གསལ་ལེ་རྒྱལ།
བདག་པོས་འོ་ཇ་དཀར་ཡོལ་གང་ལག་གཡོན་པས་སྐྱོར་ཞིང་ལག་གཡས་པས་ངའི་མགོ་ལ་བྱིལ་བྱིལ་བྱེད་བཞིན་མིག་གིས་ཐག་རིང་ཐག་རིང་ལ་བལྟས་ཏེ་དབུགས་རིང་ཞིག་འཐེན་པས་ངའི་སྙིང་གི་འཕར་ལྡིང་ཇེ་མགྱོགས་སུ་སོང་། ངའི་སེམས་ལ་རྐུན་མ་ཞིག་ཡོང་གིན་མེད་དམ་དྲན་སོང་། ངས་བདག་པོའི་གདོང་གི་ཉམས་འགྱུར་ལ་དོ་སྣང་བྱས། བདག་པོས་རྒྱང་རིང་ལ་ལྟ་བཞིན་འདུག་པས་ངས་ཀྱང་རྒྱང་རིང་ལ་བལྟས་བ་ཡིན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་རྩེ་དང་ཉི་མའི་བར་ཐག་ན་དཀྱུས་མཐོ་གང་ལས་མི་འདུག་ཅིང་། མཚམས་སྤྲིན་དམར་པོ་ཞིག་ཀྱང་རིམ་གྱིས་དམར་པོ་ནས་ནག་པོར་འགྱུར་བཞིན་པ་དེས་བདག་པོར་བྲེལ་བ་བསླངས། བདག་པོ་མྱུར་དུ་ཡར་ལངས་ནས་ལས་འཕྲོ་མང་བོ་ཞིག་གི་མཇུག་བསྡུས་རྗེས་ཡང་བསྐྱར་ངའི་གམ་དུ་བསྡད་དེ་ཇ་འཁྱག་འཐུང་འཕྲོ་དེ་འཐུང་བཞིན་ཐོད་པའི་ཐོག་གི་རྔུལ་ཆུ་དག་ལག་པའི་རྒྱབ་ཀྱིས་གཡས་ཕྱི་གཡོན་ཕྱི་བྱས། ངས་ལག་པ་གཉིས་ཀའི་བར་ལ་མཆུ་བཞག་ནས་བདག་པོར་བལྟས་ཏེ་རྔ་མ་གཡུག་བཞིན་བསྡད། ངའི་མིག་མཐའ་རུ་མིག་ཆུ་ཞིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འཁྱིལ་ཡོང་གིན་འདུག ངའི་བདག་པོ་ངོ་མ་མྱི་བཟང་ཞིག་ཡིན།
ཁྱི་དང་བདག་པོ། ད་དུང་བདག་པོའི་བདག་པོ།
གསལ་ལེ་རྒྱལ།
བདག་པོས་འོ་ཇ་དཀར་ཡོལ་གང་ལག་གཡོན་པས་སྐྱོར་ཞིང་ལག་གཡས་པས་ངའི་མགོ་ལ་བྱིལ་བྱིལ་བྱེད་བཞིན་མིག་གིས་ཐག་རིང་ཐག་རིང་ལ་བལྟས་ཏེ་དབུགས་རིང་ཞིག་འཐེན་པས་ངའི་སྙིང་གི་འཕར་ལྡིང་ཇེ་མགྱོགས་སུ་སོང་། ངའི་སེམས་ལ་རྐུན་མ་ཞིག་ཡོང་གིན་མེད་དམ་དྲན་སོང་། ངས་བདག་པོའི་གདོང་གི་ཉམས་འགྱུར་ལ་དོ་སྣང་བྱས། བདག་པོས་རྒྱང་རིང་ལ་ལྟ་བཞིན་འདུག་པས་ངས་ཀྱང་རྒྱང་རིང་ལ་བལྟས་བ་ཡིན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་རྩེ་དང་ཉི་མའི་བར་ཐག་ན་དཀྱུས་མཐོ་གང་ལས་མི་འདུག་ཅིང་། མཚམས་སྤྲིན་དམར་པོ་ཞིག་ཀྱང་རིམ་གྱིས་དམར་པོ་ནས་ནག་པོར་འགྱུར་བཞིན་པ་དེས་བདག་པོར་བྲེལ་བ་བསླངས། བདག་པོ་མྱུར་དུ་ཡར་ལངས་ནས་ལས་འཕྲོ་མང་བོ་ཞིག་གི་མཇུག་བསྡུས་རྗེས་ཡང་བསྐྱར་ངའི་གམ་དུ་བསྡད་དེ་ཇ་འཁྱག་འཐུང་འཕྲོ་དེ་འཐུང་བཞིན་ཐོད་པའི་ཐོག་གི་རྔུལ་ཆུ་དག་ལག་པའི་རྒྱབ་ཀྱིས་གཡས་ཕྱི་གཡོན་ཕྱི་བྱས། ངས་ལག་པ་གཉིས་ཀའི་བར་ལ་མཆུ་བཞག་ནས་བདག་པོར་བལྟས་ཏེ་རྔ་མ་གཡུག་བཞིན་བསྡད། ངའི་མིག་མཐའ་རུ་མིག་ཆུ་ཞིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འཁྱིལ་ཡོང་གིན་འདུག ངའི་བདག་པོ་ངོ་མ་མྱི་བཟང་ཞིག་ཡིན།
ཁྱི་དང་བདག་པོ། ད་དུང་བདག་པོའི་བདག་པོ།
གསལ་ལེ་རྒྱལ།
བདག་པོས་འོ་ཇ་དཀར་ཡོལ་གང་ལག་གཡོན་པས་སྐྱོར་ཞིང་ལག་གཡས་པས་ངའི་མགོ་ལ་བྱིལ་བྱིལ་བྱེད་བཞིན་མིག་གིས་ཐག་རིང་ཐག་རིང་ལ་བལྟས་ཏེ་དབུགས་རིང་ཞིག་འཐེན་པས་ངའི་སྙིང་གི་འཕར་ལྡིང་ཇེ་མགྱོགས་སུ་སོང་། ངའི་སེམས་ལ་རྐུན་མ་ཞིག་ཡོང་གིན་མེད་དམ་དྲན་སོང་། ངས་བདག་པོའི་གདོང་གི་ཉམས་འགྱུར་ལ་དོ་སྣང་བྱས། བདག་པོས་རྒྱང་རིང་ལ་ལྟ་བཞིན་འདུག་པས་ངས་ཀྱང་རྒྱང་རིང་ལ་བལྟས་བ་ཡིན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་རྩེ་དང་ཉི་མའི་བར་ཐག་ན་དཀྱུས་མཐོ་གང་ལས་མི་འདུག་ཅིང་། མཚམས་སྤྲིན་དམར་པོ་ཞིག་ཀྱང་རིམ་གྱིས་དམར་པོ་ནས་ནག་པོར་འགྱུར་བཞིན་པ་དེས་བདག་པོར་བྲེལ་བ་བསླངས། བདག་པོ་མྱུར་དུ་ཡར་ལངས་ནས་ལས་འཕྲོ་མང་བོ་ཞིག་གི་མཇུག་བསྡུས་རྗེས་ཡང་བསྐྱར་ངའི་གམ་དུ་བསྡད་དེ་ཇ་འཁྱག་འཐུང་འཕྲོ་དེ་འཐུང་བཞིན་ཐོད་པའི་ཐོག་གི་རྔུལ་ཆུ་དག་ལག་པའི་རྒྱབ་ཀྱིས་གཡས་ཕྱི་གཡོན་ཕྱི་བྱས། ངས་ལག་པ་གཉིས་ཀའི་བར་ལ་མཆུ་བཞག་ནས་བདག་པོར་བལྟས་ཏེ་རྔ་མ་གཡུག་བཞིན་བསྡད། ངའི་མིག་མཐའ་རུ་མིག་ཆུ་ཞིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འཁྱིལ་ཡོང་གིན་འདུག ངའི་བདག་པོ་ངོ་མ་མྱི་བཟང་ཞིག་ཡིན།
