བདེན་རྒྱབ་བདེན་གནོན།
 
ང་ཚོས་དེ་རིང་ཁ་སང་གི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་སྔར་གྱི་གནས་ཚུལ་འགར་ཕྱི་མིག་བལྟ་དགོས་ཀྱི་འདུག་སྙམ། དེ་སྔའི་ཨ་རིའི་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལ་ཉེན་བརྡ་དང་པོ་དང་གཉིས་ལ་སོགས་བཏང་ནས་མཐར་ལས་གནས་མཚམས་འཇོག་བྱེད་བཅུག་པ་རེད། བཀའ་ཤག་ནས་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་དགོས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་དོན་ཚན་བཅུ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་བསྡོམས་བརྒྱབ་ན་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་ཞུས་སོང་ཟེར་བ་དེ་ཙམ་རེད། ཉེ་བའི་ཆར་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་དོན་གཅོད་མཚོ་སྒོ་ལྷག་པ་གཉིས་ནས་མི་ཉག་བརྩོན་འགྲུས་ཟེར་བའི་མི་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་པར་བརྒྱབ་སྟེ་དགའ་མདོག་བསྟན་པ་ཞིག་དྲ་ལམ་དུ་ཐོན་པ་རེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “བྱང་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ལ་བཀའ་ཤག་ནས་ཉེན་བརྡའི་ཡི་གེ་བཏང་ཡོད་དམ།” »

རོང་པོ་བློ་བཟང་རིན་ཆེན།
 
ང་རང་ཨིན་གཞས་སྙན་མོ་ཞིག་ལོངས་སུ་སྤྱོད་བཞིན་ཁང་པའི་ཡང་ཐོག་ཏུ་ལྷོད་ཀྱིས་རྒྱང་ལྟ་བྱེད་སྐབས། རྒྱང་རིང་གི་མཚམས་སྤྲིན་གྱིས་ང་ལ་གྱེས་བརྡ་གནང་ཞོར་ཕྱིར་མིག་ཐེངས་གཅིག་བལྟས་ཏེ་ཡུན་གྱིས་བཞུད་སོང་། ཕྱི་ལོགས་སུ་མུན་པ་རིམ་གྱིས་འཐུག་པོ་འཐུག་པོར་གྱུར་ཏེ་འདུ་ཁང་གསར་པའི་རྒྱ་ཕིབས་ཀྱང་མི་མངོན་པར་གྱུར། དེ་རྗེས་ང་རང་གཅིག་པུ་བསམ་གཞིག་གི་ཀློང་ལ་འགྲིམས་ཏེ་འདི་ལྟར་བསམས་བྱུང་།

མི་ནི་ཇི་འདྲའི་མཚར་སྣང་ལྡན་པ་ཞིག་རེད། རང་ཉིད་ལ་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱིས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “ལྷད་མེད་པའི་བརྩེ་བ་བདག་སྐྱོང་གནང་དགོས།” »

བདེན་རྒྱབ་བདེན་གནོན།
 
ཉེ་ཆར་ངོ་དེབ་དང་སྐད་འཕྲིན་སོགས་སུ་བྱང་ཨ་རིའི་དོན་གཅོད་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་དང་། སྤྲུལ་སྐུ་དབང་ཆེན་ནམ་ཉག་རོང་དོན་གྲུབ་མིང་ཅན་གཉིས་མཉམ་དུ་དཔུང་སྦྲེལ་གྱིས་བརྒྱབ་པའི་པར་ཞིག་ཁྱབ་པའི་ཐད་གླེང་སློང་མང་པོ་ཞིག་བྱེད་བཞིན་འདུག མང་པོ་ཞིག་གིས་ཁོ་པ་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་མི་རྐྱང་ཞིག་ཡིན་ན་སུ་དང་མཉམ་དུ་ལག་པ་གཏོང་བ་དང་པར་རྒྱག་པ་སོགས་བྱས་ཀྱང་བཤད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “བྱང་ཨ་རིའི་དོན་གཅོད་དང་ཁྱི་སྤྲུལ་དབང་ཆེན་ཉི་མ་གཉིས་ཀྱི་དཔུང་སྒྲིག་དཔུང་ངོམ།” »

འབྲིང་བ་འཇིགས་མེད་ཀྱིས།
 
རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་འཚོགས་པའི་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་བགྲོ་གླེང་ཆེན་མོའི་སྐབས་ཀྱི་མཛད་རིམ་དང་གཙོ་བོར་འབྲེལ་བའི་མཐོང་ཐོས་རགས་ཟིན།

དང་པོ། བགྲོ་གླེང་གི་མཚན།

མཚན་ལ། འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་གསུང་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་དཀའ་གནད་ལ་ཆོས་བརྒྱུད་དང་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་རིས་མེད་ཀྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཆེན་མོ་ཐེངས་དང་པོ། ཞེས་ཞུ་ཞིང་། མཚན་འདི་རྒྱ་གར་ཡི་གེ་དང་། དབྱིན་ཡིག རྒྱ་ཡིག་བཅས་སུའང་བསྒྱུར་ནས་ཤན་སྦྱར་གནང་ཡོད་པ་དང་། མཚན་ལས་གསལ་བ་ལྟར། དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་དཀའ་གནད་བརྗོད་གཞིར་བཟུང་བ་

