འབྲོག་རུ་ཆོས་དར་གྱིས་བསྒྱུར་ཞིང་ཕྲན་དཔྱད་བྲིས།
<<རྒྱ་གར་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་གཉིས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུའི་གཏམ་བཤད་>>1 ཀྱི་ཕྲན་དཔྱད།
<<印度两大史诗讨论会上的讲话>>季羡林
[བརྗོད་སྙིང] རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཅི་ཞན་ལེན་གྱི་གཏམ་བཤད་དེ་བོད་བསྒྱུར་བྱས་ནས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱ་བར་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པའི་གནད་དོན་འགར་ཕྲན་ཙམ་དཔྱད་ཁུལ་བྱས་ཡོད།
གླེང་གཞི།
དེ་རིང་འདིར་གླེང་བར་བྱ་བ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཅི་ཞན་ལེན་གྱི་གཏམ་བཤད་ཅིག་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱ་འདོད་པ་དེ་ཡིན། དེ་ནི་སྤྱི་ལོ ༡༩༨༤ ལོའི་ཟླ་བ ༡༠ བའི་ནང། རྒྱ་ནག་ཏུ་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་གཉིས་དང་འབྲེལ་བའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ཞིག་འཚོགས་པ་དེའི་སྟེང་དུ་ཁོང་གིས་གཏམ་བཤད་བྱས་པ་དེ་རེད། གཤམ་གྱི་རྟགས “ ”འདི་ཅན་ནི་མ་རྩོམ་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་གཏམ་བཤད་དེར་གནད་དོན་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་མ་འོངས་པར་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པར་གདམས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཤེས་རིག་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་བྱ་བཞག་ལ་འབད་བརྩོན་དང་རེ་སྙེག་བྱས་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱང་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད་པས། འུ་ཅག་གིས་ཁོང་གི་གཏམ་བཤད་དེས་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་ལ་རམ་འདེགས་དང་རེ་སྐུལ། སྒུལ་ཤུགས་ཅུང་ཙམ་སྤྲོད་ཐུབ་པར་སྙམ་ནས་ཡིག་བསྒྱུར་དང་ཕྲན་ཙམ་གླེང་བྱའོ། །
གནད་དོན་དང་པོ། རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱ་བར་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་དགོས་པ།
第一个问题是加强文艺理论学习.
གནད་དོན་འདིའི་ཐད་དུ་ཁོང་གིས་བརྗོད་དོན་ “ལོ་ངོ་དུ་མའི་རིང་ལ་ང་ཚོས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་རིག་དང་དེ་ལས་ཀྱང་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་མི་དམན་པ་ནི་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་རེད། ཡིན་ནའང། ད་དུང་ཤེས་ཚད་ཀྱིས་མ་འདང་བའི་གནད་དོན་ཞིག་འདུག དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས་པ་མ་འདང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། ངས་བསམ་ན་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱ་བར་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་དགོས་འདུག
༡ ཐོག་མར་ངེས་པར་དུ་མ་ཁི་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱ་དགོས་ལ། དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཕུ་ལེ་ཁ་ནོ་ཧྥོ་2ཡི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་འདུ།
༢ ང་ཚོ་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་རྒྱལ་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་པ་ཡིན་པས། རྒྱ་ནག་གི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱ་དགོས།
༣ ང་ཚོས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས། རྒྱ་གར་གྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ལའང་སློབ་གཉེར་བྱ་དགོས།
༤ ནུབ་ཕྱོགས་ཡོ་རོབ་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཁྲོད་ནས་འབྱོར་ལྡན་གྲལ་རིམ་གྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ལའང་སློབ་གཉེར་བྱ་དགོས།” ཞེས་གསུངས། མ་རྩོམ་རང་འགྱུར།