བཀའ་ཡིག་རིན་པོ་ཆེའི་ཐད་ལ་མདོ་སྨད་ནས་བསམ་ཚུལ།
ང་ཚོས་གླེང་དགོས་པ་ནི་ད་ལོའི་སྤྱི་ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་བཅུ་བཞིའི་ཉིན་རང་ཅག་གི་མགོན་དང་སྐྱབས་བླ་ན་མེད་པ་སྐྱབས་མགོན་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུས་སྤྱི་འཐུས་ལ་གནངས་པའི་བཀའ་ཡིག་དེ་རེད། བཀའ་ཡིག་དེ་ནི་དམངས་གཙོའི་གཟེར་ཟམ་གྱི་སྟེང་ལ་བསྣོན་པ་བཏབ་པའི་གཟི་ཡི་འཕྲ་རྒྱན་ཞིག་རེད། མི་སུ་ཞིག་གིས་རང་གི་སྐེ་ལ་འདོགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། ཚེ་བསྲིངས་ཤིང་། གེགས་མེད་པ། ལོ་བརྒྱ་ལོན་ཞིང་། དོན་བརྒྱ་མཐོང་བ་ཞིག་རེད།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཀའ་ཡིག་རིན་པོ་ཆེའི་ཐད་ལ་མདོ་སྨད་ནས་བསམ་ཚུལ།” »
ཨེ་ཇེབ་མི་དམངས་ཀྱིས་སྒེར་གཅོད་པ་ཕར་བསྐྲད།
འབྲོག་མྱིས།
ཨེ་ཇེབ་མི་དམངས་ཀྱིས་འཇིགས་ཞེད་མེད་པར་ཉིན་༡༨རིང་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་པ་དང་འཐབ་རྩོད་དྲག་པོ་བྱས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༡ལོའི་ཟླ་༢པའི་ཚེས་༡༡ཉིན་ཨེ་ཇེབ་ལ་ལོ་ངོ་༣༠འི་རིང་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པའི་སྒེར་གཅོད་པ་མའུ་བྷ་རག་ ( Ḥusni Mubarak) གིས་འཆི་ཁའི་འཕག་འཚག་འགའི་རྗེས་སུ་འུ་ཐུག་ཏེ། ཐབས་ཟད་ནས། ཉམས་ཤོར་ཏེ་འཛམ་གླིང་མི་མང་གི་གཤེ་གཤེའི་ཁ་རྡུང་ཁུར་ནས་སྒེར་གཅོད་པའི་སྟེགས་བུ་ལས་མི་འབབ་རང་འབབ་བྱུང་ཡོད། ཡང་དག་པར་བཤད་ན་མའུ་བྷ་རག་སྒེར་གཅོད་པའི་སྟེགས་བུ་ལས་ཕར་བསྐྲད་པ་རེད།
སྒེར་གཅོད་པ་མའུ་བྷ་རག་སྲིད་སྟེགས་ལས་ཕར་བསྐྲད་པ་དང་དུས་མཚུངས་སུ།
སེང་ནོར་ཉི་གསུམ་གླེང་བ།
ཁང་གསར་རྡོ་རྗེ།
༅༅།། ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་པའི་འོས་མི་གསུམ་ནི། ཐེངས་འདིའི་སྔོན་འགྲོའི་འོས་བསྡུའི་ནང་ནས་ཐོན་པའི་འོས་མི་རྩེ་ཕུད་གསུམ་ཡིན་ལ། ཁོང་གསུམ་ལས་སུ་རུང་ཞིག་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཟླ་བ་ཁ་ཤས་ནང་བཀའ་བློན་ཁྲི་པར་གྱུར་ངེས་རེད།
༡༽ སེང་གེ།
བློ་བཟང་སེང་གེ་ནི་ངར་ཤུགས་ཀྱིས་ཁེངས་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཤིག་རེད་ལ་དམིགས་ཡུལ་གྱི་ཆེད་དུ་ཅི་ཡིན་ནའང་བྱེད་ཐུབ་མཁན་ཞིག་རེད། དེ་ནི་ཁོང་ལྡི་ལི་ས་གནས་གཞོན་ནུའི་འགན་འཁྱེར་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་ཐོག “ལས་ལ་བཤན་པ་བསྐོས་ཚར་བས་སྡིག་ལ་འཛེམས་དོན་མེད་”ཅེས་བཤད་པའི་སྐད་ཆ་དུམ་བུ་དེས་མཚོན་ཐུབ་པ་རེད།
བློ་བཟང་སེང་གེ་ནི་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་མིའི་ནང་ནས་ཆེད་ལས་སློབ་སྦྱོང་གི་ལག་ཁྱེར་མཐོ་ཤོས་ལྡན་པ་དེ་རེད་ལ་ལོ་ན་ཆུང་ཤོས་དེ་ཡང་ཡིན། ཁོང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལེགས་ཤོས་ཤིག་ནི། མི་མཐོ་དམན་དང་རྒན་གཞོན་མེད་པར་འཛུམ་བསྟན་ཏེ་འབྲེལ་བ་འཇོག་ཐུབ་པ་དེ་རེད། དེ་མིན་ཁོང་གི་ཆབ་སྲིད་ལངས་ཕྱོགས་དང་ལས་དོན་དངོས་ནང་གི་འཇོན་ཐང་གི་ནུས་པ་ནི་ད་ལྟ་གསལ་པོ་མེད།
རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བསྐྱར་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བསྒྱུར་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་མིན་པའི་བརྡ་བཏང་བ།
བུ་རྫོང་ལྷ་མོ་ཚང་ཚེ་རིང་དབང་ཕྱུུག
འདི་ལོའི་ལོ་འགོར་ཨཕེ་རི་ཀའི་གླིང་ཕྲན་ནང་ཡོད་པའི་སུ་ཌན་དང་ཌོ་ནི་ཤིཡ། གཞན་ཡང་ཨེ་ཇེབ་སོགས་མི་མང་གིས་རང་དབང་དང་མང་གཙོ་རྩོལ་སྒྲུབ་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་ཐོན་ཡོང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ཕྱི་ནང་དུ་གནས་འཁོད་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས། ད་ལྟའི་ཨེ་ཇེབ་མི་མང་གི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པ་དེ་སང་ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་ལ་ཡང་ཡོང་སྲིད་པ་རེད་ཟེར་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་མཁན་དང་གཏམ་བཤད་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཡོང་གི་འདུག་ཀྱང་། ཁོ་བོས་བལྟས་ན། དེ་ནི་རེ་བ་ཙམ་ལས་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཐོག སང་ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་དེ་ང་ཚོ་དང་ཐག་རིང་པོ་རེད། ཅེས་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་འགོད་སྤེལ་བྱས་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བསྐྱར་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བསྒྱུར་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་མིན་པའི་བརྡ་བཏང་བ།” »
བཀྲས་མཐོང་གི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ལ་དབྱེ་ཞིབ།
བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་བསྐྱར་ཞིབ་དྲ་བ།
རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ་གླེང་འདིའི་ཁྲོད་ང་ཚོས་བཀྲས་མཐོང་བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་གསུངས་པའི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཆ་གཙོ་བོ་དག་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་མ་འོངས་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པས། འོས་འདེམས་བྱེད་མཁན་མི་དམངས་ཚོ་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་རེད། འདི་ནི་གོང་དང་མཚུངས་པའི་གནད་དོན་ཐད་བློ་བཟང་སེང་གེ་ཀྱིས་གསུངས་པའི་སྲིད་ཇུས་དང་དབྱེ་བསྡུར་འཚམ་པོ་ཡོང་ཆེད་ཡིན་ལ། དགོངས་ཚུལ་མི་མཐུན་པའི་ཆ་རྣམས་ལ་གསལ་ཁ་ཡོང་ཆེད་ང་ཚོས་ཁོང་རྣམ་པར་བཀའ་འདྲི་བྱས་ཡོད། གཤམ་ཏུ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། བཀྲས་མཐོང་གིས་གསུངས་པའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་གིས་གསུངས་པ་དེར་ཞིབ་གསལ་གྱི་ཆ་ནས་མི་འདང་བའི་ཞན་ཆ་ཅུང་ཡོད་པར་མཐོང་།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཀྲས་མཐོང་གི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ལ་དབྱེ་ཞིབ།” »
