བྱ་འཕུར་ལྷུན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ། (ཨ་རི། རྒྱལ་གཤེན་ཞང་བོད་སློབ་གཉེར་ཁང་།)
བདུད་བྷེ་ལགས། ཁྱོད་ཀྱིས་མི་ལོ་སུམ་ཅུའི་གོང་ནས་བཟུང་བོད་གངས་ཅན་པའི་ལས་དབང་དམར་ནག་དབྱངས་སྙན་པི་ཝཾ་གི་རྒྱུད་དུ་བསྡེབས་ཏེ་གླུ་རུ་བླངས་ཞིང་། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ལ་སྙན་པའི་གྲགས་པ་གནམ་སྔོན་མོའི་འབྲུག་སྒྲ་བཞིན་ཁྱབ། མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སེམས་ཚོར་དྭངས་མོ་ས་དོག་མོའི་ཆུ་རྒྱུན་བཞིན་བཞུར་ཏེ་ཆོལ་གསུམ་གྱི་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀ་གཅིག་ཏུ་སྦངས་པར་བྱས། ཁྱོད་ཀྱི་རྡུང་ལེན་ཐོག་མ་⟨རྨ་ཆུའི་ཟམ་བསྟོད།⟩ཀྱིས་
༧གོང་ས་མཆོག་ཨ་རིར་སྐུ་གཟུགས་བརྟག་དཔྱད་སླད་ཕེབས་པའི་སྐོར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ལ་བཅར་འདྲི།
ཁ་ལོ་བའི་ལག་ཁྱེར་བཟོ་བ་ནི་ཅི་ཞིག་རེད།
ཁྲོ་གཏུམ།
ཁ་ལོ་བའི་ལག་ཁྱེར་དེས་རླངས་འཁོར་ཁ་ལོ་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་གསལ་སྟོན་ཇི་ཞིག་བྱེད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། ངས་འཕྲུལ་རྟ་གཏོང་སྐབས་རྒྱ་གར་ཉེན་རྟོགས་པའི་ཞིབ་བཤེར་འོག ཧིན་སྒོར་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཆད་པར་སྐྲག་ནས་ཉེ་ལམ་འཕྲུལ་རྟའི་རིགས་སྐོར་ཆོག་པའི་ལག་ཁྱེར་མི་བཟོ་ག་མེད་བྱུང་སོང་།
རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེ་ཡི་ངྷ་རམ་ས་ལར་བརྟེན་གཞི་བྱས་ཡོད་པའི་ཀ་ཅ་རིལ་ཁྲིམས་ཁང་གི་གཡས་གཡོན་ནི། ལག་ཁྱེར་སྣ་ཚོགས་བཟོ་སའི་ལྟེ་གནས་ཤིག་རེད།
སྲིད་སྐྱོང་འོས་མི་ཚོགས་གཙོ་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལ་བཅར་འདྲི།
ངའི་སྲིད་སྐྱོང་ཞེས་པའི་དམིགས་བསལ་ལེ་ཚན།
ཉིན་ཕྱེད་གནས་སྐོར་གྱི་ཟིན་ཐོ།
རྣམ་གྲོལ་གླིང་། བསོད་ནམས་ནོར་བུ།
སྐྱོ་ཉམས་སྟོན་པའི་བི་ཧར་གྱི་ཉི་འོད་མོག་པོ་གནམ་གཞུང་ན་སླེབ་དུས་ང་དང་གྲོགས་པོ་ཚོ་རྡོ་རྗེ་གདན་ཉེ་འགྲམ་གྱི་གནས་སྐོར་ལ་འགྲོ་བའི་ཉེར་བསྡོགས་བརྩམས། སྤྱི་ལེ་ 40 ཡར་མར་གྱི་ས་ཆ་ལ་མི་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་གནས་སྐོར་འགྲོ་བ་ནི་ལས་སླ་པོ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན་ཏེ། དང་པོ་འགྲོ་བའི་བསམ་བློ་མཐུན་ཞིང་བར་དུ་རྡོག་སྒྲ་གཅིག་ལ་གཏད་དགོས་པས་སོ།།
སྣུམ་འཁོར་ཆེ་ཆུང་གཉིས་གླས་ཏེ་ཐོན་ལ་ཉེ་བ་ན། གྲོགས་པོའི་ཕ་རྒན་གྱིས་ཧིན་སྒོར་ 1500 བཏོན་ཏེ་ང་ལ་སྦྲང་འགྱེད་ཆེད་ལྕགས་སྒོར་ལ་བརྗེ་སྒྱུར་བྱེད་པར་
ཐང་ཧྲུའུ་རྩོམ་པ་པོའི་ཟིན་བྲིས་ཤིག་དྲ་ཐོག་ནས་རྙེད་པ།
–ཐེ་བོ་སངས་རྒྱས།
ངས་ནམ་རྒྱུན་དྲ་རྒྱའི་འཇིག་རྟེན་ནི་རྟོགས་དཀའ་ཞིང་ངོ་མཚར་ཅན་དུ་འདོད་དེ། གཉིད་མ་ཁུག་པའམ་དུས་ཚོད་མ་འཁྱོལ་དུས་ངམ་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་དྲ་ཉུལ་བྱེད་པར་གོམས། དོ་ནུབ་ཀྱང་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་ལ། དྲ་ཐོག་ཉུལ་གྱིན་ཉུལ་གྱིན་ཐང་ཧྲུའུ་རྩོམ་པ་པོའི་པོད་ཁུག་ནང་སླེབས། གཤམ་གསལ་བོད་གནས་འདི་ཁོང་གིས་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ་པ་རེད།
