“དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་བོད་ཀྱི་ལུགས་སྒྱུར་མཁན་པོ་རྣམ་གཉིས”དང་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་ལུགས་སྒྱུར་མཛད་རྣམ་ཐོག་མར་གླེང་བ།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། (བསྟན་འཇམ་གྱིས་འོས་སྦྱོར་བྱས།)
 

གླེང་གཞི།

མི་རིགས་ཤིག་ས་སྒང་འདིའི་སྟེང་ཡུན་རིང་དུ་གནས་དགོས་ན་ངེས་པར་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་རིག་གནས་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་དགོས་ཤིང་། དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་ལ་དུས་དང་མི་འཚམས་ཤིང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གེགས་སུ་གྱུར་པའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་དང་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས། ཁྲིམས་སྲོལ་སྒྲིག་གཞི། བདག་གཉེར་དོ་དམ་སོགས་ལ་ཕངས་སེམས་ཅི་ཡང་མེད་པའི་སྒོ་ནས་ལུགས་སྒྱུར་བྱ་དགོས་པ་ཡིན།
རྒྱ་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན། ཧྲང་དབྱང་གི་ལུགས་སྒྱུར་དང་ཝང་མང་གི་ལུགས་སྒྱུར། ཝང་ཨན་ཧྲིའི་ལུགས་སྒྱུར། ས་ཁྱི་ལོའི་ལུགས་སྒྱུར་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་མང་གི་བློ་སྒོ་ཕྱེས་ཤིང་འབངས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་དང་། རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་འབྱོར་ཅན་དུ་སོང་མྱོང་བ་དང་། ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཨུ་རུ་སུ་དང་འཇར་པན་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ན་ཡང་ལུགས་སྒྱུར་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་སྔོན་ཐོན་དང་སྟོབས་འབྱོར་ཅན་དུ་སོང་བ་ཤ་སྟག་ཡིན།

རང་རེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱི་མིག་ཅུང་ཟད་བལྟས་ཚེ། རྣམ་དཔྱོད་ཡངས་ཤིང་དགོངས་གཞི་ཟབ་པ་དང་གཟིགས་རྒྱང་རིང་བའི་སྐྱེས་བུ་རླབས་པོ་ཆེ་གཉིས་མིག་ལ་ཐོགས་ཡོང་། ཁོང་རྣམ་གཉིས་ནི་༧གོང་ས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་དང་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་རྣམ་གཉིས་ཡིན། ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་མི་བརྗེད་པའི་ཆེད་དུ། བདག་གིས་ནི་ཁོང་རྣམ་པ་གཉིས་ལ་“དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་བོད་ཀྱི་ལུགས་སྒྱུར་མཁན་པོ་རྣམ་གཉིས་”ཞེས་ཆེད་དུ་ཐ་སྙད་གདགས་པར་འདོད་དོ། ། གཤམ་དུ་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་རྣམ་བསྐྱངས་ཚུལ་རིམ་པ་བཞིན་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ།

ཀ ལུགས་སྒྱུར་མཁན་པོ་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ།
 

དང་བོ། རྒྱལ་དབང་ཁོང་གི་རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས།

རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་ནི། རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་མེ་བྱི་ལོར་（༡༨༧༦）ལྷོ་ཁ་དྭཊ་སྨད་སྣང་རྫོང་འོག་གླང་མདུན་ཞེས་པར་ཡབ་ཀུན་དགའ་རིན་ཆེན་དང་ཡུམ་བློ་བཟང་སྒྲོལ་མ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་སྐུ་བལྟམས། མཚན་བློ་བཟང་ཐབས་མཁས་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་གསོལ། མེ་གླང་（༡༨༧༧）ལོར་ལྷ་སར་གདན་དྲངས། ས་སྟག་（༡༨༧༩）ལོར་པཎ་ཆེན་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་གིས་ཆུང་སྲིད་རིན་པོ་ཆེའི་གཙུག་ཕུད་བཞེས། ས་ཡོས་（༡༨༧༩）ལོའི་ཟླ་༦ཚེས་༡༤ཉིན་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་གསེར་ཁྲི་མངའ་གསོལ། ཆུ་རྟ་（༡༨༨༢）ལོར་ཡོངས་འཛིན་སྐུ་བགྲེས་རྟ་ཚག་ངག་དབང་དཔལ་ལྡན་དང་སྐུ་གཞོན་ཕུར་ལྕོག་ཞབས་དྲུང་བློ་བཟང་ཚུལ་ཁྲིམས་བྱམས་པ་རྒྱ་མཚོ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་དྲུང་དུ་དགེ་ཚུལ་གྱི་བསླབ་པ་མནོས། ས་བྱི་（༡༨༨༨）ལོར་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པས་དགེ་ཚུལ་གྱི་སྡོམ་པ་ཕུལ་ཏེ་མཚན་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་ཞེས་གསོལ།
ཤིང་ལུག་（༡༨༩༥）ལོར་ཡོངས་འཛིན་ཕུར་ལྕོག་སྤྲུལ་སྐུའི་དྲུང་ནས་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི་བསླབ་པ་བཞེས་པ་དང་། ལོ་དེའི་ཟླ་༨ཚེས་༨་ཉིན་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ས་ཁྱི་（༡༨༩༨）ལོར་གདན་ས་གསུམ་ལ་གཞུང་ཆེན་བཀའ་བོད་ལྔའི་གྲྭ་སྐོར་དམ་བཅའ་བཞག ལོ་དེར་མཚན་ཞབས་པ་སོག་པོ་རྡོ་རྗེ་ཡིབ་མངཊ་ནས་ཨུ་རུ་སུར་འབྲེལ་བ་གནང་། ཆུ་སྟག་（༡༩༠༢）ལོར་རྗེ་ཉིད་ནས་མཁན་སློབ་སྦྲགས་མ་མཛད་དེ་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་བ་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་ལ་དགེ་བསྙེན་དང་རབ་བྱུང་གི་སྡོམ་པ་འབུལ་གནང་མཛད། ཤིང་འབྲུག་（༡༩༠༤）ལོར་དབྱིན་ཇིའི་དམག་དཔུང་ལྷ་སར་འབྱོར་ཉེའི་སྐབས་བོད་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཚབ་ཏུ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཟུར་བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་བསྐོ་བཞག་གནང་སྟེ་ཟླ་༦ཚེས་༡༥་ཉིན་སོག་ཡུལ་དུ་ཞབས་བཏེགས། ལོ་དེའི་ཟླ་༡༠ཚེས་༢༠ཉིན་སོག་ཡུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཨུ་ལན་བྷ་ཐོར་ཕེབས་འབྱོར་བྱུང་ཞིང་ཁལ་ཁ་དང་ཆ་ཧར། ཐོར་གོད་སོགས་སུ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བགོ་སྐལ་རྒྱ་ཆེར་གནང་།

མེ་ལུག་（༡༩༠༧）ལོར་སྐུ་འབུམ་དུ་ཕེབས་ནས་ལོ་གཉིས་ཙམ་ལ་བཞུཊ་ཏེ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོའི་ཁྲིད་སོགས་རྒྱ་ཆེར་གནང་ཞིང་། སྒྲ་དང་སྙན་ངག་སོགས་ལ་གསན་བཞེས་གནང་། སྐུ་འབུམ་བྱམས་པ་གླིང་གི་བཅའ་ཡིག་ལྗཊ་རྩོམ་མཛད། ས་སྤྲེལ་（༡༩༠༨）ལོར་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་ཕེབས་ཏེ་འཇར་མན་དང་ཉི་ཧོང་། ཨ་རི་སོགས་ཀྱི་མི་སྣར་མཇལ་འཕྲད་གནང་། ལོ་དེའི་ཟླ་༨པར་པེ་ཅིན་དུ་ཕེབས་ནས་གོང་མ་ཀྭོང་ཞི་དང་རྒྱལ་ཡུམ་ཚི་ཞི་གཉིས་ལ་མཇལ་འཛོམས་གནང་། ལོ་དེའི་བོད་ཟླ་༡༠ཚེས་༢༨ཉིན་པེ་ཅིན་ནས་ལྷ་སར་ཚབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་ཏེ་ས་བྱི་（༡༩༠༩）ལོར་ལྷ་སར་ཞབས་སོར་འཁོད། བོད་ལྗོངས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེ་ཡོངས་ཀྱི་རེ་བ་བཞིན་གསེར་ཐམ་ཆེན་མོ་བདག་གིར་བཞེས། ལྕགས་ཁྱི་（༡༩༡༠）ལོར་ལུའུ་ཅན་རྒྱ་དམག་ལྷ་སར་འབྱོར་རྐྱེན་ཡང་བསྐྱར་རྒྱ་གར་ལ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས། ཆུ་བྱི་（༡༩༡༢）ལོར་སླར་ཡང་བོད་ལྗོངས་སུ་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས། དེ་ནས་བོད་ཀྱི་ཤོག་དངུལ་དཔར་འདེབས་དང་ཟངས་ཊམ་དང་གསེར་ཊམ་དཔར་འདེབས། ཏར་ཁང་གསར་འཛུགས། གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན། བོད་ཕྲུག་ཕྱི་གླིང་སློབ་གྲྭར་མངཊ་རྫོངས། ས་རྒོད་གསར་སྦོལ་སོགས་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་གནང་མཛད། ཤིང་སྟག་（༡༩༡༤）ལོར་བོད་དམག་བཅོས་སྒྲིག་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གནང་ཞིང་། ཉི་ཧོང་དང་དབྱིན་ཇི། ཨུ་རུ་སུ་སོགས་ནས་དམག་རྩལ་དགེ་རྒན་གདན་ཞུས་ཀྱིས་དམག་མིར་སྦྱོང་བརྡར་གང་ལེགས་གནང་།
མེ་འབྲུག་（༡༩༡༦）ལོ་ནས་ས་ལུག་（༡༩༡༩）ལོ་བར་དཔལ་རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་ཀྱི་བསྙེན་ཆེན་གཏོང་གནང་མཛད། མེ་ཡོས་（༡༩༢༡）ལོར་ནན་ཅིན་དུ་བཅའ་སྡོད་བོད་ཀྱི་དོན་གཅོད་ཁང་གཙུགས། ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ར་མོ་ཆེ། རྩེ་ཕོ་བྲང་། ཁྲ་འབྲུག་ལྷ་ཁང་སོགས་ལ་ཞིག་གསོ་རྒྱ་ཆེར་གནང་། རྒྱལ་བའི་བཀའ་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་དཔེ་རྒྱུན་དཀོན་རིགས་དང་གསུང་འབུམ་མང་བོའི་དཔར་གསར་བཞེངས་དང་། ལྷ་རམས་དགེ་བཤེས་རྣམས་ལ་རྩོད་རྒྱུགས་བླངས་པ་དང་རྒྱུད་པའི་བླ་མ་དབུ་མཛད་སོགས་བསྐོ་བཞག་གནང་། དགེ་ཚུལ་ཆིག་ཁྲི་དང་བསྙེན་རྫོགས་ཉིས་ཁྲི་བཅས་ལ་སོ་ཐར་གྱི་བསླབ་པ་བསྩལ། 《བཀའ་གདམས་ཐིག་ལེ་བཅུ་དྲུག་གི་སྒྲུབ་དཀྱིལ་ཆ་ལག་ཀུན་ཚང་ལེགས་བཤད་རིན་ཆེན་གསལ་སྒྲོན》སོགས་གསུང་རྩོམ་པོད་བདུན་ཙམ་མཛད་ཡོད། མཐར་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ཆུ་བྱ་（༡༩༣༣）ལོ་སྟེ་དགུང་ལོ་ང་བརྒྱད་བཞེས་པའི་སྟེང་བོད་ཟླ་༡༠ཚེས་༣༠ཉིན་ནོར་གླིང་འཆི་མེད་ཕོ་བྲང་དུ་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་ཚུལ་བསྟན་ཏོ། །

 

གཉིས་པ། ལུགས་སྒྱུར་བསམ་བློའི་འབྱུང་རྐྱེན།

དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པ་ནས་བཟུང་དབྱིན་ཇི་དང་ཧྥ་རན་སི་གཉིས་ཀྱིས་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་འཕྲོག་རྩོད་བྱས་ཤིང་། མེ་གླིང་དང་ཡ་གླིང་གི་ས་ཁུལ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཧམ་བཟུང་བྱས། དབྱིན་ཇིས་མེ་གླིང་བྱང་མར་མི་སེར་ཡུལ་གསར་འབྱེད་བྱེད་པ་དེ་༡༦༠༧ལོ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་དུས་མགོར་ཧྥ་རན་སིའི་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་ཡང་མེ་གླིང་བྱང་མའི་ས་ཆར་སླེབས་ཏེ་ཧྲིན་ལའོ་ལུན་སི་ཆུ་བོའི་འབབ་ཡུལ་དུ་མི་སེར་སྤེལ་བའི་རྟེན་གཞི་གཟུག་པའི་མགོ་བརྩམས། དབྱིན་ཇིས་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་ཡ་གླིང་ཕྱོགས་སུ་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་དེ༡༦༠༠ལོར་རྒྱ་གར་དུ་ཧིན་རྡུ་ཤར་མ་ཀུང་ཟི་བཙུགས་པ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཤིང་།༡༦༠༡ལོར་ཧིན་རྡུ་ཤར་མ་ཀུང་ཟིའི་གྲུ་གཟིངས་ཀྱིས་ནན་དབྱང་གླིང་ཚོམ་དུ་དྲི་ཞིམ་རྒྱུ་ཆ་འབོར་ཆེན་ཕྱིར་དྲངས་ཏེ་ཁེ་སྤོག་མང་པོ་ཐོབ། དབྱིན་ཇིས་ཡ་གླིང་དུ་སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་རྒྱ་གར་ལ་བཙན་འཛུལ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བྱས། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་ཧྥ་རན་སིས་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཚོད་འཛིན་བྱས། དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་དུས་མཇུག་ནས་བཟུང་དབྱིན་ཇི་དང་ཧྥ་རན་སིའི་བར་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་བཙན་བདག་གི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་པ་དང་། འཛམ་གླིང་དུ་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་བཙན་དབང་འཕྲོག་ལེན་བྱ་ཆེད་དམག་འཁྲུག་དྲག་པོ་བྱུང་། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པར་དབྱིན་ཧྥ་བར་གྱི་དམག་འཁྲུག་དེ་སྔར་བས་ཀྱང་ཛ་དྲག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་། མཐར་ཧྥ་རན་སི་ཡོངས་སུ་ཕམ་པར་གྱུར་པ་དང་། དབྱིན་ཇིས་ཐོག་མར་བྷང་ག་ལ་བཟུང་། དབྱིན་ཇིའི་བཟོ་ལས་གསར་བརྗེ་མྱུར་དུ་གོང་འཕེལ་བྱུང་བའི་དབང་གིས་ཚོང་ཟོག་འབོར་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་ས་གནས་གཞན་ལ་འདྲེན་ཚོང་བྱེད་རྒྱུ་དང་བཟོ་ལས་ཐད་ཀྱི་མ་བཅོས་རྒྱུ་ཆ་ནང་འདྲེན་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་ཏུ་གྱུར།

ཏག་ཏག་སྐབས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཏུ། དབྱིན་ཇི་བཙན་རྒྱལ་ཆེན་མོ་དེ་ཚ་ལ་སོགས་བོད་ཀྱི་མ་བཅོས་རྒྱུ་ཆ་དང་ཐོན་ཁུངས། གསེར་སྒོར་སོགས་ལ་སྲེད་པའི་འགྲམ་ཆུ་ཀུན་ནས་ལྡང་བ་དང་། གཞན་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་ཐད་ཀྱི་དགེ་མཚན་གང་རུང་སོགས་ལ་དམིགས་ནས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ལ་ཕྱོགས་གཉིས་བར་ཚོང་དོན་ཐད་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་རྒྱུའི་རེ་བ་བཏོན་པ་དེ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གིས་ཁས་མ་བླངས་སྟབས་ཕྱོགས་གཉིས་བར་གྱི་འགལ་བ་དེ་རིམ་གྱིས་ཇེ་ཆེར་གྱུར་ཏེ་མཐར་མེ་ཆུ་འཕྲད་པ་ལྟར་གྱུར།
སྤྱི་ལོ༡༧༧༤ལོར་དབྱིན་ཇིས་སྦོ་སྒེ་དང་ཧ་མིན་ཏུན་ཟེར་བ་གཉིས་བོད་དུ་བཏང་སྟེ། བོད་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་དང་བོད་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་དངོས་པོ་ག་འདྲ་ཡོད་མིན། བོད་ཀྱི་གསེར་དངུལ་དང་གླ་རྩི་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ། བྷང་ག་ལ་ནས་ལྷ་སའི་བར་གྱི་ལམ་གྱི་གནས་ཚུལ། ལྷ་ས་དང་ཉེ་འགྲམ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་གི་གནས་ཚུལ། བོད་ནས་ཀ་ཤི་སྨྲི་དང་ཞི་པོ་ལི་ཡ། རྒྱ་ནག་བཅས་ལ་བསྐྱོད་རྒྱུའི་ལམ་གྱི་གནས་ཚུལ་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱ་རྩིས་བྱས། དེ་མོ་སྲིད་སྐྱོང་དང་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་དང་ཐོག་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཀྱང་སྦོ་སྒེ་ཡིས་ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་མཐར་ལོ་དེའི་དགུན་ཁར་ད་གཟོད་གཞིས་ཀ་རྩེར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེར་དངོས་སུ་མཇལ་ཐུབ་པ་བྱུང་སྟེ་ལྷ་སར་བསྐྱོད་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་བྱས། ཡིན་ན་ཡང་སྐབས་དེའི་བོད་སྡེ་བ་གཞུང་གིས་རྩ་བ་ནས་མོས་མཐུན་མ་བྱས་པས། ཁོས་བོད་དང་ཤར་རྒྱ་གར་ཀུང་ཟིའི་བར་ཚོང་དོན་གྱི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་འཇོག་རྒྱུའི་རེ་བ་བཏོན་པར། བོད་གཞུང་གིས་དེ་ལྟར་ཆོག་ཀྱང་ས་གནས་ཕག་རིར་གཏན་འཁེལ་བྱ་རྒྱུར་ཐག་གཅོད་བྱས་པས་མཐའ་མཇུག་ཁོའི་རེ་བ་དེ་ཇི་བཞིན་འགྲུབ་མ་ཐུབ་པ་རེད། ཡིན་ན་ཡང་ཁོས་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས། ཚོང་དོན་བཅས་ལ་རྒྱུས་ལོན་དང་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་དེས་རྗེས་སུ་དབྱིན་ཇིས་བོད་ལ་དཔུང་འཇུག་རྒྱ་ཆེན་བྱས་པ་དེར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད་པར་བཤད།

སྤྱི་ལོ༡༧༨༣ལོར། སླར་ཡང་དབྱིན་ཇིའི་སྐུ་ཚབ་སའེ་མའེར་ཐན་ཉེར་དང་སང་ཏའེ་སི་གཉིས་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོར་འབྱོར་ཞིང་། བོད་སྡེ་བ་གཞུང་དང་དབྱིན་ཇིའི་ཤར་རྒྱ་གར་ཀུང་ཟི་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་རྒྱུ་དང་ཁོ་གཉིས་ལྷ་སར་རྟོག་ཞིབ་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུའི་རེ་བ་བཏོན། ཡིན་ན་ཡང་སྡེ་བ་གཞུང་གིས་སྒོ་སྡོམ་རང་སྲུང་གི་ལྟ་ཚུལ་མཁྲེགས་འཛིན་གྱིས་ཁོ་གཉིས་ཀྱི་རེ་བ་དང་ལེན་མ་བྱས་སྟབས་ཡང་བསྐྱར་དབྱིན་ཇིའི་རེ་བ་སྟོང་ཟད་དུ་གྱུར་པ་རེད། སྲིད་སྐྱོང་རྟ་ཚག་གི་སྐབས་སུ་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཤེས་ཐབས་དང་། ལྷག་པར་བོད་དུ་ཨུ་རུ་སུའི་དབང་ཤུགས་རྒྱ་སྐྱེད་མི་འབྱུང་བའི་ཆེད་དུ། དབྱིན་ཇིའི་མི་རིགས་བོད་སྐྱོད་བྱ་རྒྱའི་ཐབས་ལམ་སྔ་རྗེས་བཙལ་བར་བོད་ཕྱོགས་ནས་བཀག་འགོག་གི་དཀའ་ངལ་ཕྲད། དེར་བརྟེན་ས་བྱི་（སྤྱི་ལོ༡༨༨༨）ལོར་བོད་ས་ཕག་རིར་དྲག་པོའི་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་ས་སྲུང་བོད་དམག་གིས་ཕྱིར་རྒོལ་མཐར་སྐྲོད་བཏང་།

དེ་རྗེས་ལྕགས་སྟག་（༡༨༩༠）དང་ཆུ་སྦྲུལ་（༡༨༩༣）ལོ་སོ་སོར་དབྱིན་གཞུང་དང་མན་ཇུ་གོང་མའི་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་དཔོན་རིགས་གྲོས་མོལ་ཐོག་ནས་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་དང་། གྲོ་མོའི་ཚོང་རའི་སྐོར་སོགས་བོད་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་མེད་པའི་ཆིངས་ཡིག་སྔ་རྗེས་བཞག་ཐོག་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་ནས་ཆིངས་ཡིག་དེ་དག་རྩ་བཟུང་གིས་བོད་གཞུང་ལ་འབྲེལ་བ་ཞུས་པར་ཡང་བོད་ཕྱོགས་ནས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་གནང་། དབྱིན་ཇིས་ལོ་འདི་དག་ལ་བོད་ཡུལ་དུ་འཛུལ་ཞུགས་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་སྦྱོར་བསྟུད་མར་བརྩམས་ཤིང་། བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་གིས་འགོག་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱས་ན་ཡང་བོད་སྡོད་ཨམ་བན་ཡུག་ཐེ་ཡིས་མན་ཇུ་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའ་ལྟར་བོད་དམག་གིས་དབྱིན་དམག་ལ་རྒོལ་བ་ནི་སྒོ་ང་རྡོ་ལ་རྡེབ་པ་དང་མཚུངས་པར་སྙམ་ནས་སྔ་ཕྱིར་བཀག་འགོག་ཤུགས་ཆེན་བྱས་པས། གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་མན་ཇུ་གཞུང་གི་བྱེད་སྟངས་དེར་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་མ་དགྱེས་པར་ཐབས་ལམ་གཞན་ཞིག་འཚོལ་ཞིབ་གནང་བ་སྟེ། ས་ཁྱི་（སྤྱི་ལོ༡༨༩༨）ལོར་མཚན་ཞབས་མཁན་ཆེན་སྒོ་མང་བློ་བཟང་ངག་དབང་བརྒྱུད་ནས་ཨུ་རུ་སུའི་ཧྲ་ཧོང་གོང་མར་འབྲེལ་བ་གནང་བར་དེ་དོན་ཧྲ་ཧོང་གོང་མས་ཀྱང་དང་ལེན་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགྱུར་ཁག་ནང་གྲགས་སྦིར་ཆེ་བ་བྱུང་།

