རྩོམ་པ་པོ་ཤེས་རབ་དར་རྒྱས།
༼རྒྱལ་མཆོག་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཛད་འཕྲིན་དུ་མ་ཟུར་ཙམ་གླེང་བ༽ཞེས་པ་ནས་ཟུར་འདོན་ཞུས་པ་ཡིན།
ལྟོས་བཅས་ཆ་ཚང་བའི་གཟིགས་ཚུལ།
འདིར་ལྟོས་བཅས་ཆ་ཚང་བའི་གཟིགས་ཚུལ་ཞེས་པ་ནི། དུས་གསུམ་གང་དུ་གཏོགས་པའི་བྱ་དངོས་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཡང་། གནས་དུས་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ཅིང་ལྟོས་ཏེ་སྐྱེ་གནས་འཇིག་གསུམ་བྱེད་པ་སྨོས་མེད་ཡིན་པས། སྐྱོན་གནས་གང་ཞིག་སེལ་བའམ་དགོས་དོན་ཅི་ཞིག་སྒྲུབ་པ་ན། དོན་གནད་བྱེ་བྲག་པ་གཅིག་གམ་དུ་མ་ཙམ་ཞིག་དམིགས་འབེན་དུ་མི་འཛིན་པར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བརྟག་དཔྱད་དང་དབྱེ་ཞིབ། བསམ་གཞིག་སོགས་ངེས་པར་དུ་བྱ་དགོས་པར་མཐོང་བའི་ལྟ་ཚུལ་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ལ་ཟེར། དབྱིན་སྐད་དུ་དེ་ལ་ “holistic view” ཞེས་དང་། ལྟ་ཚུལ་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་བྱེད་ཐབས་ལ་ “holistic approach” ཞེས་གསུངས།
ལྟ་ཚུལ་འདི་ཉིད་ཤར་ཕྱོགས་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྡེར་མི་ལོ་ཉིས་སྟོང་དྲུག་བརྒྱ་ཡས་མས་ནས་དར་ཁྱབ་བྱུང་ལ། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལོ་ 1926 ལོར་ Jan Christiaan Smuts ཞེས་པས་བརྩམས་པའི་དཔེ་དེབ་<>ཞེས་པ་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས་པ་ནས་དར་རྒྱས་ཀྱི་མགོ་ཚུགས་པ་དང་། དབྱིན་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་བརྗོད་པའི་རྒྱན་ཚིག་ holistic ཞེས་པ་མིང་རྐྱང་“holism”ཞེས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་། དེ་གྷི་རེའེ་ཟི་(Greece)ཡི་ཐ་སྙད་“holos”ཞེས་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་དོན་ནི་ཧྲིལ་པོའམ་ཆ་ཚང་བའི་དོན་དུ་བཤད། དེ་ལྟར་ལྟ་ཚུལ་དེ་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སོགས་སུ་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཀར་དུས་ཡུན་ངེས་ཅན་ནང་དར་ཁྱབ་བྱུང་ཡང་། བར་སྐབས་ཤིག་ནས་ནུས་མེད་དམ་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་པའི་ཁར། དེ་ལ་བརྟེན་པའི་ལག་ལེན་ནི་དེ་བས་ཀྱང་གཙང་ཡལ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཟིན་པས། སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྙོག་གཞི་ཆེ་ཕྲ་སྣ་ཚོགས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་བྱུང་། དེ་ལས་ཀྱང་ཡ་ང་བ་ཞིག་ནི། བྱ་དངོས་རྣམས་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་ནམ་ལྟོས་གྲུབ་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་ཕོངས་པའི་དབང་གིས། འདོད་པ་སྒྲུབ་ཐབས་དང་མི་འདོད་པ་སེལ་ཚུལ་ཐད་ལ་ནོར་འཛོལ་བསྟུད་མར་བྱུང་བ་དེ་རེད།
གོང་དུ་བཤད་པའི་གནད་དོན་དེའི་དབང་གིས་མགོན་པོ་མཆོག་ནས། “ལྟོས་བཅས་ཆ་ཚང་བའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་དངོས་ཡོད་དང་མཐུན་པའི་བྱ་བ་འདྲེན་”ཞེས་ཡང་ཡང་སྡོམ་ཚིག་བསྐྱོན་པ་དང་། “སྤྱིར་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་སྟོང་ཆ་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་བརྟེན། གལ་ཏེ་འུ་ཅག་གིས་སྣང་བ་ཙམ་ཞིག་བདེན་པར་བཟུང་སྟེ་བྱ་བ་བསྒྲུབས་ན། བྱ་གཞག་དེ་ཉིད་དངོས་ཡོད་དང་མི་འཚམ་པར་འགྱུར་ཉེན་ཆེ་བས། སྦྱོང་བརྡར་དང་ཤེས་ཡོན་ལ་བརྟེན་ནས་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་ཁ་རྩ་དགོས་གཏུགས་སུ་གྱུར་ཡོད།” ཅེས་སོགས་ཀྱང་ཕྱི་མི་རྣམས་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་གདམས་པར་མཛད། བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་ཡང་། “དེང་གི་ཆབ་སྲིད་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་མཁན། ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་སོགས་ཚང་མར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཞེས་པའི་ལྟ་བ་དེ་ཡོད་ན། ལྟ་བ་དེའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། holistic སྟེ་ཆ་ཐམས་ཅད་ལ་རྟོག་ཞིབ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འཇུག་ཅིང་། [དེ་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་ཚུལ་]ཆ་ཚང་བ་ཤེས་ལ། གནས་ཚུལ་བྱེ་བྲག་པ་ལེགས་ཉེས་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ས་ཆ་དེར་གློ་བུར་དུ་བྱུང་བ་མིན་པར་འདས་པའི་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཐོག་ནས་བྱུང་ཞིང་ད་ལྟའི་དུས་མཉམ་པའི་རྐྱེན་མང་པོ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ཡོད་པར་བརྟེན། འདོད་བྱ་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་དེ་འབྱུང་བ་དང་རྒྱུན་མཐུད་ནས་གནས་པ་ལ། དེའི་གཡས་གཡོན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་དག་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་ལས། དེ་འབྱུང་བ་དང་རྒྱུན་མཐུད་ནས་གནས་ན་སྙམ་པའི་རེ་བ་ཙམ་གྱིས་མི་ཕན།” ཞེས་བཀའ་སྩལ། དེ་ལྟར་མགོན་པོ་མཆོག་ནས། གནའ་བོའི་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཡང་དག་པ་རྣམས་མཁས་པའི་སྡེ་དང་གཞུང་ལུགས་སམ་ལོ་རྒྱུས་སུ་ཀློག་པའི་ཤོག་ངོས་དག་ཏུ་རི་མོ་ཙམ་གྱི་རྣམ་པར་ལུས་པ་རྣམས་དེ་མུར་མ་བཞག་པར། གནས་དུས་དང་འཚམ་པར་བསྔོག་འདོན་དང་སླར་གསོ་གནང་སྟེ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དངོས་ཀྱི་ནང་ནུས་པ་ཅན་དང་སྤྱོད་གོ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་གནང་མཛད་པ་ནི་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་མཛད་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།