ཕྲན་དཔྱད། ཚན་པ་འདིར་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་སྦྱང་དགོས་པ་གཙོ་སྙིང་དུ་བཟུང་འདུག རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་གཞུང་ལུགས་སྦྱང་དགོས་པ་ཡིན་ཞེ་ན། དེའང་ཡིན་ཏེ་ཉམས་ཞིབ་གཏིང་ཟབ་མོ་ཞིག་བྱེད་པ་ལ་དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་སྔོག་བྱེད་དམ་བྱེད་ཐབས་སོགས་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་མཐའ་དཔྱོད་དང་མཚམས་སྦྱོར་དགོས་པ་ཡིན། དེ་བཞིན་སྐབས་འདིར་རྒྱ་གར་གྱི་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སྦྱང་དགོས་པ་སྨྲས་ཅི་དགོས།
རྒྱ་གར་ལ་རྩོམ་རིག་དར་བའི་དུས་རབས་ཧ་ཅང་སྔ་ལ་སྤྱིར་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་ལྗོངས་ཐམས་ཅད་སྙན་ངག་གིས་གྲུབ་ཡོད་པར་བཤད་ནའང་འགལ་བ་ཆེར་མེད། རྒྱ་གར་གྱི་ཤེས་རིག་ལོ་རྒྱུས་དང་ལྷག་པར་དུ་སྙན་གཞུང་མི་འདྲ་བ་སུམ་ཅུ་ལྷག་བྱུང་བ་སོགས་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཅི་ཡང་མེད་པར་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱ་ཐབས་བྲལ་བ་ཡིན། མ་ཁི་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སོགས་ལ་སྦྱང་དགོས་པར་བཤད་པ་དེ་ནི་བློ་མཐུན་ཅི་ཞན་ལེན་ཁོ་རང་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་མཚོན་ཡོད་པ་མ་ཟད་མི་རིགས་རིང་ལུགས་པ་ཞིག་ཡིན་པའང་མངོན་གསལ་དུ་མཚོན་ཡོད།
སྤྱིར་རྒྱ་གར་གྱི་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་ཚང་མ་གནའ་བོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་དག་ཡིན་ལ། དེ་དག་ཀྱང་འཆར་ཡན་དང་ཡིད་འགྱུར་མཚོན་པའི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེ་བ་མ་ཟད། སེམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་རྟོག་པ་འཕོ་འགྱུར་གྱི་རང་བཞིན་ཆེས་མངོན་གསལ་ཡིན་པས། སེམས་གཙོ་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ཞིབ་དང་དཔྱད་འཇོག་བྱས་ན་ཆེས་འོས་མཚམས་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་། རྒྱ་རིགས་མཁས་པ་འདིས་ཕྱིས་ཀྱི་རྒྱ་གར་མཁས་པ་ཁོའོ་སན་པེ་སོགས་ཀྱིས་མ་ཁི་སི་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཞིབ་འཇུག་དང་དཔྱད་བརྗོད་སྤེལ་བ་རེ་ཟུང་རྒྱུ་མཚན་དུ་དྲངས་ནས། རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་ན་མ་ཁི་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་དགོས་པར་ནན་སྐུལ་བྱས་པ་འདི་ནི། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཁོའོ་སན་པེ་སོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་བའི་དབང་གིས་ཡིན་སྲིད་ལ།
ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་ན། བློ་མཐུན་ཅི་ཞན་ལེན་ལ་དམར་ཕྱོགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་མཐུག་དྲགས་པས་ཡིན་སྲིད། ཁོང་གི་དུས་སྐབས་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་ཏུ་མ་ལེ་རིང་ལུགས་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་དར་སྤེལ་གྱི་ཚ་རླབས་གཡོ་བའི་དུས་མཚམས་ཤིག་ཡིན་པ་ལའང་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་འདུག གང་ལྟར་ཡང། ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་རྩོམ་རིག་གཙོ་བོར་གྱུར་བའི་ཤེས་རིག་མང་པོ་ཞིག་རྒྱ་ནག་ཏུ་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་ལ་རེ་སྙེག་དང་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའང་ཤུགས་ནས་རྟོགས་ཐུབ་པའོ། །
དེ་བཞིན་ད་ལྟའི་ང་ཚོ་ལ་མཚོན་ནའང་རྩོམ་རིག་སྒྱུར་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་མ་ཤེས་པའི་སྣང་ཚུལ་དེ་ག་རང་མངོན་འདུག བོད་ལ་ད་ལྟའི་བར་དུ་སྙན་གཞུང་མེ་ལོང་མ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཚད་ལྡན་ཞིག་བྱུང་མྱོང་མེད་པས་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་ལ་དཀའ་ངལ་དེ་ག་རང་འཕྲད་ཡོད་པའང་ངོས་ཟིན་དགོས་པར་སྣང་ངོ་། །