དེ་བས་སྤྱི་ལོ་༡༨༩༩ལོར་དབྱིན་གཞུང་ནས་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་ཡོད་པའི་འབྲུག་ཡུལ་སྐུ་ཚབ་ཀ་ཅི་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ་དང་ཀ་ཤི་སྨིར་དུ་སྡོད་པའི་དབྱིན་གཞུང་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ངོ་མ་དང་འཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་དང་དབྱིན་བོད་ཚོང་འབྲེལ་སྐོར་ལ་གྲོས་མོལ་བྱ་འདོད་ཡོད་པའི་འཕྲིན་ཡིག་སྔ་རྗེས་ཐེངས་གཉིས་ཕུལ་ཀྱང་བོད་གཞུང་གིས་སྣང་མེད་ངང་ཕྱིར་བསློགས་བྱས་པས་དབྱིན་གཞུང་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་དུ་གྱུར་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཁོང་ཁྲོ་ཆེན་པོ་ལངས། སྤྱི་ལོ་༡༩༠༠ལོར་མཚན་ཞབས་བློ་བཟང་ངག་དབང་（རྡོ་རྗེ་ཡིབ）ཨུ་རུ་སུར་དངོས་སུ་མངགས་ཏེ་བོད་ལ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་བཙན་འཛུལ་མི་འབྱུང་བའི་རོགས་རམ་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པར་ཧྲ་ཧོང་གོང་མས་དངོས་སུ་འཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་བོད་ལ་རོགས་རམ་བྱ་འདོད་ཡོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན།

དེ་ལྟར་བོད་དང་ཨུ་རུ་སུའི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་ལེགས་སུ་གྱུར་ཅིང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༠༡ལོར་མཚན་ཞབས་བློ་བཟང་ངག་དབང་ལྷ་སར་འབྱོར་ཏེ་བོད་ལ་ཨུ་རུ་སུས་རོགས་རམ་བྱ་རྒྱུའི་ཆིངས་ཡིག་གི་ཟིན་ཐོ་བཀོད་པ་རེད། ཨུ་རུ་སུའི་གོང་མས་བོད་ལ་རོགས་ཕན་བྱ་རྒྱུ་ཁས་བླངས་པས་སྐབས་དེར་དབྱིན་ཇི་དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་ཁ་གཏད་དུ་ལངས་ཡོད་སྟབས་དབྱིན་ཇི་སྲིད་གཞུང་བྲེལ་ཤ་ཆེན་པོ་ལངས་ཏེ་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཅལ་སེ་འབེལ་ཞེས་པ་དེས་༡༩༠༢གོའི་ཟླ་༥བའི་ཚེས་༢༦ཉིན་ལྷ་སར་ཨན་བན་ཡུག་ཐེ་ལ་ཡི་གེ་ཞིག་སྤྲད་པའི་ནང་། “དང་བོ། རྒྱ་གར་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྲུང་གོའི་དཔོན་རིགས་ལ་དབང་ཆ་མེད་པས་བོད་གཅུན་མི་ཐུབ་པ་མཐོང་རྗེས་དབང་ཆ་ཡོད་པའི་བོད་དཔོན་དང་ཆིངས་ཡིག་བསྐྱར་དུ་འཇོག་རྒྱུ་ལས། ད་ཕྱིན་ཀྲུང་གོའི་དཔོན་རིགས་ལ་བོད་བདག་སྐྱོང་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་མེད་པ་བཟོ་རྩིས་འདུག གཉིས་པ། བོད་སྲིད་གཞུང་གིས་གལ་ཏེ་མི་སྣ་བཏང་ནས་ཁོ་ཚོ་དང་གྲོས་མོལ་མ་བྱས་ན་ཁོ་ཚོས་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ་བོད་དུ་ཡོང་ནས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་བདག་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ་རེད། གསུམ་པ། ཨུ་རུ་སུས་ཀྱང་བྱང་ཕྱོགས་ནས་དཔུང་འཇུག་བྱེད་སྲིད་ཅིང་། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་རྒྱ་གར་དང་བྱང་ཕྱོགས་ནས་ཨུ་རུ་སུས་བཙིར་རྒོལ་གྱིས་བོད་ལ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཀའོ་ལི་ལྟར་རང་དབང་རང་བདག་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ་རེད། བཞི་བ། བློན་ཆེན་གང་ཉིད་ཀྱིས་ངེས་པར་འཕྲལ་དུ་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་གྲོས་མོལ་གནང་ནས་མི་སྣ་འཇོན་ཐང་ཆེ་བ་ཞིག་བདམས་ཐོག་དབང་ཆ་ཚང་མ་གནང་སྟེ་ཀྲུང་གོའི་དཔོན་རིགས་དང་མཉམ་དུ་ལས་དོན་བསྒྲུབ་ཏུ་འཇུག་དགོས་པ་ལས་བོད་དཔོན་གྱིས་ཕྱི་གླིང་བ་དང་འབྲེལ་གཏུག་བྱས་ནས་རང་འཚམས་ཀྱིས་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་མི་རུང་”1ཞེས་འཁོད་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་སྐབས་དེར་བོད་ཕྱོགས་ནས་ཨམ་བན་ལ་བརྩི་འཇོག་ཅི་ཡང་མེད་པས་འབེལ་གྱི་ཡི་གེ་དེ་ཡང་ངལ་བ་འབྲས་མེད་དུ་གྱུར།

སྤྱི་ལོ་༡༩༠༣ལོའི་ཟླ་༣ཚེས་༡༧ཉིན་མཁན་དྲུང་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་དང་ཚ་རོང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་བོ་གཉིས་གྲོ་མོའི་ས་མཚམས་དོན་གཅོད་དུ་བསྐོས་ཤིང་། ཁོང་གཉིས་པོས་དབྱིན་བོད་བར་ཚོང་དོན་གྲོས་མོལ་བྱ་བ་དེ་འགོར་འགྱངས་ཅི་ཐུབ་བྱས་པས། དབྱིན་གཞུང་ལ་བོད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ཨུ་རུ་སུའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཀྱིན་པའི་དོགས་འདྲོགས་སྔར་ལས་ཆེ་བར་བྱུང་སྟེ་བོད་ལ་དྲག་ཤུགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གྲོས་མོལ་བྱ་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་རེད།
སྤྱི་ལོ་༡༩༠༣ལོའི་ཟླ་༦པའི་ནང་དབྱིན་ཇིའི་དོན་གཅོད་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་དམག་དཔུང་ཁྲིད་ནས་འབྲས་ལྗོངས་སྒང་ཏོག་ནས་ལ་ཆེན་བརྒྱུད་དེ་གམ་པའི་ཕྱོགས་སུ་དཔུང་སྐྱོད་བྱས་པས། བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་དོན་གཅོད་གཉིས་གོང་གི་བཀའ་ལྟར་ལ་ཆེན་ཕྱོགས་སུ་ཤར་སྐྱོད་ཀྱིས་ས་གནས་དེ་གར་དབྱིན་བོད་བར་གྱི་ཚོང་དོན་སྐོར་ལ་གྲོས་མོལ་བྱ་རྒྱུའི་རེ་འདུན་བཏོན་པར། དབྱིན་ཇིའི་ཕྱོགས་ནས་ང་ཚོས་གྲོས་མོལ་བྱེད་ས་གམ་པ་རྫོང་དུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཟིན་ཟེར་ནས་མུ་མཐུད་དུ་དམག་དཔུང་མདུན་སྐྱོད་བྱས། ལམ་བར་དུ་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣས་འཇམ་མཁས་ཀྱིས་བཀག་འགོག་བྱས་ཀྱང་མ་ཉན་པར་གམ་པ་རྫོང་གི་རི་གཤམ་དུ་དམག་སྒར་བརྒྱབ་ཅིང་། དམག་མི་བཞི་བརྒྱ་དང་བཅས་པ་གམ་པ་རྫོང་དུ་འབྱོར། སྐབས་དེར་བོད་ལྗོངས་ཚོགས་འདུའི་འཐུས་མི་སོགས་དེར་སླེབས་ཏེ་དབྱིན་ཇིའི་དཔོན་དམག་རྣམས་ས་མཚམས་སུ་ཕྱིར་ལོག་བྱས་ན་བོད་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་གྲོས་མོལ་བྱ་འདོད་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་ཀྱང་། མདའ་དཔོན་ཡཱང་ཧ་སེ་བན་ཊ་ཡིས་པེ་ཅིན་མན་ཇུའི་གཞུང་ལ་ལྷ་སར་ཡོད་པའི་ཨམ་བན་དང་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་བཀའ་བློན་མངགས་ཏེ་གྲོས་མོལ་བྱ་དགོས་ཞེས་ནན་གྱིས་བརྗོད་པས། ཨམ་བན་གྲོས་མོལ་དུ་འགྲོ་རྩིས་བྱས་པར་བོད་གཞུང་དང་བོད་ལྗོངས་ཚོགས་འདུས་བཀག་འགོག་བྱས་པ་དང་། དབྱིན་བོད་བར་འགལ་རྐྱེན་ཅི་རིགས་བྱུང་བས། བོད་གཞུང་ནས་ཀྱང་དམག་སྐུལ་རྩ་ཚིག་བཀྲམས་པ་དང་། དབྱིན་གཞུང་ནས་ཀྱང་སྔར་གྱི་རེ་འདུན་བརྗོད་དེ་འགོར་འགྱངས་ཟླ་བ་བཞི་ཙམ་བྱས་རྗེས་གློ་བུར་དུ་དམག་དཔུང་ཕྱིར་འཐེན་བྱས། སྐབས་དེར་བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་གཙོས་བོད་གཞུང་གིས་དབྱིན་ཇི་དང་ཞི་གྲོས་བྱ་རྒྱུ་དང་། གདན་སའི་མཁན་པོ་སོགས་བོད་ལྗོངས་ཚོགས་འདུའི་འཐུས་མི་གཙོ་བོ་དག་གིས་འགོག་རྒོལ་དམག་འཐབ་བྱ་རྒྱུའི་འདོད་ཚུལ་བཟུང་བས་བཀའ་ཤག་དང་བོད་ལྗོངས་ཚོགས་འདུའི་བར་ཐབས་ཇུས་མི་མཐུན་པའི་འགལ་བ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་རེད།

སྐབས་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་གཅིག་ནས་དགུང་ན་ཆུང་བ་དང་། གཉིས་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་ཕྲ་བ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འགོག་རྒོལ་དམག་འཁྲུག་རྒྱག་རྒྱུའི་དགོངས་བཞེད་བསྐྱངས་ཤིང་། དེ་ལ་མོས་མཐུན་མེད་པའི་བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་སོགས་གནས་དབྱུང་དང་དོ་དམ་བྱས་པས། དེ་དག་ཁྲོད་ཀྱི་མི་ལ་ལར་མི་འོས་པའི་ཉེས་འགེལ་དང་མཇུག་འབྲས་ཅི་རིགས་བྱུང་། དེ་ནས་ཅུང་མ་འགོར་བར་འཕྲུལ་མདའ་དང་མེ་སྒྱོགས་སོགས་སྔོན་ཐོན་གྱི་དྲག་ཆས་ཆ་ཚང་སྤྲས་པའི་དབྱིན་དམག་ཁྲི་ལྷག་ལམ་ལ་ཆས་ཏེ། ས་མཚམས་སུ་ཡོད་པའི་རྫ་ལེབ་ལ་བརྒལ་ཏེ་གྲོ་མོ་དང་ཕག་རིར་དཔུང་འཇུག་བྱས། སྐབས་དེར་དབྱིན་ཇིས་སོ་མྱུལ་བཏང་ནས་ཀ་ལ་དང་རྡོ་ཆེན་སོགས་སུ་བོད་དམག་མང་པོ་ཡོད་པ་ཤེས་པས་གཡོ་ཅན་དྲང་བརྫུས་ཀྱིས་བོད་ཕྱོགས་ལ་ཞི་གྲོས་བྱ་རྒྱའི་ཡི་གེ་བཏང་བས། བོད་ཕྱོགས་ནས་དེ་དོན་བདེན་པར་བཟུང་སྟེ་མདའ་དཔོན་ལྷ་སྡིངས་སྲས་སོགས་མངགས་ཏེ་གྲོས་མོལ་མགོ་འཛུགས་སྐབས་དབྱིན་ཇིས་གློ་བུར་དུ་མེ་མདའ་བརྒྱབ་ནས་བོད་དམག་བདུན་བརྒྱ་ཙམ་ཤི་རྨས་སུ་བཏང་ཞིང་། བོད་དམག་འཕྲོས་ལུས་ཚོས་རལ་གྲི་ཕྱར་ནས་ཤི་འཛིང་བྱས་ཀྱང་མཐར་གོ་མཚོན་བཟང་ངན་གྱི་ཁྱད་པར་ལས་བོད་དམག་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་།
དེ་རྗེས་གནས་རྙིང་དགོན་དང་ལྕང་ལོ་གླིང་ག་སོགས་སུ་དབྱིན་དམག་དང་བོད་དམག་བར་རེས་ཕམ་རེས་རྒྱལ་གྱི་དམར་འཛིང་བྱས་ཤིང་། མཐའ་མཇུག་མཚོན་ཆའི་བཟང་ངན་གྱིས་བོད་དམག་ཕམ་སྟེ་རྒྱལ་རྩེ་ཡང་ཤོར་ལ་ཉེས་བའི་སྐབས་དེར། འབྲུག་ཀྲོང་སར་དཔོན་སློབ་ཨོ་རྒྱན་དབང་ཕྱུག་དང་ཀ་ཅི་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ་གཉིས་ཀྱིས་དབྱིན་བོད་བར་ཞི་བའི་གྲོས་མོལ་ཡོང་ཆེད་བར་འདུམ་བགྱིས།
ཡིན་ན་ཡང་དབྱིན་དམག་ལ་རྒྱབ་སྣོན་འབྱོར་བའི་དྲེགས་ཉམས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡཱང་ཧ་སེ་བན་ཊས་ལྷ་སར་བསྐྱོད་ནས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་མཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་ལམ་བར་ནས་བཀག་འགོག་བྱས་ལུགས་བརྗོད་དེ་ཁས་ལེན་མ་བྱས་ཤིང་། རྒྱལ་རྩེ་དང་ཁ་རོ་ལ་སོགས་སུ་བོད་དམག་གི་འགོག་རྒོལ་རིམ་བཞིན་གཏོར་ནས་ཤིང་འབྲུག་（༡༩༠༤ལོ）ཟླ་༦ཚེས་༡༢ཉིན་ཆུ་ཤུར་དང་ཉེ་བའི་ལྕགས་ཟམ་གྲུ་ཁར་བསླེབས། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་ཡིག་དང་བཅས་སྐུ་བཅར་ངག་དབང་དངོས་གྲུབ་མངགས་ནས་དབྱིན་ཇིའི་དམག་དཔོན་དང་ངོ་ཕྲད་ཀྱིས་གྲོས་མོལ་བྱས་ཀྱང་ཡཱང་ཧ་སེ་བན་ཊས་དང་ལེན་མ་བྱས་པར་ལྷ་སར་ཡོང་ནས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་ངོ་མཇལ་གྱིས་གྲོས་མོལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལུགས་ཁོ་ན་བརྗོད་སྟབས། བཀའ་ཤག་གིས་ཛ་དྲག་ཆེན་པོས་ཚོགས་འདུ་བསྐོངས་ཏེ་གྲོས་སྡུར་བྱས། མཐའ་འཇུག་གལ་ཏེ་གོང་ས་མཆོག་གིས་དབྱིན་ཇིའི་དམག་དཔོན་དང་དངོས་སུ་འཕྲད་ནས་གྲོས་མོལ་བྱས་ཚེ་དབྱིན་ཇིས་ཅི་ཟེར་ལྟར་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་དགོས་པ་མིག་མཐོང་དུ་གྲུབ་པས། དེ་ལས་རེ་ཞིག་ཉེན་གཡོལ་དུ་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱང་རྒྱུའི་གནས་ལུགས་སྙན་ཞུ་ཕུལ་པས། སྤྱི་ལོ༡༩༠༤ལོའི་ཟླ་༦ཚེས་༡༢ཉིན་གློ་བུར་དུ་བཅད་རྒྱ་ལས་བཞེངས་ཏེ་སོག་ཡུལ་དུ་འབྱོན་རྒྱུའི་ཐུགས་ཐག་བཅད།

འདིའི་སྐོར་《རྣམ་ཐར་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ》ལས། “ཆུ་སྲིན་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྡེ་རིས་སུ་གཏོགས་པ་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ས་མཚམས་སྐོར་འཕྲོས་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡོད་ལུགས་ཀྱིས་དཔུང་དམག་དང་བཅས་པ་ས་བརྒལ་རིམ་ཟོས་ལ་རང་ཕྱོགས་ནས་ཐོག་མར་༧གོང་མ་ཆེན་པོའི་བཀའ་དོན་སྤྱི་ཁུར་གྱིས་ཞི་གཏམ་རང་ལ་འགྲིགས་ཐབས་གཙོ་འདོན་བགྱིས་ཀྱང་གོ་ལེན་མེད་པའི་མཐར་དམག་འཁྲུགས་སུ་གྱུར་རྗེས་བོད་ལྗོངས་གཡུལ་གྱི་ཁུར་འཛིན་འགོ་དམག་དག་སྡར་མ་ཝའི་བརྟུལ་ཞུགས་ལ་གནས་པས་དཔུང་ཤེད་ཀྱིས་རྒོལ་བའི་ཤུགས་ནུས་མ་ཐོན་པར་ཁ་འཐོར་ཉམས་ཉེས་ཁོ་ནས་ཕྱི་དམག་རྣམས་རང་སར་རིམ་ཐོར་ལྕགས་ཟམ་ཉེ་འདབས་སུ་ལྷགས་འབྱོར་ཐོག་ལྷ་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་ཏུའང་རིང་མིན་འོང་རྒྱུའི་ཁ་ཕོ་འབྲུག་ལྟར་སྒྲོགས་པར་༧གོང་ས་རྣམ་འདྲེན་ཆེན་པོས་མཇལ་འཕྲལ་བསྐྱངས་ཚེ་ཐབས་མཁས་ཐུགས་རྗེའི་བྱིན་མཐུས་དབྱིན་ཇིའི་དཔོན་དམག་ནས་གུས་འདུད་ཞུ་བ་གཞིར་བཅས་ཀྱང་། དོན་སྙིང་བོད་ཀྱི་དབང་ཆ་དབྱིན་ཇིར་རིམ་བདག་གིས་ཆིངས་ཡིག་ཅི་ཟེར་ལྟར་འཇོག་དགོས་ཡོང་བ་མཐོང་ཆོས་སུ་གྲུབ། “2ཅེས་འཁོད་ཡོད།

སྤྱིར་ན་”དབྱིན་འགོག་དམག་འཁྲུག “ཅེས་པ་ནི། དབྱིན་ཇི་བཙན་རྒྱལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་བེད་སྤྱོད་དང་ཚོང་ར་རྒྱ་སྐྱེད། ད་དུང་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་དུ་འགྲོ་སའི་བགྲོད་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་བཅས་ཀྱི་ཧམ་སེམས་དང་བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སེར་སྐྱའི་མི་དྲག་སྐོར་ཞིག་གི་སྒོ་གཅོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་མཁྲེགས་འཛིན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཤུགས་དྲག་པོ་གཉིས་གདོང་གཏུག་ཕོག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་དགོས་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན། དབྱིན་ཇིའི་《ཉིན་རེའི་སྦྲགས་གནས》ཀྱི་གསར་འགོད་པ་ཨེ་ཏེ་མོང་ཁན་ཏེ་ལེར་གྱིས། “དེ་ནི་དམག་འཁྲུག་ཅིག་ག་ལ་ཡིན། དེ་ནི་ནུས་མེད་ཀྱི་མི་དམར་གསོད་གཏོང་བ་ལས་མ་འདས། “3 ཞེས་བཤད་པ་ལ་བརྟགས་ན། དེ་ནི་དམག་འཁྲུག་ཅིག་ཡིན་མིན་ཡང་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གནས་ཡིན། བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་སོགས་བཀའ་ཤག་ནང་ཁུལ་གྱི་མི་མང་བོ་ཞིག་གིས་ཞི་གྲོས་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བརྩོན་ལེན་བྱས་པ་ནི་གནས་ལུགས་ལྡན་པ་ཞིག་སྟེ། བཤད་སྒྲས་དེ་སྔོན་དབྱིན་ཇིར་འབྲེལ་བ་བྱས་མྱོང་བས་དབྱིན་ཇིའི་གནས་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ཡོད་པས་བོད་ཀྱིས་དབྱིན་དམག་ལ་འཐབ་པ་ནི་སྒོ་ང་བྲག་ལ་རྒྱག་པ་ལས་མ་འདས་པས་ཕམ་ཁ་མྱང་ངེས་ཡིན་པ་སྨོས་མ་དགོས་བ་སོགས། སྔ་འདང་ཕྱི་འདང་ཕོག་པའི་རྣམ་འགྱུར་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་བཞིན་ཨམ་བན་ཡུག་ཐེ་ཡི་འགོག་རྒོལ་མི་བྱེད་པའི་བྱེད་སྟངས་དེ་ཡང་དེ་སྔོན་མན་ཇུའི་གཞུང་གིས་དབྱིན་ཇིར་འགོག་རྒོལ་བྱས་པའི་ཉམས་མྱོང་ལས་བྱུང་བའི་བསླབ་བྱ་ཞིག་ཡིན། ཡིན་ན་ཡང་དེ་སྔའི་ཨམ་བན་བུན་ཧྲོ་ཡིས་དབྱིན་དམག་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་དམག་འཁྲུག་རྒྱག་རྒྱུའི་འདོད་ཚུལ་འཛིན་པ་ནི་དམིགས་ཡུལ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག མདའ་དཔོན་ལྷ་སྡིངས་སྲས་སོགས་དམག་ཇུས་དང་གཡོ་སྒྱུ་ལ་ཤིན་ཏུ་བྱང་བའི་ཡཱང་ཧ་སེ་བྷན་ཊ་ཡི་གཡོ་འོག་ཏུ་ཚུད་དེ་ཆུ་མིག་གཤོང་ཀོར་ཕམ་ཉེས་ཚབས་ཆེན་ཐེབས་པ་དེ་ནི་བོད་དམག་གཡུལ་སར་དྲང་ཐལ་ཆེ་ཞིང་དམག་ཇུས་ཕྱོགས་ལ་ཉམས་མྱོང་ཞན་པ་དང་། དབྱིན་དམག་གི་དོ་ཟླ་མི་ཕེར་བའི་དཔེ་མཚོན་གསོན་པོ་ཞིག་ཡིན།