༸གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ལྟ་སྤྱོད་ཀྱི་དགོངས་དོན།
མདའ་མོ་ཚང་རྨོག་རུ་བསྟན་པ།
གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ངོ་བོ།
གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་དང་།ཚོགས་སྡེ།མི་སྒེར་སོགས་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཁེ་ཕན་གཙོར་བཟུང་བྱེད་པ་མིན་པར་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་འདྲ་མཉམ་དང་།གུ་ཡངས།བཟོད་བསྒོམ་སོགས་ཀྱི་ཆ་ལག་ཚང་བའི་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ཤིག་དང་།རྒྱལ་ཁབ་དང་སྤྱི་ཚོགས།མི་དང་མིའི་བར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀྱི་འདུམ་འགྲིག་ལ་མེད་ཐབས་མེད་པའི་ལྡེ་མིག་ཞིག་ཡིན།
དེ་ལས་མང་བ་། “༸གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ལྟ་སྤྱོད་ཀྱི་དགོངས་དོན།” »
འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་དམིགས་པའི་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི།
ལྷོ་ཕྲུག་སྣ་བོ་ཆེ་
————–
༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་འཇིག་རྟེན་སྤྱིའི་བདེ་སྡུག་འདོར་ལེན་ལ་དམིགས་པའི་དགོངས་བཞེད་དང་མཛད་པའི་གཙོ་བོ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་གོང་མཐོར་གཏོང་རྒྱུ་འདི་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱུ་མཚན་ནི་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་འཇིག་རྟེན་འདིིའི་ཐོག་ཉེན་ཚབས་ཆེ་བའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ལྔ་གཟིགས་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། དཀའ་ངལ་དེ་དག་གིས་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཆུང་ཚགས་ལ་གཏོར་བཤིག་གཏོང་བ་ཙམ་མིན་པར། དཀའ་ངལ་རེ་རེར་ཡང་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་རླབས་ཆེན་གྱི་ཉེན་ཁ་དང་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་གཏོར་བཤིག་ཏུ་གཏོང་བའི་ནུས་པ་ཡོད་པར་གཟིགས་ཀྱིན་ཡོད། དཀའ་ངལ་འདི་དག་ནི་གཙོ་བོ་དེང་དུས་འཇིག་རྟེན་ནང་བྱམས་བརྩེ་དང་ལྷག་བསམ་སོགས་ནང་བསམ་བློའི་ཡོན་ཏན་སྐྱོ་དྲགས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཞིང་། དཀའ་ངལ་འདི་དག་སེལ་ཐབས་སུ་ཡང་བྱམས་བརྩེ་དང་ལྷག་བསམ། གཞན་ཕན་སོགས་ནང་བསམ་བློའི་ཡོན་ཏན་ལ་གལ་ཆེར་བརྩི་བ་དང་ནང་བསམ་བློའི་ཡོན་ཏན་དང་ནུས་པ་གོང་འཕེལ་དུ་བཏང་བ་ལས་སེལ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རེད། དེར་བརྟེན་ཁོང་ནས་དེང་དུས་འཇིག་རྟེན་ནང་འགྲོ་བ་མིིའི་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་དགོས་པ་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཏུ་གཟིགས་ཀྱིན་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་དམིགས་པའི་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི།” »
སང་ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་དེ་ང་ཚོ་དང་ཐག་རིང་པོ་རེད།
བུ་རྫོང་ལྷ་མོ་ཚང་ཚེ་རིང་དབང་ཕྱུུག