“འུ་བུ་ཅག་དང་འབྲེལ་བ་ཚུགས་ནས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཅན། ཐུ་བྷོད་མི་རིགས་འདིའི་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་རེར་ཇི་ལྟར་འགྲེལ་དགོས་མ་ཤེས།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཐང་ཧྲུའུ་རྩོམ་པ་པོའི་ཟིན་བྲིས་ཤིག་དྲ་ཐོག་ནས་རྙེད་པ།” »
བརྡ་སྦྱོར་ཞིག་ལས་འཕྲོས་ཏེ་བོད་ཡིག་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་གཏོང་ཕྱོགས།
རོང་བོ་དཀོན་མཐིལ།
ད་ལྟ་དྲ་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཁྱབ་བཞིན་པ་ནི། དེ་རིང་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ཕྱི་ཟླ་༡ ཚེས་༡༡ ཉིན་བོད་མདོ་སྨད་ཀྱི་རེབ་གོང་ཐུན་རིན་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་ས་གནས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་སྡེ་ཁག་དང་དོན་གཉེར་ལས་ཁུངས་སོ་སོའི་གཞུང་ཐམ་དང་། སྒོ་བྱང་སོགས་ལ་ངེས་པར་དུ་བོད་ཡིག་ཀྱང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པའི་བརྡ་སྦྱོར་ཞིག་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བཀྲམས་འདུག་པ་དེ་རེད། སྤྱིར་ན་བརྡ་སྦྱོར་འདི་ཙམ་སྤེལ་བ་ཙམ་གྱིས་དེ་དོན་མ་འོངས་པར་ལག་ལེན་སྟེང་དུ་ཇི་བཞིན་འཁེལ་ཐུབ་མིན་ནི་ད་ལྟ་བཤད་ཐག་མི་ཆོད་ན་ཡང་།
དེ་ལས་མང་བ་། “བརྡ་སྦྱོར་ཞིག་ལས་འཕྲོས་ཏེ་བོད་ཡིག་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་གཏོང་ཕྱོགས།” »
ངའི་སྲིད་སྐྱོང་ཞེས་པའི་དམིགས་བསལ་ལེ་ཚན།
གླིང་མཆོག་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེར་དམིགས་བསལ་བཅར་འདྲི།
བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གལ་གནད་སྐོར་གླེང་བ།
ཟླ་གཅིག་རིང་སྙན་དེབ་ཆིག་སྟོང་བཙོང་ཚར་ལ་ཉེ།
—–དྲི་བ་འདྲི་མཁན་ཆོས་ཉིད།
ཡིག་ཕབ་པ་ཚེ་བརྟན་བཀྲ་ཤིས།
༡ དང་པོ་ཁྱེད་རང་གི་མི་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གནང་རོགས།
བདག་གི་མིང་ལ་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ཟེར། སྐྱེས་ཡུལ་ལྷ་ས་ཡིན།
འོས་བསྡུའི་ཡང་ལན།
མཁོ་སྤྲོད་པ། འབུམ་ཤུལ་བསོད་ནམས་ལྷུན་གྲུབ།
མཆོག་ཏུ་བཀུར་འོས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་རྒྱས་ཀྱི་ཞབས་དྲུང་དུ།
གུས་ཞུ། འདི་ནས་ང་ཚོས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འོས་བསྡུའི་སྒྲིག་གཞི་ལ་ཡིད་ཆེས་བློ་གཏད་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ ༢༠༡༥ ཟླ་༡༡ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཞུ་གཏུག་སྙན་ཞུ་གནས་ཚུལ་༧ དང་། དོགས་འདྲི་༡༨ ཅན་གུས་པས་ཕུལ་བ་བཞིན། དེ་ནས་ ༢༠༡༥ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་འཁོད་ཀྱི་ཡིག་ལན་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལམ་དང་ཐད་ཀར་མྱུར་འཕྲིན་བརྒྱུད་གནང་སོན་བྱུང་བར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་བ་ཆབས་ཅིག གསལ་བཤད་ལན་འདེབས་དོན་ཚན་གསུམ་ཅན་འདི་སླར་ཡང་མི་འབུལ་ཐབས་མེད་བྱུང་བར་དགོངས་འགལ་མེད་པ་ཞུ་བ་ཡིན།
བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་དེ་ཚོའི་ཤེས་ཚད་དང་བརྩོན་འགྲུས་གཉིས་ཐད་ནས་མ་འདང་བ་རེད།
ཡོང་ཁུངས། བོད་ཀྱི་དུས་བབ།