སྐབས་དེའི་དབྱིན་དམག་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་རང་གི་སྐྱེས་མར་བཏང་བའི་འཕྲིན་ཡིག་ནང་དུ་”དམར་གསོད་དེ་ནི་མི་རྣམས་སྐྱུག་མེར་ལངས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། མ་གཞི་དམག་སྤྱིས་ནུས་ཤུགས་གང་ཡོད་ཀྱིས་དམག་འཁྲུག་གི་འབྲས་བུ་རྒྱ་སྐྱེད་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་བཀའ་བཏང་ཡང་ངས་མེ་མདའ་རྒྱག་མཚམས་བཞག་པ་ཡིན།”4ཞེས་བཤད་པ་འདི་ལས་ང་ཚོས་སྐབས་དེའི་གནས་བབ་ངོ་མ་རྟོགས་ཐུབ།
འཁྲུག་ཟིང་འདིར་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་བོ་ཡོད་དུ་སྲིད་ཀྱང་དེ་སྔ་བོད་ཀྱིས་ས་མཚམས་སུ་བཀའ་བློན་ལྟ་བུའི་མཐོ་རིམ་སྐུ་ཚབ་མངགས་ནས་དབྱིན་ཇིའི་རེ་འདུན་ལྟར་ཚོང་དོན་ཐད་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་མ་བཞག་པ་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཞིག་རེད་སྙམ།
མདོར་ན། “དབྱིན་འགོག་དམག་འཁྲུག་”ནི་རིན་དོད་ཆེ་ཙམ་བཏང་ཡང་གྲུབ་འབྲས་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་ཞིང་དགོས་པའང་དེ་ཙམ་མེད་པའི་དམག་འཁྲུག་ཅིག་སྟེ། བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་ཆེས་རྒྱག་ཉེས་ཤོར་བའི་དམག་འཁྲུག་གཅིག་པུ་དེ་ཡིན་སྙམ་མོ། །
སྐབས་དེར་ལོ་ངོ་ཉིས་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ལ་དཔལ་དཀྱིལ་འཛིན་མར་མངའ་དབང་བསྒྱུར་མྱོང་བའི་མན་ཇུ་སྲིད་གཞུང་དེ་ཡང་དར་བའི་མཐའ་མར་རྒུད་དགོས་པའི་འདུས་བྱས་ཀྱི་བཟློག་ཏུ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་མདུན་དུ་ཧ་ཅང་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཐུག་པས། སྐབས་དེའི་འཛམ་གླིང་གི་བཙན་བདག་ཆེན་མོ་དབྱིན་ཇི་ལྟ་བུའི་མདུན་དུ་ཞི་བའི་གྲོས་མོལ་གྱི་བྱ་ཐབས་ཁོ་ན་ལྷུར་ལེན་པ་ལས་གཞན་པའི་ཕན་ཡོད་ཀྱི་བྱ་ཐབས་ནི་ཅི་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །

དེ་ནས་རིམ་བཞིན་༧གོང་ས་མཆོག་འཕན་པོ་སྒོ་ལ་བརྒྱུད་རྭ་སྦྲེང་དང་སྟག་ལུང་། འདམ་གཞུང་། ནག་ཆུ། ལྡང་ལ། ཚ་འདམ་ནས་བྱང་དུ་ཕྱོགས་ཏེ་ཀན་སུའུ་ཡི་ས་སྣེ་ཅཱ་ཀུའུ་སོགས་བརྒྱུད་དེ་ཕྱི་སོག་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཕེབས་ཤིང་། བསམ་གཏན་སྐྱོབ་བདེ་གླིང་དུ་མི་གྲངས་ཉིས་སྟོང་ལ་ཚེ་དབང་དང་ཚེས་གྲྭའི་ཚོགས་མགོན་དུ་བྱོན། དེ་ནས་ཧལ་ཧ་རྗེ་བཙུན་དམ་པའི་ཕེབས་བསུ་རིམ་པར་མཇལ་ཕྱག་དང་བཅས་སྐབས་དེའི་ཕྱི་སོག་གི་རྒྱལ་ས་ཏ་ཁུ་རལ་དུ་ཕེབས་ཤིང་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་དང་ཨན་བན་སོགས་ལ་མཇལ་འཕྲལ་བསྐྱངས། སོག་ཡུལ་དུ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར་ཅིང་མཚན་སྙན་གྱི་རོལ་མོ་ཕྱོགས་བཞིར་ཁྱབ་པར་གྱུར།
སྤྱི་ལོ་༡༩༠༥ལོར་ཧལ་ཧ་ནས་མཚན་ཞབས་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཨུ་རུ་སའི་གོང་མར་རོགས་ཕན་ཞུ་རུ་མངགས། ཡིན་ན་སྐབས་དེར་ཨུ་རུ་སུས་ཉི་ཧོང་དང་དམག་འཁྲུག་བརྒྱབ་སྟེ་ཕམ་ཁ་བྱུང་བས་བོད་ལ་རོགས་རམ་བྱ་རྩིས་ཡོད་ཀྱང་ནུས་སྟོབས་མེད་པས་ཕྱིར་སྐད་ཆ་སྙན་མོ་ཙམ་ཞི་བཤད་པ་ལས་དོན་སྨིན་མ་བྱུང་བ་རེད།

སྐབས་དེར་（༡༩༠༦ལོ）གཅིག་ནས་རྗེ་བཙུན་དམ་པས་ལོག་སྒྲུབ་ཅུང་ཟད་བྱས་པ་དང་། གཉིས་ནས་བོད་སྲིད་གཞུང་གིས་སྐུ་ཚ་གུང་དོན་གྲུབ་རྡོ་རྗེ་དང་ཛ་སག་བློ་བཟང་དོན་གྲུབ། སེ་འབྲས་དགའ་གསུམ་གྱི་མཐུས་མི་བཅས་གདན་ཞུར་མངགས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱིར་བོད་ལྗོངས་སུ་ཕེབས་རྩིས་ཀྱིས་ཀན་སུའུ་ཡི་ཕིང་ཕཱན་སོག་བརྒྱུད་ནས་ཟི་ལིང་དུ་ཕེབས། དེ་རྗེས་སེར་སྐྱ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མའི་བསུ་བ་དང་བཅས་སྐུ་འབུམ་བྱམས་པ་གླིང་དུ་ཕེབས་ཏེ་དགེ་འདུན་པ་དང་དད་ལྡན་རྣམས་ལ་དབང་ལུང་མན་ངག་དུ་མའི་ཆོས་སྦྱིན་འདོད་དགུར་བསྩལ་ཅིང་། ཞར་དུ་སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་ཞྭ་དམར་དགེ་འདུན་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ལས་《ཞྭ་དམར་ལམ་རིམ》སོགས་ཁྲིད་དང་དབང་ལུང་ཅི་རིགས་དང་དཔའ་རིས་རབ་གསལ་ཚང་ལས་《སྙན་ངག་མེ་ལོང་》དང《མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་བ》སོགས་ཀྱི་མཛུབ་ཁྲིད་ཞིབ་རྒྱས་སུ་མནོས། སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་སྒྲིག་ལམ་དག་ཐེར་སོགས་མཛད་འཕྲིན་སྣ་ཚོགས་བསྐྱངས་ཏེ་བགྲང་བྱ་གཅིག་ཙམ་བཞུགས་རྗེས། འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་གནས་མཆོག་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་ཕེབས་ཏེ་གནས་མཇལ་མཛད། སྐབས་དེར་པེ་ཅིན་དུ་ཡོད་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཝིལ་ལིམ་རོག་ཧིལ་དང་། འཇར་མན་དང་ཉི་ཧོང་། ཨུ་རུ་སུ་སོགས་ཀྱི་མི་སྣ་མང་བོར་མཇལ་ཕྱག་དང་མཚམས་ཞུར་བཅར་ཞིང་ཕན་ཚུན་བཀའ་མོལ་བགྱིས། སྐབས་དེར་གོང་མ་ཀོང་ཞུ་དང་རྒྱལ་ཡུམ་ཚི་ཞི་གཉིས་ཀྱིས་ནན་གྱིས་གདན་ཞུ་བྱས་པ་ལྟར་པེ་ཕེན་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཕན་ཚུན་འཚམས་ཞུ་དང་ཕྱག་རྟེན་འབུལ་རེས་དང་བོད་དོན་སྐོར་སོགས་གསུང་གླེང་ཞིབ་རྒྱས་གནང་། བོད་ཀྱི་སྐོར་དང་ཁོང་ལ་ཕེབས་བསུ་དང་རྗེས་མའི་འབྲེལ་ལམ་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་དགའ་སྐྱོའི་ཚོར་སྣང་ཅི་རིགས་བྱུང་། དེནས་གོང་མ་ཀོང་ཞུ་དང་རྒྱལ་མོ་ཚི་ཞི་གཉིས་སྔ་ཕྱིར་འདས་པས་ཁོང་གིས་ཐུགས་སྨོན་གང་ལེགས་གནང་ཞིང་། ཟླ་༡༠བའི་ཚེས་༩ཉིན་གོང་མ་ཞོན་ཐུང་ཁྲིར་འཁོད་ཀྱི་མཛད་སྒོར་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་ཤིས་ཚིག་དང་དངོས་སྐྱེས་བསྟར་གནང་མཛད།

པེ་ཅིན་དུ་བཞུགས་རིང་ཐུགས་ཀློང་དྭངས་ཤིང་གཟིགས་རྒྱང་རིང་བོས་དེར་སྡོད་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་ཚབ་ལ་མཇལ་འཕྲད་བསྐྱངས་ཏེ། སྔོན་ཆད་དབྱིན་བོད་གཉིས་ཀར་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཤིང་། ད་ཕྱིན་ཕན་ཚུན་རྒྱུས་ལོན་དང་མཛའ་འབྲེལ་བསྐྱར་འཛུག་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་དབྱིན་ཇིའི་གོང་མར་སྙན་ཞུ་བཀའ་མངགས་གནང་བ་དང་། ཉི་ཧོང་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་བོད་དམག་ལ་དམག་སྦྱོང་རོགས་རམ་གནང་རྒྱུའི་བསམ་འཆར་ཕུལ་བ་དང་བླངས་དང་ཉི་ཧོང་གིས་དམག་སྦྱོང་དགེ་རྒན་མངགས་རྒྱུའི་ཞལ་བཀོད་མཛད། ༧གོང་ས་མཆོག་པེ་ཅིན་དུ་བཞུགས་སྐབས་མཛད་འཕྲིན་རྒྱས་ལུགས་དང་རྒྱའི་མི་དམངས་ཀྱིས་དད་གུས་ཚད་མེད་ཞུས་པའི་སྐོར་ལ། 《རྣམ་ཐར་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ》ལས། “ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ནི་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་བདག་པོ་དང་བོད་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་ཡང་ཡིན་སྟབས་བཙན་དབང་ཆེ་བ་གོང་མ་བག་ཝང་ལྟ་བུ་རེད། དེང་སྐབས་གོང་མའི་ལྕགས་རི་ལྟ་བུ། གོང་མའི་མངའ་འོག་ཡིན་ལུགས་མེད་པར་གོང་མའི་སྐྱབས་རོགས་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེས་སོགས་ཀུན་ཏུ་གྲགས་སོ། །”5ཞེས་འཁོད་འདུག

སྤྱི་ལོ་༡༩༠༨ལོར་པེ་ཅིན་ནས་ལམ་ལ་ཆས་ཏེ་ལོ་དེའི་ཟླ༡༨ཚེས་༢༩ཉིན་སྐུ་འབུམ་དགོན་དུ་ཞབས་སོར་འཁོད་ཅིང་ཤར་རྫོང་རི་ཁྲོད་དང་བྱ་ཁྱུང་དགོན་སོགས་སུ་མཆོད་མཇལ་བསྐྱངས། སྤྱི་ལོ་༡༩༠༩ལོའི་ཟླ་༤ཚེས་༢༥ཉིན་སྐུ་འབུམ་ནས་དབུས་ཕྱོགས་སུ་ཆིབས་ཁ་བསྒྱུར་ཏེ་མཚོ་སྔོན་པོ་དང་ནག་ཆུ། རྭ་སྦྲེང་། འཕན་པོ་སྒོ་ལ་སོགས་བརྒྱུད་དེ་བསུ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་བཅས་ལྷ་ལྡན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཕྱག་ཕེབས་ཏེ་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཡང་སྟེང་དུ་ཡོད་པའི་གཟིམ་ཆུང་དུ་ཞབས་སོར་འཁོད་དེ་བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་དང་དགའ་ལྡན་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ་ཚེ་སྨོན་གླིང་ངག་དབང་མཐུ་སྟོབས་སོགས་ལ་མཇལ་འཕྲད་བསྐྱངས་ཤིང་གཞིས་བྱེས་ལྷན་འཛོམས་ཀྱི་དགའ་སྟོན་ལ་དགྱེས་པར་རོལ་ཏོ། །

ཟླ་༡༡ཚེས་༡༡ཉིན་ཕོ་བྲང་ཆེན་པོ་པོ་ཏ་ལར་ཞབས་སོར་བཀོད་ཅིང་བོད་ལྗོངས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེ་ཐུན་མོང་ནས་ཕུལ་བའི་གསེར་ཐམ་ཆེན་མོ་བདག་གིར་བཞེས་པ་དང་བློན་ཆེན་བཤད་སྒྲ་སོགས་སྲིད་བློན་ལ་བསྐོ་བཞག་མཛད། སྤྱི་ལོ་༡༩༠༥ལོར་ཕུང་（风全）ཨམ་བན་ལྷ་སར་བསྐྱོད་སྐབས་ལི་ཐང་དང་འབའ་ཁུལ་དུ་གྲྭ་བཙུན་འགེལ་བྱས་པ་སོགས་ཀྱིས་ཡུལ་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་སྟེ་ཨམ་བན་འཁོར་བཅས་བསད་པས་རྒྱ་དཔོན་ཀྲའོ་ཨར་ཕུང་སོགས་སྔ་རྗེས་སུ་འབྱོར་ཏེ་ལི་ཐང་དང་འབའ། ཆ་འཕྲེང་བཅས་ནས་དགོན་སྡེ་གཏོར་བཅོམས་དང་རྒྱུ་ནོར་འཕྲོག་ལེན། བོད་མི་ཉིས་སྟོང་ལ་ཉེ་བ་དམར་གསོད་བྱས། དེ་རྗེས་ཡང་བསྐྱར་ཀྲའོ་ཨང་ཕང་དང་ཁྲིན་ཀོན་ཐེ་ཡི་དམག་དཔུང་གིས་གངས་དཀར་རྣམ་གླིང་དགོན་སོགས་དགོན་སྡེ་བདུན་ལྷག་གཏོར་བཅོམས་བྱས། ༡༩༠༨ལོར་སྡེ་དགེའི་སྲིད་དབང་བཙན་འཕྲོག་བྱས་ཤིང་ཆབ་མདོར་ལས་ཁུངས་གསར་འཛུགས་དང་ཀོང་བོ་རྒྱ་མདའ་ཚུན་ཆད་ཟི་ཁྲོན་ཤིས་ཁང་ཞིང་ཆེན་ཟེར་བར་བསྒྱུར་ཏེ་དྲིལ་སྒྲགས་བྱས་པ་དང་། མན་ཇུ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྱང་ཀྲའོ་ཨར་ཕུང་ལ་”བོད་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་”ཅེས་པའི་ཆོ་ལོ་དང་གོ་མིང་སྤྲད་པ་རེད།
༡༩༠༩ལོར་བོད་གཞུང་ནས་རྒྱ་དམག་འགོག་ཐབས་སུ་མཁན་ཆུང་བྱམས་པ་ཆོས་བཟང་ངོ་གཡོག་བཅས་མངགས་པ་ཀོང་པོ་རྒྱ་མདར་སླེབས་མ་ཐག་བཟུང་ནས་སྐེ་བཅད་པ་སོགས་དྲག་སྤྱོད་བཙན་གནོན་བསྟུད་མར་སྤེལ།

༡༩༡༠ལོར་རྒྱ་དམག་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ལྷ་སར་འབྱོར་ཞིང་། ཉིན་དེ་རང་ལ་པོ་ཏ་ལ་དང་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་གང་བྱུང་དུ་མེ་མདའ་མང་བོ་བརྒྱབ་ཅིང་། རྩེ་མགྲོན་འཇམ་དབྱངས་རྒྱལ་མཚན་མེ་མདས་བསད། རྒྱ་དམག་གི་དམག་དཔོན་གྱིས་གོང་ས་མཆོག་ལ་ཞུ་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་པའི་ནང་”ཆོས་ཀྱི་བཀའ་ལུང་རང་འཇགས་”ཞེས་པ་ཞིག་ལས་མ་འཁོད་པས། བོད་ཀྱི་སེར་སྐྱ་མི་མང་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ཤིང་འཐབ་འཛིང་གི་གྲ་སྒྲིག་བྱས། སྐབས་དེར་གོང་ས་མཆོག་གིས་བོད་མི་མང་ལ་བཟོད་སྒོམ་བྱ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་དང་བཀོད་ཁྱབ་གནང་། དེ་ལྟར་ལུའུ་ཅིན་རྒྱ་དམག་ལྷ་སར་འབྱོར་རྗེས་ཧམ་པ་དཔལ་ཐལ་གྱིས་ཁྲིམས་འགལ་དྲག་སྤྱོད་ཚད་མེད་མུ་མཐུད་དུ་སྤེལ་བར་བརྟེན་༧གོང་ས་མཆོག་ཡང་བསྐྱར་བོད་མི་མང་དང་གཞུང་གི་རེ་བ་ལྟར་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་ངོ། །
རྒྱལ་དབང་མཆོག་གྲོ་མོ་དང་ཀ་ལོན་སྦུག་བརྒྱུད་ནས་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་ཕེབས་འབྱོར་བྱུང་ཞིང་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་སྐུ་ཚབ་འབྲས་སྤྱི་ཅལ་སེ་འབེལ་（སྦེལ）གྱིས་སྣེ་ལེན་ཞུས། དེ་གར་པེ་ཅིན་དུ་བོད་དོན་སྐོར་ཐེངས་བདུན་ལ་གློག་སྐད་བཏང་ཡང་ཞུ་ལན་གསལ་ཁ་མ་བྱུང་ཁར། ད་དུང་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་མཚན་གནས་ཕྱིར་འཐེན་དང་སྤྲུལ་སྐུ་གསར་དུ་འཚོལ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་གང་སར་བསྒྲགས། ལྷ་སྡོད་ཨན་བན་གྱིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ཁྱབ་སྒྲོག་བྱས་པས། གོང་ས་མཆོག་མན་ཇུའི་གཞུང་ལ་ཐུགས་ཡིད་རྩ་བ་ནས་ཆད་དེ་ཟླ་༢ཚེས་ཉིན་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་མོའི་སྐུ་ཚབ་ལ་མཇལ་འཕྲད་གནང་སྟེ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཞིབ་བརྗོད་དང་འབྲེལ་༧གོང་ས་ལྔ་བའི་སྐབས་ཀྱི་མཆོད་ཡོན་འབྲེལ་བ་སྔར་བཞིན་གནས་རྒྱུ་ལས་བོད་ནང་གི་རྒྱ་དམག་འཕྲལ་དུ་ཕྱིར་འཐེན་སོགས་ཀྱི་རོགས་རམ་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པར་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་དེ་དོན་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་ལ་སྙན་འབུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཁས་ལེན་མཛད། སྐབས་དེར་གོང་ས་མཆོག་གིས་ས་དེར་ཡོད་པའི་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་དང་སྤྱན་གཟིགས་ཞིབ་མོ་གནང་།

སྤྱི་ལོ་༡༩༡༡ལོར་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་དུ་”ལྕགས་ཕག་ལོའི་གསར་བརྗེ་”སྟེ་ཝུའུ་ཁྲང་འོས་ལངས་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པས་”ཀྲུང་ཧྭ་མེན་གོ”བཙུགས་པ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཤིང་། ཞིང་ཆེན་དང་ལྗོངས་བཅུ་ལྷག་གིས་ཆིན་རྒྱལ་རབས་དང་འབྲེལ་ཐག་བཅད་ཅིང་རང་བཙན་བྱས་པ་ཁྱབ་སྒྲོག་བྱས་པས་ཆིན་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་སྒྱུར་ལ་ཉམས་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་། དུས་དེར་རྒྱ་གར་ཙོང་ཏུའུ་མུ་ལ་ལ་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་འོངས་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་དང་ལྷན་དུ་བོད་དང་དབྱིན་ཇིའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གསང་བའི་གྲོས་མོལ་ཡུན་རིང་གནང་བ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་སྤྱན་གསལ་གནམ་གང་ངམ་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་བོད་དུ་མངགས་ཏེ་བོད་དུ་ཟི་ཁྲོན་རྒྱ་དམག་ལ་འགོག་རྒོལ་དང་འཐབ་འཛིང་བྱ་རྒྱུའི་བཀོད་ཁྱབ་གནང་།
སྐབས་དེ་ཙམ་དུ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དབྱིན་ཇི་དང་ཨུ་རུ་སུར་རྒྱབ་རྟེན་བཅོལ་ཏེ་ཆིན་སྲིད་གཞུང་དང་ཁ་གྱེས་ཏེ་ལོགས་སུ་བོད་ལྗོངས་སྒེར་ཚུགས་བྱ་རྒྱའི་ཐུགས་དགོངས་བཟློག་ཏུ་མེད་པ་འཁྲུངས་ཤིང་། ཨུ་རུ་སུའི་གོང་མར་འཕྲིན་ཡིག་བསྐུར་ཏེ། “རང་རེ་བོད་རྒྱལ་ཁང་མཉྫུའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ ཉེ་འབྲེལ་མཆོད་ཡོན་ལས་མངའ་འོག་མིན”6པ་དང་”མཉྫུ་ཕྱོགས་ནས་བོད་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་ཚུལ་གྱི་དམག་བཏང་སྟེ་ཁ་མཆུ་མི་བྱེད་པའི་ངེས་པ་མི་འདུག་པས། རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་གཉིས་ནས་བཀའ་མོལ་གྱིས་སླད་སྒེར་བཙན་ཕུགས་བརྟན་བདེ་བར་འཁོད་པའི་རོགས་མགོན་ཅིས་ཀྱང་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་བ་དང་”7 “རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་སློབ་གཉེར་བ་ཁ་ཤས་བཏང་ཡོད་པས། སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་འཇུག་གནང་གིས་རོགས་མགོན་ཐུགས་འདོར་མེད་པ་ཞུ་རྒྱུ”8བཅས་ཞུ་འབུལ་མཛད།

