བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོ་དང་དེའི་འགན་དབང་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ་།

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས།

བོད་ས་ཤོར་ནས་ང་ཚོ་མི་ཡུལ་དུ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་མ་ཐག་གོང་ས་མཆོག་ནས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གནང་ནས་མི་མང་གི་འཐུས་མི་རྒྱུད་ནས་གཞུང་སྲིད་སྐྱོང་བའི་ལམ་ལུགས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་ཆོལ་གསུམ་ཆོས་ལུགས་དང་བཅས་པའི་མི་མང་གི་འཐུས་མི་སྤྱི་འཐུས་གསར་བསྐོ་དང་འབྲེལ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཡོངས་རྫོགས་ལ་མི་མང་འཐུས་མིའི་འགན་ཁུར་རྒྱུད་ནས་འགྲོ་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་ཁྲིམས་ཡིག་གསར་གཏོད་དང་འབྲེལ་མང་གཙོ་ཡང་དག་པའི་ལམ་ལུགས་ཁྲིམས་བཟོ་སྡེ་ཚན་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་(LEGISLATURE ) དང་འཛིན་སྐྱོ་སྡེ་ཚན་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་ ( EXECUTIVE )
དང་ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ ( JUDICIARY )་བཅས་མང་གཙོའི་གཞུང་སྐྱོང་མཁན་གྱི་ཀ་བ་གསུམ་འགན་དབང་འདྲ་མཉམ་ཐོག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ལས་དོན་ཡོངས་རྫོགས་སྡེ་ཚན་འདི་གསུམ་གྱི་འགན་ཁུར་འོག་ཏུ་འཚོ་དགོས་པའི་ལམ་ལུགས་འདི་ལ་འཛམ་གླིང་གི་རང་བཙན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་བསྔགས་བརྗོད་དང་མིག་དཔེ་བལྟ་ས་ཞིག་ཏུ་རྒྱུར་ཡོད་པ་ནས་ང་ཚོའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་འགན་ཁུར་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་སྒྲུབས་དགོས་པ་ལས་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཁ་ལ་སྦྱར་ནས་དྲ་ལམ་ཁག་ཏུ་མིང་རྫུན་འོག་ཏུ་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་རྒྱུ་དང་མིང་རྫུན་འོག་ཏུ་མཆན་འགོད་འདེབས་རྒྱུ་དང་མིང་རྫུན་འོག་ཏུ་སྤྱི་ཚོགས་དཀྲུགས་རྒྱུ་སོགས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ཕ་མེས་ནས་རྒྱུད་པའི་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་ཡོངས་སུ་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་འདི་རིགས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་འབྱུང་རྒྱུར་མི་ཡོང་ཆེད་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནས་རང་མིང་མེད་པའི་མིང་རྫུན་འོག་ཏུ་དྲ་ནང་དང་གསར་ཤོག་དུས་དེབ་སོགས་གསར་འགྱུར་རྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་བ་དང་མཆན་འགོད་འདེབས་པ་དང་ཟུར་ཟའི་འཆལ་གཏམ་སྤེལ་ནས་སྤྱོ་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ལ་གནོད་པའི་དཀྲོགས་གཏམ་སོགས་སྤེལ་མི་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་ ( Bill of right or bill of civil code ) སོགས་གཏན་འབེབས་གནང་དགོས་པ་དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་འབྲེལ་བ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་དང་རང་གི་དངོས་མིང་བཀོད་ནས་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་རྒྱུ་དང་མཆན་འགོད་འདེབས་རྒྱུ་དང་དགེ་དང་སྐྱོན་ལ་མཛུབ་མོ་འཛུགས་རྒྱུ་དེ་དག་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཡོད་པའི་མི་མང་གི་ཐོབ་ཐང་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་གཉིས་པ་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་དང་ལས་འགན་ཟེར་བའི་དོན་ཚན་བཅུ་གཉིས་ནང་གསལ་བའི་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་གཞན་ཁག་ཟེར་བའི་འོག་རང་མིང་གསལ་སྟོན་རྒྱུད་ནས་དགེ་སྐྱོན་གསལ་སྟོན་ཐུབ་པའི་གདེང་སྤོབས་དགོས་པ་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ནུས་པ་འཐོན་ནས་མི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་གསུམ་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་འདིར་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བརྒྱད་པ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མི་ཟེར་བའི་ནང་གསེས་བཞི་པའི་འོག་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དུས་ད་ལྟ་ཡང་གཏན་འབེབས་མ་ཐུབ་པ་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་སོ་དྲུག་པ་ཁྲིམས་བཟོའི་དབང་ཆ་ཟེར་བའི་ནང་ཁྲིམས་ལུགས་བཟོ་འགོད་དང་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུའི་དབང་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཡོད་ཟེར་བ་ནས་ཁྲིམས་བཟོའི་འགན་དབང་མ་འགྲུབ་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཆོག་པ་དང་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ཁྲིམས་སམ་སྒྲིག་གཞི་ཁག་ལག་ལྟར་མ་ཐུབ་པའི་རིགས་འཕྲོ་ཅན་དུ་མ་བཞག་པར་འཛིན་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་ནས་ལག་ལྟར་མ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་ཚན་དང་སྦྲགས་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་སམ་བཟོ་བཅོས་ཁྲིམས་འཆར་དུ་འབུལ་དགོས་པ་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་བསྲ་བརྟན་དང་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ལ་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞིའི་ལམ་སྟོན་འོག་ཏུ་འཚོ་དགོས་པ་ནི་མང་གཙོ་ཡིན་ལ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ཡིན་ཟེར་བ་ལ་ང་ཚོའི་འགན་ཁུར་དགོས་པ་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་དང་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནས་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་དང་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བའི་འོག་ཏུ་འགན་ཁུར་ནས་གཞི་རིམ་མི་མང་གི་མངོན་འདོད་དང་བསྟུན་ནས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་གཏན་འབེབས་སམ་བསྐྱར་བཅོས་སམ་བཟོ་བཅོས་སོགས་ལ་དུས་ནས་དུས་སུ་འགན་ཁུར་དགོས་པ་ནི་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་ངོ་མ་དེ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ཡང་ཞུ་གི་ཡོད་ལ་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་གཞུང་མང་འཚོ་ཐུབ་པའི་འགན་ཁུར་ལེན་དགོས་པ་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིམ་དང་བཅས་།

སླར་སྨྲས་པ་

མི་མང་མང་གཙོ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་།
གྲལ་རིམ་དམངས་གཙོ་གང་ཟག་དབང་བསྒྱུར་འོག་།
མང་གཙོའི་འགན་དབང་ཁྲིམས་ཡིག་ལམ་སྟོན་འོག་།
དམངས་གཙོའི་འགན་དབང་གྲལ་རིམ་བཀོད་ཁྱབ་འོག་།

མང་མང་གཏམ་ལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཚད་གཞི་དགོས་།་
ཉུང་ཉུང་ཚིག་ལ་བཟང་སྤྱོད་འགན་ཁུར་དགོས་།
མང་དང་ཉུང་གི་ཁྱད་པར་གསལ་སྟོན་འདི་།
མང་གཙོ་དམངས་གཙོ་རིག་པས་དཔྱད་ན་ཤེས་།

ཀོ་ལི་གྷལ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༨ ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་༨ ཉིན་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ་་།