གཞན་ཡང། “རྒྱུ་མཚན་བཞི་བོ་འདིའི་ཐད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་ལ་ཚང་མ་ལོ་ཤས་རིང་འབད་པ་ཆེན་པོས་སློབ་གཉེར་བྱེད་པའི་རེ་བ་ཡོད། དེ་ལྟར་མ་བྱས་ན་ང་ཚོའི་རྩོམ་ཡིག་དང་གླེང་བརྗོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་ཐུབ་དཀའ། ང་ཚོའི་རྩོམ་ཡིག་ཁ་ཤས་ལ་ལྟོས་ཚོད་ཀྱིས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་ལྟ་བུའམ། ཕལ་ཆེར་ཡན་ལག་གསུམ་ལྡན་ཞེས་བཤད་ཆོག་འདུག ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཟེར་བ་དང་བསམ་བློའི་རང་བཞིན། བཀག་འགོག་རང་བཞིན་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་རེད། དྲང་མོར་བཤད་ན་དེ་འདྲ་ཞིག་མ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་ཆེད་དུ། ང་ཚོའི་སྒྲོམ་སྟེགས་སྤོ་ལོ་རྩེད་མཁན་དང་ལུས་སྦྱོང་བ་སོགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་གི་ཨང་དང་པོ་ལེན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ན། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཟི་བརྗིད་དང་ཀྲུང་ཧྭ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆེད་དུ། ང་ཚོས་ཅི་ཕྱིར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་ཨང་དང་པོ་ལེན་མི་ཐུབ་པ་རེད་དམ། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་ན་རྒྱ་འགྱུར་ཁོ་ན་ལ་ཡིད་གཏོད་བྱ་མི་ཐུབ། གལ་སྲིད་ཕྱི་སྐད་ཤེས་པ་ཡིན་ན། མ་ཡིག་ལ་བལྟ་ཐུབ་ན་ཡག་ཤོས་རེད། ངས་འགྱུར་རྩོམ་ཡོད་ཚད་ལ་ཡིད་རྟོན་མི་འདུག་ཟེར་བ་མིན། མདོར་ན། ཚང་མས་འབད་བརྩོན་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཏེ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་ཡག་པོ་ཞིག་བྱ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད། དེ་ལྟར་མ་བྱས་ཚེ་ང་ཚོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་ལའང་རེ་བ་མི་འདུག ” ཅེས་གསུངས། མ་རྩོམ་རང་འགྱུར།
ཕྲན་དཔྱད། ཚན་པ་འདིར་ཁོང་གིས་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་སྤུས་ཚད་ངེས་ཅན་དགོས་པར་གླེང་སྟེ་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བའི་གྲུབ་འབྲས་ཡར་རྒྱས་ཡོང་བ་ལ་ངར་ཤུགས་བསླངས་ཡོད། ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མེ་མདའ་རྒྱབ་ལ་ཁུར་ཏེ་དཔྱད་གཞི་རྒྱུ་ཆའི་མདེའུ་རེ་རེ་བཞིན་བཏུས་རྗེས། བསམ་བློའི་སྤང་ལྗོངས་ཡངས་པོའི་ཁ་ཞེང་རྒྱང་དུ་བཀྱེད་དེ། བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་སྒོ་ནས་དཔྱད་ཡུལ་གྱི་འབེན་ལ་དམིགས་དགོས་པ་ཡིན་མོད། སྐབས་དེའི་རྒྱ་ནག་གི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོར་རྒྱ་གར་གྱི་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མེ་མདའ་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས། རྩོམ་པ་པོས་སྡུག་སྐད་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ཤས་ཆེ། ཁོང་གིས་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་ཡག་པོ་ཞིག་མ་བྱས་པ་ཡིན་ན་ཁོ་ཚོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་ལ་རེ་བ་མེད་པར་བརྗོད་པ་ནི་དོན་དངོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་གསལ་བརྗོད་དང་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་བསྟན་པ་རེད།
རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཅིན་ཁུ་མོ་དང་ཅི་ཞན་ལེན་གཉིས་གཙོ་བྱས་པའི་མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་གཉིས་དང་རིག་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་སོགས་ཡིག་བསྒྱུར་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་ཤེས་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད་མོད། དེའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་གྲུབ་འབྲས་དེ་ཙམ་ཐོན་མེད་པ་ནི་གོང་དུ་བརྗོད་པ་བཞིན་རྗེས་རབས་པ་ཚོས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་སྦྱང་བརྩོན་དེ་ཙམ་བྱ་མ་ཐུབ་པས་ཡིན་སྲིད།
ཡང་གཅིག་བཤད་ན་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་རང་ལས་རྒྱ་ཡིག་སྟེ་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་མཁན་གྲགས་ཅན་ཞིག་མ་བྱུང་བ་དང་རྒྱ་ནག་པ་ཚོ་ནུབ་ཕྱོགས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ཆེ་བའི་དབང་གིས་རེད། སྐབས་དེའི་རྒྱ་ནག་གི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོའི་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཚོར་རང་གི་བརྗོད་བྱའི་སྤྱི་ཁོག་མ་ངེས་པ་དང་ཁྱབ་ཁོངས་མ་ཆུམས་པའི་དབང་གིས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་དང་གསུམ་ལྡན་གྱུར་ལས་ཁོང་ཚོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཚད་གཞི་ལ་སྤྱི་སྡོམ་ལེགས་པར་བརྒྱབ་འདུག
དེ་མཚུངས་སུ་འུ་ཅག་གི་བོད་རིག་མཁས་མིང་འཛིན་པ་ཁག་ཅིག་གི་དཔྱད་རྩོམ་ཁ་ཤས་ཀྱང་བརྗོད་བྱ་བཅུམ་མ་ཐུབ་པའི་སྐྱོན་དང་ནང་དོན་གནད་ལ་འབབ་མ་ཐུབ་པའི་བྱ་རོག་སོ་རྟོག་གི་བསྟན་བཅོས་བྲིས་མཁན་མང་ཙམ་འདུག་ལ། གླེང་བརྗོད་ཀྱི་དགོས་དམིགས་མ་ཤེས་པར་མིང་གྲགས་ཙམ་གྱི་ཕྱིར་དུ་གླེང་བརྗོད་གང་བྱུང་འབྲི་བ་དཔེར་ན། ལོ་སྔོན་མར་<<དེང་དུས་མཇལ་དུ་ཡོད་པའི་ས་པཎ་གྱི་རིག་གནས་སྐོར་>>ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་དེའི་གླེང་བརྗོད་ལྟ་བུ་སོགས་ཚད་གཞི་དང་ཚོད་འཛིན་མེད་པར་བྱུང་རྒྱལ་སྨྲ་བ་ཚོ་ལའང་སྟར་གཅིག་ཏུ་བརྗོད་པའོ། །
གནད་དོན་གཉིས་པ། ཞིབ་འཇུག་གི་མཐོང་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་པ།
第二个问题是开阔研究眼界.
“ང་ཚོའི་བློ་མཐུན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་མཐོང་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པའི་གནད་དོན་འདུག དཔེར་ན། ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ནང་གི་མི་གྲངས་ཉུང་ཉུང་མིན་ལ། དཔེ་དེབ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྲིས་འདུག འོན་ཀྱང། རྒྱ་གར་གྱི་ཉེ་བའི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ཙམ་ལ་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་སྤྱད་ནས་རྒྱ་གར་ལོ་རྒྱུས་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པའི་ཁོའོ་སན་པེ高善必3 དང་ཞར་མ་ 夏尔马 དང་ལོ་མེ་ལ་ཐ་ཕ་ 罗米拉塔帕སོགས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་རྣམས་མཐོང་མྱོང་མཁན་ཡང་ཧ་ཅང་དཀོན། ང་ཚོས་བསམ་ན་འདི་ནི་གཏན་ནས་མི་འོས་པ་ཞིག་རེད། གཞན་གྱི་ཉེ་བའི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་རིང་གི་ཀུན་གྱིས་ཁས་ལེན་པའི་མ་ཁི་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་དཔེ་དེབ་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་སློབ་གཉེར་བ་ཚོར་གོ་ཐོས་ཙམ་ཡང་མེད་པ་དེ་ག་ལ་འགྲིག འོན་ཀྱང་འདི་ཚང་མ་ཁྱེད་ཚོ་ལན་པར་བརྗོད་མི་ནུས། རྒྱུ་མཚན་དཔེ་དེབ་དེ་ཚོ་རེག་དཀའ་བ་རེད། ཡིན་ནའང། འདི་ཕྱོགས་གཅིག་རེད། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་ད་དུང་རང་ཉིད་ཀྱི་མཐོང་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་པ་ཡང་འདང་གིན་མི་འདུག