བོད་ཀྱི་ས་གནས་མང་བོར་ཟི་ཁྲོན་དམག་མི་གཙོས་རྒྱ་རིགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཟིང་འཁྲུག་ལངས་པ་དང་། ཟི་ཁྲོན་རྒྱ་དམག་ནང་ཁུལ་ལའང་འགལ་བ་ལྷགས་ཏེ་མཐུན་ལམ་མ་བྱུང་ཞིང་། བོད་སྡེ་བ་གཞུང་གི་ལག་ནས་དངུལ་སྲང་ཁྲི་བཅུ་དང་རྟ་ནོར་ལྔ་སྟོང་ཙམ་བླངས་ཀྱང་ད་དུང་དམག་དཔུང་ཕྱིར་འཐེན་མ་བྱས་པ་དང་། ཡིད་ལ་གང་ཤར་གྱི་བྱ་ངན་ཡོད་རྒུ་བྱས་པ་སོགས་ཀྱིས་བོད་མི་མང་ཁོང་ཁྲོ་གཏིང་ནས་ལངས་ཏེ་ངོ་རྒོལ་དྲག་པོ་བྱས། བོད་དམག་དང་ཟི་ཁྲོན་རྒྱ་དམག་བར་མེ་སྒྱོགས་རྒྱག་རེས་བྱས་ཏེ་དུས་ཡུན་རིང་བོར་དམག་འཁྲུག་བྱས་པས་རྒྱ་དམག་ནང་ཁུལ་དུ་འགལ་བ་ཆེ་ཞིང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ཞན་པ་དང་། དམག་རྒྱག་མ་འབྱོར་བ་བཅས་ཀྱིས་རིམ་བཞིན་ཕམ་ཁ་བྱུང་བ་རེད། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༢ལོའི་བོད་ཟླ་༥་ཚེས་༡༠ཉིན་གོང་ས་མཆོག་ཀ་སྦུག་ནས་ལྷ་སའི་ཕྱོགས་སུ་ཆིབས་ཁ་བསྒྱུར་ཏེ་རྫ་ལེབ་ལ་དང་ཕག་རི་སོགས་བརྒྱུད་དེ་བསམ་སྡིངས་དགོན་དུ་བཞུགས་ཞག་འཁོད་ཅིང་། དེ་གར་ཟླ་ངོ་གཉིས་ལྷག་བཞུགས་རྗེས་ཆོས་འཁོར་ཡང་རྩེར་ཕེབས་ཏེ་ཟླ་ཤས་བཞུགས་རྗེས། ཆུ་བྱི་（༡༩༡༢ལོ）ཟླ་༡༢ཚེས་༡༦ཉིན་ལྷ་སར་ཕྱག་ཕེབས་ཤིང་། དགའ་ལྡན་ཁྲི་བ་དང་བཀའ་བློན་སོགས་སེར་སྐྱ་དུ་མས་བསུ་བ་གཟབ་རྒྱས་ཞུས། སྐབས་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ལ་སྐུ་མདུན་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཟི་ཁྲོན་རྒྱ་དམག་འགོག་རྒོལ་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱིར་བསྐོ་བཞག་དང་། རྒྱལ་ཚབ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་བ་ཚེ་སྨོན་གླིང་ལ་ཆེད་དུ་གཟེངས་བསྟོད་དང་གསོལ་རས་གནང་།

དེ་ལྟར་སྤྱི་ལོ་༡༩༠༤ལོར་དབྱིན་ཇིས་དེང་རབས་ཀྱི་གོ་མཚོན་ཐོགས་པའི་དམག་དཔུང་གིས་བོད་སར་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཤིང་། བོད་མི་སེར་སྐྱ་དྲག་ཞན་ཚང་མས་ཆིག་སྒྲིལ་གྱིས་འགོག་རྒོལ་བྱས་ཀྱང་འགོག་མ་ཐུབ་པར་ཕམ་ཉེས་ཚབས་ཆེན་བྱུང་བ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ཀྱང་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་ཞིང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༠ལོར་སླར་ཡང་ཟི་ཁྲོན་རྒྱ་དམག་གིས་ཤར་ཕྱོགས་ནས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཏེ་ལྷ་སར་སླེབས་སྐབས་ཀྱང་འགོག་རྒོལ་བྱ་མ་ཐུབ་ཅིང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ཀྱང་ཡང་བསྐྱར་རྒྱ་གར་དུ་ཡུལ་བྱོལ་ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱིས་བོད་ལའང་ཚད་ལྡན་གྱི་དམག་དཔུང་དང་དེང་རབས་ཀྱི་གོ་མཚོན་མེད་ན་རང་ས་རང་སྲུང་ཙམ་ཡང་བྱ་ཐབས་མེད་པ་མངོན་སུམ་ར་སྤྲོད་བྱུང་བ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ཕྱི་སོག་དང་རྒྱ་ནག་ནང་ས། རྒྱ་གར་བཅས་སུ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཕེབས་རིང་ཕྱི་རྒྱལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ། དངོས་པོའི་ལོངས་སྤྱོད་སོགས་མང་བོ་ཞིག་ལ་གཟིགས་ཞིབ་དང་རྒྱུས་ལོན། འབྲེལ་འདྲིས་བཅས་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་དང་འཁོར་འབངས་དྲག་ཞན་དུ་མ་ཞིག་གི་མཐོང་རྒྱ་ཡངས་པོར་ཕྱེས་ཤིང་བསམ་རྒྱ་ཆེ་རུ་བསྐྱེད་པས། ད་གཟོད་གོང་ས་མཆོག་གིས་ཀྱང་དམག་དཔུང་རྒྱ་སྐྱེད་དང་ལག་རྩལ་ནང་འདྲེན། ལམ་ལུགས་བཟོ་བཅོས་སོགས་འཕྲལ་མྱུར་གྱིས་སྲིད་ལུགས་གསར་རྒྱུར་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་གི་བགྱི་བ་ཞིག་ཏུ་ཐུགས་ལ་དགོངས་པར་གྱུར་ཏོ། །

 

གསུམ་པ། ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་རྣམ་དངོས།

རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གམ་མི་རིགས་ཤིག་གི་སྤྱི་ཚོགས་དེ་འཕེལ་མེད་རང་སོར་གནས་པའམ། ཁད་ཀྱིས་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་གཡང་སར་ཕྱོགས་པའམ། ཡང་ན་ཛ་དྲག་གི་ཉེན་ཁར་ཐུག་ཚེ། དེ་ལ་གསོན་ལམ་ཉག་གཅིག་ཡོད་པ་ནི་གང་མགྱོགས་ཅི་མགྱོགས་ཀྱིས་ལུགས་སྒྱུར་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། དབྱིན་ཇི་དང་རྒྱ་དམག་གི་དྲག་གནོན་དང་བཙན་ཤུགས་ཡང་ཡང་མྱངས་པ་དང་གངས་རིའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་འཇིག་རྟེན་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ལྡོག་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མྱུར་ཚད་དང་ལྟད་མོ་མངོན་སུམ་དབང་བོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་ཡང་ཡང་འཕོས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་༧ གོང་ས་མཆོག་ཀྱང་དགོངས་པ་སད་ཅིང་མཁྱེན་དཔྱོད་རྒྱས་ཏེ། རྒྱ་གར་ནས་ཕྱིར་བོད་དུ་ཕེབས་མ་ཐག་གང་མགྱོགས་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛའ་འཕྲིན་མགོ་འཛུག་མཛད་ཅིང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༣ལོའི་ཟླ་༡༠བའི་ཚེས་༡༣་ཉིན་གྱི་སུམ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་དཔལ་འབྱོར་རྡོ་རྗེ་དང་ཐའེ་ཅི་ཁྲི་སྨོན་ནོར་བུ་དབང་རྒྱལ་སོགས་མངགས་གཏོང་མཛད་དེ་དབྱིན་བོད་བར་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་ཏུ་བཅུག་པ་དང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༣ལོའི་ཟླ་༢ཚེས་༡༣ཉིན་བོད་འབངས་སེར་སྐྱ་ཡོངས་ལ་གལ་འགངས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་《བཀའ་རྩ་དོན་ཚན་ལྔ》ཞེས་པ་ཁྱབ་བསྒྲགས་མཛད།

 

༡. བོད་ལྗོངས་དམག་སྤྱི་ཁང་བཙུགས་པ།

ཤིང་འབྲུག་ལོར་（༡༩༠༤）དབྱིན་ཇིའི་དམག་དཔུང་གིས་བྱང་རྩལ་ལྡན་པའི་དམག་ཇུས་དང་དེང་རབས་ཅན་གྱི་མཚོན་ཆ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དམག་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱིན་པ་དང་། ལྕགས་ཁྱི་（༡༩༡༠）ལོར་མན་ཇུ་གོང་མའི་དམག་དཔུང་ངམ་རྒྱ་དམག་གིས་ངན་པ་ལག་སྦྲེལ་གྱིས་བོད་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སེར་དང་དགོན་སྡེར་བརྡབ་གསིག་ཚད་མེད་བྱས་པ་དང་། ལྷ་སར་སླེབས་ཏེ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་གཙུག་ལག་ཁང་སོགས་ལ་གང་བྱུང་དུ་མེ་མདའ་བརྒྱབ་སྟེ་བརྙས་བཅོས་ཚད་མེད་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་དང་བསླབ་བྱ་ལ་བརྟེན་ནས་༧ གོང་ས་མཆོག་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ་མཚོན་ན་དམག་དཔུང་ནི་མེད་དུ་མི་རུང་ཞིང་། དེ་ཡང་དམག་ཇུས་དང་དྲག་རྩལ་ལ་བྱང་ཆུབ་པའི་ཚད་ལྡན་དམག་དཔུང་ཡིན་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དེ་ཐུགས་ལ་བརྣགས་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་ནས་ཅང་མ་འགོར་བར་བོད་ལྗོངས་དམག་སྤྱི་ཁང་གསར་འཛུག་བསྐྱངས་པ་དང་། སྐ་སྲུང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ལ་དམིགས་བསལ་ཛ་སག་གི་གོ་གནས་དང་འབྲེལ་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོའི་གོ་གནས་དང་། རྩིས་དཔོན་ཁྲི་སྨོན་ནོར་བུ་དབང་རྒྱལ་ལ་ཐའི་ཇིའི་གོ་གནས་དང་དམག་སྤྱི་གཞོན་པར་བསྐོ་བཞག་མཛད། དམག་སྤྱི་ཁང་གི་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་བཀའ་ཤག་ནས་འཆར་ཕུལ་ཕྱག་རྟགས་བསྩལ་ཐོན་བཞིན། དམག་སྒར་གསར་སྣོན་དགོས་རིགས་དང་བཅས་པའི་མདའ་དཔོན་རྣམས་བཀའ་ཤག་ནས་འཆར་ཕུལ་ལ་༧གོང་ས་ཆེན་པོའི་ཕྱག་རྟགས་ཞུ་དགོས་པ་དང་། རུ་དཔོན་རྣམས་དམག་སྤྱི་ཁང་ནས་འཆར་གཞི་ཕུལ་ཏེ་བཀའ་ཤག་ནས་བསྐོ་བཞག་གནང་རྒྱུ། བརྒྱ་དཔོན་དང་ལྡིང་དཔོན་རྣམས་དམག་སྤྱི་ཁང་ནས་ཐད་ཀར་བསྐོ་རྒྱུ། ལོ་སྔོན་མར་རྒྱ་དམག་ལྷག་ལུས་མཐར་སྤྲོད་གཙང་མར་གཏོང་ཆེད་དང་། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྐོར་སྲུང་དམག་སྒར་གསར་འཛུག་བྱ་རྒྱུ་སོགས་ལ་དམག་སྣོན་དགོས་གལ་དུ། དེ་སྔ་ས་རྟེན་ཡོད་པའི་དམག་སུམ་སྟོང་ཐམ་པའི་ཐོག་ཉིས་སྣ་དང་། བཞི་སྣ། བརྒྱད་སྣ། བཅུ་གཉིས་དྲུག་སྣ་བཅས་ས་རྟེན་ལ་གཞིགས་པའི་དམག་གྲངས་འཕར་སྣོན་དང་། རྗེས་སུ་གྲོང་དྲག་དམག་བཅས་ཁྱོན་ཀ་དང་སྐུ་སྲུང་དམག་སྒར་ནས་མ་དང་གྲོང་དྲག་དམག་སྒར་བཅུ་དྲུག་རིམ་ཚུགས་བསྡོམས་པར་དམག་གྲངས་ཆིག་ཁྲི་ཙམ་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་གོ་ལག་དང་། དམག་སྦྱོང་། དམག་ཕོགས་དང་དམག་གོས། ས་ཁུལ་གང་དང་གང་དུ་བསྐྱོད་སྡོད་དང་། ས་སྲུང་བྱེད་སྒོ། དམག་ཁྲིམས་དང་དམག་བྱུས་ལ་སོགས་པའི་དམག་དོན་བྱ་བ་ཆེ་ཕྲ་ཡོངས་རྫོགས་དམག་སྤྱི་ཁང་ནས་འགན་ཁུར་བཀོད་འདོམས་དང་འབྲེལ་བའི་རང་རང་འགན་ཡོད་ཞུ་བྱ་འཁུར་སྒྲུབ་ཞུ་དགོས་པ་ཡིན།

ཤིང་སྟག་（༡༩༡༤）ལོར་༧ གོང་ས་མཆོག་གི་བཞེད་དགོངས་བཞིན་དམག་སྤྱི་ཁང་ནས་བསམ་ཕོ་སྲས་དཔལ་ལྡན་ཆོས་དབང་དང་ཤོད་དྲུང་ལྡིང་བྱ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་སོགས་དང་། དམག་དཀྱུས་ལོ་གཞོན་བློ་རིག་གསལ་བ་སྐོར་ཞིག་རྒྱ་གུར་དུ་དམག་སྦྱོང་ལ་མངགས་ཤིང་། སྦྲུམ་པ་ཛ་སག་སོགས་རྒྱལ་རྩེར་དམག་སྦྱོང་ལ་མངགས། དམག་མི་སྐོར་ཞིག་དབྱིན་ཇིའི་ཚོང་དོན་སྤྱི་ཁྱབ་སྡོད་སྒར་དུ་མེ་སྒྱོགས་དང་ཕྲེང་མདའ་སོགས་བཤིགས་བསྒྲིགས་དང་འཕེན་སྟངས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས། དེ་བཞིན་དབྱིན་གཞུང་ནས་མེ་སྒྱོགས་དང་འཕྲུལ་མདའ། མདེའུ་སོགས་ཉོ་སྒྲུབ་དང་། གྲ་བཞི་གློག་འཕྲུལ་ཁང་ནས་ཀྱང་འཕྲུལ་མདའ་དང་མདེའུ་བཟོ་འདོན་བྱས། ཨུ་རུ་སུ་དང་དབྱིན་ཇི། ཉི་ཧོང་བཅས་ནས་དམག་རྩེད་དགེ་རྒན་གདན་ཞུ་བྱས་ཏེ་བོད་དམག་རྣམས་ལ་དམག་རྩལ་དང་དམག་ཇུས་མཚོན་ཆ་བཀོལ་སྤྱོད་སོགས་མཛུབ་ཁྲིད་གང་ལེགས་བྱས།
ཆུ་ཕག་（༡༩༢༣）ལོར་ལྷ་ས་དང་ཞོལ་ཁུལ་གྱི་འགག་སྒོ་སོགས་སུ་སྐོར་སྲུང་དམག་（པི་ལི་སི）གསར་འཛུག་བྱས་ཤིང་། དབྱིན་ཇིའི་དམག་དམག་རྩེད་སློབ་སྦྱོང་དང་། དེའི་འགོ་བ་བསོད་དབང་ལེགས་ལྡན་དང་ལས་རོགས་རྩེ་དྲུང་མཁྱེན་རབ་ཀུན་བཟང་བསྐོས་ཏེ་ཁྲིམས་ལུགས་སློབ་སྦྱོང་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ནང་ཁུལ་དུ་རྐུན་ཇག་དང་འཁྲུག་རྩོད་སོགས་མི་འབྱུང་བའི་ཁུར་ལེན་བྱས་པས། གྲོང་ཁྱེར་ནང་ཚུལ་མིན་བྱ་སྤྱོད་སོགས་བཀག་འགོག་ཐད་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་པ་བཅས་སོ། །

འདིའི་སྐོར་ལ་《རྣམ་ཐར་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ》ལས། “སྔར་ཕན་ཆོས་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་འདིར་མཐའ་བཞིའི་རྒོལ་བ་སྲུང་བྱེད་དཔུང་དམག་གྲངས་ཉུང་ཞིག་ལས་མེད་ཁར། གཞན་སྡེ་རྣམ་པར་གནོན་པའི་དམག་སྦྱོང་གི་བྱ་བར་ཆེད་དམིགས་ཀྱི་བརྩོན་སྦྱང་ཆེར་མེད་རྐྱེན་དུས་ཕྱིས་རྒྱལ་ཁག་གཞན་འགའ་ཞིག་ནས་གངས་ལྗོངས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བྱུས་བདག་གིར་བྱ་སེམས་འདོད་བརྣག་ཅི་ཆེའི་ཐོག རྩོད་དུས་ཀྱི་རྒུད་པ་རིམ་བདོའི་སྐབས་འདིར་ཞི་དྲག་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་བྱ་བཞག་ཕན་བདེའི་སྲོག་ཟུངས་དམ་པར་མེད་དུ་མི་རུང་བར་བརྟེན། དམག་དཔུང་གོ་ཧྲག་སྟོང་ཕྲག་གི་གྲངས་ལྡན་གསར་འཛུགས་དང་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁག་གཞན་གྱི་ལུགས་ལྟར་འཕོང་རྩལ་གྱི་རྣམ་གྲངས་མང་པོར་ཆེད་གཉེར་གྱི་སློབ་སྦྱོང་བགྱིད་དུ་སྩལ་ནས་ད་ལམ་ཐོན་བསྐྱེད་ཆེ་ཆུང་ལ་གཞིགས་པའི་བྱ་དགའ་གནང་རྒྱུ་དང་། དཔའ་རྩལ་ལེགས་ཉེས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་སླད་དུ་དམག་རྩེད་གཏན་འབེབས་མཛད་རྒྱུ་ཆབས་ཅིག་ཉིན་གསུམ་རིང་ཨུ་རུ་སུ་དང་། ཉི་ཧོང་། དབྱིན་ཇི་བཅས་ཀྱི་འཐབ་ལུགས་རྩེད་སྣ་ཁག་ལ་ཐུགས་ཞིབ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ངོས། ཉིན་ཐ་མར་རྡོ་འགྱོགས་ཀྱི་གཟིགས་འབུལ་ཟིན་བསྟུན་བོད་ལྗོངས་དམག་སྒར་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཞབས་པད་ཚ་རོང་གིས་མཚོན་འགོ་དམག་རྣམས་ལ་མི་ཕྱེད་རྡོ་རྗེའི་རྒྱ་མདུད་དང་། བཀའ་ཤོག་འཆར་གསལ་ཨང་རིམ་ལྟར་གྱི་སྦ་དར། རྟགས་མེ། གནང་ཆ་སོགས་སྩལ་”9ཅེས་འཁོད་འདུག

 

༢. བཟོ་ལས་རྒྱ་བསྐྱེད།

ཟི་ཁྲོན་གྱི་རྒྱ་དམག་ཡོངས་རྫོགས་དང་ལྷ་སར་སྡོད་པའི་མན་ཇུ་གོང་མའི་སྐུ་ཚབ་ཨམ་བན་བཅས་པ་མགོ་བསྒུར་ནས་རྒྱ་ཡུལ་དུ་ཕྱིར་བསློགས་རྗེས་དེ་སྔ་ཨམ་བན་སྡོད་གནས་ཡཱ་མོན་ཞེས་འབོད་པའི་གནས་དེར་ཤིང་སྟག་（༡༩༡༤）ལོར་གཞུང་གི་བཟོ་གྲྭ་དང་ལས་ཁུངས་གསར་དུ་བཙུགས་ཤིང་། དེའི་དོ་དམ་པར་མཁན་དྲུང་ཏཱ་བླ་མ་དང་སྦྲུམ་པ་སྲས། ལས་བྱ་མགྲོན་ལས་སོགས་བསྐོས། ལག་ཤེས་པ་ཕུལ་བྱུང་མི་གྲངས་བརྒྱད་ཅུ་ཙམ་གྱིས་གྲིབ་ཀྱི་མདར་འཕྲུལ་མདའ་དང་། རྩེ་གྲི་རིང་ཐུང་། མདུང་རིང་ཐུང་། སྟ་རེ། མེ་སྒྱོགས་ཆུང་ཆུང་དང་སྒྱོགས་མདེལ། བོད་རྫས་སོགས་བཟོ་སྐྲུན་བྱས།
ས་ལུག་（༡༩༡༢）ལོར་ནོར་ཐོན་གསེར་ཊམ་བཟོ་གྲྭ་གསར་དུ་བཙུགས་ཏེ་དོ་དམ་པ་ཛ་སག་ཚ་རོང་དང་རྩེ་མགྲོན་ཕུན་རབ་པ་བསྐོས་ཤིང་། ལས་བྱ་དཀྱུས་མ་སེར་སྐྱ་བཞི་དང་ཞོལ་དྲུང་གཉིས་བཅས་ཡོད། དེར་གསེར་ཊམ་ལྷད་མེད་དཔར་རྒྱག་བགྱིས་ཏེ་གསེར་ཊམ་རེར་མཇལ་ཐང་དངུལ་སྲང་ཉི་ཤུ་ལྔ་རེར་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ཁྲིམ་རར་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས། དེ་མིན་གློག་ཤུགས་འཐག་ལས་ཁང་བཙུགས་ཏེ་སྣམ་བུ་ཞེང་ཆེ་ཆུང་སྲབ་མཐུག་སྣ་ཚོགས་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་ཀམ་པཱ་ལི་དང་འདྲ་བའི་བལ་གྱི་མལ་གཟན་ཚོན་མདོག་ཅན་ཚོགས་སྣ་ཐོན་སྐྱེད་བྱས། ལྕགས་སྤྲེལ་（༡༩༢༠）ལོ་ནས་ཟངས་ཀྱི་སྒོར་མོ་གསར་བཟོ་དང་ལྕགས་རིགས་ལས་གྲུབ་པའི་དངོས་སྤྱད་སྣ་ཚོགས་དྲས་གཏུབ་དང་བཞུ་བླུགས། སྒྲིག་བཟོ་དང་འཇམ་ཧྲོབ་ཚགསབསྐོས་སོགས་གང་ལེགས་ཀྱིས་བཟོ་འདོན་བྱས་པ་སོགས་སོ། །

