བཤད་ལས། “མགོན་པོ་གང་གིས་བོད་མི་རིགས་ཡོངས་ལ་གཉན་འཕྲང་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སུ་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བཟང་ཤོས་དང་། དུས་ཡུན་རིང་ཤོས་བར་མཛད་དེ། ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཐད་ནས་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་སྔོན་གྱི་༸རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡོམས་པ་ལས་ཀྱང་ཆེས་ལྷག་པའི་མཛད་འཕྲིན་ཞིག་བསྐྱངས་པར་མཛད་པ་དང་།” ཞེས་གསུང་དོན་ལྟར་བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ལས་ཆེ་བ་སུ་ཞིག་ཡོད་གཏན་ནས་མེད་དོ། །དེར་བརྟེན་ཁོང་ལ་བློ་ཕམ་ཡོང་གཞིའི་རིགས་གཏན་ནས་བྱེད་མི་རུང་།
འགྲོ་བ་མིའི་བདེ་སྐྱིད་ནི་ནང་བསམ་བློ་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་དང༌། ནང་བསམ་བློ་དེ་དག་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་བའི་ཐབས་ནི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞན་ཕན་བསླབ་བྱ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་ལ་ཕན་ཐོག་རླབས་ཆེ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་བརྟེན་ནས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པ་ཆོས་ལུགས་འདི་ཉིད་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་ཉམས་པ་སླར་སོར་ཡོང་ཐབས་སུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་དམ་ཚིག་འོ་ཆུ་གཅིག་འདྲེས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ནི་ཧ་ཅང་གི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་གལ་གནད་ཅན་ཞིག་ཡིན་གཤིས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་བོད་ས་ཤོར་བ་དང་འབྲེལ་དང་ཐོག་དགེ་འདུན་སྡེ་རྣམས་པ་རྒྱ་གར་གྱི་མ་ས་མ་རིལ་དུ་འབྱོར་ནས་ལམ་བཟོ་སོགས་སུ་བསྐྱོད་དགོས་བྱུང་ཡང་རིག་པ་སྒྲིམ་ནས་ལས་དོན་བྱས་པའི་དབང་གིས་ཕྱི་མིའི་མཐོང་སྣང་ལ་ཡག་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཡོད་པ་དང༌། རིམ་པའི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་གྱིས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལུགས་ལ་ཉིན་རེ་བཞིན་དུ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་འཛམ་གླིང་ནང་དུ་ཇེ་མང་དུ་གྱུར། དེ་བཞིན་མདོ་སྔགས་ཟུང་འབྲེལ་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་ཕྱོགས་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་དར་ཞིང་རྒྱས་པ་དང༌། ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་དམ་ཚིག་གཅིག་བསྒྲིལ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༣ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༩ ཉིན་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དབུ་བཞུགས་ཐོག་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུ་དྲུང་བོན་བཅས་པའི་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཀྱི་བླ་ཆེན་རྣམས་པ་དང༌། མཁན་པོ་ལས་ཟུར་རྣམ་པ་སོགས་ཕེབས་ནས་ལྷན་ཚོགས་བཀའ་གྲོས་ལྷུག་པོ་གནང་སྟེ་ལྷན་འཛོམས་གནང་བ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཏུ་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་ལྷན་ཚོགས་གནང་བ་ཐེངས་དང་པ་དེ་ཡིན། བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་དམ་ཚིག་གཅིག་བསྒྲིལ་གྱུར་པ་དེ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་པའི་གསན་བསམ་བཞེས་གནང་མཛད་པས་ས་སྟེང་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བདག་པོ་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དེ་ནས་ཆོས་ལུགས་སོ་སོའི་བཞེད་རྒྱུན་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་ཉམས་པ་སླར་གསོའི་ཆེད་དུ་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་བླ་ཆེན་རྣམ་པ་གཙོ་བོར་འགྱུར་བའི་བླ་སྤྲུལ་དགེ་བཤེས་རྣམས་པའི་ཐུགས་དགོངས་ཆེ་བཞེས་ཀྱིས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་རིས་སུ་མ་མཆིས་པའི་དགོན་སྡེ་དུ་མ་ཞིག་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་པ་གསར་བཞེངས་སྐྲུན་གནང་མཛད་པ་དང༌། དེའི་ནང་དུ་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་འདུལ་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་ཀུན་སྤྱོད་གཙང་ཞིང༌། སེམས་རྒྱུད་འདུལ་བ། འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་ཡ་མ་བྲལ་བའི་མཁས་གྲུབ་དུ་མ་ཞིག་གསོ་སྐྱོང་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་པའི་ཆོས་ཚོགས་ཐེངས་དགུ་པའི་སྟེང་དུ་བཀའ་ཁྲི་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གསུང་བཤད་ལས། “ད་ལྟའི་དཀའ་ཚེགས་གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་སྐབས་འདིར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་འོག་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཡོངས་རྫོགས་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་མཐུན་ལམ་མཉམ་རུབ་བཅས་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་ཆིག་བསྒྲིལ་གྱི་ནུས་པ་གོང་མཐོར་ཕྱིན་ཡོད་པ། འདི་ནི་སྙིང་ནས་དགའ་སྤོབས་བྱ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན། འདས་པའི་ལོ་ ༤༧ ནང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་ཚོགས་ཐེངས་བརྒྱད་བསྐྱངས་པ་དེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྤྱི་དང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་སྒེར་བཅས་ལ་ཆོས་སྲིད་གང་ཅི་ཐད་ནས་ཕན་ཐོགས་རླབས་ཆེན་བྱུང་ཡོད་”ཅེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཧོན་སུར་གཞིས་ཆགས་སྒར་དུ་སྩལ་བའི་བཀའ་སློབ་ལས། “ད་རེས་འདི་གར་གདན་ས་གསུམ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་མངལ་ཁུལ་རིས་མེད་ཆོས་སྒར་ཁག་ནས་དགེ་འདུན་དང་མི་སྐྱ་ཕོ་མོ་མང་པོ་ཞིག་འདུ་འཛོམས་བྱུང་འདུག །ཁྱོད་རང་ཚོ་ཚང་མ་འཚམས་འདྲི་ཡོད། ལོ་ཤས་གོང་སེ་རྭ་ཆོས་སྒར་དུ་སླེབས་པའི་སྐབས་ཤིག་དགེ་འདུན་སློབ་གཉེར་བ་ཁག་ནས་ལྗང་དགུན་ཆོས་ཚོགས་ཏེ་དཔེ་ཆ་བ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ནས་གཞུང་ཆེན་ཁག་ལ་དམ་བཅའ་ཚོགས་ཏེ་ངོས་ནས་དངོས་སུ་མཐོང་སྐབས་བསྟན་པ་བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱིས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་པའི་སྲོལ་བཟང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡོད་པར་སེམས་ཧ་ཅང་སྐྱིད་པོ་བྱུང་”ཞེས་ཐུགས་དགྱེས་འཚོར་ཆེན་པོའི་བཀའ་སློབ་ཕེབས་པ་དེ་དག་ལས་ཀྱང་གྲྭ་ས་ཁག་གི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོག་ལས་གཅེས་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་བདག་གཅེས་དང༌། འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་དང༌། དར་རྒྱས་ཇི་ཙམ་ཞིག་འཕེལ་རྒྱས་ཆེད་དུ་ཞབས་འདེབས་བླ་ན་མེད་པ་སྒྲུབ་བཞིན་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།
དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཆོས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གི་གསུང་བཤད་ལས། “རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་རིས་མེད་དགོན་སྡེ་ཁག་གཉིས་བརྒྱ་བརྒལ་བའི་ནང་གྲྭ་བཙུན་སྔགས་གསུམ་ཞལ་གྲངས་གསུམ་ཁྲི་ལ་ཉེ་བ་ཡོད་པ་རྣམས་ནས་སྔར་མི་བཞེད་རྒྱུན་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཐོག་དེང་དུས་ཀྱི་རིག་གཞུང་སློབ་སྤེལ་དང༌། ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་ཁག་མང་པོར་ནང་ཆོས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་དང་སྤེལ་བཞིན་པ་”ཞེས་གསུང་པ་ལྟར་རེད།
དེ་བཞིན་དུ་འཕྲོད་བསྟེན་ནི་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ཧ་ཅང་གི་ལག་གནད་ཆེ་བའི་ལས་དོན་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་པ་ཆེར་བཞིན་གྱིས་བོད་གཞུང་སྨན་རྩིས་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་སྟེ་ཕྱི་ལུགས་སྨན་པའི་ནད་གཞི་བཅོས་ཐབས་མེད་པ་དེ་འདྲ་བོད་ལུགས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཞིང༌། དེ་བཞིན་དུ་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་མི་རིགས་ཁག་ལ་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་ཆེད་དུ་སྨན་རྩིས་སློབ་གཉེར་བྱ་ཡུལ་དགོས་པ་དུ་མ་ཞིག་ལ་གཟིགས་ཏེ་ཟུར་འཛུགས་གནང་བ་དང་འབྲེལ་སྨན་སློབ་མང་པོ་ཞིག་སློབ་མཐར་ཕྱིན་ནས་དེང་སྐབས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ལས་དོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། རྒྱལ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་སྨན་རྩིས་ཁང་ཡན་ལག་མང་པོ་ཞིག་གསར་འཛུགས་ཐུབ་པ་ཡང་བྱུང་སྟེ་མི་དམངས་ཀྱི་རེ་འདོད་གནང་བ་ལྟར་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་ཕྱི་ལུགས་སྨན་བཅོས་བྱེད་ཡུལ་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་སྟེ་ལས་དོན་བྱེད་བཞིན་ཡང་ཡོད་ལ། དེ་ཡང་མཛད་རྣམ་སྙིང་བསྡུས་ལས། “ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ལོ་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལ་བོད་གཞུང་སྨན་རྩིས་སྐྱར་དུ་གསར་འཛུགས་མཛད་ནས། བོད་ཀྱི་གསོ་རྩིས་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གནང་ཡོད། ད་བར་སྨན་པ་ ༢༧༢ དང༌། སྐར་རྩིས་པ་ ༥༣ ཙམ་གསོ་སྐྱོང་སྦྱོང་བརྡར་གནང་ཡོད་པ་དང༌། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་མི་དམངས་ཀྱི་བདེ་རྩར་དམིགས་ཏེ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་བོད་མི་འདུ་སྡོད་བྱེད་ཡུལ་ས་ཁུལ་ཆེ་ཁག་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཁག་ནང་ཡན་ལག་སྨན་ཁང་ ༤༩ ཙམ་ཡོད། ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་གཉིས་ལའང་ཡན་ལག་སྨན་ཁང་བཙུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་”ཅེས་དང༌། ཡང་”བོད་གཞུང་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གཙོས་པའི་རང་གཞུང་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་ཕྱི་ལུགས་ཡན་ལག་སྨན་ཁང་ ༤༩ ཙམ་ཡོད་”ཅེས་གསལ་འདུག་པ་དང༌། དེ་དག་ནང་དུ་སྨན་པ་དང༌། ནད་གཡོག །འཕྲོད་བསྟེན་པ་སོགས་གང་མང་ཞིག་ཆེ་ལས་ལ་སྦྱོང་བརྡར་ཐོན་ནས་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་པའི་ལས་དོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། གང་ལྟར་མདོ་བསྡུས་ནས་བཤད་ན་རྒྱལ་ཁབ་རང་བཙན་ཡོད་པའི་ལུང་པ་ཞིག་གི་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་མང་པོ་ཞིག་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གནང་ཐུབ་པ་དེ་ནི་ཆེས་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཞིག་ཀྱང་མ་རེད་དམ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོ་བོད་ས་ཤོར་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་གཙོས་པ་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་དང་བཅས་པ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་ཡང་བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེ་གསེར་ས་འོག་ཡོད་ཀྱང་འོད་མཁར་ཁྱབ་ཅེས་པའི་དཔེ་ལྟར་རིམ་གྱི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ས་གསུམ་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་ཅིང༌། རྒྱལ་ཁབ་དུ་མ་ཞིག་གི་གདན་ཞུ་ལྟར་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཁག་དང༌། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་ལ་མཇལ་འཕྲད་ཀྱི་སྐབས་སུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་དོན་དག་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་ཡོངས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཏེ་བཀའ་སློབ་ཟབ་མོ་གནང་གི་ཡོད་པའི་དབང་གིས་བློ་ཟུར་བོར་གནས་པའི་མཁས་དབང་དུ་མ་ཞིག་ལ་སྔར་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་སེམས་ཁམས་སུ་འཇིག་རྟེན་ཀུན་གྱི་བདེ་དོན་ཆེད་དུ་དོ་སྣང་གསར་པ་ཞིག་སླེབས་པའི་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད། འཛམ་གླིང་དུ་ཉིན་རེ་བཞིན་དུ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་འཕྲིན་ཡར་ངོ་ཟླ་བཞིན་རྒྱས་ནའང་བོད་གཅིག་པུར་རྒྱལ་ཁ་གཅིག་ཆོད་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པའི་བོད་རྒྱལ་གཉིས་ཀ་ཁེ་ཕན་ཆེད་དུ་དགོངས་པ་བླ་མེད་དུ་བཞེས་ཏེ་སྔོན་འགྲོ་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་བྱས་པ་ཞིག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོའི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་བོད་རྒྱ་ཞི་འགྲིགས་སྔོན་འགྲོ་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་བསྩལ་གནང་མཛད་པ་དང༌། དེ་བཞིན་སི་ཊས་སི་སྦག་གྲོས་འཆར་དེ་རྒྱས་བཤད་ཀྱང་གནང་ཡོད། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨ གྱི་གསུམ་བཅུ་དུས་དྲན་གསུང་འཕྲིན་ལས། “ང་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་ཕྱོགས་འགྱོད་པ་མེད་པ་ཞིག་ཡོང་ཐབས་སུ་ངོས་ནས་མང་མོས་འོས་བསྡུ་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་འཆར་བཏོན་པ་དེ་སྐོར་ན་ནིང་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་དང༌། དེ་བཞིན་བོད་ནང་མི་མང་གི་བསམ་འཆར་གང་ཐུབ་བསྡུ་ལེན་བྱས་པ་དང༌། ཁོང་ཚོའི་བསམ་འཆར་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ནང་ནས་མང་མོས་གཞི་རྩར་བཞག་སྟེ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་ཐོག་ནས་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེའི་ནང་མང་མོས་འོས་བསྡུའི་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་ཕྱིར་འཐེན་ཡོང་བ་དང༌། ངོས་ནས་གང་དགེའི་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་ཞེས་འདུག །མི་མང་ནས་ངོས་ལ་རེ་བ་དང༌། ཡིད་ཆེས་བློས་འཁེལ་དེ་ལྟ་བུ་བྱས་པ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན། བོད་དོན་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སུ་དབུ་མའི་ལམ་འདི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་ཞིང༌། ལག་ལེན་འཁེལ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལམ་ཕྱོགས་འདིའི་ཐོག་ནས་བོད་མི་རིགས་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ཡོང་བ་དང༌། རྒྱ་ནག་གིས་གལ་ཆེར་ལྟ་བའི་གཅིག་གྱུར་དང་དང་བརྟན་ལྷིང་ལའང་ཕན་ཐོག་ངེས་ཡིན་པར་བརྟེན། ངོས་ནས་ལངས་ཕྱོགས་འདིའི་ཐོག་ནས་མུ་མཐུད་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་འབྲེལ་མཐུད་ཐུབ་པའི་འབད་བརྩོན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་”ཞེས་གསུང་པ་ལྟར། མི་མང་གི་རེ་འདོད་དང༌། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཀྱང་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་སྲིད་ཇུས་ཞིག་ཀྱང་གྱུར་ཡོད། བྱམས་བརྩེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་བླ་སྲོག་ལས། “ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༤ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོའི་བར་རྒྱལ་ཁབ་ལྔ་བཅུ་ང་བདུན་ལ་ཕེབས་བཞུད་བསྐྱངས་”ཞེས་དང༌། དེ་ཡང༌། རྟེན་བསྟོད་ལས།
རི་རབ་ལྟ་བུར་བརྟན་པའི་ཐུགས།། བྱམས་པའི་རླུང་ཤུགས་ཀྱིས་བསྐྱོད་དེ།།
ཤིང་བལ་བཞིན་དུ་སྲིད་པ་འདིར།། འགྲོ་བའི་དོན་དུ་གཡོ་བ་ལགས།།
ཞེས་པ་ལྟར། བོད་ཙམ་མ་ཡིན་པའི་མཁའ་མཉམ་གྱི་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོང་ལ་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོའི་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཆར་པ་དབབ་པ་བཅས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མང་པོ་ཞིག་ལ་ལུས་སེམས་ལ་གཏན་བདེ་ཐུབ་པར་འགྱུར། ཡང་བྱམས་བརྩེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་བླ་སྲོག་ལས། “གོང་གསལ་རྒྱལ་ཁབ་འདི་དག་ཏུ་ཕེབས་བཞུད་བསྐྱངས་པ་ནི་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྒེར་དོན་དང་བླ་བྲང་གི་ཆེད་དུ་མིན་ལ། བོད་ཀྱི་བསྟན་སྲིད་ཁོ་ནའི་ཆེད་ཕེབས་པ་ཞིག་ཀྱང་མིན། འོ་ན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། དགྲ་གཉེན་མཉམ་ཉིད་ཀྱི་བྱམས་བརྩེའི་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་གླིང་ཁོར་ཡུག་དང་བཅས་པའི་མི་རིགས་ཧྲིལ་པོར་ཞབས་འདེབས་དང་ཁེ་ཕན་སྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག” །ཅེས་པ་ལྟར། བོད་དོན་ཙམ་མ་ཡིན་འགྲོ་བ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བདེ་བའི་ཆེད་དུ་མི་མཐུན་པ་རིགས་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་སེལ་ཐབས་དང༌། ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་གཅིག་བསྒྲིལ་གྱིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་གནས་སུ་ཁྲིད་ཐུབ་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་པའི་ཐུགས་དགོངས་བཞེས་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་རིམ་པ་གནང་བ་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་ཁོར་ཡུག་ལ་མིའི་མཛད་སྤྱོད་མང་བའི་དབང་གིས་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་འཚབ་ཆེ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པའི་དེ་དག་ལ་འཛམ་གླིང་མི་མང་ཡོངས་ཀྱི་འགན་འཁུར་དང་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞལ་རས་འཛུམ་མདངས་དང༌། རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བླང་དོར་གྱིས་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བ་དེ་དག་ལ་འཛམ་གླིང་གི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་དང་བློ་ཟུར་བོར་གནས་པའི་མི་དམངས་ལ་སྔར་བྱུང་མྱོང་མེད་སེམས་ཁམས་སུ་བདེ་སྐྱིད་མེ་དྲོད་རེ་སྦྱིན་ཏེ་འཛམ་གླིང་ཀུན་གྱི་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་བརྟེན་ནས། འཛམ་གླིང་ནང་གི་བྱས་རྗེས་ཅན་གྱི་མི་སྣ་ཁག་ལ་ནོ་ཝེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། བྱམས་བརྩེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་བླ་སྲོག་ལས། “ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོའི་གཟེངས་རྟགས་དེའི་འོས་མིག་ཁོངས་སུ་གྲགས་ཅན་མི་སྣ་བདུན་ཅུ་དོན་དྲུག་དང༌། ཚོགས་སྡེ་ཉེར་ལྔ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་འབུལ་རྒྱུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༥ ཉིན་ཆེས་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་དེ་ཉིད་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་བསྒྲགས་ཤིང༌། ལྷན་ཚོགས་དེས། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གི་བོད་མི་བཅིངས་བཀྲོལ་གཏོང་བའི་འཐབ་རྩོད་ཐད་རྒྱུན་དུ་འཚེ་བ་ཅན་གྱི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་རྒྱུར་དགག་ཆ་གནང་བ་དེ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ནན་བཤད་བྱས་ཤིང༌། ད་བར་ཁོང་གིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཤུལ་རྒྱུན་གཅེས་སྲུང་གི་དོན་དུ་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་དང་བཟོད་སྒོམས་གཞི་རྩར་བཟུང་བའི་ཐོག་ནས་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་འབད་བརྩོན་གནང་ཡོད། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གི་ཞི་བདེའི་དགོངས་པ་དེ་སེམས་ལྡན་ཡོངས་ལ་བརྩི་མཐོང་དང༌། ལྷག་པར་འགྲོ་བ་མི་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་ལ་སྨན་པའི་ཡོངས་ཁྱབ་འགན་འཁུར་གྱི་ལྟ་བ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན། ནོ་ཝེལ་གཟེངས་རྟགས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་ཕན་ཚུན་ལྡན་ཞིག་ཕུགས་རྒྱངས་རིང་པོའི་དགོངས་པར་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཁྲུག་རྩོད་ཁག་ཞི་ཐབས་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་འགན་འཁུར། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་ལ་སྨན་པའི་མཛད་འཕྲིན་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་བསྐྱངས་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་”ཅེས། གོང་གི་མཛད་འཕྲིན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ལ་ནོ་ཝེལ་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་པས་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ལ་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་དབང་ཝང་རོ་ཝང་གིས་རྩོམ་ཡིག་ལས། ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་འགའི་རིང༌། ཏཱ་ལའི་བླ་མས་ཞི་བདེ་དང་དྲང་ཚུགས་འཚེ་བ་མེད་པ་བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་རྒྱུན་འཁྱོངས་གནང་སྟེ། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་པོ་རྒྱ་ནག་གི་མནར་གཅོད་ལས་ཐར་ཏེ། རང་དབང་དང་རང་ཚུགས་ཐོབ་ཐབས་སུ་འབད་བརྩོན་གནང་བཞིན་པ་རེད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཞི་བདེ་དང་དྲང་བདེན་ལ་དགའ་བའི་མི་དམངས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བསྟོད་བསྔགས་འབུལ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་བསྟོད་བསྔགས་གནང་ཡོད། ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐུབ་པའི་རྗེས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་ལས། “ང་ལ་ཞི་བདེའི་བྱ་དགའ་རག་པ་འདིས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་དགེ་སློང་ཞིག་ཡར་མཐོ་གང་མཐོ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་དང༌། མར་དམའ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་མ་རེད། ང་ནི་དེ་ག་རང་ལ་བསྡད་ཡོད་”ཅེས་བཀའ་སློབ་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། བྱ་དགའི་དངུལ་དེ་དག་རིམ་པ་གསུམ་ལ་བགོ་གནང་སྟེ་དཀའ་སྡུག་སྣ་མང་དཀྱིལ་ལ་འཚོ་བའི་དབུལ་ཕོངས་ལ་སོགས་པའི་དཀའ་སྡུག་ཅན་རྣམས་ལ་ཞབས་འདེབས་གནང་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་འཚམས་འདྲི་དང་ཤིས་བརྗོད་གྲངས་ལས་འདས་པ་ཞིག་བརྙན་འཕྲིན་དང༌། གློག་བརྙན། ཚགས་ཤོག་ཆེ་ཆུང་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཡོད་ལ། ཡང་བྱམས་བརྩེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་བླ་སྲོག་ལས། “ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གཉིས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་གཉིས་བཞག་ཡོད་པ་ལས། བོད་ཀྱི་ནང་པ་ས་ཡ་མང་པོའི་ཆོས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་དང༌། བོད་མི་དམངས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་པ་དང༌། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་གཏན་དུ་དྲང་བདེན་གོང་མཐོར་སྤེལ་བ་དང༌། ཆོས་ལུགས་དང་རྒྱལ་ཁབ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་བ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་དབྱེ་མེད་པར་བཙན་གནོན་གྱིས་མནར་བའི་མི་དམངས་ཚོར་རེ་བ་སྦྱིན་གནང་བ་དང༌། སྐྱེ་བོ་ཕོ་མོ་ཀུན་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆེ་མཐོང་ལ་གཙེགས་ཆེར་འཛིན་གནང་གི་ཡོད།” ཅེས་སོགས་ཀྱི་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་གྲངས་མེད་འཐོར་གནང་ཡོད། རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ཨར་བན་ཀ་ཊ་རཱ་མན་ནས་ཀྱང༌། “ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་རྟག་ཏུ་འཚེ་བ་ཡོངས་སུ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་ཞི་མཐུན་གྱི་ཐབས་ལམ་ཟབ་མོ་ཁོ་ནར་འཇུག་པའི་རྒྱ་ཁྱབ་ཀྱི་མཛད་ཇུས་ཡང་དག་ཅིག་ཕྱག་ལེན་དུ་བསྟར་གནང་བ་དང༌། ལྷག་པར་ས་སྟེང་གི་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་ལ་བྱམས་པ་དང༌། བརྩེ་བ་ཁོ་ན་ཕྱག་བཞེས་བསྐྱངས་པའི་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོ་རྣམས་ངོས་འཛིན་ཞུས་ཏེ་”ཞེས་སོགས་ཀྱི་རྒྱ་གར་མི་དམངས་ཀྱི་རྒྱ་སྐྱོར་མཚོན་ཆེད་དུ་སྦྲགས་ཆེ་བཀོད་འབུལ་ཡོད། རྒྱ་གར་གྱི་གསར་ཤོག་ཊིར་སྦུན་ཞེས་པ་ལས། “ད་རེས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་འདིར་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཞི་བདེ་ལ་དགའ་མོས་ཡོད་མཁན་ཚོས་སྤྲོ་བ་འཕེལ་བའི་སྒོ་ནས་དགའ་བསུ་ཞུ་རྒྱུ་རེད། བཙན་བྱོལ་བའི་དབུ་ཁྲིད་ཙམ་དུ་མ་ཟད་འཛམ་གླིང་དབུ་ཁྲིད་མཁན་གྱིས་གནང་མ་ཐུབ་པ་ཞིག་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནས་ཐུབ་ཡོད་ཅེས་དང༌། ཡང༌། ཝེ་སེ་ཊིས་ཇིར་ནཱལ་ཞེས་པའི་གླིང་བརྗོད་ལས། “ གཟེངས་བསྟོད་འདིས་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་གནོན་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་སྟོབས་རྒྱས་རྒྱུ་རེད། ལོ་ངོ་བཞི་བཅུའི་རིང་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་བཙན་གནོན་འོག་བོད་མིས་མྱངས་དང་མྱོང་བཞིན་པའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཏུ་ཞུ་འབོད་བྱས་པར་བདེན་འབྲས་ཐོབ་པ་རེད།” ཅེས་དང༌། ཧིན་དུ་སི་ཐན་ཀྲམ་སེ་ཞེས་པའི་གླིང་བརྗོད་ལས། “འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་གཟེངས་བསྟོད་འདིས་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནས་འཚེ་མེད་ཞི་བདེའི་ལམ་ལ་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་གནང་བ་དེ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ནས་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཆེ་བསྟོད་ཕུལ་བ་ཞིག་དང༌། འཛམ་གླིང་གི་ཁྱོན་འདིར་གང་ཉིད་ཞི་བདེའི་ཕོ་ཉར་ངོས་འཛིན་ཞུས་པ་མཚོན་”ཞེས་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་ཨ་རིའི་ཝ་ཤིན་ཊོན་ཕོའོ་སཱིཊ་ཚགས་ཤོག་ཐོག་ལ་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཞིག་གིས། “ང་ཚོས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་རླབས་ཆེན་ཞིག་དང༌། མཁྱེན་རབ་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱི་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་བཞིན་ཡོད།” ཅེས་ལ་སོགས་པའི་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་འཕྲིན་དེ་དག་ལ་འཚམས་འདྲི་གྲངས་ལས་འདས་པ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཐོག་འཐོར་ཡོད། གསོལ་འདེབས་རྡོ་རྗེའི་གཡར་དམ་ལས། “དེ་ལྟ་བུའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་གསང་གསུམ་གྱི་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་ཅིང༌། གཞན་ཕན་གསུང་གི་སྒྲ་དབྱངས་ཀྱིས་མཆོག་དམན་སྐྱེ་བོ་ཡོངས་ཀྱི་སེམས་ནས་སྔ་ན་མ་བྱུང་བའི་ཞི་བའི་བདེ་བ་ཐོབ་སྟེ། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཞེས་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་དགའ་དད་སྤྲོ་གསུམ་གྱི་རྣམ་པ་འགོག་མེད་དུ་སྟོན་ཅིང༌། རང་རང་གི་སྤྱི་བོའི་གཙུག་ཏུ་བཀུར་བཞིན་པར། འཛམ་གླིང་ནང་སྙན་གྲགས་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱིས་མཚོན་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། ཚན་རིག་དང་སེམས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སོགས་ལ་མཁྱེན་པ་མཐའ་དང་བྲལ་བའི་ཆེ་བརྗོད་གཟེངས་བསྟོད་ཀྱི་བྱ་དགའ་མང་དག་བཞེས་ཏེ་འཛམ་གླིང་ཆེ་རྒུ་མཐའ་དག་གི་གཙུག་ཏུ་བཀུར་ཞེས་དང༌། དེ་བཞིན་དེ་སྔོན་བོད་ཅེས་པའི་གོ་མྱོང་མེད་པའི་རྒྱལ་ཕྲན་དུ་མ་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ད་ལྟའི་གཞན་དབང་བཙན་གནོན་འོག་ཏུ་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་རྒྱལ་ཁྱབ་ཏུ་འགྱུར་བ་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་ནི་བརྗོད་མ་དགོས་སོ།