ང་ཚོས་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས། མི་སྣའི་རྣམ་པ་དང་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བཅས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་ལས་གཞན་ད་དུང། དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་གལ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་མ་ཤེས་པར་མི་སྣའི་གཟུགས་བརྙན་ལ་བལྟས་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པ་ནི་ཕྱོགས་རེ་བའི་རང་བཞིན་རེད། ཁྱེད་རང་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་པ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་གང་ཞིག་ཡིན་རུང། རྒྱ་གར་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་པའི་བརྩམས་ཆོས་མང་ཙམ་བཀླག་པ་ཡིན་ན་ཚང་མ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་ངེས་སོ། །” ཞེས་གསུངས། མ་རྩོམ་རང་འགྱུར།
ཕྲན་དཔྱད། ཚན་པ་འདིར་གཙོ་བོ་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོར་མཐོང་རྒྱ་མེད་པ་མ་ཟད་རང་ངོས་ནས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བར་འབད་བརྩོན་མི་བྱེད་པ་བརྗོད་ཡོད། ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་རང་གི་དཔྱད་ཡུལ་གང་དེའི་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་གཏིང་ཟབ་ཤེས་དགོས་པར་གདམས་པ་ཉམས་མྱོང་ཅན་གྱི་ལེགས་བཤད་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། དེའང་ཡིན་ཏེ་བརྗོད་པ་པོ་ཁོང་ལ་མཚོན་ན་རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་རཱ་མ་ཡ་ཎའི་གཞུང་གཞི་ཆ་ཚང་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་རྩོམ་བསྒྱུར་བྱས་པ་སོགས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན་ཞིབ་འཇུག་གི་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་ཚང་མ་མནོན་དགོས་པ་ཤེས་ངེས། ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོའི་ཞན་ཆ་འདི་དངོས་སུ་མཐོང་སྟེ་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན་བྱས་པ་ཡིན་མོད། སྣང་ཚུལ་འདིའི་རིགས་ནི་རྒྱ་ནག་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་གཉེར་མཁན་སྤྱི་དང་སྒོས་སུ་འུ་ཅག་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཚོ་ལའང་སྐྱོན་ཆ་འདི་མངོན་གསལ་དུ་མངའ་བའོ། །
གནད་དོན་གསུམ་པ། “ ཡོ་རོབ་དཀྱིལ་སྙིང་”དུ་བཟུང་བ་གཏོར་དགོས་པ།
第三个问题是打破“欧洲中心”
“ ཉིན་ཤས་སྔོན་མི་ཞིག་གིས་ང་ལ་བཤད་རྒྱུར། དེང་སྐབས་སློབ་ཆེན་ནང་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་དང་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་གཉིས་ཀྱི་སྡུར་ཚད་ལ་ཧེ་བག་ཆེན་པོ་ཡོད་རབས་ཟེར། ནུབ་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་གིས་80% དང་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་གིས་20% ཟིན་འདུག་ཟེར། སྣང་ཚུལ་འདིའི་རིགས་རྒྱུན་ལྡན་མ་རེད། “ཡོ་རོབ་དཀྱིལ་སྙིང་དུ་སྨྲ་བ་”ནི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་ཤུལ་དུ་ལུས་པའི་སམ་བློའི་འདུ་ཤེས་རེད། དེང་སྐབས་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྐད་ཆ་བཤད་དུས། ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་རིང་ཞིང་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡིན་རབས་བཤད་མོད། འོན་ཀྱང་ཞིབ་ཏུ་བཤད་དུས་ད་རུང་ནུབ་ཕྱོགས་ཡག་པོ་འདུག་ཟེར། ངས་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་ཡག་པོ་མི་འདུག་ཟེར་བ་མིན། རྒྱ་བསྐྱེད་བྱ་དགོས་འདུག
ངས་བསམ་ན་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་གི་རིན་ཐང་དེ་ད་དུང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ངོས་ལེན་བྱེད་ཐུབ་མི་འདུག འདི་གནད་འགག་རེད། ང་ཚོས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་མ་འདང་བའི་དབང་གིས་རེད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ང་ཚོའི་ཀླད་པའི་ནང་དུ་ཤར་ཕྱོགས་ཡག་པོ་མེད། ནུབ་ཕྱོགས་དཀྱིལ་སྙིང་ངམ་གཙོ་བོ་ཡིན་སྙམ་ཡོད་པས་ཡིན། ནུབ་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་ལ་རིན་ཐང་ཅི་ཙམ་ཡོད་ན་དེ་ཙམ་ཤོད། ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་ལ་རིན་ཐང་ཅི་ཙམ་ཡོད་ན་དེ་ཙམ་ཤོད། སྒྲོ་འདོགས་བྱེད་མི་དགོས་ལ་དམའ་འབབ་ཀྱང་བྱེད་མི་དགོས།