 

༣. རྒྱལ་རྩེ་ཚོང་དོན་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་བཙུགས་པ།

ཤིང་སྟག་（༡༩༡༤）ལོར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་སིམ་ལར་དབྱིན་བོད་གཉིས་བར་ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་དང་། ཤིང་ཡོས་（༡༩༡༥）ལོར་དབྱིན་བོད་གཉིས་བར་འབྲེལ་བ་དངོས་སུ་ཚུགས་རྗེས། རྒྱལ་རྩེ་ས་གནས་སུ་ཚོང་སྤྱི་མཁན་ཆུང་ལས་བྱ་དང་བཅས་པ་བསྐོས་བཞག་གནང་ཞིང་། ཚོང་སྤྱིའི་ལས་ཁུར་ནི་རྒྱལ་རྩེ་རྫོང་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱལ་རྩེའི་ལྕང་ལོ་ས་གནས་སུ་དབྱིན་ཇིའི་ཚོང་དོན་སྤྱི་ཁྱབ་ངོ་ལས་དང་། སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་ཆེ་ཆུང་། དབྱིན་དམག་བཅས་པར་གཟན་ཆས་དང་བུད་ཤིང་སོགས་ཡུལ་བབས་ཉེར་མཁོ་སྤུས་འཚོང་དང་། ཚོང་དོན་འགག་སྒོའི་ལས་དོན། དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་མཁན་བོད་ཕྲུག་བསྡུ་འགུག་བཀོད་སྒྲིག རྒྱལ་རྩེར་དབྱིན་ཇིའི་སྦྲག་ཏར་འབབ་ཚུགས་ལྟེ་གནས་དང་། རྒྱལ་རྩེ་ནས་གྲོ་མོ་བར་སྦྲག་ཏར་འབབ་ཚུགས་ལེ་ལྷག་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་དོ་དམ་བྱེད་པ་བཅས་སོ། །

 

༤. སྦྲག་ཏར་ལས་ཁུངས་གསར་འཛུག

ས་རྟ་（༡༩༡༨）ལོར་ལྷ་སར་བོད་ལྗོངས་སྦྲག་སྲིད་ཁང་གསར་དུ་བཙུགས་ཤིང་། ལྷ་ས་ནས་གྲོ་སྤྱི་དང་། གཞིས་རྩེ་སྤྱི་རྫོང་། ཀོང་པོ་རྒྱ་མདའ་རྫོང་བར་སྦྲག་ཟམ་བཙུགས། སྤྱིའི་བཀོད་འདོམས་པ་སྦྲག་སྤྱི་ཚན་གནས་ལྔ་བ་སེར་སྐྱ་གཉིས་དང་ལྷ་སར་སྦྲག་དྲུང་གཉིས། ལམ་འཁེལ་རྫོང་མགོ་འདུ་འགག་ཆེ་སར་སྦྲག་དྲུང་རེ་བཅས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་གིས་སྦྲག་ཚུགས་སོ་སོར་སྦྲག་བང་སྡོད་ཁང་གསར་རྒྱག་དང་། སྦྲག་ཚུགས་རེ་རེ་ནས་བརྗེ་ལེན་གྱིས་ཤར་སྐྱོད་བྱེད་མི་སྦྲག་བང་ཡུལ་མི་དོ་གཏན་གསར་འཛུག་བྱེད་པ། སྦྲག་བང་སོགས་ཀྱི་ཟླ་ཕོག་དང་སྦྲག་རྟགས་ཚོན་མདངས་སྣ་ཚོགས་ཇུས་འགོད། ཁུངས་སོ་སོའི་ལས་འགན་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་ལོ་རེའི་སྦྲག་གླ་རྩིས་ཞུ་སོགས་འགན་ལེན་བྱས། སྦྲག་ཟམ་གསར་དུ་བཙུགས་རྗེས། གཞུང་སྒེར་སོ་སོའི་ཡིག་འཕྲིན་གྱི་འབྲེལ་བ་མྱུར་ལ་ངེས་འཕྲོད་ཆེ་བའི་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་གྱི་ཕན་ཁྱད་བྱུང་། དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་དང་ཏར་འཕྲིན། ཁ་པར་ལས་རིགས་ལ་སྦྱངས་པ་ཐོན་པའི་རྩེ་དྲུང་རང་དཔལ་ལྷུན་ཆོས་ལྡན་བསྟན་དར་ཏར་ཁང་དོ་དམ་པར་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཤིང་། ཐོག་མར་ལྷ་ས་ནས་རྒྱལ་རྩེ་ཚོང་སྤྱི་དང་། གྲོ་སྤྱི་ཁང་བར་ཏར་སྐུད་བཙུགས་ཏེ་ཏར་དང་ཁ་པར་གཏོང་ལེན་བྱས། དེ་རྗེས་རྒྱ་གར་དང་དབྱིན་ཡུལ། རྒྱ་ནག་སོགས་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུའང་ཏར་འཕྲིན་གཏོང་ལེན་གྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་བསྐྱེད་ཀྱིས་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་བྱ་བཞག་ལའང་གྲུབ་འབྲས་འབུར་དུ་ཐོན་པ་བླངས་པ་རེད།

 

༥. གྲོ་མོ་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་བཙུགས་པ།

ཤིང་ཡོས（༡༩༡༥）ལོར་བོད་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་བར་ཚོང་ལམ་གྱི་འགག་སྒོ་ཕྱེས་པས། ཕན་ཚུན་བར་ཚོང་ཟོག་སྣ་ཚོགས་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་ཚོང་ར་དང་ཚོང་བ་ཕན་ཚུན་རྒྱུ་འགྲུལ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཉམས་དགའ་བ་བྱུང་། དེ་བས་མེ་སྦྲུལ་（༡༩༡༧）ལོར་གྲོ་སྟོད་དགའ་གླིང་སྒང་དུ་གྲོ་སྤྱི་ལས་ཁང་གསར་རྒྱག་གིས་གྲོ་མོ་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་（ཚོང་དོན་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་）བཙུགས་ཤིང་། གྲོ་སྤྱི་རིམ་བཞི་དང་། ས་དེའི་མི་སེར་གྱི་འགོ་བའི་ཁྲོད་ནས་ལས་བྱ་བསལ་འདེམས་ཀྱིས་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཏེ་ཚོང་དོན་ཕྱོགས་ལ་ཞིབ་གཤེར་དང་དོ་དམ་བྱས། བལ་དང་རྩིད་པ། པགས་རིགས་སོགས་སྤྱིར་བཏང་གི་ཐོན་རྫས་མ་གཏོགས་གླ་རྩི་དང་དོམ་མཁྲིས། ཁྲག་རྭ། རྩྭ་སྨན་སོགས་རྩ་ཆེའི་སྨན་རྫས་སྐོར་ཕྱི་ལ་གང་བྱུང་ཚོང་འདྲེན་བྱས་མི་ཆོག་པ་དང་། ཕྱི་ནས་ཀྱང་རྡོ་ཐ་དང་ཤིག་རས། དུད་ནག མྱོས་རྫས་སོགས་ནང་འབེབས་དང་། གཞུང་གི་བཀའ་དང་མ་འབྲེལ་བར་ཕྱི་གླིང་བ་མི་རིགས་སུ་ཡིན་ཡང་བོད་ནང་འགྲོ་སྐྱོད་བྱ་མི་ཆོག་པའི་བཀག་འགོག་དང་། ད་དུང་འདབས་འབྲེལ་གྱི་འབྲུག་ཡུལ་དང་འབྲས་ལྗོངས། བལ་བོ་སོགས་ཀྱི་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་གཞུང་ལ་སྙན་སེང་ཞུ་བ། མི་སེར་ནང་ཁུལ་གྱི་འཚོ་རྟེན་འཕྲོག་རྩོད་དང་ཡང་ན་མི་རྩའི་གནད་དོན་སྐོར་གྱི་འགལ་བའི་རིགས་འཕྲལ་དུ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་འགན་ཁུར་གང་ལེགས་ཞུས་པས་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་པ་རེད།

 

༦. གློག་ཁང་གསར་འཛུག

༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཆུ་གླང་（༡༩༡༣）ལོར་བྱང་ངོས་པ་རིག་འཛིན་རྡོ་རྗེ་དང་སྨོན་གྲོང་བ་ཀུན་བཟང་མཁྱེན་རབ། སྐྱིད་སྦུག་པ་དབང་འདུས་ནོར་བུ། སྒོག་མཁར་བ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་བོ་བཅས་བཞི་དབྱིན་ཡུལ་དུ་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང་དམག་དོན་ཤེས་བྱ་སོགས་བསླབ་སྦྱང་དུ་མངགས་ཤིང་། དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་བྱང་ངོས་པ་རིག་འཛིན་རྡོ་རྗེ་ཡིས་གློག་ལས་ཐད་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་གི་གྲུབ་འབྲས་རྩར་སོན་བླངས་ཏེ་ཕྱིར་བོད་དུ་ལོག་རྗེས། ཤིང་བྱི་（༡༩༢༤）ལོར་རྒྱ་གར་ནས་གློག་འདོན་འཕྲུལ་སྤྱད་ཆ་ཚང་ཉོ་སྒྲུབ་ཀྱིས་ལྷ་སར་འདོན་འདྲེན་བྱས་ཏེ་གློག་ཁང་གསར་འཛུག་གི་ལས་སྒོ་དངོས་སུ་བཙུགས་ཏེ་ལྷ་སའི་བྱང་ངོས་དོག་བདེ་ལུང་ཤུར་དུ་ཆུ་ཤུགས་གློག་འདོན་ཁང་དངོས་སུ་བཙུགས། དང་ཐོག་ནོར་བུ་གླིང་གའི་ཕོ་བྲང་ཁག་ནང་གློག་ཤུགས་ལ་བརྟེན་པའི་བཟོ་ལས་མགོ་ཚུགས་པ་རེད། དེ་རྗེས་ལྷ་ས་རྗེ་འབུམ་སྒང་དུ་གློག་ཁང་བསྐྲུན་ཏེ་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ལམ་ཆེན་དག་དང་སྒེར་གྱི་ཁང་ཁྱིམ་རྣམས་ལ་གློག་བཞུ་ཐོག་མར་བཙུགས་ཤིང་། དོག་བདེའི་གློག་ཁང་ལ་བརྟེན་ནས་གྲྭ་བཞི་གློག་འཕྲུལ་ཁང་གི་བཟོ་ལས་རྣམས་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་ལག་ལེན་ལ་བསྟར་ཐུབ་པ་བྱུང་སྟེ་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་དམངས་ལ་ཕན་བདེ་ཟད་མི་ཤེས་པ་སྦྱིན་པར་བྱས་སོ། །

 

༧ .གསེར་དངུལ་གྱི་སྒོར་མོ་དང་ཤོག་དངུལ་དཔར་འདེབས།

དཔལ་འབྱོར་འདུ་འགོད་ཀྱི་གཙོ་གནད་ཅིག་ནི། གཞུང་གི་གསེར་དངུལ་བཀར་འཇུག་ལ་གཞིགས་པའི་དངུལ་ཐང་སྒོར་མོ་དང་། ཤོག་ལོར་དཔར་འགྲེམས་དགོས་པ་དེ་ཡིན། དེའི་ཆེད་དུ་སྔར་ཡོད་བཅུ་གསུམ་བཞི་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་དངུལ་གྱི་ཊམ་ཀ་དེ་དག་གི་ཐོག་ས་རྟ་（༡༠༡༨）ལོར་ཟངས་ཊམ་དང་། ཤོག་ལོར་གསར་བ་དཔར་འདོན་དང་། ས་ལུག་（༡༩༡༩）ལོར་གསེར་ཊམ་དཔར་སྐྲུན་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས། ལྕག་སྤྲེ་（༡༩༢༠）ལོར་ཟངས་ཀྱི་པད་ཤག་ཆེ་ཆུང་དང་། བཟོ་དབྱིབས་ཅུང་ཟད་འདྲ་མིན་བཞི་གསར་དུ་དཔར་འགྲེམ་གནང་ནས་གཞུང་འབབ་དང་སྒེར་ཚོང་གང་ཅིར་ཕན་ཁྱད་ཆེ་བ་དང་། རྣམ་སྲས་གན་མཛོད་དུའང་གསེར་དངུལ་བཀར་འཇུག་འཕར་སྣོན་བྱུང་། དེར་བརྟེན་ལྕགས་ལུག་（༡༩༣༩）ལོར་དངུལ་གྱི་ཟངས་གསུམ་སྒོར་མོ་དང་། བཅུ་སྒོར། ཊམ་ཀ་ཟངས་ཀྱི་པད་ཤ ཤོག་ལོར་གསར་བ་འདྲ་མིན་བཅས་གསར་དུ་དཔར་འདོན་འགྲེམས་སྤེལ་དང་། སྔོན་ཡོད་ཤོག་ལོར་རྙིང་སོང་ཕྱིར་བསྡུ་བསྐྱངས། ལྕགས་རྟ་（༡༩༣༠）ལོར་རྒྱལ་རྩེ་དང་གཞིས་རྩེ་་་རྫོང་ཞོལ་གྲོང་སྡེ་སོ་སོར་དངུལ་ཁང་གསར་བཙུགས་ཀྱིས་དངུལ་གྱི་སྒོར་མོ་དང་ཊམ་ཀ་གསར་ཐོན་ཤ་སྟག་དངུལ་སྐྱེད་གཏོང་བའི་འབབ་བཟོ་གནང་བ་དང་། ཤིང་སྦྲུལ་（༡༩༠༤）ལོར ༧ གོང་ས་མཆོག་སོག་ཡུལ་དུ་བཞུགས་སྐབས་བོད་ཀྱི་དངུལ་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་བ་ཨུ་རུ་སུ་དམར་བོས་དབང་སྒྱུར་མ་བྱས་བར་གནས་པ་བཅས་གཞུང་དངུལ་འདུ་འགོད་ཡར་རྒྱས་ལེགས་ལྷོངས་བྱུང་།

 

༨. འཁོར་ལམ་གསར་བཟོ།

གནས་སྐབས་གྲོ་མོ་ནས་རྒྱལ་རྩེ་བར་སྦྲག་ཡིག་སྐྱེལ་འདྲེན་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་མྱུར་ཞིང་སྟབས་བདེ་འོངས་པ་དང་། མཐར་ཐུག་གངས་ལྗོངས་བོད་ཡུལ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་འགྲིམ་འགྲུལ་བདེ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཚོང་ཟོག་སྐྱེལ་འདྲེན་ཆེད་དུ་རྟ་དྲེལ་དང་བོང་བུ། མཛོ་གཡག་སོགས་བཀོལ་སྤྱོད་དང་སྡུག་ལས་བསྐུལ་མི་དགོས་པར་འཕྲུལ་ཆས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེལ་འདྲེན་མྱུར་བར་བྱེད་ཐུབ་པའི་སླད་དུ། མེ་སྟག་（༡༠༢༦）ལོར་དང་ཐོག་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་སྦྲག་ཡིག་མྱུར་སྐྱེལ་གཙོ་བོར་དམིགས་ཏེ་ཕག་རི་ནས་རྒྱལ་རྩེ་བར་འཁོར་ལམ་གསར་བཟོའི་མགོ་བརྩམས་པ་རེད། དེ་རྗེས་ས་འབྲུག་ལོ་（༡༩༢༩）ནས་བཟུང་ནོར་བུ་གླིང་ག་ནས་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་བར་དང་། དེ་ནས་གྲྭ་བཞི་གློག་ཁང་བར་གཞུང་ལམ་གསར་དུ་བཟོས་པའི་སྟེང་དབྱིན་ཇི་ནས་ཐོན་པའི་རླངས་འཁོར་སྟེང་༧ གོང་ས་མཆོག་ཡར་ཕེབས་མར་ཕེབས་གནང་སྟེ་བོད་མི་མང་ལ་འཕྲུལ་ཆས་རིགས་ཀྱི་དགེ་མཚན་དང་ཁྱད་ཆོས་སོགས་དངོས་སུ་སྟོན་གནང་མཛད་པ་རེད།

 

༩. སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུག

༧ གོང་ས་མཆོག་གིས་རྫོང་གཞིས་ཡོངས་ལ་རང་རང་གི་ས་གནས་སོ་སོར་སློབ་གྲྭ་གསར་དུ་བཙུགས་ཏེ་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་མི་དམངས་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཡི་གེ་འབྲི་གློག་དང་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་དགོས་པའི་བཀའ་ཁྱབ་བསྩལ་པ་བཞིན། རྫོང་གཞིས་ཚང་མར་སློབ་གྲྭ་གསར་དུ་ཚུགས་ཤིང་། སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་ཚོར་གཞུང་གི་ཡོང་སྒོའི་ཁོངས་ནས་ཟླ་ཕོག་སྟེར་དགོས་པ་དང་། སློབ་མ་རྣམས་ལ་སློབ་ཡོན་ལེན་མི་ཆོག་པའི་གཏན་འབེབས་མཛད། ལོ་བཅུ་གྲངས་ཀྱི་རྗེས་སུ་རྒན་པོ་དང་ཚོ་དཔོན། ལས་དྲུང་གཙོ་དྲག་མ་ཟད། ཡུལ་མི་དཀྱུས་མ་མང་བོ་ཡིག་རྨོངས་ལས་གྲོལ་ཞིང་། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་༧ གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐད་ཀར་སྙན་ཞུ་འབུལ་མཁན་ཡང་བྱུང་བ་རེད། རྗེས་སུ་དེ་དག་ཁྲོད་ནས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་གཞུང་སྒེར་གང་ཅིར་ཕན་པའི་བྱ་བཞག་རླབས་ཆེན་སྒྲུབ་མཁན་ཡང་ཁག་ཅིག་བྱུང་བ་རེད།
དེ་སྔ ༧ རྒྱལ་དབང་བདུན་པས་བཙུགས་གནང་བའི་རྩེ་སློབ་གྲྭའི་ནང་དུ་དུས་བསྟུན་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོའི་ཆེད་དབྱིན་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་བཅས་ཀྱི་སློབ་ཐུན་གསར་སྣོན་དང་། དགེ་རྒན་བསྐོ་བཞག་བྱས། རྩེ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོར་འདེགས་ཆེད་༧ གོང་ས་མཆོག་གིས་དུས་རྒྱུན་དུ་དོ་ཁུར་དང་སློབ་ཁང་ནང་གཟིགས་ཞིབ་ཏུ་ཕེབས་ཤིང་། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཞོལ་སོགས་སུ་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་འཐུས་ཚང་དང་། སློབ་གྲྭ་གསར་སྣོན་སོགས་ཀྱི་བྱ་བཞག་ལ་དོ་ཁུར་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བླ་མེད་གནང་།
དེ་མིན་མེ་སྦྲུལ་（༡༩༡༧）ལོར་ལྷ་སར་བོད་སྨན་རྩིས་ཁང་གསར་འཛུག་གནང་ཞིང་། མཁས་དབང་འབྲས་སྤུངས་སྨན་སྦྱིན་པ་གྲྭ་མཁྱེན་རབ་ནོར་བུར་རྩེ་སྐོར་ལས་ཚན་ནང་མའི་གོ་མིང་དང་སྦྲགས་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་མགོ་འཛིན་དུ་བསྐོས། སེ་འབྲས་དགའ་གསུམ་སོགས་དང་དམག་སྒར་ཁག་བཅས་ནས་ན་གཞོན་བློ་གསལ་བ་བརྒྱ་སྐོར་བསྡུ་འགུག་བྱས་ཏེ་སློབ་མར་བཙུད་ཅིང་། དགེ་སློབ་ཚང་མར་གཞུང་ནས་ཕོགས་ཐོབ་རྒྱུན་མར་གནང་བ་དང་། སློབ་གྲྭ་དེ་ནས་མཐར་ཕྱིན་ནས་ཕྱིར་རང་རང་གི་ཕ་ཡུལ་དུ་ལོག་ནས་མི་མང་ལ་སྨན་བཅོས་དང་འཕྲོད་སྟེན་ཤེས་བྱ་བརྒྱུད་བསྒྲགས་སོགས་བྱས་ཏེ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབས་པའོ། །

 

༡༠.བོད་ཕྲུག་རྣམས་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་སློབ་གཉེར་དུ་མངགས་པ།

༧གོང་ས་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་ནི་མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་འགའི་སྔོན་ནས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཁྱིམ་མཚེས་གྲོགས་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་རྙིང་ཁུངས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། དེང་དུས་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་དང་། གློག་འཕྲུལ་བཟོ་ལས། སྲིད་དོན་ལ་སོགས་འཕྲལ་ཕུགས་འབྲེལ་ཡོད་གང་ཅིའི་ཆ་ནས་བོད་མི་ཚོས་དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་ཤེས་དགོས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་རིག་གསར་དང་། དམག་དོན་སོགས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་ལེན་དགོས་པའི་གནད་འགག་ཀྱང་གསལ་བོར་གཟིགས་ཏེ། གཞུང་ཞབས་ཀྱི་དམིགས་སྒོ་བོད་ཕྲུག་ན་གཞོན་སྨོན་གྲོང་མཁྱེན་རབ་ཀུན་བཟང་དང་། རིན་སྒང་རིག་འཛིན་རྡོ་རྗེ། སྐྱིད་སྦུག་དབང་འདུས་ནོར་བུ། སྒོག་མཁར་བསོད་ནམས་མགོན་པོ་བཞི་བོ་དང་། ཁོ་ཚོའི་འགོ་འཚོ་དང་ཆབས་ཅིག་ནང་དོན་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་གནས་སྟངས་འགྲོ་ལུགས་གང་ཅིར་དོ་སྣང་བྱེད་པར་རྩིས་པ་ལུང་ཤར་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རྒྱལ་བཅས་དབྱིན་ཡུལ་དུ་གཏོང་གནང་དང་། དེ་བཞིན་རྩེ་དྲུང་རྨེ་རུ་མཁྱེན་རབ་དངོས་གྲུབ་དང་། རྩེ་སློབ་གྲྭ་བ་སེར་སྔགས་ཆོས་ལྡན་བསྟན་དར། རྩེ་སློབ་གྲྭ་བ་རི་བོ་བདེ་ཆེན་དགེ་འདུན་རབ་རྒྱས་གསུམ་པོ་རྒྱ་གར་དུ་དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་དང་ལས་རིགས་འདྲ་མིན་སློབ་སྦྱོང་དུ་ཆེད་གཏོང་བསྐྱངས། དེ་རྗེས་རྩེ་དྲུང་དངོས་གཞི་ཐུབ་བསྟན་ཀུན་མཁྱེན་དང་ཤོད་ཕྱག་ནང་རྟ་མགྲིན་དབང་རྒྱལ་གཉིས་པོ་ཤོག་དངུལ་ཚོན་ཁྲ་དཔར་སྐྲུན་འཕྲུལ་ལས་སློབ་སྦྱོང་དང་། ཤོད་དྲུང་སྐྱིད་ཟུར་གཞོན་པ་ཏར་སྐུད་འཁྲིད་འཛུགས་སློབ་སྦྱོང་ཆེད་རྒྱ་གར་དུ་གཏོང་གནང་བཅས་གོང་གསལ་རྣམས་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་ཏེ་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཕྱིར་བཅར། གློག་ཁང་གསར་འཛུགས་དང་། དངུལ་དཔར་གསར་རྒྱག ས་གཏེར་ཉམས་ཞིབ། དམག་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར་སོགས་རང་རང་གིས་གང་དང་གང་ལ་སྦྱངས་བའི་ལས་རིགས་དེ་དང་དེའི་བྱ་བར་ཞུགས་ཏེ། བོད་མི་རིགས་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་མི་དམན་པ་བསྒྲུབས་སོ། །