དེ་ལས་མང་བ་། “རིས་མེད་མཁས་པ་དང་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་ཚང་བའི་བགྲོ་གླེང་།” »

སྟག་ལུང་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
 
༄༅།། དེ་ཡང་གངས་ཅན་མཁས་པའི་གཙུག་གི་རྒྱན་དུ་གྱུར་པ་འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་སྐུ་ཞི་བར་གཤེགས་ནས་ལོ་ཡི་འཁོར་མོ་དྲུག་བརྒྱར་ཉེ་བའི་དུས་དེར། འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཁོང་གི་དངོས་སློབ། བསྟན་པ་ཕྱོགས་མཐར་སྤེལ་བའི་དར་ཆེན་བདུན་གྱི་ནང་ཚན། མདོ་རོང་གི་མཁས་པ་མི་བཞིའི་ཡ་གྱལ་རོང་ཆེན་དགེ་འདུན་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྐུ་ཡི་འཕྲེང་བ་བཅུ་གཅིག་པ་སྐྱབས་མགོན་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བའི་ལམ་སྟོན་གྱི་སྒྲོན་མེ་སྤར་ཏེ། གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་ཀིརྟིའི་སྒར་བསམ་ཡས་གླིང་དུ་ཀིརྟིའི་དགེ་རྩ་ཚོགས་པ་དང་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་ཐུན་མོང་ནས་གོ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། སྤྱི་ནོར་ᨊགོང་ས་ᨊསྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་མཆོག་གིས་དབུས།

དེ་ལས་མང་བ་། “དྲང་ངེས་བགྲོ་གླེང་ལས་འཕྲོས་པའི་གཏམ།” »

ཁང་གསར་འོག་པ།
 
དེང་སང་གངས་ཅན་སྐྱིད་གཤོང་གི་ཁོར་ཡུག་ནང་སྐད་ཆ་སྙན་པོ་ཞིག་གོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནི་དགེ་ལུགས་སྤྱི་འཐུས་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པ་ཞིག་གིས་ཉེ་ཆར་རྩ་དགོངས་ཞུས་ཟིན་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་དྲུང་ཆེ་མཚན་མཉམ་ཞིག་ལ་བརྐྱང་ཕྱག་འཚལ་བ་རེད་ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་དེ་རེད། དགེ་ལུགས་སྤྱི་འཐུས་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན་སྤྱིར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དང། ཡང་སྒོས་སུ་རི་བོ་དགེ་ལུགས་པའི་བསྟན་པའི་དོན་དུ་མཆོག་དམན་སུ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནའང་དེ་ནི་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་དང་། སྤོབས་པ་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཅིས་མ་ཡིན། ཡིན་ནའང་དེ་རིང་ཁོང་གིས་སྒོ་གསུམ་

དེ་ལས་མང་བ་། “དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པས་ཟླ་སྒྲོན་ཤར་གླིང་ལ་བརྐྱང་ཕྱག་འཚལ་བ།” »

འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས།
 
རྩོད་གཞི་འདི་ནི་སྲིད་སྐྱོང་སེང་གེ་ཡིས་ཚོགས་ཟུར་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་དོན་གཅོད་ནས་གནས་དབྱུང་བཏང་ཞིང་། དེ་དང་མཉམ་དུ་དོན་ཚན་བཅུ་ཅན་གྱིས་སྐྱོན་འཛུགས་རིམ་པར་བྱས་ཏེ། ཞུ་སྦྱོར་བ་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་གི་མཚན་སྙན་གྲགས་ལ་གནོད་པ་བྱས་ཡོད། མི་ཞིག་གི་མཚན་སྙན་གྲགས་ལ་གནོད་པའི་ལས་ཀ་བྱས་ན་དེ་ལ་ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་ཏུ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་གི་ཁྲིམས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པས། གྱོད་བདག་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་གིས་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་ལ་གཞི་བཅོལ་ཏེ། རང་ཉིད་ཀྱི་མཚན་སྙད་གྲགས་གཙང་བཟོ་བྱེད་གིན་ཡོད་པ་རེད། འདི་ནི་གྱོད་རྩ་ངོ་མ་དེ་རེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཞུ་ལན་སྣོན་འཕྲི་ལས་འཕྲོས་བའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས།
 
མང་གཙོ་  ( DEMOCRACY ) ཟེར་བའི་ནུབ་ཕྱོགས་ལུང་པའི་ནང་དར་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ངོ་ཚར་ཅན་རྒྱལ་ཁབ་དང་སྲིད་་གཞུང་གི་འགན་དབང་ཡོངས་རྫོགས་ཡུལ་མིའི་ལག་ཏུ་ཡོད་པ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུ་འཁྲིད་དང་སྲིད་གཞུང་གི་འགོ་འཁྲིད་དེ་དག་ཡུལ་མི་རང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ཡན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་འོས་འདེམས་དགོས་པ་ལྟར་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ( REPUBLIC  ) ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་ནས་ཐོག་པ་དང་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ལ་ཆ་མཚོན་ན་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས་དང་གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས་བཅས་ལམ་ལུགས་གཉིས་ཡོད་པ་ནས་ཨ་རི་ལྟབུ་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས་