ངས་བསམ་ན་ང་ཚོས་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་འདང་མི་འདུག མུ་མཐུད་དུ་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱ་དགོས་འདུག ཚང་མས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ན། ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་འབད་བརྩོན་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཀློག་པ་པོ་རྣམ་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱ་དགོས། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་དོན་དངོས་ཀྱིས་ལས་དོན་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ན། ད་གཟོད་ནུབ་ཕྱོགས་དཀྱིལ་སྙིང་དུ་འཛིན་པའི་འདུ་ཤེས་གཏོར་ཐུབ་ངེས།” ཞེས་གསུངས། མ་རྩོམ་རང་འགྱུར།
ཕྲན་དཔྱད། ཚན་པ་འདིར་ཤར་དམའ་ནུབ་མཐོ་ཡི་བསམ་བློའི་འདུ་ཤེས་དོར་དེ་རང་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་ཤར་ཕྱོགས་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པར་བརྗོད་ཡོད། དེ་ནི་དོན་དངོས་དང་མཐུན་པར་ཚད་གཞི་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བརྗོད་འདུག ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བའི་ཁྱབ་ཁོངས་ནས་བདེན་དོན་ལ་འཚོལ་སྙེག་བྱེད་བཞིན་པའི་རྩ་དོན་འདོར་མི་རུང་བ་གནད་དུ་བཟུང་ཡོད་ལ། བརྗོད་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ཡང་རུང་ལ་ཆུང་ཡང་སྲིད་གང་ལྟར་རིན་ཐང་ལྟ་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཚད་གཞི་ལས་བརྒལ་མི་རུང་བར་བརྗོད་འདུག་པ་ནི་དེང་དུས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་ཁྲོད་དུ་གལ་གནད་ཆེ་བར་མཐོང། སྐབས་འདིར་ད་དུང་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་གྱི་བསམ་བློ་དང་ཤར་དམའ་ནུབ་མཐོ་ཡི་འདུ་ཤེས། རང་ཕྱུག་གཞན་དབུལ་དང་ཡང་ན་གཞན་ཕྱུག་རང་དབུལ་གྱི་རྣམ་རྟོག་རྣམས་རྨང་ནས་དོར་ཏེ་དྲང་ཐིག་ལྟ་བུའི་ཚད་གཞིའི་སྟེང་ནས་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བའི་ལམ་ཆེན་དུ་འཇུག་དགོས་པར་གདམས་པ་ལ་མནོ་བསམ་གཏང་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ། འུ་ཅག་གི་དཔྱད་བརྗོད་འབྲི་མཁན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བསམ་བློའི་འོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དད་མོས་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ངོས་ནས་དཔལ་འབྱོར་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པ་སོགས་ཚད་གཞི་ལ་མིག་གཡེང་ཙམ་ཡང་མི་བྱེད་པ་ཚོ་ལ་བཤད་ཀྱང་མི་ཕན་པ་ཤེས་མོད། འོན་ཀྱང་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན་རྩ་དོན་འདི་དག་ནམ་ཡང་འདོར་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པ་ནོ། །
འགྱུར་ཁུངས།
<<季羡林全集第十卷. P.312 2009年中国外语教学与研究出版社.>>
1.Plekhanov 普列汉诺夫1856 – 1918. ཨུ་རུ་སུའི་མི།
2. D.D.Kosanbi 高善必 1907—1966 རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་མཐའ་དཔྱོད་རྒྱག་མཁན་ཐོག་མ། (The culture and Civilization of Ancient Indian Historical outline )
་་་་་་་་་བརྗོད་པ་པོ་ཁོང་ལ་མཚོན་ན་རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་རཱ་མ་ཡ་ཎའི་གཞུང་གཞི་ཆ་ཚང་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་རྩོམ་བསྒྱུར་བྱས་པ་སོགས་རྒྱ་གར་རྩོམ་རིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་་་་་་་