ལོ་གསར་པ་འདིའི་ནང་ཨཕེ་རི་ཀའི་གླིང་ཕྲན་ནང་ཡོད་པའི་སུ་ཌན་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་མང་ཚོས་ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་ ༩ ཉིན་མང་མོས་འོས་བསྡུ་བྱས་ཏེ་སུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་གཉིས་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་རང་བཙན་བྱ་རྒྱུའི་འོས་ཤོག་འཕེན་སྟེ་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པ་དེས། གླིང་ཕྲན་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་ཌོ་ནི་ཤིཡའི་མི་མང་གིས་ཡར་ལངས་ཏེ་མི་ལོ་ ༢༣ ལྷག་ཙམ་རིང་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་བྱེད་མཁན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཏེ་ཁོ་པ་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཉེན་གཡོལ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་ནས་མི་མང་གི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག ཉེ་དུས་ཨེ་ཇེབ་མི་མང་གིས་རྒྱལ་ས་ཁེ་རོའི་ནང་ཉིན་གྲངས་ ༡༨ ཙམ་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཏེ་མཐར་མི་ལོ་ ༣༠ ལྷག་ཙམ་གྱི་སྲིད་དབང་སྒེར་དོམ་བྱེད་མཁན་གྱི་ཨེ་ཇེབ་སྲིད་འཛིན་ཧོ་ནིསེ་མུ་པ་རག་ལས་གནས་ལས་དགོང་ཞུ་བྱས་ཏེ་ཨེ་ཇེབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་དམག་དཔུང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་པར་བརྟེན།
དེ་ལས་མང་བ་། “སང་ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་དེ་ང་ཚོ་དང་ཐག་རིང་པོ་རེད།” »
གླིང་སྒྲུང་རྩོམ་རིག་ལས་གླིང་གེ་སར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་གཞིའི་སྐོར་མྱུར་སྐྱོབ་བྱ་གལ་ཆེ་ཚུལ།
གེ་སར་ཞིབ་འཇུག་པ་རྨེ་སྲིབ་ནོར་བུས།
གཅིག གླིང་གེ་སར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་རྩ་མེད་དུ་འགྲོ་ཉེན་ཆེ་ཚུལ།
ཕྲན་གྱིས་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྟངས་འཛིན་འོག་གླིང་སྒྲུང་ལ་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་གྱིས་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་པའི་རྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ནས། གླིང་སྒྲུང་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་ཅེས་པ་འདི་མྱུར་སྐྱོབ་བྱས་ཟིན་པར་རྟོགས། དོན་གནད་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ངོས་ནས་བཤད་ན་དགའ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན།
ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་མ་བྲག་སྲིན་མོའི་སྐོར་ལ་བསམ་གཞིགས་ཐོར་བུ། ༼༢ ༽
རི་སྤྱང་ཁེར་འགྲོ
འགྲོ་མིའི་མཆེད་ཁུངས་དེ། ཨ་ཧྥུ་རི་ཀ་ཁོ་ན་ལས་ཤར་གླིང་ཨེ་ཞི་ཡ་དང་ཡོ་རོབ་སོགས་ལ་རྩད་གཅོད་དང་ཚོད་དཔག་བྱེད་མཁན་མེད་པ་ནི་མིན་ཡང་། ༡༨༧༡་ལོར་པར་སྐྲུན་བགྱིས་པའི་༼མིའི་བྱུང་བ The Descent of man༽་ཞེས་པའི་གླེགས་བམ་ནང་། སྐྱེས་ཁམས་ཚན་རིག་པ་ཆེན་མོ་ཊར་ཝུན་གྱིས་ཨ་ཧྥུ་རི་ཀ་ནི་མིའི་མཆེད་ཁུངས་ཡིན་པ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ལུང་བསྟན་ཕེབས་པ་ལ་བརྟེན། དུས་རབས་གོང་མའི་སྟོད་ནས་མིའི་མེས་པོའི་གཏེར་རུས་ཨ་ཧྥུ་རི་ཀའི་ཤར་རྒྱུད་དུ་རྩད་གཅོད་བྱེད་མཁན་ཐོག་མིའི་གྲས་དང་། མིའི་འབྱུང་ཁུངས་སྨྲ་བའི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་ལོ་ཡི་སེ ལི་ཁེ་Louis Leakey་དང་ཁོའི་བཟའ་ཟླ་ མ་རེ ལི་ཁེ་Mary Leakey ཟུང་གིས། ཨ་ཧྥུ་རི་ཀའི་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁོངས་ཁེན་ཡ་Kenyaདང་ཐན་ཛན་ནི་ཡའི་Tanzania ནང་ཡ་ཐོག་མིའི་གཏེར་རུས་འགྱུར་རྡོ་དང་ཤུལ་བཞག་རྩད་གཅོད་ཀྱི་སྒོ་ཕྱེ་ཞིང་།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་མ་བྲག་སྲིན་མོའི་སྐོར་ལ་བསམ་གཞིགས་ཐོར་བུ། ༼༢ ༽” »
ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་མ་བྲག་སྲིན་མོའི་སྐོར་ལ་བསམ་གཞིགས་ཐོར་བུ། ༼༡ ༽
རི་སྤྱང་ཁེར་འགྲོ
ཨ་ཧྥུ་རི་ཀའི་ནགས་ཀློང་གི་སྤྲ་རྒོད་དགུ་རི་ལ་Gorilla་དང་མཆིམས་ཕན་ཛེ་Chimpanzee ། ཤར་གླིང་མ་ལི་ཞི་ཡ་དང་ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་ནགས་ཚལ་གྱི་སྤྲ་རྒོད་ཨོ་རིང་ཨ་བརྟན་Orangutan་སོགས་མིའི་ཤ་ཚུགས་དང་ཆེར་འདྲ་བའི་སྤྲ་རྣམས་མཐོང་བ་ཙམ་གྱིས། སྲོག་ཆགས་ཚན་རིག་ལ་མཁས་བ་དང་རིགས་རྒྱུན་རྡུལ་རྫས་DNA་ཡི་བརྟག་དཔྱད་ནི་མི་དགོས་་པར།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་མ་བྲག་སྲིན་མོའི་སྐོར་ལ་བསམ་གཞིགས་ཐོར་བུ། ༼༡ ༽” »
ཨ་ཅེ་ཝ་མོས་གླེན་རྟགས་ཚ་བའི་ཁྭ་ཏར་གཞས་བཏང་འཇུག་པ།
(ཨོ་བྷ་མ་དང་ཧུ་ཅིན་ཐའོ་ལྷན་འཛོམས་བྱས་པར་དམིགས་ནས་བསྐྱར་དུ་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བ་གླེང་བ།)
བུ་རྫོང་ལྷ་མོ་ཚང་ཚེ་རིང་དབང་ཕྱུག
ཧོང་ཀོང་གི་ (PHOENIX TV) བརྙན་འཕྲིན་ཐོག་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་དགོང་མོ་གནས་ཚུལ་སྤེལ་སྐབས་༼རྒྱ་ནག་གི་གཟུགས་བརྙན་༽སྐོར་འགྲོ་གྲོན་ཆེན་པོ་བཏང་སྟེ་ཨ་རིར་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་ཕམ་ཉེས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཧུ་ཅིན་ཐའོ་ཨ་རིར་རྒྱལ་དོན་འཚམས་འདྲི་བྱས་པ་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཞིང་པ་ཕྱུག་པོ་ཞིག་གྲོང་ཁྱེར་ནང་གཏམ་འདོད་ཀྱི་བོང་བུ་འདོན་འཇུག་པ་དང་གཉིས་སུ་མེད་ཅེས་ཟུར་ཟ་བྱས་ཡོད་པ་རེད།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཨ་ཅེ་ཝ་མོས་གླེན་རྟགས་ཚ་བའི་ཁྭ་ཏར་གཞས་བཏང་འཇུག་པ།” »
སྒྲོལ་མ་ཚེ་རིང་གི་ཡི་གེ
སྒྲོལ་མ་ཚེ་རིང་གི་ཡི་གེ་ནི། ཉིན་ཤས་རྗེས་སུ་སྦོ་སི་ཀྲོན་དུ་འཚོགས་རྒྱུའི་བྱང་ཨ་རིའི་སྤྱི་འཐུས་བགྲོ་གླེང་བ་རྣམས་ལ་མཚན་ཐོབ་འབུལ་སྟངས་འདྲ་མཉམ་མ་བྱུང་བ་ལ་བརྟེན། མོས་དེ་གའི་ཚོགས་པར་བཏང་བའི་ཡི་གེ་ཞིག་རེད། ཡི་གེ་དེའི་ངོ་བཤུས། སྤྱི་འཐུས་བགྲོ་གླེང་བྱེད་མཁན་རྣམས་དང་བུད་མེད་ཚོགས་པ། དབྱིན་ཡིག་གི་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་སྐྱར་ཞིབ་སོགས་ལ་བཏང་འདུག ང་ལ་ཆོས་དབྱངས་བདེ་སྐྱིད་འཚོ་མོའི་གློག་འཕྲིན་བརྒྱུད་འབྱོར་བྱུང་།
བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་དང་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་རོབ་གླེང་།