ཐེ་ཝན་ནས་སྔ་ཕྱི་རིམ་པའི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ཕེབས་གནང་ཡོང་བ་གདན་ཞུ་རིམ་པ་འབྱོར་དོན་ལྟར། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་དངོས་སུ་ཐེ་ཝན་ལ་གཟིགས་སྐོར་ཉིན་དྲུག་གི་རིང་དུ་ཞབས་སོར་བཀྲིན་བསྐྱངས་ནས་མི་དམངས་འབུམ་ཕྲག་དུ་མ་དགའ་དད་སྤྲོ་གསུམ་གྱི་ཕེབས་བསུ་ཟབ་རྒྱས་ཞུས་ཤིང༌། དེ་སྔོན་ཐེ་ཝན་བོད་སོག་ལས་ཁུངས་ཞེས་པའི་དེས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་དངུལ་སྒོར་མང་པོ་ཞིག་སྤྲད་དེ་དཀྲུག་ཤིང་རྒྱབ་སྟེ་བོད་མི་ནང་ཁུལ་མི་མཐུན་པའི་ཆེད་དུ་ལས་འགུལ་རིམ་པ་མང་པོ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པས། ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཆིབས་བསྒྱུར་བ་ནས་བཟུང་སྟེ་དེ་དག་ཡོངས་རྫོགས་རང་བཞིན་དུ་མེད་པར་གྱུར་ནས་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀར་ཕན་ཐོག་རླབས་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་བྱུང་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ནས་ ༢༠༠༠ བར་དུ་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ནས་གཟེངས་རྟགས་དང་ཕྱག་འཁྱེར་དྲུག་ཅུ་རེ་གསུམ་ལྷག་ཙམ་བཞེས་གནང་མཛད་ཡོད། ཅེས་ྋརྒྱལ་མཆོག་ཡབ་སྲས་ཀྱི་མཛད་རྣམ་ནང་གསལ།
ཤེས་བྱ་གསར་ཤོག་ལས། “ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་ཁེ་ཎ་ཌའི་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གཉིས་ནས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མཚན་མཐོང་ཆེ་ཤེས་ཀྱི་བྱ་དགའ་འབུལ་རྒྱུའི་གྲོས་ཆོད་ནང་དུ་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་ངོ་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཙམ་རིང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཞི་བས་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་སུ་ཟབ་ཡངས་དཀྱེལ་ཆེའི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འབྲེལ་མོལ་རིམ་པ་གནང་སྟེ་རྙོག་ཁག་ཞི་བས་ཐག་གཅོད་ཀྱི་མཛད་ཁུར་ཆེན་པོ་ཞིག་བཞེས་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཀུན་གྱིས་སེམས་ཁུར་བྱེད་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་ཝེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་གནང་ཡོད། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནི་དེང་འཛམ་གླིང་ནང་ཞི་བདེ་དང༌། ཆོས་ལུགས་མཛའ་མཐུན། མིའི་གཞི་རྩའི་རིན་ཐང་གོང་སྤེལ་བཅས་པའི་ནང་མཛད་རྗེས་གཟེངས་ཐོན་གྱི་མཚན་དོན་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཆོས་ཕྱོགས་དབུ་ཁྲིད་ཡིན་པར་མ་ཟད། འཇིག་རྟེན་མང་བཀུར་གྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་ཞི་བདེའི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཅེས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གི་གྲོས་ཆོད་ཁག་གི་སྔོན་གླིང་ནང་འཁོད་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ནོ་ཝེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་ནས་ལོ་ངོ་ ༡༧ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ཉིན་མོ་དེ་དང་བསྟུན་ཨུ་རུ་སུའི་རང་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་ཁལ་མུག་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ཆེ་བསྟོད་གཟེངས་རྟགས་མཐོ་ཤོས་པདྨ་དཀར་པོའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ཕུལ་ཡོད། དེ་ཡང་བཀའ་སློབ་བློན་ཁྲི་པ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “ཁྱད་པར་ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཉམ་ཐག་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་རྣམས་ལ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཉེ་བར་དགོངས་ཏེ་ཞབས་ཟུང་རྡོ་རྗེ་ཆོས་བདུན་གྱི་ངོ་བོར་རྟག་བརྟན་གཞོམ་ཞིག་བྲལ་བར་འཚོ་ཞིང་གཞེས་པའི་གསོལ་འདེབས་ཀྱང་ཞུ།” ཞེས་དང༌། ཡང་”སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང༌། མི་རིགས། ཚོགས་སྡེ་རྣམས་ཀྱིས་བྱ་དགའ་དང༌། གཟེངས་བསྟོད། ཕྱག་འཁྱེར་སོགས་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒལ་བ་ཞིག་མགོན་པོ་གང་གི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་འཕྲིན་ལ་བཅོས་མིན་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དབང་གིས་རང་འདོད་དང་བླངས་ཀྱིས་དད་འབུལ་ཞུས་པ་དེ་དག་༧གོང་ས་ཆེན་པོས་ཐུགས་བརྩེ་བས་དགྱེས་བཞེས་མཛད་ཡོད་ཅིང༌།” ཞེས་གསུང་བཤད་གནང་བ་དང༌། དེ་བཞིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་གྱི་ཚོགས་གཙོས་གསུང་བཤད་ལས། “ཡངས་པའི་རྒྱལ་ཁམས་ཀུན་ཏུ་འཁྲུག་རྩོད་ཞི་ཞིང༌། རང་དབང་བདེ་སྐྱིད་རྫོགས་ལྡན་གྱི་དཔལ་ལ་རོལ་ཆེད་སྐུ་ངལ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷུར་བཞེས་ཀྱིས་ཤར་ནུབ་ཡུལ་གྲུ་མང་པོར་ཡང་ནས་ཡང་དུ་ཆིབས་སྒྱུར་བཀྲིན་བསྐྱངས་ཏེ་བྱམས་སྙིང་རྗེ་དང༌། བཟོད་བསྲན། རང་ལས་གཞན་གཅེས་ཀྱིས་མཚོན་ལྟ་བ་རྟེན་འབྱུང་དང༌། སྤྱོད་པ་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་བཟང་པོ་རྣམས་དོན་ཟབ་ལ་གོ་སླ་བའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་ཐོག་ཏུ་སྨིན་པ་བསླབ་འདོམས་ཆེ་བསྐྱེད་ཐོག” །ཅེས་དང༌། ཁལ་མུག་སྲིད་འཛིན་མཆོག་ནས། “ང་ཚོར་ཆེས་བླ་ན་མེད་པའི་དགའ་སྤོབས་སྐྱེ་འོས་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ནི་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ལ་རང་དང་ཐོབ་རྗེས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཐེངས་གསུམ་གདན་ཞུ་ཐུབ་པ་བྱུང་སྟེ་ྋསྐྱབས་མགོན་ཐུགས་རྗེའི་གཏེར་ཆེན་གང་གི་ཐུགས་རྗེ་འཕྲིན་ལས་དང༌། བྱིན་རླབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་ནང་ཕ་མེས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང༌། བཟང་པོའི་ལེགས་བྱང་ཉམས་པ་སླར་གསོ་དང་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ་གྱི་རླབས་ཆེའི་འཕོ་འགྱུར་བཟང་པོ་འགོ་འཛུགས་ཐུབ་བྱུང༌།” ཞེས་དང༌། ཡང་”འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཡོངས་དང་སྒོས་སུ་ང་རང་ཐེ་བའི་དེང་སང་ཆབ་སྲིད་མི་སྣ་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་བཟང་སྤྱོད་དང་མིག་དཔེ་ལྟ་སའང་ྋགོང་ས་མཆོག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད་”ཅེས་དང༌། ཁུག་མུག་ནི་དཔོན་རིགས་དང༌། མི་མང༌། དེ་བཞིན་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཡོངས་ནས་རེ་སྐུལ་ཁལ་མུག་རང་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་དར་མཚོན་པའི་གཟེངས་རྟགས་མཐོ་ཤོས་དེ་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་ང་ཚོའི་ཁལ་མུག་མངའ་ཁུལ་གྱི་ནང་པའི་དབུ་ཁྲིད་ཏཻ་ལོ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་འབུལ་རོགས་གནང་ཞེས་གསུང་བཤད་གྲུབ་པ་དང་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་དྷ་ས་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་མཛད་སྒོ་བཙུགས་ཏེ་གཟེངས་རྟགས་དེ་འབུལ་བཞེས་མཛད་ཡོད། དེ་ནས་ཁལ་མུག་ནང་པའི་དབུ་ཁྲིད་ཏཻ་ལོ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “བོད་ཀྱི་བདེན་དོན་དེ་ཆབ་སྲིད་རྐྱང་རྐྱང་མ་རེད། གལ་ཏེ་བོད་ཀྱི་བདེན་དོན་དེ་ཆབ་སྲིད་ཁོ་ན་ཡིན་ན་ང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་དགེ་སློང་ཞིག་གིས་དེའི་ནང་འགན་འཁུར་བླངས་ནས་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་མི་བྱེད་ཟེར་བ་དེ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། བོད་རང་དབང་གིས་འཐབ་རྩོད་དེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་དང་རང་གཞན་ཀུན་ལ་ཕན་བདེ་ཡོང་བ་ཞིག་དང༌། གཉིས་ནི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་ཐབས་ཤེས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་ཟེར་བ་ཞིག་མ་རེད། ཀུན་ལ་ཕན་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་ང་ཚོས་ལྷག་བསམ་དང་རེ་བའི་འོག་ནས་འབད་བརྩོན་བྱེད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་”ཅེས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད། ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་མཆོག་གི་གསུང་བཤད་ལས། “ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་དེང་གི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་རླབས་ཆེན་གྱི་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་དང༌། ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད། རང་དབང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ་གཙོ་བོ་བཅས་ཀྱི་མཛད་སྤྱོད་གཉིས་ལྡན་གྱི་བླ་ཆེན་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཏུ་བཀུར་བཞིན་ཡོད། འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཐོག་དྲག་པོའི་དམག་དང་དཔུང་གིས་ཕ་རོལ་འཇོམ་པི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་ཀྱང་བྱམས་བརྩེ་དང༌། གཞན་ཕམ། ལྷག་བསམ་གྱི་ཆོད་སེམས་བཅས་ཀྱིས་མི་རྣམས་དབང་བསྒྲུར་ཐུབ་མཁན་ནི་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མཛད་རྗེས་སུ་གྱུར་ཡོད་པས་མི་སུ་ཡིན་ཡང་ངོ་མཚར་མི་སྐྱེ་མཁན་མེད།” ཅེས་སོགས་ཀྱི་གོང་གི་ཆེ་བསྟོད་ཀྱི་བརྗོད་ཚིག་དེ་དག་ལས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བོད་མི་རིགས་དང༌། ཡང་སྒོས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ། འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེའི་ཆེད་དུ་སྐུ་ངལ་ཇི་ཙམ་ཞིག་སྐྱོན་གྱི་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།
ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་སྐབས་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་གསུང་བཤད་སྙིང་བསྡུས།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༧ ཉིན་ས་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་སྙན་པར་གྲགས་པའི་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་བསྐྱངས་ཏེ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཆེན་མོའི་ཚོགས་ཁང་དུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ན་མེད་པ། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ། འདི་ཕྱི་གཉིས་ཀྱི་སྐྱབས་གནས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གསེར་གྱི་རྟགས་མའི་བྱ་དགའ་གཟེངས་བསྟོད་ཆེན་པོ་དེའི་སྐབས་སུ་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གི་མི་འཐུས་ཚང་འཛོམས་མཛད་སྒོ་ཐོག་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་ལས། “དངོས་ནས་རང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གཞན་ཕན་གྱི་བྱམས་པ་དང༌། བརྩེ་བ། སྤྱིའི་ལྷག་བསམ་འདི་རིགས་ལ་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ནས་བཟང་པོར་ངོས་འཛིན་དང་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་གསལ་པོ་ཡིན་པ་བསམ་གྱི་འདུག །དེར་བརྟེན་རང་ཅག་བོད་ཕྱི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་སུ་དང་སུ་ཡིན་ཡང་རང་ཅག་པ་ཕ་མེས་ནས་ཡོད་པའི་གཅེས་ནོར་སེམས་རྒྱུད་བཟང་པོ་བྱེད་རྒྱུ་དང༌། རྣམ་སྤྱོད་གུ་ཡངས་བྱེད་རྒྱུ་འདི་ནི་རིན་ཐང་རྩ་ཆེ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངེས་པར་དུ་དེ་དག་ལ་བོད་མི་ཚང་མས་དོ་སྣང་གལ་ཆེན་པོར་བརྩིས་ནས་བདག་པོ་རྒྱག་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་འདུག །གོ་སྐབས་འདི་བརྒྱུད་འདི་དག་ཁྱོད་རང་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཡོངས་ལ་བརྗོད་འདོད་བྱུང་ལ། རྒྱ་ནག་གི་སྤུན་ཟླ་ཚོར་ཡང་འབོད་སྐུལ་བྱེད་འདོད་བྱུང་”ཞེས་བོད་མི་རིགས་གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་གནས་པའི་བོད་རིགས་རྣམས་ལ་ཕ་མེས་ནས་ཡོད་པའི་ཡ་རབས་གཤིས་རྒྱུད་བཟང་པོ་དེ་དག་མི་ཉམས་གོང་སྤེལ་ཆེད་དུ་མགོ་འོག་ཚང་མའི་དམ་འཛིན་དང་གཅེས་སྲུང་བྱེད་དགོས་པའི་གལ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་འདི་དག་བོད་རྒྱ་ཆེ་བོད་རིགས་མི་མང་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་གློ་སྙིང་བྲང་གསུམ་གཏད་ནས་ཉིན་ཞགས་ཕྲུག་གཅིག་ཏུ་ཆེས་རིན་བྲལ་བའི་ྋརྒྱལ་བའི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་ཡིད་དུ་བཟུང་ནས་བླང་དོར་མ་ནོར་བྱེད་དགོས་སོ།།
དེ་ནས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྣམས་པའི་ཆེ་བསྟོད་ཀྱི་གསུང་བཤད་ཁག་གཅིག་ནི་དཔེར་ན། ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་གྲོས་འཆར་འདོན་མཁན་ (lieana ras-kehtinen) མཆོག་ནས། “ཕྲན་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནས་འཇིག་རྟེན་ཐོག་གི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་རླབས་ཆེན་མི་སྣ་ཞིག་ལ་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་རྒྱུའི་གྲོས་འཆར་འབུལ་མཁན་གྱི་ཁོངས་མི་གོ་སྐབས་བླ་ན་མེད་པ་ཐོབ་པ་དང༌། འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ཊོམ་ལེན་ཊེ་སི་དང་ལྷན་དུ་ཁྲིམས་འཆར་གྱི་ནང་དོན་ཐད་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྲིད་ཞུ་ཐུབ་པ་ཕྲན་གྱི་མི་ཚེའི་ནང་རིན་ཐང་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པར་སྤོབས་པ་དཔག་མེད་སྐྱེས་ཀྱི་འདུག །བོད་ཀྱི་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ལ་དེ་རིང་ཨ་རི་གསེར་གྱི་རྟགས་མའི་བྱ་དགའ་འབུལ་བ་ནི་སྐུ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པར་འཚེ་བ་མེད་པའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཞི་བདེ་དང༌། འགྲོ་བ་མིའི་འཚོ་གནས་ཐོག་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་མཛད་རྗེས་འཇོག་གནང་མཛད་པར་ཚད་མཐོའི་གུས་བཀུར་གྱི་ངོས་འཛིན་ཐོབ་པ་ཞིག་དང༌། དེ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་བར་གོ་རྟོགས་གོང་སྤེལ་དང༌། ཆབ་འབངས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གི་རང་དབང་ཆེད་འཐབ་རྩོད་མཐའ་འཁྱོངས་གནང་བར་འཛམ་གླིང་གི་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་གུས་བརྩེ་ཚད་མེད་ཐོབ་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཡིན་པར་མཚོན་ཡོད་”ཅེས་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ནང་ཐོག་མ་གྲོས་འཆར་འདོན་མཁན་ (Ddinrne feinstein) མཆོག་ནས། “རང་རེའི་འཛམ་གླིང་འདི་རྩོད་རྙོག་དང་འཐབ་རྩོད་ཀྱིས་ཁེངས་ཡོད་ཀྱང༌། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་འཛམ་གླིང་འདི་རང་གི་རྒྱལ་མཚམས་ལས་བརྒལ་དུ་བཅུག་ནས་ང་ཚོར་རེ་བ་དང༌། བློ་སྟོབས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་སྤེལ་བར་མཛད་བཞིན་ཡོད། སྐུ་ཉིད་ཀྱི་ཉམས་རྟོགས་ནི་སྙིང་རྗེའི་རྟོགས་པ་ཡིན་ལ། གསན་པ་ནི་ཤེས་རབ་སྦྱོང་བ་ཡིན། སྐུ་ཉིད་ཀྱི་ཉེ་སྲུང་དུ་བཅར་བ་ནི་ཧ་ཅང་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མྱོང་ཚོར་ཞིག་གི་ཆེད་དུ་ཡིན། སྐྱེས་མཆོག་ཁྱེད་ནི་ཞི་བདེའི་དང་བྱམས་སྙིང་རྗེའི་ནུས་ཤུགས་སྟོབས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྐུ་ཉིད་ནས་མི་རྣམས་ལ་གུ་དོག་དང༌། རང་གཅེས་འཛིན་གྱི་འཆིང་རྒྱ་ལས་བསྒྲལ་ཏེ་གཞན་ཕན་སྒྲུབ་པའི་གདེང་སྟོབས་རྙེད་པར་མཛད་ཀྱི་ཡོད་”ཅེས་དང༌། ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༩ ལོའི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ པར་ཕྲན་པན་ཧཕ་རན་སི་སེ་ཀོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཞུ་སྐབས་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ལ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཕྱག་རྟགས་ལྡེ་མིག་ཕུལ་ཏེ་དགའ་བསུ་སྣེ་ལེན་ཞུ་རྒྱུ་བྱུང་བ་ནི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཞབས་ཐོག་མ་དེ་ཡིན༌། ཞེས་དང༌། རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ཊམ་ལཱན་ཊོ་སེ་མཆོག་ནས། “འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ནང་མིའི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱིས་ཕོངས་པར་བརྟེན་ནས་ཅི་བྱ་གཏོད་བྲལ་གྱི་དུས་སུ་ནང་པའི་དགེ་འདུན་དཀྱུས་མའི་བརྟུལ་ཞུགས་ཅན་གྱི་སྐྱེས་བུ་འདི་མཛད་མཐའ་མེད་པའི་བཟང་སྤྱོད་ཟིལ་ཤུགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་གྱུར་པ་དང༌། སྐྱེས་མཆོག་འདིར་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་མི་མང་ཁྱོན་ནས་གུས་བརྩི་དང༌། ཡིད་སྨོན། དགའ་ཞེན་བཅས་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་བདག་པར་གནས་ཡོད། ཕྲན་ནས་དེ་རིང་རྩ་ཆེའི་གོ་སྐབས་འདི་བཟུང་སྟེ་པེ་ཅིང་གི་དབང་འཛིན་པར་བློ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་བསླབ་བྱ་ལེགས་པོ་ཞིག་བསྐྱར་ནན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞིང༌། དེའི་པེ་ཅིང་གི་དབང་འཛིན་པས་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོག་རྒྱུའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལོ་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ལ་འོས་ཤིང་འཚམས་པས་འདི་ངེས་གཏན་གྱི་ཁོར་ཡུག་ཆེ་ཤོས་དང༌། ནུས་པ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་འདོན་དགོས་ན་ངེས་པར་ཞི་བདེའི་སྐྱེ་བུ་འདི་པེ་ཅིང་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་དོ་གལ་ཆེན་པོས་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ཏེ་བོད་རྒྱའི་བར་གྱི་རྩོད་རྙོག་ལ་འདུམ་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ་”ཞེས་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད། ནོར་ཝེལ་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཨེ་ལི་ཝི་སལ་མཆོག་ནས། “ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནི་བློ་གྲོས་ཕ་མཐར་སོན་ཞིང༌། དམན་ལ་ལྷག་པར་བརྩེ་བའི་བརྟུལ་ཞུགས་ཀྱི་གོ་ཆ་བཙན་པས་ཐོག་མ་མི་གཞན་གྱི་བདེ་སྡུག་གཙོ་བོར་འཛིན་ཏེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཉམས་བཞེས་དང༌། དེ་དག་གཞན་ལ་བསླབ་བྱའི་ཕྱག་བསྟར་གནང་སྟེ་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཉམ་ཐག་པའི་མི་མང་གི་སྐྱབས་མགོན་ཞིག་དང༌། དད་མོས་མི་འདྲ་བའི་ཆོས་ལུགས་ཡོད་དོ་ཅོག་ཕན་ཚུན་མཛའ་མཐུན་གྱི་འབྲེལ་ཟམ་གཏོད་མཁན་གྱི་གཙོ་འཛིན་རླབས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།” ཅེས་བསྔགས་བརྗོད་ཚད་མེད་གནང་བ་དང༌། ཡང་དེ་བཞིན་དུ་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྐུ་ཞབས་ཇོན་བྷན་རན་མཆོག་ནས། “དེ་རིང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ལ་གཟེངས་བསྟོད་ཞུ་རྒྱུ་རེད། གང་ཉིད་ནས་རང་གི་མི་མང་གི་ཐུགས་འགན་ལེགས་པར་བཞེས་ཏེ་ཆོད་སེམས་བརྟན་ལ། བཟོད་སྲན་ཕ་མཐར་སོན་པ། ཆོས་དད་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་རླབས་ཆེ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ད་ནུབ་ལས་དོན་རྣམས་ཚར་ཞིང་མཛད་སྒོ་གྲོལ་སྐབས་ང་ཚོ་ཚང་མར་རང་ཁྱིམ་ལ་ལོག་རྒྱུ་ཡོད། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཚོས་ཀྱང་སང་ཉིན་ཕྱག་ལས་གྲུབ་པ་གནང་སྟེ་རང་ཁྱིམ་ལ་ལོག་སྟེ་ནང་མི་ཁག་དང་ཐུག་འཕྲད་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནང་ལ་ཕྱིར་ལོག་ཕེབས་ཐབས་མེད། རང་ཡུལ་དང་ཞལ་བྲལ་ཏེ་མི་ལོ་ ༥༠ ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་རེད། དེར་བརྟེན་དེ་རིང་ང་ཚོས་གང་ཉིད་ཀྱི་བློས་གཏོང་དང་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མཛད་རྗེས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བ་དང༌། བོད་ཀྱི་མི་མང་རྣམས་ང་ཚོས་དུས་ནམ་ཡང་བརྗོད་ཐབས་མེད་པའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་འཇོག་རྒྱུ་”ཞེས་གསུང་བཤད་གནང༌། ཡང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྐུ་ཞབས་ ( Mitch mccpnnell ) མཆོག་ནས། “ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནི་བོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ལངས་ཡོད། ང་ཚོས་མུ་མཐུད་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་འདི་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། བདེན་པ་ནི་ཨུ་ཚུགས་ཚ་པོ་ཡིན་ཞིང༌། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ཀྱང་ཨུ་ཚུགས་ཅན་གྱི་ཕོ་ཉ་ཞིག་ཡིན། ཁོང་གིས་ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་རིང་སྐུ་ངལ་གྱི་རྣམ་པ་དང་ཐུགས་སྟོབས་ཞུམ་མེད་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ནམ་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་རང་གི་མི་མང་ནས་འཛམ་གླིང་ལ་ཕུལ་བའི་ཞུ་འབོད་བསྣམས་ནས་ཕེབས་ཡོད་”ཅེས་དང༌། ཡང་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་མང་གཙོ་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་ (Harry reid) མཆོག་ནས། “དེ་རིང་ང་ཚོ་ལྷན་དུ་རླབས་ཆེན་གྱི་ཁང་བཟང་འདིའི་ནང་འཛོམས་ཏེ་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་ཐེངས་ ༡༤༦ དེ་འབུལ་རྒྱུ་རེད། ཕྲན་ནས་དེང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ས་གོ་ལ་འདི་ཐོག་འཚོ་བཞུགས་ཡོད་པའི་སྐྱེས་མཆོག་ནང་གཟེངས་རྟགས་འདི་འབུལ་ཡུལ་གྱི་མི་སྣ་བོད་ཀྱི་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་མཆོག་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་ཡོད་པ་མཐོང་གི་མེད། གང་ཉིད་ནི་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་མང་ཚོའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་དང༌། འཛམ་གླིང་དུ་མངགས་པའི་སྐུ་ཚབ་ཅིག །ཁོང་ཚོའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འབོད་སྒྲ་སྒྲོག་པའི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཞིག །བརྟུལ་ཞུགས་ཅན་གྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་ལམ་སྟོན་པ་བཅས་ཡིན།” ཞེས་དང༌། གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ཚོགས་གཙོ་ (Nancy Pelest) མཆོག་ནས། “ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་ཨ་མེ་རི་ཁའི་སྲིད་འཛིན་མཆོག་དང་ཨ་རིའི་མི་མང་རྣམས་ཀྱི་བློ་སྟོབས་ལ་ཡར་སྐུལ་རླབས་ཆེན་ཞིག་དང༌། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་གང་ཉིད་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་ཞིག །དད་མོས་དང་ཡི་རངས་ཅན་གྱི་སྐྱེ་བོ་ས་ཡ་མང་པོར་ཤེས་རབ་དང་སྙིང་རྗེའི་འབྱུང་ཁུངས་ཤིག །ན་གཞོན་རྣམས་ལ་འཛམ་གླིང་འདི་སྔར་བས་ཇེ་ལེགས་སུ་ལེགས་སུ་བཅོས་ཐད་ཀྱི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་མིག་དཔེ་རླབས་ཆེ་ཞིག་བཅས་ཡིན་”ཅེས་དང༌། མཇུག་ཏུ་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་མཆོག་ནས། “ཨ་མེ་རི་ཀས་ཆོས་ལུགས་ཐད་བཙན་གནོན་གྱི་ཐབས་སྐྱོའི་གནས་སྟངས་ཁག་མཐོང་བཞིན་དུ་རང་གིས་མིག་ཟུང་བཙུམ་པའམ། དེ་དག་ལ་རྒྱབ་ཕྱོགས་ཏེ་གཏན་ནས་སྡོད་མི་ཐུབ། དེ་ནི་ཕྲན་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དབུ་ཁྲིད་ཚོར་བོད་ཀྱི་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་རྒྱ་ནག་ཏུ་གདན་ཞུ་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་མུ་མཐུད་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གལ་ཆེའི་ཞིག་ཡིན། ཁོང་ཚོས་སྐྱེས་བུ་འདིར་མཇལ་འཕྲད་ཞུས་ན་གང་ཉིད་ནི་འདུམ་སྒྲིམ་དང་ཞི་བདེའི་སྐྱེས་མཆོག་བཟང་པོ་ཞིག་ཏུ་ངེས་པར་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་གི་རེད་”ཅེས་པ་སོགས་པའི་ཨ་རིའི་ཆེས་མཐོ་དཔོན་རིགས་རྣམས་ཀྱི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ཆེས་ཕུལ་བྱུང་གི་མི་སྣ་ཞིག་ཏུ་གདེང་འཇོག་དང༌། འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེ་སྐྲུན་མཁན་གྱི་ཕོ་ཉ་ཞིག་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་གཞི་མེད་ཀྱི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་མཁན་ཡིན་པས་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གི་གདན་འདྲེན་ཞུ་ན་རྒྱ་ནག་གི་ནང་སྲིད་ལ་ཐེབས་ཇུས་བྱས་པ་ཡིན་ཚུལ་གྱི་འུ་སྒྲོག་དང་རྫུན་བསྒྲགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་དེ་དག་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གི་ངོས་ལེན་མེད་པའི་ཐོག་ནས་དགའ་དད་སྤྲོ་གསུམ་གྱི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཕྱི་ཡི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་གདན་འདྲེན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན་ནས་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ངོ་ཚ་ཁ་སྐྱེངས་ཀྱི་གནས་སུ་གྱུར། རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་གཞི་མེད་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་དེ་དག་དོར་ཏེ་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་མ་བྱས་ཚེ་རྗེས་ཕྱོགས་སུ་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཅན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་ཡིན་གཤིས་དེའི་འགན་ལེན་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཚོའི་འགན་འཁུར་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། བོད་མི་དམར་ཤོག་པ་དང་པོ་འབའ་པ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་གིས་ཀྱང༌། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་སྐབས་སུ་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་བྱེད་དགོས་པ་དང༌། དུས་ཚོད་འགྱངས་ན་ཚབས་ཆེའི་མཇུག་འབྲས་ངན་པ་ཐོན་སྲིད་པ་ཞེས་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཉེས་བརྡ་བཏང་ཡོད་ཀྱང་ད་དུང་དེ་དག་ལ་དོ་སྣང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་སྔ་རྒྱུན་ལྟར་ལྟ་བ་མཁྲེགས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ནི་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་མཁན་ཞིག་མ་ཡིན་པ་འཛམ་གླིང་གི་མི་རིགས་ཡོངས་ལ་ཞི་བདེ་སྐྲུན་མཁན་གྱི་སྐྱེས་བུ་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཨ་རིའི་ཆེས་མཐོའི་གཟེངས་རྟགས་སོགས་འབུལ་བཞེས་སྐབས་སུ་ཨ་རིའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཁག་གི་གསུང་བཤད་དེ་དག་ལས་ཀྱང་རྟོགས་ཐུབ་ན། རྒྱ་ནག་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱལ་ཁག་གི་ཐུགས་དགོངས་ཆེ་བཞེས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་དེ་དག་མགྱོགས་མྱུར་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་སོ།།
བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་བླ་ཆེན་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པའི་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གསེར་གྱི་
རྟགས་མ་འབུལ་བཞེས་གནང་སྐབས་སུ་ཤིས་བརྗོད་ལས།
དཔལ་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་སྨན་རི་ཁྲི་འཛིན་ྋསྐྱབས་རྗེ་ལུང་རྟོགས་བསྟན་པ་ཉི་མ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་ནས་རང་རེའི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པར་དམིགས་བསལ་གུས་བརྩི་དང༌། མཐོང་ཆེན་གནང་སྟེ་ཆེས་མཐོའི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་བ་འདི་ནི་སྤྱིར་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་རྩ་བ་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་རང་ཅག་ཁ་བ་ཅན་པ་ཚང་མའི་གཟི་བརྗིད་དང༌། བསོད་ནམས་མཆོག་དམ་པར་གྱུར་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གོང་འདེབས་ཡོང་བཞིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ནས་འདི་ནས་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀྱི་བོན་པོ་ཡོངས་ཀྱི་ཚབ་ཞུས་ཏེ་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་”ཞེས་དང༌།
སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་དབུ་འཛིན་སྐྱབས་རྗེ་སྨིན་གླིང་ཁྲི་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་མཆོག་ནས། “གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་ཆོས་སྲིད་ཡོངས་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་ྋསྐྱབས་མགོན་ྋརྒྱལ་བའི་དབང་པོ་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་མཆོག་ནས་བོད་མིའི་རྩ་དོན་གྱི་བསྒྲུབ་བྱ་སྤྱི་དང༌། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་དང༌། གོང་འཕེལ། འཛམ་གླིང་ནང་ཞི་བདེ་རྒྱུ་གནས་འབྱུང་ཐབས་སུ་ཆོས་ལུགས་ཡོད་དོ་ཅོག་ཕན་ཚུན་མཐུན་སྒྲིལ་དམ་ཟབ་ཡོང་ཐབས། འགྲོ་བ་མིའི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས་བཅས་སུ་ཐུགས་བསྐྱེད་ཀྱི་བརྩོན་པ་ལྷུན་བཞེས་གནང་དང་གནང་བཞིན་ཡོད་པའི་རྨད་བྱུང་གི་མཛད་པ་རླབས་ཆེན་ལ་ཡིད་སྨོན་ངོས་འཛིན་གནང་སྟེ་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་ནས་གྲོས་ཆོད་འཇོག་གནང་ཐོག་སྲིད་འཛིན་མཆོག་ནས་མཚན་རྟགས་འཁོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་བྱ་དགའ་མཐོ་ཤོས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེ་ཉིད་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་འབུལ་ལམ་ཞུས་པར་ཨ་རིའི་གཞུང་དང་མི་མང་ཡོངས་ལ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་”ཞེས་དང༌།
དཔལ་ས་སྐྱའི་ྋསྐྱབས་མགོན་གོང་མ་བདག་ཁྲི་རྡོ་རྗེ་འཆང་མཆོག་ནས། “སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བླ་མ་མེད་པའི་ཐུགས་རྗེ་དང༌། ཐུགས་བསྐྱེད་སྨོན་ལམ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་མཛད་པར་བརྟེན་ནས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དང༌། རང་དབང་ལ་སོགས་པ་བསྐྲུན་པར་མཛད་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་འཕྲིན་ལ་སྙིང་ནས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ནས། ད་རེས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་གནང་པར་དགའ་བ་དང༌། དད་པ་གུས་པ་བཅས་ཀྱི་ཚོར་བར་ཕན་ཚུན་འགྲན་བཞིན་པའི་ངང་སྒོ་གསུམ་གུས་སྔོན་དུ་བཏང་སྟེ་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་”ཞེས་དང༌།
འཇམ་མགོན་ྋརྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྷ་བསྐལ་འཕགས་མཆོག་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོས་སྔོན་གྱི་ཐུགས་བསྐྱེད་དམ་བཅའ་དུས་ལ་མ་གཡེལ་བར་བོད་ཀྱི་སྐྱེས་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་ཕན་བདེའི་ལེགས་མཆོག་ཀུན་གྱི་འབྱུང་གནས་སུ་ངུར་སྨྲིག་གར་གྱི་རྣམ་པར་རོལ་བ། ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ་ཆེན་པོ་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ནས་ཆུང་གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གསེར་གྱི་འཁོར་ལོའི་ཕྱག་མཚན་དུ་བཞེས་ནས་དགུང་གྲངས་ ༧༣ ཕེབས་པའི་བར་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་རླབས་ཆེན་སྙན་པའི་བ་དན་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་སྟེ་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་བོ་མཆོག་དམན་ཡོངས་ནས་དགའ་མགུ་ཡི་རངས་ཞུ་བཞིན་པ་མ་ཟད། ད་ལམ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་ྋཞབས་སོར་འཁོད་དེ་མགོན་པོ་གང་གིས་ཆོས་སྲིད་མཛད་འཕྲིན་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་འཐོར་ཏེ་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་པར་ཕྲན་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཐོག་བརྒྱ་དང་གཅིག་གི་མིང་འཛིན་པས།” ཞེས་དང༌།
སྒྲུབ་བརྒྱུད་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་དཔལ་ྋརྒྱལ་བ་ཀརྨ་པ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “ཨ་རིའི་གཞུང་ནས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཆེས་མཐོའི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་བ་ནི་སྟོབས་ཆེན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང༌། བོད་མི་རིགས་བར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་ཤུགས་ཆེ་ལྡན་པའི་འབྲེལ་བ་ཞིག་གཏོད་ཡོད། གཟེངས་རྟགས་དེ་ནི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་སྐུ་ཚེའི་ནང་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དང༌། སྐྱེ་འགྲོའི་བདེ་སྐྱིད་ཆེད་དུ་རླབས་ཆེན་མཛད་ཁག་ལ་ཆེས་མཐོའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་མཚོན་པ་ཞིག་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་རང་དབང་དང༌། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ངོ་བོ་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་མཚོན་དོན་རླབས་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ངོས་ནས་དགའ་སྟོན་དང་རྟེན་འབྲེལ་བའི་ངང་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་འཚམས་འདྲི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་”ཞེས་དང༌།
སྒྲུབ་བསྒྱུད་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་འབྲི་གུང་སྐྱབས་མགོན་ཆེ་ཚང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས། “དེ་རིང་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཨ་རིའི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་བྱ་དགའ་འབུལ་བཞེས་གནང་བ་ནི་བོད་འབངས་ཡོངས་ཀྱི་བཀྲ་ཤིས་པའི་དོན་ཆེན་རླབས་ཆེ་ཞིག་དང༌། སྤོབས་པ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་སྐྱེས་འོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནས་ཨ་རིའི་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང༌། འཛམ་གླིང་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ཤོག་ལྷེ་གསར་པ་ཕྱེ་བ་ཞིག་ཀྱང་རེད། གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་ཐོག་མ་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཇོ་ཇི་ཝ་ཤིང་ཊོན་ལ་ཕུལ་བ་དང༌། རིམ་བཞིན་ཡེ་ཤུའི་བླ་ཆེན་འཇོན་པོབ་དང༌། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་སྲིད་ཟུར་ནེཀ་སོན་མནཌ་ལ་སོགས་གྲགས་ཅན་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཕུལ་ཡོད། ཨ་རིའི་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་བའི་འཐབ་རྩོད་ཁག་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་རྒྱུན་འཁྱོངས་གནང་བར་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་ཁྱོན་དུ་ཆོས་ལུགས་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ཆེན་ཁག་དང་མཇལ་འཕྲད་དང༌། ཆོས་ལུགས་ཁག་བར་ཕན་ཚུན་གོ་རྟོགས་སྤེལ་རེས་དང་མཉམ་ལས་ཡོང་བར་ལམ་སྟོན་གནང་བཞིན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་ཚད་མཐོའི་ངོས་འཛིན་ཞུས་པ་ཞིག་དང༌།” ཞེས་ལ་སོགས་པའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་བླ་ཆེན་རྣམས་པའི་འཚམས་འདྲི་དང་ཆེ་བསྟོད་འདི་དག་ནི་དེ་སྔོན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཏུ་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཀྱི་འཚམས་འདྲིའི་བརྙན་འཕྲིན་ནང་ནས་སྟོན་པ་ཐོག་མ་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗོད་ན་མི་ཆོག་པ་ཅི་ཞིག་ཡོད། འདི་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་རྣམས་པ་དམ་ཚིག་གཅིག་སྒྲིལ་ཡོད་པའི་མཚོན་དོན་ཞིག་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་ཆེ་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བའི་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་པོ་ཞིག་ཀྱང་མཚོན་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་དྷ་ས་ཐེག་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་མང་གཅོའི་ཀ་བ་གསུམ་མཚོན་པའི་བོད་འབངས་ཡོངས་ནས་དགའ་དད་སྤྲོ་གསུམ་གྱི་འཛུམ་མདངས་ཀྱིས་ཁེངས་ཤིང༌། ལུས་ལ་གཟབས་མཆོར་དཀྲིས་ནས་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་མ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་མཐའ་དག་གིས་བྲོ་གཞས་ཀྱི་མཆོད་པ་དང་འབྲེལ་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་གི་གསུང་བཤད་ལས། “འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་རྒུ་ཡོངས་ལ་བྱམས་བརྩེའི་སྙིང་པོ་ཅན་གྱི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་བཟང་དུས་རྟག་ཏུ་འདོམས་པར་མཛད་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་ལ་གཟུར་ནས་སྐྱེ་རྒུ་ཡོངས་ཀྱིས་ཆོས་མིན་དགའ་གུས་ཀྱི་བསམ་པ་མངོན་པར་གསལ་བའི་སླད་འཛམ་གླིང་ནོ་ཝེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཞེས་ཆེས་གྲགས་ཅན་གྱི་ཆེ་བསྟོད་འབུལ་བཞེས་མཛད་པ་ཙམ་མ་ཟད། རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང༌། མི་རིགས་ཚོགས་སྡེ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་དགའ་དང༌། ཆེ་བསྟོད། ཕྱག་འཁྱེར་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒལ་བ་ཞིགམགོན་པོ་གང་གིས་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་འཕྲིན་ལ་བཅོས་མིན་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དབང་གིས་རང་འདོད་དང་བླངས་ཀྱིས་འབུལ།” ཞེས་སོགས་དང༌། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་ལས། “དེ་རིང་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དོན་སྙིང་ལྡན་ཞིང་གཟི་བརྗིད་རབ་ཏུ་འབར་བའི་ཉིན་མོ་གལ་འགངས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་ཡང་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བོད་མིའི་དམིགས་ཡུལ་རྩ་དོན་བསྒྲུབ་བྱ་སྤྱི་དང༌། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། སྐད་ཡིག་གོམས་གཤིས་སོགས་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་ཉམས་པ་སོར་ཆུད། དེ་བཞིན་འཛམ་གླིང་ནང་ཞི་བདེ་ཡུན་གནས་འབྱུང་ཐབས། ཆོས་ལུགས་འདྲ་མིན་ཁག་དབར་མཛའ་མཐུན་འབྲེལ་ལམ་དམ་ཟབ་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ། འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་དང༌། བྱམས་སྙིང་རྗེ། བཟོད་བསྲན་སོགས་འགྲོ་བ་མིའི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་རྣམས་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས། འཇིག་རྟེན་ཀུན་ཁྱབ་འགན་འཁུར། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་རྣམས་འཛམ་གླིང་ནང་ཁྱབ་སྤེལ། རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་ཚོའི་མཉམ་གྲོས་མོལ་གྱི་ལམ་ནས་བོད་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་ཞི་མཐུན་འགྲིགས་འཇགས་ཡོང་ཐབས་བཅས་ལ་ཐུགས་འཁུར་འབད་བརྩོན་རྒྱུན་བསྲིངས་ཆེ་བསྐྱོད་གནང་དང་གནང་བཞིན་པའི་རྨད་བྱུང་གི་མཛད་བཟང་ལ་ཡོད་སྨོན་ངོས་འཛིན་གྱིས།” ཞེས་ལ་སོགས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་མཛད་སྒོ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་ནས་གྲོལ་བ་རེད།
ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡོན་ཏན་ནི།། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཉིད་ཀྱིས་མཁྱེན།།
ས་གཞི་ཡི་ནི་ལྕེ་བའི་ཚད།། མཐའ་ཡས་ཉིད་ཀྱིས་ཤེས་པར་འགྱུར།།
ཞེས་གསུང་པ་ལྟར་བདག་གི་ལྕེ་བརྒྱར་སྤྲུལ་ནས་བརྗོད་ཀྱང་ཆ་ཤས་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཡང་སྨྲ་མི་སྤོབས་མོད། འོན་ཀྱང་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བོད་འབངས་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་ཆ་ཕྲ་མོ་ཙམ་གསབ་སླད་བདག་གི་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་ཁག་ལ་གཞི་བཅོས་ནས་བྲིས་པས་ཁུལ་ཡིན་ཀྱང་བདག་ནི་ཤེས་ཚད་དམན་པའི་དབང་གིས་སྐྱོན་དང་ནོར་འཁྲུལ་ཡོད་སྲིད་པས་རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་བློ་དང་མི་མཐུན་པ་མཆིས་ཚེ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
བོད་ཀྱི་བླ་ཆེན་ཁག་གི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་ཡུན་རིང་བརྟན་པའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ཁག་ལས། སྲིད་སྐྱོང་རྭ་སྒྲེང་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ཡིད་བཞིན་དབང་གི་རྒྱལ་པོ་ལས། “ས་སྟེང་རྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བདག་པོར་བཞེངས་རྒྱུའི་ཐོག་མའི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་འཕར་དབྱེ་སླད་དུ་”ཞེས་སོགས་དང༌།
དཔལ་ས་སྐྱའི་ཁྲི་འཛིན་གོང་མ་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ྋརྒྱལ་བའི་དབང་པོའི་གསང་གསུམ་འཛད་འཕྲིན་ལས་བསྔགས་པ་དད་གུས་ཡིད་ཀྱི་མཆོད་སྤྲིན་ལས། “རྣམ་འདྲེན་བཞི་པའི་རྒྱལ་ཚབ་དམ་པ་མི་ནུབ་བསྐལ་པའི་འཇིག་རྟེན་བར་ཞེས་སོགས་དང༌།
དཔལ་ྋརྒྱལ་བ་ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་དྲུག་པ་ཆེན་པོས་མཛད་པའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་འཆི་མེད་བདུད་རྩིའི་བུམ་བཟང་གི་མཇུག་བྱང་དུ་“མཆོག་གི་སྤྲུལ་སྐུ་རྗེས་སུ་དྲན་པས་ཐལ་མོ་སྤྱི་བོར་བཀོད་དེ་ྋཞབས་པད་རྒྱ་མཚོའི་བར་དུ་བརྟན་ཅིང་འཛམ་གླིང་ྋརྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་མགོན་དུ་བཞུགས་སོ་གསོལ་བ་ལན་བརྒྱར་འདེབས་པ་ལགས་”ཞེས་དང༌།
ྋསྐྱབས་རྗེ་བདུད་འཇོམས་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་གསོལ་འདེབས་ཚིགས་བཅད་དད་པའི་ས་བོན་སྙིང་གི་མུན་སེལ་ཞེས་པ་ལས། “བདག་སོགས་འགྲོ་བ་ཀུན་གྱི་མགོན་གཅིག་པུ། །ཡོངས་རྫོགས་བསྟན་པའི་མངའ་བདག་ཁྱེད་ཉིད་ཀྱི། །” ཞེས་སོགས་དང༌།
འབྲི་གུང་ཆེ་ཚང་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་བསྔགས་བརྗོད་དད་པའི་རོལ་སིལ་ཞེས་པ་ལས། “ས་སྟེང་ྋརྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་མངའ་བདག་ྋརྒྱལ་བ་དམ་པ་ཉི་མའི་གཉེན་”ཞེས་སོགས་དང༌། འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་འཆི་མེད་སྒྲ་དབྱངས་ཞེས་པ་ལས། “འཛམ་གླིང་བསྟན་པའི་བདག་པོར་ཞབས་བརྟན་གསོལ།” ཞེས་དང༌།
ྋསྐྱབས་རྗེ་བཅོ་བརྒྱད་ཁྲི་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ་ཆེན་པོའི་ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་རྣམ་ཐར་གྱི་ཆ་ཤས་ལ་བསྔགས་པ་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་ཕྲེང་ཞེས་པ་ལས། “ས་སྟེང་ྋརྒྱལ་བསྟན་གྱི་བདག་རྒྱལ་པོར་བསྔགས་”ཞེས་ལ་སོགས་དང༌།
ྋསྐྱབས་རྗེ་དིལ་མགོ་མཁྱེན་བརྩེ་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ཞབས་བརྟན་དགེ་ལེགས་དོན་ཀུན་གྲུབ་པའི་དབྱངས་སྙན་ཞེས་པ་ལས། “ཐུབ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་གསེར་གྱི་ས་འཛིན་ངོགས།། ཟོག་མེད་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ཀུན་ནས་འཁྱིལ།། དགེ་ལེགས་ནོར་བུའི་ལྷུན་པོ་པད་དཀར་འཆང༌།། སྲིད་ཞིའི་གཙུག་རྒྱན་ཆེན་པོར་ཞབས་བརྟན་གསོལ།།” ཞེས་དང༌།
གསེར་རྟ་མཁན་པོ་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་སྙན་ཚིག་ལས། “སྟོན་པ་པདྨ་འདབ་མ་བརྒྱ་པའི་ྋརྒྱལ་ཚབ་པད་དཀར་འཆང་ཁྱེད་རྣམ་པར་རྒྱལ་གྱུར་ཅིག་”ཅེས་དང༌། སྨིན་གླིང་ཁྲིན་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་བདེན་ཚིག་འགྲུབ་པའི་གསོལ་འདེབས་དྲང་སྲོང་གླུ་དབྱངས་ཞེས་པ་ལས། “གངས་ལྗོངས་གནས་སུ་ཕན་བདེའི་གཞིར་གྱུར་དང༌། ཐུབ་བསྟན་གསལ་མཛད་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་”ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་གོང་གསལ་རྣམས་ས་“སྟེང་ྋརྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བདག་པོར་མངའ་གསོལ་བ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ་”ཞེས་པ་ཨ་རིའི་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་གལ་ཆེ་མི་སྣ་ཁག་དང་དེ་བཞིན་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་བླ་ཆེན་རྣམ་པའི་ཤིས་བརྗོད་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་གལ་ཆེ་དང་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དགོས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་བསམ་སྟེ་ཤེས་བྱ་གསར་ཤོག་ནས་སྙིང་བསྡུས་ཟུར་སྟོན་ཞུས་པ་དང་བོད་ཀྱི་བླ་ཆེན་ཁག་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ཁག་ནི་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་རྣམ་སྙིང་བསྡུས་ལས་ལྟས་ནས་སྒྲིག་ཡོད་ན་དེ་དོན་དགོངས་མཛོད།
ལྷག་པར་བདག་གིས་འགྲོ་བ་འདྲེན་པའི་མིག་གཅིག་པུ། རིན་ཆེན་གསེར་གྱི་འོད་ཟེར་འཕྲོ་ཞེས་པ་འཚོ་ཤུགས་དྲག་པོའི་ཐོག་ནས་སྨོན་ཚིག་ཏུ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་ཡུན་རིང་བརྟན་ཅིང་ཐུགས་ཀྱི་བཞེད་དགོངས་མཐའ་དག་གེགས་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིང་ནས་སྙིང་དུ་བརྣག་པའི་འདོད་དོན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་ལྗོངས་རང་དབང་གཙང་མ་མྱུར་དུ་ཐུབ་སྟེ་དགའ་བདེའི་ཆོས་སྦྱོར་དཔལ་དུ་རོལ་པའི་སྨོན་འདུན་གདུང་ཤུགས་དྲག་པོ་དང་བཅས ། རང་ཉིད་ཤེས་ཚད་དམན་པའི་དབང་གིས་བརྗོད་བྱ་རྗོད་བྱེད་ལ་སྐྱོན་དང་ནོར་འཁྲུལ་འདྲ་མཆིས་ཚེ་རྒྱ་ཆེའི་མཁས་དབང་རྣམ་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཀློག་པ་པོ་ཡོངས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཆབ་མདོ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་པས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༣ ཉིན་མཇུག་རྫོགས་པར་བྱས་ཤིང་། སླར་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༧ ཚེས་༸རྒྱལ་བའི་འཁྲུངས་སྐར་ཚེས་ཤར་ལ་བསྐྱར་བཅོས་ཕྲན་བུ་བྱས་ནས་ཕུལ་ཡོད།
ཟུར་བལྟའི་ཡིག་ཆ་ཁག་གི་མཚན་གཞུང༌།
༡༽ ངོས་ཀྱི་ཡུལ་དང༌། ངོས་ཀྱི་མི་མང༌།
༢༽ བྱམས་བརྩེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་བླ་སྲོག
༣༽ མཛད་རྣམ་སྙིང་བསྡུས།
༤༽ ཤེས་བྱ་གསར་ཤོག
༥༽ བོད་ཀྱི་བང་ཆེན་གསར་ཤོག་འདོན་ཐེངས་ ༡༠༨ ནང༌།
༦༽ ཀྱག་ཀྱོག་ཆེ་བའི་བཞུད་ལམ་དང༌། འོད་སྟོང་འབར་བའི་མི་ཚེ།
༧༽ བོད་ནི་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རྩིབ་རུས་མཉེན་པོ།
༨༽ བོད་མི་རང་དབང་གསར་ཤོག
༩༽ བོད་ཀྱི་བང་ཆེན་གསར་ཤོག་འདོན་ཐེངས་ ༡༤༦ ནང༌།
༡༠༽ འོད་དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་ ༣ པ་ནང༌།
༡༡༽ དགེ་སྡིག་ལས་མྱོང་བ།
༡༢༽ བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་གྲུབ་འབྲས་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག
༡༣༽ རྒྱལ་མཆོག་ཡབ་སྲས་མཛད་རྣམ།
༡༤༽ མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་སྟོན།