དེ་མིན་སོ་ནམ་ལས་ཁུངས་དང་འབབ་ཞིབ་ལས་ཁུངས། ཕྱི་རྒྱལ་ལས་ཁུངས། ཤོ་ཁྲལ་བསྡུ་བ། ཇ་ཤིང་འདེབས་འཛུག་སོགས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དང་སྲིད་དོན་ཡར་རྒྱས་ལ་སྨན་པའི་ལས་སྒོ་མང་དུ་སྤེལ་བ་དང་། ཡང་ཞིང་ལས་དང་ནགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་གོང་འཕེལ་ཐད་ལ་ཐུགས་ཁུར་ཆེ་བཞེས་གནང་སྟེ། ཆུ་གླང་（སྤྱི་ལོ་༡༩༡༣）ལོར་བོད་མི་སེར་སྐྱ་ཡོངས་ལ་སླད་ཀྱི་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་རྩ་ཚིག་དམ་སྦྱར་མ་ཞིག་སྤེལ་བའི་ནང་”ད་ནས་བཟུང་སྤྱི་ས་རི་ཀླུང་བེད་མེད་སྟོང་ལུས་ཅི་ཡོད་ལ་ཁྱིམ་པ་ཉམས་ཅན་རྩོལ་ལྡན་ནས་ས་ཞིང་འདུལ་བ་དང་། སྦྱར་ལྕང་སྐྱེ་ཚེར་ཡན་གྱི་ཕན་བདེ་སྤེལ་བའི་འདེབས་འཁོལ་གང་ཐུབ་བྱེད་པར་གཞུང་སྒེར་ཆོས་བཅས་སུས་ཀྱང་བཀག་འགོག་ནམ་ཡང་མི་ཆོག་ཅིང་། དེ་དག་དགེ་བེད་ལོ་གསུམ་ཁྲལ་མེད་དུ་སྤྱད་རྗེས་རྒྱ་ཁྱོན་དང་དགེ་བེད་ལ་གཞིགས་པའི་ཁྲལ་བོགས་གཉིས་ལོ་འགེལ་འོས་ཐོག འཛིན་བདག་གཏན་འཇགས་སུ་སྤྲད་པས་གཞུང་འབངས་གཉིས་སླེབས་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ”10ཞེས་གསུངས་ཡོད།

སྐབས་དེའི་བོད་ཀྱི་ཚོང་ལས་ཐོན་རྫས་གཙོ་བོ་ནི་ལུག་བལ་ཡིན་ཞིང་། ས་གནས་སོ་སོའི་ཚོང་བ་རྣམས་ཀྱིས་འབྲོག་པའི་ས་ནས་ལུག་བལ་གོང་སླ་མོས་ཉོས་ཏེ་རྒྱ་གར་ཕྱོགས་སུ་བཙོངས་ནས་ཁེ་བཟང་ཆེན་པོ་ལེན་བཞིན་པ་དེའི་དོ་དམ་པར་སྤོམ་མདའ་ཚང་བསྐོ་མངགས་ཀྱིས་འབྲོག་པ་རྣམས་ལ་འབབ་འོས་ཀྱི་རིན་གོང་སྤྲད་ཐོག་རྒྱ་གར་དུ་བཙོངས་ཏེ་གཞུང་སྒེར་གཉིས་ཀར་ཕན་པའི་གྲུབ་འབྲས་འབྱུང་མུར་རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་བ་སྟོབས་ཆེན་ཚོས་ལྐོག་ཏུ་གྲོས་བྱས་ཏེ་ཁ་མཐུན་གྱིས་བལ་གོང་གཅོག་གང་ཐུབ་བྱས་ཏེ་གྱོང་གུད་བཟོས་པར། ༧ གོང་ས་མཆོག་གིས་ཨ་རུའི་སུས་སི་ཡེ་དམ་ཁ་ཀྲིང་ལ་ཕྱག་བྲིས་བསྩལ་བ་འདི་ལྟར། “འདི་ག་བོད་ཡུལ་ནས་ཐོན་ཁུངས་བལ་རྣམས་བོད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་དང་མི་སེར་གྱི་བདེ་ཐངས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེད་ལོ་གསུམ་རིང་གཞུང་ཚོང་སྤོམ་མདའ་ཚང་ནས་ཚོང་སྒྱུར་ཆོག་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། སྔ་ལོའི་བལ་འབབ་རྣམས་རྒྱ་གར་ཀ་ཡན་ཁག་གསུམ་པ་བཙོངས་ཟིན་ཐོག འདི་ལོའི་བལ་འབབ་རྣམས་ཀྱང་ཚོང་སྒྱུར་བྱ་བ་རྒྱུ་ཡིན་རུང་། ཀ་ཡན་རྣམས་ནས་ངན་མཐུན་ཐོག་བལ་གོང་དམའ་གཅོག་དང་། དེ་ག་ཨ་མེ་རི་ཀ་ནས་བལ་ཉོའི་ངོ་ཚབ་ཡོང་སྐབས་གོང་གསལ་ཀ་ཡན་རྣམས་ནས་ཆང་རིན་སྤྲད་དེ་བལ་ཉོ་རྒྱུ་ཁ་བཀག་གིས་ཕྱིར་སློག་ཐོག བལ་ཉོ་ཚོང་ལ་གནོད་རྐྱེན་གང་ཐུབ་ངན་པ་ཁ་འགྲིལ་ཤ་སྟག་བྱས་ཏེ་བལ་འདོད་ཉོ་འདོད་ཚོང་བྱེད་མ་བཅུག་པས་གཞུང་གུན་ཆེ་གཤིས། ད་ཆ་གཞུང་ཚོང་སྤོམ་མདའ་ཚང་གི་བལ་དོ་རྣམས་རྒྱ་གར་ཀ་ཡན་གྱི་ལག་ཐོག་འགྲིམ་ཚོང་མ་དགོས་པར་རང་རེ་དོ་བདག་རྣམས་ཕན་ཚུན་ངོ་སྤྲད་ཐོག་ནས་བལ་ཚོང་འཐུས་ཤིག་བྱུང་ཕྱིན་གཉིས་སྨན་ཡོང་རྒྱུ”11ཞེས་འཁོད་འདུག

ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་རི་ཀླུང་སྐམ་གཤེར་ལ་གནས་པའི་སྲོགས་ཆགས་ཆེ་ཕྲར་མི་བསྲུན་ སྐྱེ་བོའི་གནོད་འཚེ་མི་འབྱུང་ཕྱིར་རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱའི་ཁྲིམས་འདོམས་དམ་བསྒྲག་ཚུལ་བཞིན་དགོས་རྒྱུའི་བཀའ་བསྒྱུར་ཆེད་སྩལ་བཞིན་སྐུ་བཅར་སྤྱི་ཁྱབ་མཁན་པོ་དང་། སྡེ་དྲུང་གསུམ་ནས་རྒྱ་ཁྱབ་རྫོང་གཞིས་ཁག་ལ་སྤེལ་རྒྱུའི་རྩ་ཚིག་ཉི་ཤུ་རྩ་བརྒྱད་འཕྲལ་དུ་བྲིས་འབུལ་སྤྱན་ཞུ་བསྟར་བར་ཐུགས་ཞིབ་ཐོག པད་རག་རང་མདངས་འཛིན་པའི་ཕྱག་རྒྱའི་རེ་ཁ་སྨིན་སྩལ་དང་འབྲེལ་གངྒའི་རྡུལ་སྙེད་ལྟ་བུའི་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་གྲངས་ལས་འདས་པར་མི་འཇིགས་སྐྱབས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་ཡང་དག་པར་སྩལ་12ཏོ། །

 

བཞི་བ། ལུགས་སྒྱུར་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན།

༧གོང་ས་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་མཆོག་གིས་བོད་ཀྱི་རང་ས་རང་སྲུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་ལ་སྨན་པའི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་སྒོ་རབ་དང་རིམ་པ་ཞིག་གོ་རིམ་ལྡན་པ་དང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ངང་ཚ་ཚ་འུར་འུར་དུ་སྤེལ་ནས་བགྲང་བྱ་བཅུ་ལྷག་འགོར་རྗེས་བྱ་བཞག་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་མི་འདོད་བཞིན་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱ་དགོས་བྱུང་། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དག་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། སྐབས་དེར་བོད་དམག་རྒྱ་སྐྱེད་དང་བཟོ་གྲྭ་གསར་འཛུག དངུལ་ཁང་དང་སྦྲག་ཏར་འཛུག་གཉེར་སོགས་ཀྱི་ནོར་སྲིད་ཡོང་སྒོ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་སླད་དུ་དཔྱ་ཁྲལ་ལམ་ལུགས་ལ་བཅོས་སྒྱུར་བྱས་ཏེ་དཔྱ་ཁྲལ་ཅུང་ཟད་ལྕི་རུ་སོང་བས་དགོན་སྡེ་ཁག་དང་ལྷག་པར་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་དང་གཞུང་སའི་བར་ལ་འགལ་བ་བྱུང་སྟེ་མཐར་ཛ་དྲག་ཏུ་གྱུར་ཏེ་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་ཡང་ཕྱི་སོག་ལ་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ཤིང་། རྒྱལ་རྩེ་དབྱིན་དམག་སློབ་གྲྭ་ནས་ཐོན་པའི་མདའ་དཔོན་ཚོགས་པ་དང་གདན་ས་ཁག་གི་བར་འགལ་བ་བྱུང་བ་དང་། བོད་དམག་དང་པུ་ལི་སི་སྟེ་བདེ་སྲུང་བའི་བར་འཁྲུག་འཛིང་ཤོར་ཞིང་བོད་དམག་གིས་བདེ་སྲུང་བའི་བྱེད་གཏེ་བཟུང་སྟེ་རྐང་ལག་གཅོད་འབྲེག་བྱས་པ་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་གསར་དུ་བཟོས་པའི་ཁྲིམས་དང་འགལ་བས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཕོག་ཐུག་བཟོས་པ་དང་། དམག་སྤྱི་ཚ་རོང་ལ་རྩད་གཅོད་བྱས་པས་ཚ་རོང་གིས་ལྐོག་ཏུ་མདའ་དཔོན་རྣམས་བསྡུས་ཏེ་སྲིད་འགྱུར་སློང་རྩིས་བྱས་པས་གོང་ས་མཆོག་བོད་དམག་གི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཅུང་ཐུགས་ཡིད་ཆད་པ་སོགས་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་གྲས་སྐོར་ཡིན་ལ། ཕྱི་རྒྱལ་ལ་གློག་ལས་དང་གཏེར་འདོན། སྦྲག་ཏར། དམག་དོན་བཅས་བསླབ་ཏུ་སོང་བའི་མཛངས་མི་བཞིའི་ནང་ཚན་སྨོན་གྲོང་མཁྱེན་རབ་ཀུན་བཟང་གིས་ལྷ་སའི་བྱང་ངོས་ནས་གཏེར་ཁ་རྐོ་དུས་ས་འོག་ནས་སྦལ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐོན་པས་མི་མང་གིས་བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་ལྟས་རེད་ཟེར་ནས་གཏེར་ཁ་འདོན་པར་ངོ་རྒོལ་ཤུགས་ཆེན་བྱས་པས་གཏེར་ཁ་འདོན་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱ་དགོས་བྱུང་ཞིང་།
༡༩༢༦ལོར་ཕག་རི་ནས་རྒྱལ་རྩེ་བར་འཁོར་ལམ་གསར་བཟོའི་ལས་གཞི་ཚུགས་དུས་ས་གནས་ཀྱི་མི་སེར་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་རྒྱུན་འཇགས་འཚོ་རྟེན་ལ་གནོད་རྐྱེན་འབྱུང་ངེས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་དང་བཅས་ཏེ་འཁོར་ལམ་གསར་བཟོ་མི་དགོས་པའི་སྙན་ཞུ་ཡང་ཡང་ཕུལ་པས། མཐའ་མཇུག་ལས་གཞི་དེ་མཚམས་འཇོག་མི་བྱེད་ཐུ་མེད་དུ་གྱུར་པ་དང་། གདན་ས་ཁག་གི་མཁན་པོ་སོགས་ཀྱིས་ངོ་རྒོལ་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་རྩེའི་དབྱིན་ཡིག་སློབ་གྲྭ་དེ་ཡང་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བྱུང་བ་སོགས་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བཞག་རླབས་པོ་ཆེ་དེར་ཕྱི་ནང་གི་འགལ་རྐྱེན་དང་བར་ཆད་སྣ་ཚོགས་མུ་མཐུད་ནས་བྱུང་སྟེ་མཐའ་མཇུག་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་གཡང་སར་ཕྱོགས་པ་རེད།

མན་ཇུ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་”ས་ཁྱི་ལོའི་ལུགས་སྒྱུར་”དེ་ནི་འོག་ནས་རེ་ཞུ་དང་ཇུས་འགོད་ཀྱིས་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། མཐའ་མཇུག་གོང་ནས་ངོ་རྒོལ་དང་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་དེ་ཡོངས་སུ་ཕམ་པར་གྱུར་པ་ཞིག་ཡིན་ན། བོད་ཀྱི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བཞག་དེ་ནི་གོང་ནས་ཇུས་འགོད་དང་བཀའ་འབེབས་ཀྱིས་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། མཐའ་མཇུག་འོག་ནས་ངོ་རྒོལ་དང་གྱེན་ལོག་སོགས་ཀྱིས་འགལ་རྐྱེན་བཟོས་ཏེ་ཕམ་པར་གྱུར་པ་ཞིག་རེད།
དེ་ལྟར་༧གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོས་གཞུང་ས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་དང་བོད་ལྗོངས་སེར་སྐྱ་ཡོངས་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་ལ་ཐུགས་བསམ་རྒྱ་ཆེན་བཞེས་མཐར། འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལྟར་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་ལས་སྒོ་གང་མང་ཞིག་དངོས་སུ་མགོ་འཛུག་མཛད་དེ་རྒྱུན་འཁྱོངས་གང་ནུས་གནང་ན་ཡང། གུ་རུ་པདྨ་རྒྱལ་བོས། “བོད་ལ་དྲིན་ཆེན་བྱས་ཀྱང་དྲིན་མི་གོ །”ཞེས་ལུང་དུ་བསྟན་པ་བཞིན་གཤམ་འོག་གི་མི་སྣ་དུ་མས་དངོས་བརྒྱུད་ཅི་རིགས་ནས་ངོ་རྒོལ་དང་འགལ་རྐྱེན་གང་མང་བཟོས་ཏེ་མི་འདོད་བཞིན་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱ་དགོས་བྱུང་བ་ནི། གངས་ལྗོངས་སེར་སྐྱ་ཡོངས་ཀྱི་གོད་ཆག་ཆེན་པོ་ཞིག་དང་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་བརྗེད་ཐབས་མེད་པའི་སྐྱོ་གར་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་ཨང་།

 

 
ཁ ལུགས་སྒྱུར་མཁན་པོ་འཇམ་བཞད་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན།

དང་བོ། ཀུན་མཁྱེན་ཁོང་གི་རྣམ་ཐར་ཉུང་བསྡུས།

ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་མེ་འབྲུག་༡༩༡༦ལོར་འབའ་ལི་ཐང་གྲོང་ཚོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མཚེ་མ་ཞེས་པར་སྐུ་བལྟམས། དགུང་ལོ་བཞིའི་སྟེང་༧པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་བ་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མས་སྐུ་གོང་མའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་། དགུང་ལོ་ལྔའི་སྟེང་སྡེ་ཁྲི་སྤྲུལ་བའི་སྐུ་སོགས་ཀྱིས་གདན་ས་ཆེན་པོ་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་གདན་དྲངས། དགུང་ལོ་དྲུག་གི་སྟེང་འདུལ་འཛིན་ཆེན་པོ་འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་རབ་རྒྱ་མཚོའི་དྲུང་ནས་རབ་བྱུང་གི་བསླབ་པ་བཞེས། གཞུང་བརྒྱ་སྨྲ་བའི་དབང་བོ་བཤེས་གཉེན་གྲགས་པ་རྒྱ་མཚོ་ཡོངས་འཛིན་དུ་བསྟེན་ཏེ་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་སོགས་སློབ་གཉེར་གྱི་དབུ་བཙུགས། དགུང་ལོ་བདུན་གྱི་སྟེང་༧རྗེ་འཇིགས་མེད་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོའི་མདུན་དུ་དགེ་ཚུལ་གྱི་སྡོམ་པ་བཞེས་ཤིང་། མི་ཏྲ་རྡོར་ཕྲེང་དང་སྒྲུབ་ཐབས་བརྒྱ་སོགས་དབང་ལུང་མན་ངག་དུ་མ་གསན་བཞེས་མཛད། དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་སྟེང་ཆོ་འཕྲུལ་སྨོན་ལམ་གྱི་ཚོགས་དབུར་ཕེབས་ཏེ་བཀའ་ཆོས་གནང་། དགུང་ལོ་དགུའི་སྟེང་ལན་ཇུར་ཕེབས་ཤིང་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེར་མཇལ་འཕྲད་དང་བཀའ་ཆོས་འགའ་ཞིག་ཀྱང་གསན། དགུང་ལོ་བཅུ་གསུམ་སྟེང་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གི་བཅའ་ཡིག་གསར་རྩོམ་མཛད། ཡོངས་འཛིན་ཚང་དང་སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ། ཐེ་བོ་དཀོན་མཆོག ཧལ་ཧ་བསྟན་འཛིན་བསོད་ནམས། རྒན་གྱའི་གྲགས་པ་སོགས་དང་ལྷན་དུ་གསན་སྦྱོང་གི་དབུ་ཚུགས།
དགུང་ལོ་བཅུ་བཞི་བར་ཚོགས་ཆེན་མཚན་ཞབས་པ་བརྒྱད་ཁྲི་བ་མུ་ཏོ་ཚང་དང་ཐུའུ་བཀྭན་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ལ་འཇིགས་བྱེད་དཔའ་གཅིག་གི་དབང་དང་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་རྗེས་དབང་སོགས་བཀའ་ཆོས་བསྩལ། དགོན་མ་ལག་སོ་སོར་ཚིག་རྒྱུགས་དོན་རྒྱུགས་སོགས་འཆད་ཉན་འཕེལ་ཐབས་གང་དྲག་གནང་། དགུང་གྲངས་བཅོ་ལྔ་བ་སྟེ་ལྕགས་རྟ་ སྤྱི་ལོ་༡༩༣༠ལོར་གཞུང་ལུགས་ཁག་ལ་གསན་སྦྱོང་དང་མཉམ་དུ། བླ་བྲང་དུ་སྡོད་པའི་ཕྱི་གླིང་བའི་ཆོས་ལུགས་པའི་ས་ནས་པར་རྒྱག་གི་རིག་པར་སྦྱངས་བརྩོན་མཛད། དགུང་གྲངས་བཅུ་དྲུག་པ་སྤྱི་ལོ་༡༩༣༡ལྕགས་ལུག་ལོར་རང་གི་གཟིམས་ཁང་དུ་སྒྲ་སྡུད་འཁོར་ལོ་ལས་འཛམ་གླིང་གི་གསར་འགྱུར་ཁག་ལ་ཞིབ་ཏུ་གསན་ཅིང་། སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱི་གླིང་བ་རྣམས་ལ་རང་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་སོགས་འདྲི་རྟོག་མཛད། དེ་ནས་བཟུང་ཐུགས་བསྐྱེད་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་རྒྱ་ཡང་ཆེ་རུ་གནང་ངོ།།

