ཡོང་ཁུངས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དྲ་རྒྱ
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཡུ་རོབ་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ནང་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་གསུང་བཤད་གནང་བ།
ཕྱི་ལོ་༢༠༡༥ ཟླ་༣ ཚེས་༡༤ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་༡༡ ཐོག་ཕ་རན་སིའི་རྒྱལ་ས་པེ་རི་སིའི་ནང་ཡུ་རོབ་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སོགས་ཐུན་མོང་གིས་གོ་སྒྲིག་འོག་བོད་དོན་གོམ་འགྲོས་ཀྱི་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་ཞི་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་སྤེལ་འདུག སྐབས་དེར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་མེ་ཐིའུ་མེ་ཀ་ཅི་མཆོག ཕ་རན་སིའི་ཁྲིམས་དོན་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་རོ་བྷར་ཊི་བྷ་ཏིན་ཌར་(Robert Badinter) མཆོག ཡུ་རོབ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཐུབ་བསྟན་དབང་ཆེན་ལགས་དང་བཀྲས་མཐོང་དབང་པོ་ལགས། བྷར་སེལ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཚེ་བརྟན་བསམ་གྲུབ་ལགས། ཕ་རན་སིའི་བོད་རིགས་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ལགས། གཞན་ཡང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་དང་བྷར་སེལ་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་གི་ལས་བྱེད། དེ་བཞིན་ཕ་རན་སི་དང་། སྦེལ་ཇམ། སུད་སི་སོགས་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༥ ཙམ་ནས་བོད་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་མི་གྲངས་ ༡༠༠༠༠ ལྷག་འདུ་འཛོམས་བྱུང་ནས་ལག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་དང་འབྱར་ཡིག་སྣ་ཚོགས་འཁྱེར་ནས་བོད་ནང་རང་དབང་དགོས་པ་དང་། བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་མཐུད་དགོས་པའི་འབོད་སྒྲ་སྒྲོག་བཞིན་ཞི་བའི་གོམ་འགྲོས་གནང་འདུག
སྐབས་དེར་ཐོག་མར་ཕ་རན་སིའི་བོད་རིགས་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་དུས་དྲན་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ་བཤད་སྤེལ། དེ་རྗེས་ཕ་རན་སིའི་ཁྲིམས་དོན་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་ཝོབ་བྷི་བྷ་ཏིན་དེག་ལགས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་བའི་སྙིང་དོན་ནི། བོད་ཀྱི་༸སྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་དབུ་འཁྲིད་པའི་བོད་མིའི་འཐབ་རྩོད་དེ་བདེན་པར་གཞི་བཅོལ་བའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ལ་བསྟུད་མར་བཙན་གནོན་དབང་སྒྱུར་བྱས་པའི་ཉེར་ལེན་གྱིས། བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་རུང་། བོད་ཀྱི་༸སྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་འཚེ་མེད་ཞི་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་འགྱངས་བར་ཉིན་གཅིག་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་ངེས་ཡིན་སྐོར་གསུངས།
དེ་ནས་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས། ཐོག་མར་ཐེངས་འདིའི་ལས་འགུལ་ནང་ཡུ་རོབ་ལུང་པ་འདྲ་མིན་ནས་བོད་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་འདུ་འཛོམས་བྱུང་བ་དེ། བོད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཉམས་མི་སྲིད་པའི་རྣམ་པ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་པ་དང་། ཕ་རན་སི་ནི་འཛམ་གླིང་གི་རང་དབང་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཕ་ས་ལྟ་བུ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། དེ་རིང་འདི་ལྟ་བུའི་འདུ་འཛོམས་བྱུང་བ་འདི་བོད་ལ་རང་དབང་གི་ཉི་མ་འཆར་ལ་ཉེ་བའི་རྟེན་འབྲེལ་ཡག་པོ་བྱུང་ཡོད། ཅེས་གསུངས་ཡོད།
ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ། ཉེ་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་བའི་ནང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ཡང་སྲིད་རྒྱ་གཞུང་རང་ངོས་ནས་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་བཤད་འདུག་ཀྱང་། རྒྱ་གཞུང་ནི་ཆོས་དུག་ཏུ་རྩི་མཁན་ཞིག་དང་༸གོང་ས་མཆོག་བདུད་དུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ཡང་སྲིད་འཚོལ་རྒྱུར་ཐེ་བྱུས་བྱེད་དབང་མེད་ཅིང་། གལ་སྲིད་ཡང་སྲིད་བཙལ་རུང་སྔོན་ལ་མའོ་ཙེ་ཏུང་དང་ཏུན་ཞོ་ཕིན། ཀྲུའུ་ཨེན་ལེ་བཅས་ཀྱི་ཡང་སྲིད་ཚོལ་དགོས་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།
དེ་བཞིན་ཁོང་གིས། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ཡང་སྲིད་དེ་བོད་ལ་རང་དབང་མ་འཐོབ་པར་རྒྱའི་བཙན་དབང་འོག་ནམ་ཡང་འཁྲུངས་སྲིད་ཀྱི་མ་རེད། ཁོང་གི་ཡང་སྲིད་དེ་རང་དབང་དང་མང་གཙོའི་ལུང་པ་ཞིག་ཏུ་ཕེབས་ཏེ། བོད་པའི་བདེ་སྡུག་ཆེད་མཛད་འཕྲིན་མུ་མཐུད་བསྐྱང་ངེས་ཡིན་སྐོར་སོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད།
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་མུ་མཐུད་གསུང་བཤད་གནང་བའི་ནང་། བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ནི་ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་འདིར་ཧ་ཅང་གལ་གནད་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེང་སང་ས་གཤིས་རིག་པ་བ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཐུན་མོང་ཐོག་བོད་ནི་འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པར་ངོས་འཛིན་དང་། ལྷག་པར་བོད་ནས་བཞུར་བའི་རྒྱུགས་ཆུའམ་གཙང་ཆུ་བཅུ་གྲངས་ཤིག བོད་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་པའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་པཱ་ཀི་སི་ཐན། བྷང་ལ་ཌེ་ཤི འབར་མ། ཀམ་པོ་ཌི་ཡ། རྒྱ་གར་གཙོས་མི་འབོར་དུང་ཕྱུར་བཅུ་གྲངས་ལྷག་གི་འཚོ་བར་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་སོང་། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་དེ་ནི། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་ཙམ་མིན་པར། དྲང་བདེན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་འཚེ་མེད་ཞི་བར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་གསུང་འདུག