དེ་ལས་མང་བ་། “མང་གཙོ་སྤྱིའི་ལམ་ལུགས་དང་འགན་དབང་ལ་དཔྱང་་པའི་གཏམ།” »

ཨ་འདུས་པས།
 

———<<  སྨུག་པའི་ཡུལ་གྲུ་ >> ཞེས་པ་བཀླགས་རྗེས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ།

 སྙན་ངག་འདི་ནི་ཉེ་རབས་བོད་ཀྱི་གཞོན་རབས་མཁས་པའི་ཁྲོད་ན་ངེས་དོན་གྱི་སྨྲ་བའི་དཔང་ཕྱུག་ཏུ་འབོད་ཆོག་པའི་སྐུ་ཞབས་སྒོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་སྔར་ལོར་བརྩམས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། གུས་པས་ཚིག་ཉུང་དོན་འདུས་ཀྱི་སྙན་ངག་འདི་བཀླགས་རྗེས་ང་ཚོའི་མིག་སྔའི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དེང་རབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བསྙད་པའི་ཆོ་ལོ་བརྫུས་མ་དེའི་འོག་རང་གི་དུར་ས་རང་གིས་འཚོལ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གིས་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་འཕྲུལ་རིགས་བཟོ་སྐྲུན་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “ང་ཚོར་འཚོ་རླུང་དགོས་སམ།” »

འཇིགས་མེད་བློ་གྲོས།
 
དེ་ཡང་སྤྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚེས ༡༢་ཉིན། རྡ་རམ་ས་ལ་ནས་གནས་ཚུལ་འབྱོར་གསལ་ལ། བྱང་ཨ་རའི་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་དང་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་གཉིས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཏུག་སྐོར་ལ། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་བཀའ་ལན་འབྱོར་གསལ་དུ། སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་ལགས་ཀྱིས་དོན་དང་ལྡན་པའི་ཞུ་གཏུག་བྱེད་རྒྱུ་ལས། འབྲེལ་མེད་ཀྱི་ཁྲིམས་ཡིག་བཀོལ་བ་དེར། ཞུ་ལན་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཏེ་བསྐྱར་བསྣོན་ཁ་གསབ་ཀྱིས་ཡང་བསྐྱར་ལན་འདེབས་དགོས་པའི་བཀའ་ལན་གནང་ཡོད་པ་རེད།

མ་གཞི་ནས་སྲིད་སྐྱོང་གིས་ཞུ་གཏུག་སྙན་ཞུ་ལ་སྔོན་གཞུག་ཐེང་གཉིས་སུ་ཕྱིར་འགྱངས་བྱས་ཡོད།

དེ་ལས་མང་བ་། “སྲིད་སྐྱོང་ལ་ཞུ་གཏུག་སྙན་ཞུ་ཨང ༢༠ ཅན་ཡང་བསྐྱར་འབྲི་དགོས་པའི་བཀའ་ལན་བཏང་ཡོད་འདུག” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ནས།
 
མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ (  DEMOCRACY ) ནང་མི་མང་གི་འགན་དབང་ཆེ་ཤོས་དེ་འོས་བསྡུའི་ཐོབ་ཐང་དེ་ཡིན་པ་དང་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་མ་ཐག་གོང་ས་མཆོག་ནས་དུས་གསུམ་གསལ་གཟིགས་འོག་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དེ་མང་གཙོ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་བོད་ཀྱིརྩ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་གཏན་འབེབས་གནང་བ་དང་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆོལ་ཁ་དང་ཆོས་ལུགས་ལས་སྒྲུབ་པའི་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་མི་མང་གི་འཐུས་མི་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་  ( legislature  ) དང་འཛིན་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་ 

དེ་ལས་མང་བ་། “ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་སྲིད་སྐྱོང་དང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་འོས་བསྡུའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

སྐྱོ་བྲག་དགའ་དབང་།

བལ་ཡུལ་འཕགས་པ་ཤིང་ཀུན་ནི། བལ་པོའི་མཐིལ་གྱི་རི་འབུར་ཞིག་གི་སྒང་ལ་ཡོད་ཅིང་། རང་བྱུང་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་དེའི་མདུན་ངོས་གཡས་ཟུར་ན། སྐེད་པ་འདོམས་ཆིངས་ཙམ་གྱི་ཅོང་དྲིལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རྡོའི་ཀ་གདུང་ལ་དཔྱངས་གདའ། ཅོང་དྲིལ་དེའི་ཐོད་ལ་ཡིག་ཕྲེང་གཅིག་དང་། སྐེད་པར་ཡིག་ཕྲེང་གསུམ་སྟེ། བོད་ཡིག་ཡིག་ཕྲེང་བཞི་ཡོད་པའི་ཐོག་མ་གསུམ་པོ་ནི་སྨོན་ལམ་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཞྭ་དམར་བཅུ་པའི་སྨོན་ལམ།” »