དགུང་ལོ་བཅུ་བདུན་པ་ཆུ་སྦྲུལ་༡༩༣༢ལོ་ནས་ཐུགས་དགོངས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་ལ་གཏད་ཅིང་། རྒྱལ་སྲིད་བརྟན་ཅིང་མངའ་འབངས་བདེ་ཞིང་སྐྱིད་པ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལེགས་ཚོགས་སུ་དགོངས་ཏེ་སེར་སྐྱ་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་འགལ་རྐྱེན་དང་འཁྲུག་ལོང་མང་པོ་ཞིག་ཞི་བར་མཛད། དགུང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་པ་ཆུ་བྱ་སྤྱི་ལོ་༡༩༣༣ལོར་༧རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་མཆོག་སྐུ་གཤེགས་པའི་དགོངས་རྫོགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབས་ཤིང་ཡང་སྤྲུལ་མྱུར་འབྱོན་གྱི་གསོལ་འདེབས་ཚོགས་སུ་བཙུགས། དགུང་ལོ་ཉི་ཤུའི་སྟེང་བླ་བྲང་གི་བདེ་སྲུང་ཟི་ལིན་པུའི་བློ་འདོན་པ་ཆེན་པོ་ཧྲོ་ཀོང་ཡུའུ་བྱ་བ་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་ཏེ་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་ལ་བསླབ་སྦྱངས་གནང་སྟེ་ཡོངས་ལ་མིག་དཔེ་མཛད། དགུང་ལོ་ཉེར་གཅིག་སྟེང་༧ ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་རང་དགོན་དུ་གདན་ཞུ་བྱས་ཤིང་། པཎ་ཆེན་མཆོག་གིས་ལོ་དེའི་ལྔ་བ་རྗེས་མའི་ཚེས་བཅུ་དྲུག་ནས་དབུ་བརྩམས་ཏེ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དབང་ཆེན་གནང་། ལོ་དེའི་དྲུག་པའི་ཚེས་བཅུ་ཉིན་ཀུན་མཁྱེན་མཆོག་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ལས་བསྙེན་པར་རྫོགས།
དགུང་ལོ་ཉེར་གཉིས་༡༩༣༧ སྟེང་གཙང་དུ་ཆིབས་སྒྱུར་གནང་ཞིང་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གྲྭ་ཚང་དུ་ཚོགས་ཞུགས་མཛད་ཅིང་། སློབ་གཉེར་གནང་བའི་མགོ་བརྩམས། དགུང་གྲངས་ཉེར་ལྔ་བ་༡༩༤ལོར་སླར་ཡང་མདོ་སྨད་ཕྱིར་ཕེབས་གནང་། དགུང་ལོ་ཉེར་དྲུག་སྟེང་མུ་མཐུད་དུ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་ལ་གསན་སྦྱོང་དང་ལྷག་ལྷའི་བསྙེན་སྒྲུབ་མཛད་པ་དང་། ཆོས་གྲྭར་གཟིགས་རྟོག་དང་གྲྭ་ཚང་གི་སློབ་གཉེར་དང་འགྲིག་ལམ་ལ་དག་ཐེར་གནང་། དགུང་ལོ་ཉེར་བདུན་སྟེང་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གསར་འདེབས་ཡོངས་སུ་གྲུབ། དགུང་ལོ་སུམ་ཅུའི་སྟེང་གྲྭ་ཚང་གི་དགེ་འདུན་ཡོངས་ལ་སྐུལ་མ་མཛད་དེ་མདུན་རིའི་ངོས་སུ་གསོམ་སྡོང་སོགས་སུམ་འབུམ་ཙམ་བཙུགས། གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་ཤིང་། དགེ་སློབ་རྣམས་ལ་བརྩེ་གཟིགས་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས། སྲོང་བཙན་ཟློས་གར་འཁྲབ་སྟོན་གྱི་སྲོལ་ཕྱེས། དགུང་ལོ་སོ་གཅིག་སྟེང་སློབ་གྲྭའི་སློབ་སྟོན་པ་ཧོང་མིན་ཞིན་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ནན་ཅིན་དུ་མངགས་ཏེ་སློབ་གྲྭའི་གནས་ཚུལ་གོ་མིན་གཞུང་སློབ་གསོ་པུའུ་ལ་སྙན་སྒྲོན་ཕུལ། ཆོས་སྲིད་མཛད་འཕྲིན་རྒྱས་བཞིན་པའི་མུར་དགུང་ལོ་སོ་གཉིས་སྟེང་གློ་བར་དུ་སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་སོ། ། སྐུའི་འདས་རྐྱེན་ཐད་ལ་དོགས་གཞི་ཆེ་བས་མུ་མཐུད་དུ་རྩད་གཅོད་བྱ་བར་རིགས་སོ།།

 

གཉིས་པ། ལུགས་སྒྱུར་བསམ་བློའི་འབྱུང་རྐྱེན།

སྤྱི་ལོ་༡༩༢༠ལོར་ཨ་རིའི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་པ་ཅེ་ཝེ་ཧྲན་ནམ་བོད་མིང་ལ་ཤེས་རབ་བརྟན་འཕེལ་ཟེར་བ་དེ་བླ་བྲང་དུ་འབྱོར་ཞིང་། སྐབས་དེའི་བླ་བྲང་ས་ཆའི་མི་མཆོག་དམན་བར་མ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཁོ་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བྱས། སྤྱི་ལོ༡༩༣༠ ལོ་ཡས་མས་ཤིག་ནས་བཟུང་༧ཀུན་མཁྱེན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་མཆོག་གིས་ཀྱང་ཤེས་རབ་བསྟན་འཕེལ་སོགས་དང་འབྲེལ་འདྲིས་མཛད། ཐོག་མར་ཁོ་ཚོའི་པར་ཆས་ཉོས་ཏེ་པར་རྒྱག་ལག་རྩལ་ལ་སྦྱངས་པ་བྱས་ཤིང་རིམ་གྱིས་ཁོ་ཚོའི་ས་ནས་ཕྱི་གླིང་གི་གནས་ཚུལ་དང་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་མཛད། ཁོ་ཚོ་ལོ་འགའ་རེའི་རྗེས་ནས་ཕྱིར་ཕ་ཡུལ་དུ་ལོག་ཁར་ཁོ་ཚོའི་ལྕགས་ཐབ་དང་པར་ཆས་དུས་ཚོད་སོགས་ཉོས་ཏེ་ཡོངས་འཛིན་སོགས་ལ་ཤེས་སུ་མ་བཅུག་པར་ལྐོག་ནས་པར་ཆས་དང་དུས་ཚོད་སོགས་བཤིགས་སྒྲིག་མཛད།
<<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས། “སྐུད་མེད་གློག་ཆས་ལ་ཐུགས་མཉེས་པ་དཔེར་ན། སྐབས་དེར་ངེད་ཀྱི་ཟི་ལིན་པུའུ་ལ་ཝ་གྲངས་བརྒྱ་ཅན་གྱི་རྒྱང་འཕྲིན་གློག་ཆས་གཅིག་དང་། ཕྱིས་སུ་ཝ་གྲངས་བཅོ་ལྔ་ཅན་གཅིག ཝ་གྲངས་བཅུ་ཅན་གཅིག་སྟེ་ཉོས་པ་གཉིས་ཀ་དང་བཅས་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན། རྒྱང་འཕྲིན་གྱི་འགྲེམ་སྡུད་ཀྱི་རྩལ་ལེགས་པར་སྦྱངས་ཤིང་། དེ་བསྟུན་གྱི་བོད་ཡིག་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུར་བརྟེན་པའི་ཨང་ཡིག་ཀྱང་གསར་དུ་མཛད། དུས་རྒྱུན་ངེད་ཅག་དང་འབྲེལ་བ་མཛད་པ་ན་རྗེ་ཉིད་ནས་མཛད་པའི་བོད་ཡིག་གི་ཨང་ཡིག་ཡིན་པས་ཧ་ཅང་སྟབས་བདེར་མཐོང་”13ཞེས་གསལ།

སྤྱི་ལོ་༡༩༣༡ ལོ་ནས་བཟུང་ཁོང་གིས་སྒྲ་སྡུད་འཕྲུལ་ཆས་ལས་འཛམ་གླིང་གི་གསར་འགྱུར་སྣ་་ཚོགས་ལ་ཉན་ཅིང་དེ་དག་ལ་ཐུགས་སྣང་ཆེན་པོ་མཛད། རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་པར་རྒྱག་པ་དང་རྭ་ཤེལ་ལ་བཀྲུ་བ་སོགས་ཀྱང་བདེ་བླག་ཏུ་མཁྱེན་པར་མ་ཟད། སའི་གོ་ལའི་བློས་བསླང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་ཐོག་དེའི་སྟེང་གི་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོ་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་དག་གི་མིང་རེ་རེ་བཞིན་བོད་ཡིག་གིས་བྲིས་ཤིང་། གཟིམས་ཆུང་གི་ཅོག་ཙེའི་སྟེང་དུ་བཤམས་ནས་འཇོག ཕྱི་གླིང་གི་བརྙན་པར་ལ་གཟིགས་པར་སྤྲོ་ཞིང་། དེ་ལས་ཡུལ་ལྗོངས་དང་ཁང་ཁྱིམ་གྱི་བཀོད་པ། གཅན་གཟན་རི་དྭགས་ཀྱི་རིགས་སོགས་ལ་མཆོག་ཏུ་མཉེས་སོ།།
གོང་གསལ་གྱི་མཛད་སྟངས་འདི་དག་ལས་ཁོང་དགུང་ན་ཕྲ་དུས་ནས་བཟུང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང་གསར་དར་དངོས་པོའི་དཔལ་ཡོན་ལ་ཐུགས་ཧ་ཅང་དགྱེས་པ་དེ་གསལ་བོར་མཚོན་ཅིང་། སྒྲ་སྡུད་འཁོར་ལོ་ལས་འཛམ་གླིང་གསར་འགྱུར་ལ་ཉན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོང་གིས་སྐབས་དེའི་འཛམ་གླིང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག ཚན་རྩལ་གྱི་ཡར་རྒྱས་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱུང་ཞིང་། ཐུགས་བསམ་བཞེས་ཏེ་ཁོང་དང་ཁོང་གི་མངའ་འབངས་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་བདེ་སྡུག་སོགས་ལའང་བསམ་གཞིག་གནང་མགོ་ཚུགས། ཤེས་རབ་བསྟན་འཕེལ་སོགས་ལས་ཀྱང་སྐབས་དེའི་ཨ་མེ་རི་ཀ་སོགས་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་ཆེན་ཁག་གི་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་དང་ཉམས་ཞིབ་གནང་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག དེ་མིན་ཁོང་དབུས་གཙང་དུ་མ་ཕེབས་པའི་སྔ་རོལ་ཏུའང་༧རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་རྣམས་ཁག་ཀྱང་སྐབས་དེའི་མི་མང་པོའི་ངག་ ལས་མི་ཐོས་པ་ག་ལ་སྲིད།

༡༩༣༧ལོར་ཁོང་དབུས་གཙང་དུ་ཕེབས་དུས་༧རྒྱལ་དབང་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་གཤེགས་ནས་ལོ་ངོ་བཞི་ཙམ་ལས་འདས་མེད་པས་ཁོང་གི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་པའི་ལྷག་འཕྲོ་དང་ཤན་ཤུགས་ད་དུང་གནས་ཡོད་པ་དང་། ཀུན་མཁྱེན་མཆོག་གིས་རྨི་ལམ་ནང་དུ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་དང་ཞལ་མཇལ་དང་གླེང་མོལ་གནང་བ་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཁོང་གི་བསམ་བློར་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་སྲིད།
ཁོང་གིས་གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭའི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་“དེང་དུས་གསར་བརྗེ་ཟེར་བ་དེ་འཛམ་གླིང་དུ་ཆུའི་རླབས་བཞིན་ཡོང་གིན་ཡོད། མི་རང་རང་སྔོན་ལས་ཀྱི་དབང་གིས་ཁྲི་ཁ་གདན་ཁ་འདིར་སྐྱེས་ན། ཡུལ་ཁམས་སྤྱི་བློས་ གཏོང་ཉན་རྒྱུ་མ་རེད་བསམས་ནས་བསམ་པ་ཡར་བསམ། སྐུད་པ་ཡར་འཁེལ་བྱས་པ་ཡིན”14ཞེས་དངོས་སུ་གསུངས་པ་བཞིན། མི་འགྱངས་པར་དུས་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ལྡོག་ཏུ་མེད་པར་འབྱུང་ངེས་ཡིན་པས། དེ་ལས་སྔ་ཙམ་ནས་གྲ་སྒྲིག་དང་ལུགས་སྒྱུར་བྱས་ཏེ་རང་གི་མངའ་འོག་དགོན་གྲོང་སེར་སྐྱ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་འཚོ་ལམ་གསར་བ་ཞིག་བསྐྲུན་དགོས་སྙམ་དུ་ཐུགས་ལ་དགོངས་ཏེ་གྲ་སྒྲིག་དང་ཇུས་འགོད་གང་ལེགས་བྱས་རྗེས་ད་གཟོད་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་རྣམ་མགོ་འཛུགས་མཛད་པར་ངེས་སོ། ། ཡང་། རྒྱུན་པར་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས། ““བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་སྣུམ་ཟད་ཀྱི་མར་མེ་ལྟ་བུར་གྱུར། ཐབས་གང་ཡོད་ཀྱིས་ཅུང་རེ་ཡིན་ན་ཡང་གནས་ཐུབ་པའི་ཕྱིར་འབད་པ་ཡིན་””15གསུངས་པ་ལྟར་ན། ཁོང་གིས་ལུགས་སྒྱུར་གནང་དོན་ཡང་ཆབ་སྲིད་ཁོ་ནའི་ཆེད་མ་ཡིན་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཡུན་དུ་གནས་པའམ་ཡང་ན་རྒྱུན་ཅུང་ཟད་རེ་བསྲིང་བའི་ཕྱིར་དུའང་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ།

<<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས། རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་གནས་ཚུལ་རྟོགས་པར་ཐུགས་ཉམས་ཆེར་བཞེས་མཛད་དེ། དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་དེ་དོན་ལ་དྲི་ཞིབ་དང་རྟོག་དཔྱོད་གནང་ངོ་།། སྐབས་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་ཚུལ་འགའ་ཁོང་གི་གསུང་སྒྲོས་སུ་ཕེབས་པ་ལས་མང་ཤོས་ངེད་ཀྱིས་ཀྱང་རྟོགས་མ་འཚལ་བའི་གནས་ཡིན་པར་བསམས་ན། རྗེ་ཉིད་ནི་ཅི་འདྲའི་ཐུགས་བསྐྱེད་ཆེ་བ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཁོ་ལག་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་རེད་ཨང་། བླ་སྤྲུལ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། ཁོང་གི་ཆོས་ལུགས་འདུ་ཤེས་གཏིང་ཟབ་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་ཀྱང་། ཆོས་ལུགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གནད་དོན་ནི་ཁོང་གི་ཐུགས་ལ་ནམ་ཡིན་ཡང་བཅགས་འདུག་པས། ཁོ་བོ་ལ་དེའང་ཆོས་ལ་དད་མོས་བྱེད་པའི་ཁར་དབང་ཆ་ཟིན་མཁན་གྱིས་མ་གཏོགས་བླ་སྤྲུལ་ཉག་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་ལུགས་སྐྱོབ་མི་ནུས་ཞེས་གསུངས་མྱོང་””16ཞེས་འབྱུང་བ་ལ་དཔག་ན་ཁོང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཟིགས་རྒྱང་དང་བསམ་བློའི་མཐོ་ཚད་སོགས་སྤྱིར་བཏང་ཞིག་མ་ཡིན་པར་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་རྟོག་གཞིག་རྒྱ་ཆེན་གནང་ཡོད་པ་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་ཐུབ་པས། ཁོང་གིས་སྲིད་ལུགས་གསར་སྒྱུར་གྱི་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས་པ་དེ་ནི་རྒྱུ་དང་མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་ཞིག་ཏུ་འཁུམས་སོ།།

 

གསུམ་པ། ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་འཕྲིན་དངོས།

ཀུན་མཁྱེན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་ཁོང་གིས་དབུས་གཙང་ཆོས་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་སུ་སློབ་གཉེར་རེ་ཞིག་གནང་རྗེས་རྭ་སྒྲེང་ཁྲི་ཆེན་སོགས་ཀྱི་བཀའ་ལྟར་མདོ་སྨད་དུ་ཆིབས་སྒྱུར་གནང་དགོས་བྱུང་། <<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས། ཀུན་མཁྱེན་ལྔ་བ་ཆེན་པོ་༡༩༤༠ལོར་དབུས་གཙང་ཆོས་ཀྱི་ཞིང་ས་ནས་གདན་ས་རང་དུ་འབྱོར་བ་ནས་བཟུང་སྟེ་བཅོས་ སྒྱུར་གྱི་དབུ་བཙུགས་””17ཞེས་འཁོད་པ་བཞིན། གོང་གསལ་ཕྱི་ནང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཀུན་མཁྱེན་མཆོག་གིས་གྲ་སྒྲིག་དང་ཇུས་འགོད་གང་ལེགས་བྱས་རྗེས་ད་གཟོད་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་འཕྲིན་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་མགོ་བརྩམས།

 

༡ གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་པ།

རྒྱ་མཚོའི་རླབས་བཞིན་སྐྱོམས་པའི་འཛམ་གླིང་གི་འཕོ་འགྱུར་དྲག་པོའི་ མདུན་དུ། མི་རིགས་ཤིག་གམ་ཡང་ན་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་མུ་མཐུད་དུ་འཚོ་གནས་བྱ་བའམ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དུ་འགྲོ་དགོས་ཚེ། ཚན་རིག་ལག་རྩལ་སོགས་དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་དཔལ་ཡོན་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་ནང་འདྲེན་བྱེད་རྒྱུ་ནི་གཡོལ་དུ་མེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་རེད། དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ལ་དེའི་རྟེན་གཞི་ནི་སློབ་གཉེར་གྱི་གྲྭ་ཡིན་ལ་དེ་ནི་སེར་སྐྱ་སྤྱི་ཚོགས་གང་ལ་ཡང་དགོས་ངེས་ཤིག་ཡིན་པས་སློབ་གྲྭ་གཟུག་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བ་ལ་ཕན་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་མ་ཟད། སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ཡུན་དུ་གནས་ པ་དང་དེ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ལ་ཡང་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་རེད། དེ་བས་ཀུན་མཁྱེན་ལྔ་བ་རིན་པོ་ཆེས་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་ཐུབ་བསྟན་ཕོ་བྲང་དུ་གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་ཞེས་པ་གསར་འཛུགས་གནང་། དེའི་སྐོར་ཞིབ་མོ་ནི་<<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས། “༡༩༤༤ལོར། རྒྱལ་གཞུང་སློབ་གསོ་པུའུ་ལ་གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་པའི་རེ་ཞུ་ཕུལ་པར་ཆོག་མཆན་གནང་ཞིང་། ཀུན་མཁྱེན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཁོ་བོ་དང་། ཧྲིན་ཅིན་ཞིན་དང་། ཧྲཱང་ཅིན་ཝུན་སོགས་ལ་གྲ་སྒྲིག་གི་འགན་བསྐྱོན། ལོ་ཕྱི་མའི་ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་ལ། ལྔ་བ་ཆེན་པོའི་བཀའ་བཞིན་ནོར་འཛིན་ཕོ་བྲང་རེ་ཞིག་སློབ་གྲྭ་བྱས། ཡིག་ཚང་བརྒྱུད་གྲྭ་ཚང་སོ་སོར་འཇོན་ཐང་རྒྱས་པའི་གྲྭ་བ་གཞོན་ནུ་བརྒྱ་བདམས་ཤིང་སློབ་གྲྭར་འཇུག་པའི་བཀའ་ནན་བསྩལ། ལོ་དེའི་ཟླ་བཞི་བའི་ཚེས་གཅིག་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ལེགས་ཚོགས་དུ་མ་དང་བཅས་སློབ་མགོ་བཙུགས་ཤིང་། ལྔ་བ་ཆེན་པོས་སློབ་དཔོན་གྱི་འགན་བཞེས། ཧྲིན་ཅིན་ཞིན་བྱ་བ་སློབ་སྟོན་ཀྲུའུ་རིན་དུ་བསྐོས།

འོན་ཀྱང་ཧྲིན་བྱ་བས་སློབ་སྟོན་གྱི་ལས་མ་གཉེར་བའི་སྟབས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་ཧྭང་མེན་ཞིན་ནམ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ཞུ་བ་(ཧུ་པེ་ཞིང་ཆེན་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་། ཆིན་ཧྭ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས་མཐར་ཕྱིན། བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་ཆོས་གྲྭར་ལོ་དྲུག་ལ་འགྲིམས། ད་ལྟར་པེ་ཅིན་དཔེ་མཛོད་ཆེན་མོར་ཕྱག་ལས་མཛད་མུས)དེས་སློབ་སྟོན་གྱི་བྱ་བའི་འགན་བཞེས་”18ཞེས་པ་ལས་ཤེས་ཐུབ། ཡང་འདིའི་སྐོར་ལ། <<སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བའི་རྣམ་ཐར་>>ལས། “གནམ་སྟོང་ལ། སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་ལ་ཚག་བརྒྱབ་བཙུན་ཆུང་དྲུག་ཅུ་སྐོར་གྱི་ཆེད་སྤྲུལ་བའི་ཆོས་རྒྱལ་ཆེན་པོ་སྤྱན་འདྲེན་ཞུས་པར་ཆོས་རྗེ་སྐུ་ཕེབས་ཀྱིས་ཐམས་ཅད་ལ་སྲུང་མདུད་དར་བཅས་དང་ཕྱག་ནས་བསྩལ ”19ཅེས་དང་།
ཡང་“ཚེས་གཅིག་ལ་བསླབ་གྲྭ་ཁང་དུ་ཐོག་མར་ཚོགས་ཏེ། རྩེའི་སློབ་གྲྭར་ལོ་བདུན་ལ་ཡི་གེར་སྦྱངས་བརྩོན་མཐར་ཕྱིན་ཏེ་ཡིག་རིས་རྩེར་ཐོན་བདེ་ཆེན་ཤིང་རྭ་ཤར་རྩེ་དྲུང་སྐུ་ཉེ་ཐུབ་བསྟན་བསྟན་འཛིན་ལྷ་ས་ནས་སྐུ་རྗེས་སུ་ཁྲིད་འོངས་པ་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོ་བཞག་བསྩལ”20ཅེས་དང་། “གཞན་སྤྱི་ཁྱབ་བཅུ་དཔོན་སོགས་ཀྱང་བསྐོ་བཞག་གནང་། བསླབ་གྲྭ་ཚུགས་པའི་དགོས་པ་ལ་༧ཀུན་མཁྱེན་གོང་རིམ་ནས་རིག་གནས་ཀྱི་སྐོར་ཐུགས་ཁུར་གནང་ཚུལ་དང་། ཐམས་ཅད་ཀྱིས་དོན་གཉེར་ཧུར་ཐག་མཐའ་འཁྱོངས་གནང་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་བཀའ་འདོམས་གནད་འདྲིལ་བཅས་ཐམས་ཅད་ལ་ཁ་དར་བསྲུང་མདུད་བསྩལ ”21ཅེས་འཁོད་འདུག