(གསལ་བཤད། ཕྱི་ལོ ༢༠༡༡ལོའི་ཟླ ༡ཚེས ༦ནས ༩བར་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་བཀོད་སྒྲིག་འོག་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡ་དང་ནིག་ཟི་ལན་ཊིར་མཐོ་སློབ་འགྲིམས་ཀྱིན་པ་དང་སློབ་མཐར་ཕྱིན་ཟིན་པའི་བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པ་དང་ཚེས ༨ཉིན་གྱི་ཞོགས་པར་ཕྲན་གྱིས་བརྗོད་གཞི་འདིའི་སྒང་ནས་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པའི་ཁུལ་ཡིན།)
ཞོགས་པ་བདེ་ལེགས། གོང་དུ་ང་རང་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཟིན་ཙང་བསྐྱར་ཟློས་མི་བྱེད། ད་རེས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་དང་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་ཡིན་ཙང་། ཐོག་མར་ཚང་མ་ལོས་བརྗོད་གཞི་འདི་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་དག་འགར་བསམ་བློ་གཏོང་རོགས།
༡ བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཆགས་ནས་ད་ལོ་བར་ལོ་ག་ཚད་སོང་ཟིན་པ་སུས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད།
༢ བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དམངས་གཙོའི་དུས་དྲན་གྱི་ཉིན་མོ་ག་དུས་འཁེལ་ཡོད་པ་ཤེས་མཁན་ཡོད་དམ།
༣ ད་ལོ་བཀའ་སྤྱིའི་འོས་འདེམས་ཀྱི་ཆ་ཤས་བླངས་ཡོད་མཁན་ག་ཚད་ཡོད། ཕྱག་བརྐྱངས་རོགས།
ཐོག་མར་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ངོ་སྤྲོད་དང་། དེ་ནས་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རིམ། གཞན་དྲི་བ་དྲིས་ལན། མཐའ་འཇུག་ལས་འཆར་བཟོ་འགོད་བཅས་ཁག་བཞིར་དབྱེ་ནས་ཟབ་སྦྱོང་འགོ་འཛུགས་ཞུ་རྩིས་ཡིན།
བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་འཆད་སྐབས། དོན་དག་གཉིས་ལ་བསམ་བློ་མི་གཏོང་རང་གཏོང་ཆགས་ཀྱི་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་དང་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་རོབ་གླེང་།” »
བཀྲས་མཐོང་པའི་བཟང་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་གཏམ།
༡ གླེང་བསླངས་པ།
ད་ལོ་སྟེ། ༢༠༡༡ གི་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་སུ་གདམ་རྒྱུ་ཡིན་མིན་ཏེ། འུ་ཅག་གིས་བློ་དྲང་བཞག་དང་སེམས་པ་གཙང་མའི་ངང་ནས་མ་ནོར་མ་འཆུག་པ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་དཔེ་མ་ཚད་པའི་གལ་ཆེན་པོོ་རེད། ང་རང་ཚོར་འགན་ཞིག་འཁྲི་ཡོད་པའི་ཆ་ནས་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། བྱེད་རིན་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། དེས་ན། སེམས་ཁྲལ་གཅིག་པོ་བྱས་བསྡད་པ་ཙམ་གྱིས་མི་འགྲིག་པར། གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན། སེམས་ཁྲལ་བྱ་ཡུལ་མི་དེ་ཁ་ཕྱོགས་དྲང་པོ་དང་བསམ་ཤེས་ཀྱིས་འཚོལ་ཞིབ་བྱ་དགོས། དེ་ནི་ལོ་ལྔ་རེའི་མཚམས་ཀྱི་མི་དམངས་ཀྱི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ཆེས་ཆེ་བ་དེ་རེད། དེ་འདྲའི་གལ་ཆེ་བའི་ལས་འགུལ་ལམ། འོས་བླུག་སྟངས་འདིའི་སྟེང་ན་བོད་ཀྱི་ད་ལྟའི་གནས་བབ་དང། མ་འོངས་པའི་ལམ་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཏན་ཏན་ཡོད་པའི་དབང་ཚད་མཐོ་ཤོས་དེ་རང་ཅག་མི་མང་གི་ལག་པར་སླེབས་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཀྲས་མཐོང་པའི་བཟང་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་གཏམ།” »
བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་བྱེད་སྟངས་དེ་རང་དོན་རེད།
བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ལ་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མེད་ན། རང་ངོས་ནས་ལས་ཀ་བྱེད་ཐུབ་པའི་གདེང་ཚོད་དང་སྙིང་སྟོབས་ཡོད་པ་མ་རེད། ག་འདྲ་ཞིག་ཡོང་འགྲོ་བསམ་ནས་ཞེད་སྣང་སྐྱེ་གི་ཡོད་པ་རེད། ༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་བགྲེས་ཡོལ་མི་གནང་བའི་སྙན་ཞུ་ཕུལ་བ་དེ་མཐར་དེད་ན་རང་དོན་རེད། གནད་ཡོད་མི་ཉུང་ཤས་ཤིག་གིས་བྱས་པ་འདྲ།
རང་ཉིད་སོ་སོ་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཡོད་པའི་སྐབས་ཐོག་གཅིག་པོ་མ་གཏོགས་ཁོ་ཚོས་བསམ་བློ་གཞན་པ་གཏོང་གི་མ་རེད། གཏོང་རྒྱུའི་འདོད་པ་ཡོད་པ་མ་རེད། ལྷག་བསམ་ཡང་ཡོད་པ་མ་རེད། རང་ཉིད་སོ་སོའི་སྐབས་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཡག་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་ཡིན་ན་མ་འོངས་པར་དེ་རྩ་འཐོར་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་མ་རེད།
༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བགྲེས་ཡོལ་སྐོར་འདི་ད་རེས་གཅིག་པོ་མིན་པར་ཐེངས་སྔ་ཕྱི་མང་པོར་གསུངས་པ་རེད། ད་རེས་སྐུ་མཁྱེན། ད་ང་ལའང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དགོས་ཀྱི་འདུག ངས་ཀྱང་རྒན་གསོ་བྱེད་གི་ཡིན་གསུངས་ནས་ཞུ་མ་ཎི་ཕྱག་གསུམ་འཚལ་བ་རེད། ངས་བོད་དོན་རྩ་ནས་གཡུག་བཞག་པ་དེ་འདྲ་མ་རེད་ཟེར་ནས་སྦྱངས་བཤད་ཀྱང་རིམ་པར་གནང་བ་རེད།
རྒྱ་ནག་སྲིད་བློན་རྒྱ་གར་ནང་འཚམས་འདྲི་ཡོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་ནམ།
བུ་རྫོང་ལྷ་མོ་ཚང་ཚེ་རིང་དབང་ཕྱུག
ཉེ་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་བློན་ཝུན་ཅཱ་པའོ་རྒྱ་གར་ནང་འཚམས་འདྲིར་སླེབས་པའི་སྔོན་གྱི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གཞུང་ཚབ་པ་ཀྲང་ཡན་གྱིས་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་འབྲེལ་བ་སྐྱོ་པོ་ཡིན་ལུགས་བཤད་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱི་ཚེས་ ༡༥ ཉིན་དངོས་སུ་རྒྱ་གར་ནང་སླེབས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་བློན་ཝུན་ཅཱ་བའོ་ཡིས་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་ཕན་ཚུན་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མ་ཡིན་པར་སླད་ཕྱིན་ཕན་ཚུན་མཉམ་ལས་དང་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་མཚོན་པའི་མཛའ་བརྩེའི་འབྲེལ་བ་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུའི་བར་སྟོང་ཡོད་ཚུལ་ནན་བཤད་བྱས་འདུག འོན་ཀྱང་། རྒྱ་གར་ཕྱོགས་ནས་ད་རེས་སྲིད་བློན་ཝུན་ཅཱ་པའོ་དང་མཉམ་དུ་གྲོས་མོལ་བྱེད་སྐབས་དེ་སྔོན་དང་མི་འདྲ་བར་བོད་དང་ཐེ་ཝན་གཉིས་རྒྱ་ནག་གི་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པའི་ཆ་ཤས་ཡིན་སྐོར་གསལ་སྟོན་མ་བྱས་པའི་ལངས་ཕྱོགས་གྱོང་པོ་ཞིག་ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
དེ་ལས་མང་བ་། “རྒྱ་ནག་སྲིད་བློན་རྒྱ་གར་ནང་འཚམས་འདྲི་ཡོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་ནམ།” »