སློབ་གྲྭའི་ནང་གི་བསླབ་བྱའི་སྐོར་ནི། བོད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག ། རྩིས་རིག ཚན་རིག་རྒྱུན་ཤེས། འཁེལ་འཐག་ལག་རྩལ་གྱི་ཤེས་བྱ་སོགས་ཡོད་པ་དང་། རྗེས་སུ་ད་དུང་དབྱིན་ཡིག་དང་སློབ་གསོ་རིག་པ། གསོ་རིག་སོགས་ཀྱང་བསྣན་ཡོད། དགེ་རྒན་ལ་བོད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་སོགས་བྱང་ཆུབ་པ་དག་བསྐོ་བཞག་དང་གདན་འདྲེན་བྱས་པས་སློབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་བྱུང་། མཁས་དབང་དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་མཆོག་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དགེ་རྒན་ལ་བསྐོ་བཞག་བྱས། <<རང་གི་བྱུང་བརྗོད་པ་རང་གསལ་ཨཱ་དར་ཤ>>ཞེས་པ་ལས། “སྐྱབས་མགོན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་༧རྗེ་བཙུན་འཇམ་དབྱངས་ཡེ་ཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ་ཡུལ་དབུས་ནས་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་རྗེས། གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་འགྲིག་ལམ་སོགས་ལ་དག་ཐེར་གནང་བ་དང་དུས་མཚུངས་བླ་བྲང་ཐུབ་བསྟན་ཕོ་བྲང་དུ་གྲྭ་ཆུང་སློབ་གྲྭ་ཞིག་བཙུགས། ཕྱིས་སུ་གོ་མིན་ཏང་གི་སློབ་གསོ་པུའུས་བདག་བྱས་ཏེ་ཕོག་བབས། མིང་རྒྱ་སྐད་ལ་བླ་མ་ཀྲི་ཉེ་བཤེ་བཤེ་ཟེར།”22 ཞེས་གསལ།
ཡང་དེ་ལས། “རྗེས་སོར་བདག་སློབ་གྲྭ་དེའི་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོས””23ཞེས་དང་། ““ཁོང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བདག་ལ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་པས་གོང་འོག་གང་གི་ཡང་བཀའ་བཀྱོན་སོགས་བྱུང་མ་མྱོང་། སློབ་གྲྭའི་འཛིན་གྲྭ་རྒན་པ་ལ་སུམ་རྟགས་དང་སྙན་ངག་སོགས་ཁྲིད་ཁུལ་བྱས””24ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།

<<རྣམ་ཐར་དཔག་བསམ་ལྗོན་པ་>>ལས། “བཅུ་དགུར་སློབ་གྲྭ་བ་རྣམས་ལ་གྲལ་འཕྲོས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀའ་ཕེབས་ལ། རྒྱ་དཀར་ནག་དང་བོད་སོག་གི་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོར་རྒྱལ་བསྟན་དར་ཚུལ། ཡུལ་སྐད་དང་མཐུན་པའི་ཡིག་རིགས་བྱུང་ཚུལ། བོད་འདིར་ཆོས་བློན་ཐོན་མིས་ཡིག་རིགས་སྣ་ཚོགས་པར་སྦྱངས་ཏེ་སྤེལ་ཚུལ། མཁས་པ་མང་པོས་ཡིག་སྣ་དུ་མ་བསླབ་ཚུལ་དང་། བསླབ་གྲྭ་ཚུགས་པ་འདི་ཡང་གདན་ས་ཆེན་པོ་འདིའི་བཤད་སྒྲུབ་ཆོས་སྤྱོད་གོང་འཕེལ་གྱི་ཐབས་ཡིན་ཚུལ། དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་དང་། དགེ་འདུན་གྱི་བྱ་བ། བཤད་སྒྲུབ་ཀྱི་ཆོས་སྤྱོད་གོང་འཕེལ་འོང་བའི་ཐབས་ལ་བསམ་གཞིག་གི་ངལ་བ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་གནད་འདྲིལ་ཕེབས””25ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ཀུན་མཁྱེན་མཆོག་གིས་སྔོན་བྱུང་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་ཏེ་སློབ་གྲྭ་ཚུགས་པའི་དགོས་པ་དང་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ནན་ཏན་གྱིས་བཀའ་གསུང་བསྩལ།

 

༢ སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཟློས་གར་བཙུགས་པ།

༡༩༤༥ལོར་གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་ནས་ཅང་མ་འགོར་བར་སློབ་གྲྭའི་ནང་དུ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཟློས་གར་འཁྲབ་པའི་སྲོལ་བཙུགས། ཟློས་གར་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་འདི་ཉིད་བདམས་དོན་ནི་ཁོང་ལ་ཐུགས་དགོངས་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག་སྟེ། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ནི་བོད་ཁམས་གཅིག་གྱུར་བྱེད་མཁན་དང་མངའ་ཁོངས་རྒྱ་སྐྱེད་མཁན། བོད་ཀྱི་ཁོད་སྙོམས་མཁན། སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ནང་འདྲེན་བྱེད་མཁན་བཅས་ཡིན་པས་སོ།། དེ་ལས་གཞན་ཡང་<<རང་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ལས>>ལས། “ཟློས་གར་འཛུགས་སྐབས་གྱོ་ཐོག་མའི་འོག་ཏུ་བཀའ་ཤོག་སྦྱར་ཏེ། ཟློས་གར་འདི་ལ་དགོས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད། ཁང་སར་རིན་པོ་ཆེའི་ཞལ་ནས། སྔོན་སྡེ་སྲིད་ཕག་མོ་གྲུབ་པ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བོད་ཡོངས་ལ་དབང་སྒྱུར་པའི་སྔོན་རོལ་ཏུ། གཉལ་ནས་འོངས་པའི་ཟློས་གར་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་ཕོ་བྲང་སྣེ་གདོང་དུ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཟློས་གར་གཟིགས་འབུལ་ཞུས་པས་རྟེན་འབྲེལ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ།
རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོས་ཟློས་གར་གཞན་ལས་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཟློས་གར་འདི་ལ་གཙིགས་སུ་བྱེད། ཅེས་ཡོངས་འཛིན་ཁང་སར་རིན་པོ་ཆེས་གསུངས་ཞེས་བཀའ་ཤོག་སྦྱར”26ཅེས་བྱུང་བ་བཞིན་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་གནད་ཀྱང་ཆེན་པོ་ཡོད་ངེས་ལ། འདིའི་སྐོར་ལ་<<རྣམ་ཐར་དཔག་བསམ་ལྗོན་པ་>>པ་ལས། ཚེས་བཅུ་དྲུག་ནས་བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་དུ་ཕེབས་ནས་སློབ་གྲྭ་ཀུན་འཚོགས་སུ་བཅུག་སྟེ། དབུས་འགྱུར་གྱི་ལྗོངས་སུ་སྔོན་བྱོན་ཆོས་རྒྱལ་བློན་འབངས་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་ཟློས་གར་བསྒྱུར་བའི་སྲོལ་འདུག དེའི་བྱིན་མཐུ་ལས་བོད་ལྗོངས་སུ་ནད་རིམས་འཁྲུག་ལོང་སོགས་མི་འབྱུང་བར་བསྟན་སྲིད་ཀྱི་བྱ་བ་ཡར་རྒྱས་སུ་འཕེལ་བར་འདུག རང་རེའི་ས་ཆ་འདིར་སྔོན་དེ་འདྲའི་སྲོལ་མི་འདུག་ཅིང་བསྟན་འགྲོ་སྤྱི་དོན་དུ་དེ་འདྲ་རེ་ཡོད་ན་སྙམ་པས་ད་ལོ་ནས་བཟུང་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རྣམ་ཐར་ཟློས་གར་གྱི་ལམ་ནས་དད་ལྡན་ཡོངས་ཀྱི་མིག་ལམ་དུ་བསྟར་དགོས་པས། དེ་དོན་ལ་སློབ་བརྩོན་ཧུར་ཐག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་བཀའ་ཁྱབ་ནན་ཆེན་མཛད”27ཅེས་གསལ། <<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས།“གླིང་སྤྲུལ་བའི་སྐུ་དང་ལྷན་ཅིག་པར་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རྣམ་ཐར་གྱི་གཞུང་རྩོམ་མཛད་དེ་སློབ་བུ་རྣམས་ལ་འཁྲབ་ཏུ་བཅུག་”28ཅེས་འབྱུང་བ་ལྟར་ན། ཟློས་གར་འདིའི་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་མཁན་གཙོ་བོ་ནི་གླིང་སྤྲུལ་བའི་སྐུ་བློ་བཟང་སྙན་གྲགས་རྒྱ་མཚོ་ཡིན་ནས་སྙམ་མོ།།

སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཟློས་གར་བཙུགས་པའི་གནས་ཚུལ་མདོ་སྔགས་བསྟན་པའི་མངའ་བདག་༧སྐྱབས་རྗེ་བླ་ཁོ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ལ་ཞུས་པར་ཁོང་གིས། དེ་ཤིན་ཏུ་ལེགས། བསྟན་འགྲོའི་བདེ་སྐྱིད་ལ་ཕན་པ་དེ་ལས་ལྷག་མེད། གང་ཅིར་ཐུགས་སྨོན་རྒྱ་ཆེན་གནང་དགོས་ཞེས་བསྔགས་བརྗོད་དང་རྟིང་སྐུལ་མཛད།
<<རྣམ་ཐར་དཔག་བསམ་ལྗོན་པ་>>ལས། བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་དུ་ཕེབས་ཏེ་རྣམ་ཐར་ཟློས་གར་བསྒྱུར་མི་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒོམ་པོ། བློན་པོ་དྲུག བལ་བོའི་རྒྱལ་བོ། བློན་པོ། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་བློན་སོགས་ཀྱི་ཁུར་འཛིན་པ་རྣམས་ལ་མིང་འདོགས་མཛད། ཉིན་རེ་བཞིན་རྣམ་ཐར་ཟློས་གར་བསྒྱུར་མི་རྣམས་ལ། མིག་གི་ལྟ་སྟངས། ངག་གི་བརྗོད་ལུགས། ལུས་ཀྱི་ རྣམ་འགྱུར་སོགས་གང་ཅིར་བཀའ་བཀོད་གནང་”29ཞེས་པ་ལྟར་ན། ཁོང་གིས་ཟློས་གར་འདི་ལ་ཇི་འདྲའི་གཙིགས་ཆེན་དང་ཇི་འདྲའི་ཐུགས་ཁུར་གནང་བ་དེ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། དེ་ཡང་ཡིན་ཏེ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རྣམ་ཐར་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀར་མཛད་རྗེས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན་པས། ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་མ་བརྗེད་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་མི་བརྗེད་པས། ཁོང་གིས་དེ་ལ་དགོངས་ནས་ཀྱང་ཐུགས་བསམ་རྒྱང་རིང་དུ་བཞེས་པ་གོར་མ་ཆག
<<རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་>>ལས།ཡབ་མེས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་མ་ཤེས་ན། མོན་ཕྲུག་ཡུལ་བོར་འདྲ། ཞེས་པ་ལྟར་ལོ་རྒྱུས་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་ཞིང་། རྒྱའི་སུང་རྒྱལ་རབས་དང་ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་སུའང་“རྒྱལ་ཁབ་ནུབ་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ནུབ་མི་རུང་”ཞེས་པའི་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པས་སོ།།

 

༣ རྩེའི་ཡིག་ཚང་བཙུགས་པ།

ཀུན་མཁྱེན་ལྔ་བ་མཆོག་དགུང་ལོ་ཉེར་དགུ་བཞེས་པ་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༤ལོའི་ཧོར་ཟླ་༢་པའི་ཚེས་༡༡ཉིན་རྩེའི་ཡིག་ཚང་ཞེས་པ་དངོས་སུ་བཙུགས། ལས་ཁུངས་དེ་ནི་བླ་བྲང་ས་ཆའི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀའི་བྱ་བཞག་ཐམས་ཅད་གཅིག་གྱུར་གྱིས་བཀོད་འདོམས་བྱེད་པའི་ལས་ཁུངས་དང་སྒྲིག་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ ཡིན། དེའི་སྒྲིག་གཞིའི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་མོ་ནི་<<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>དུ་འཁོད་པ་འདི་ལྟར། “རྩེ་ཡིག་ཚང་བཙུགས་པས་ཚོགས་ཆེན་ཚོགས་འདུ་དང་དྲུང་ཇའི་ཚོགས་འདུའི་ཚབ་ཏུ་དོད། དེ་ལ་ཀུན་མཁྱེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་དངོས་ཀྱི་དབུ་མཛད་(དབུ་ཁྲིད་)མཛད། ཕྱག་མཛོད་ཀྱིས་གཙོ་འགན་བཞེས། མངའ་ཞིབ་ཏུ་ཡིག་ཚང་མཁན་པོ་དང་གསོལ་དཔོན་ཆེན་མོ། གཟིམས་དཔོན་ཆེན་མོ། མཆོད་དཔོན་ཆེན་མོ། དྲུང་ཡིག་ཆེན་མོ ། མགྲོན་ གཉེར་ཆེན་མོ། ཡིག་ཚང་གཉེར་བ་སྟེ་མི་རེ་རེ་དང་། བླ་བྲང་སྐུ་ཚབ་དང་བླ་བྲང་གཉེར་བ། རྫིག་པ་མི་གཉིས་རེ། མགྲོན་གཉེར་བཞི་རེ། བཙོན་ཁང་འགོ་བ་བཅས་ཡོད་དོ།། དེས་གདན་ས་རང་དང་དགོན་ལག་སོ་སོ། ལྷ་སྡེ་ཁག་གི་ཆོས་སྲིད་དང་དམག་དོན་གྱི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་ཡོད་པས་དབང་ཆ་ཆེས་མཐོ་བའི་ལས་ཁུངས་སོ།། ཡིག་ཚང་གིས་བྱ་བ་གང་ཞིག་ཐག་གཅོད་པ་ལ་མ་བཅད་གོང་ལ་ཀུན་མཁྱེན་མཆོག་ལ་ཞུ་དགོས་ཤིང་། བཅད་ནས་ཀྱང་ངེས་ཅན་དུ་ཞུ་དགོས། དེ་ལྟར་མཛད་པ་ལས་དབང་ཆ་ཞེས་པ་ཕྱོགས་སུ་གྱེས་པའི་རྣམ་པ་བསྒྱུར་ཏེ་གཅིག་དྲིལ་དུ་གྱུར་ཏོ། །30 ཞེས་པ་ལྟར་རོ། ། ཡིག་ཚང་ལས་ཁུངས་འདི་འཛུགས་དོན་གཙོ་བོ་ནི། ཁོ་བོས་བལྟས་ན་འབྱུང་འགྱུར་ཁོང་གིས་གདན་ས་རང་དང་དགོན་ལག་སོ་སོ། ལྷ་སྡེ་ཤོག་ཁ་ཡོངས་ལ་རིམ་པས་ལུགས་སྒྱུར་བྱེད་དུས་སྟབས་བདེ་འོངས་པ་དང་གཅིག་གྱུར་གྱིས་བཀོད་འདོམས་བྱེད་སླ་བ་སོགས་ལ་དགོངས་པ་ཟབ་ མོ་བཞེས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་སྙམ།

 

བཞི་བ། ལུགས་སྒྱུར་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན།

ཀུན་མཁྱེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་མཆོག་གིས་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་འཕྲིན་དུ་མ་སྤེལ་བ་ལས་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ནི་གྲྭ་བཙུན་ཆེད་གཉེར་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་པ་དེ་ཡིན་ལ། སྐབས་དེའི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་གིས་དེ་ནི་ཆེས་མི་རིགས་པ་ཞིག་ཏུ་ལྟ་བཞིན་ཡོད། <<ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་>>ལས།“བསླབ་ཚན་དེ་དག་གདན་ས་རང་གི་གྲྭ་བར་མཚོན་ན་སྔ་ན་མ་ཡོད་པའི་གནས་ཤིག་ཡིན་སྟབས། རྙིང་ཤེད་མཁྲེགས་འཛིན་བྱེད་པ་དག་གིས་སྐུར་འདེབས་དང་ཁྱད་གསོད་མང་དུ་བགྱིས། ཉུང་ཤས་དག་གིས་ལོག་ཆོས་སུ་མཐོང་”31ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར། སྐབས་དེའི་རྙིང་ཞེན་མཁྲེགས་འཛིན་ཆེ་བའི་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་གི་བློ་ངོར་མ་ཤོང་བར་ཁོང་ལ་སྐུར་འདེབས་དང་ལོག་ལྟ་བྱེད་མཁན་མང་པོ་བྱུང་ཡང་། ཁོང་སྐུ་དབང་ཆེ་བས་རེ་ཞིག་བྱ་ཐབས་མ་བྱུང་ཞིང་།
<<རང་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་>>ལས། “དེ་རྗེས་སྐྱབས་མགོན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཁོང་གི་ཞལ་ནས། ཚོགས་ཆེན་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་སྟེ། དེང་དུས་གསར་བརྗེ་ཟེར་བ་དེ་འཛམ་གླིང་འདིར་ཆུའི་རླབས་བཞིན་ཡོང་གིན་ཡོད། མི་རང་རང་འདྲ་བ་སྔོན་ལས་ཀྱིས་ཁྲི་ཁ་གདན་ཁ་འདིར་སྐྱེས་ན། ཡུལ་ཁམས་སྤྱི་བློས་གཏོང་ཉན་རྒྱུ་མ་རེད་བསམས་ནས། བསམ་པ་ཡར་སེམས། སྐུད་པ་ཡར་འཁེལ་བྱས་པ་ཡིན་ཡང་། ཐང་ན་གཉའ་ལ་རྐ་བརྐོས་དང་ཁ་འདྲ་འདྲ། མགོ་ལ་ཆུ་བླུགས་དང་ཁ་འདྲ་འདྲ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ནི་རེད””32ཅེས་གསུངས་པ་ལ་བརྟགས་ན། སྐབས་དེར་མི་ལ་ལས་ཁོང་ལ་ལྐོག་ནས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་བཤད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གིས་ཀྱང་དེ་དག་ཐོས་ཡོད་ན་ཡང་དོ་སྣང་མ་མཛད་པར་མུ་མཐུད་དུ་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བཞག་དེ་དག་རྒྱུན་འཁྱོངས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ། དེ་མིན་གོང་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་དེ་ན། “སློབ་གྲྭ་དེར་རྒྱ་ཡིག་སློབ་རྒྱུ་བཙུགས་པས་རྒྱ་ཡིག་བསླབས་ནས་དམག་ལ་འདེད་རྒྱུ་རེད་སོགས་ཀྱི་སྐུར་བ་འདེབས་མཁན་ཡང་བྱུང་།”33ཞེས་གསལ་བ་ལས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ།
ཡིན་ན་ཡང་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བཞག་རྣམས་གོང་འཕེལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྒང་ལ་ཁོང་གློ་བུར་དུ་སྐུ་གཤེགས་པ་དེ་ནི་ཆེས་ཧ་ཅང་ཕངས་སེམས་སྐྱེ་བ་ཞིག་དང་། བོད་འབངས་རྣམས་བསོད་ནམས་ཟད་པའི་རྟགས་མཚན་ཁོ་ན་ཞིག་མིན་ན་ཅི་ཡིན། ཁོང་སྐུ་འདས་ནས་ཅང་མ་འགོར་བར་སློབ་གྲྭ་གཏོར་བ་ ནི་གོང་གསལ་མིག་རྒྱང་ཐུང་ཞིང་རྙིང་ཞེན་ཆེ་བ་དག་གི་འདོད་ཚུལ་དང་བྱ་སྤྱོད་ཁོ་ནར་ཟད་དོ།།

སྤྱིར་ཁོ་བོས་བསམས་ན་ཁོང་གིས་སློབ་གྲྭ་བསྒྲུབས་པ་དང་ཟློས་གར་བཙུགས་པ། ཡིག་ཚང་བཙུགས་པ་བཅས་ནི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བཞག་མགོ་བརྩམས་པ་ཙམ་ལས། ཁོང་ལ་ད་དུང་མུ་མཐུད་དུ་ལས་སྒོ་གཞན་དག་ཐད་ཀྱི་ལུགས་སྒྱུར་གནང་རྒྱུ་ཡང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ངེས་ཏེ་དཔེར་ན་དམག་དཔུང་གཟུག་རྒྱུ་ དང་བཟོ་གྲྭ་བསྐྲུན་རྒྱུ་སོགས་ཀྱང་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག་སྙམ།
ཡིན་ན་ཡང་ལུགས་སྒྱུར་མཐར་མ་ཕྱིན་གོང་ལ་ཁོང་གློ་བུར་སྐུ་གཤེགས་པ་དེ་ནི་མདོ་སྨད་བླ་བྲང་ས་ཆའི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀའི་གྱོང་གུད་དང་གོད་ཆག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། མི་རྣམས་ཡིད་ཆེས་དཀའ་བ་ཞིག་དང་དོགས་པ་སྐྱེ་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།<<རང་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ>>ལས།“ཁོང་གིས་མེ་ཏོག་བཞེས་ཏེ་མེ་ཏོག་གིས་ཐར་བ་ཡིན་ཡང་། ཡང་སྐབས་དེར་མེ་ཏོག་བཞེས་འདུག་ཟེར་གྱིན་འདུག་””34ཅེས་གསུངས་པ་ལ་དཔྱད་ན། ཁོང་གི་འདས་རྐྱེན་དེ་དེ་ཙམ་གསལ་བོ་མ་བྱུང་བའམ་ཡང་ན་དོགས་གཞི་ཞིག་ཡོད་པ་ཞར་ལ་བསྟན་འདུག་སྙམ། ཁོ་བོའི་བསམ་པར་ནི་ཁོང་གི་ལུགས་སྒྱུར་གྱི་མཛད་འཕྲིན་ལ་སྙིང་ནས་མི་དགའ་ཞིང་། མེ་ཏོག་མདའ་ཅན་གྱི་བྱིན་རླབས་སྙིང་ལ་ཞུགས་པའི་མ་རུང་བ་སྐོར་ཞིག་གི་ལོག་སྒྲུབ་ཨེ་ཡིན་སྙམ་སྟེ། གང་ལྟར་ཁོང་གི་འདས་རྐྱེན་སྐོར་ལ་མུ་མཐུད་དུ་རྩད་ཞིབ་བྱ་དགོས་པར་སྙམ་མོ།

 
ལུང་ཁུངས།

167810ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་སོགས། « བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ » ཤ -600.656.656.657.682 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

25912ཕུར་ལྕོག་ཐུབ་བསྟན་བྱམས་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་བསྟན་འཛིན། « སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་ཐར » ཤ -622.94.260.210-212. ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

34ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས། « ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ » (2004ལོའི་དེབ་ པ ) ཤ .11 པེ་ཅིན་ཉིག་ཧྲན་ཞི་པར་ཁང་།

11མཛད་རྣམ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚན་ཆུང་། « མཛད་རྣམ་རྒྱ་ཆེན་སྙིང་རྗེའི་རོལ་མཚོ » (ནང་ཁུལ་ཡིག་ཆ) ཤ

13161718283031རྡོར་ཕྲུག་གིས་བསྒྱུར། «ཨ་བློ་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར» ཤ .262-263.269.271.254.269-270 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

141522232426323334 དམུ་དགེ་བསམ་གཏན། « རྗེ་བཙུན་བསམ་གཏན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་བོའི་གསུང་འབུམ(སྟོད་ཆ) » ཤ -385.385.384.384.385.384.384-385.384.387 ཟི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

192021252729རྒྱ་ཞབས་དྲུང་།«ཀུན་མཁྱེན་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་བོའི་རྣམ་ཐར» ཤ .539.539.613-614.621-622.622 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

རྒྱ་ཡིག་ཁ་བྱང་། 二十世纪的两位藏族改革者