ཉེ་ལམ་འདི་ག་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་དོན་འགྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཡུ་རོབ་ནང་སྐོར་སྐྱོད་དང་བསྟུན་ཏེ། ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་ས་ཕ་རེ་སིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐད་ཡིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་ཡོན་སློབ་ཆེན་(Institut national des langues et civilisations orientales)ཞེས་པའི་བོད་སྐད་ཡིག་སྡེ་ཚན་ནང་༼བོད་ཀྱི་གསར་འགོད་ལས་རིགས་ཀྱི་བྱུང་རིམ།༽ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད་གཏམ་བཤད་དང་བསྟུན་ཏེ། སློབ་ཆེན་དེ་གའི་བོད་ཡིག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་མཁས་པ་ཆོས་ཉིད་དབང་མོ་
དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་དེ་ཚོའི་ཤེས་ཚད་དང་བརྩོན་འགྲུས་གཉིས་ཐད་ནས་མ་འདང་བ་རེད།” »
྆རྩོམ་པ་པོ་ཆབ་བྲག་ལྷ་མོ་སྐྱབས་ནས་བསྐུར་བའི་དྲི་བ་༡༡ གི་ལན་མདོར་བསྡུས།
ཀུན་བཟང་སྒྲོལ་མ།
༡༽ དྲི་བ། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས། ཐོོག་མར་རང་གི་སློབ་སྤྱོང་གི་ལམ་དུ་ཅི་ལྟར་བཞུས་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གནང་རོགས།
ལན། ཤ་རུས་གདུང་རྒྱུད་གཅིག་པའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོ། སྐུ་ཁམས་བཟང་། རང་ཉིད་ལ་མཚོན་ན་ཆུང་བྱིས་པའི་དུས་ནས་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་འབྲོག་ཕྲུག་ཅིག་ཡིན། སྐབས་དེ་དུས། སློབ་གྲྭ་ནི་ངའི་རྨི་ལམ་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་ལ་ཡང་འཁོར་མ་མྱོང་ལ། ཐ་ན་ཀ་ཁ་ཙམ་ཡང་ཀློག་མི་ཤེས། མ་ཟད། དབྱར་གསུམ་གྱི་ཆར་ཆུ་དང་། དགུན་གསུམ་གྱི་གྲང་ངར། སྟོན་གསུམ་གྱི་ཕྱུགས་རྫི་བྱས་ནས་རྙེད་དཀའ་བའི་བྱིས་པའི་ལོ་ཟླ་ཡོད་ཚད་
དེ་ལས་མང་བ་། “྆རྩོམ་པ་པོ་ཆབ་བྲག་ལྷ་མོ་སྐྱབས་ནས་བསྐུར་བའི་དྲི་བ་༡༡ གི་ལན་མདོར་བསྡུས།” »
རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་ཡིག་ཕྱིར་དྲན་མ།
སོག་མདའ།
སྤྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་ང་རང་རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་གི་མི་རིགས་སློབ་འབྲིང་གི་ལོ་རིམ་དང་པོའི་སློབ་མ་ཡིན་ཞིང་། ང་ཚོས་འཛིན་གྲྭའི་ནང་སློབ་བུ་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཡོད། འཛིན་གྲྭའི་འགན་ཁུར་མཁན་གྱི་དགེ་རྒན་རྒན་འབྲུག་ལྷ་ཡིན། ང་ཚོའི་འཛིན་གྲྭ་དང་ལོ་རིམ་གཉིས་པའི་འཛིན་གྲྭ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་ཤུར་གཅིག་ཡིན། དེ་དུས་མཐོང་མྱོང་བའི་ལོ་རིམ་གཉིས་པའི་སློབ་གྲོགས་རྣམས་ཀྱི་ནང་ཡོད་པ་གཅིག་ནི་ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་དབྱིན་ལན་ཨོ་སི་ཧྥོ་ཏི་སློབ་གྲྭར་ཆེན་མོར་འབུམ་རམས་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་ཐོབ་པའི་སྐུ་ཞབས་བླ་མ་སྐྱབས་རེད།
དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མཛད་རྗེས་དང་ཤུགས་རྐྱེན།
མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་མཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ།
རྒྱ་གྲོལ། ༼གཅན་བཟོད་རྒྱམ་གྱིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས།༽
མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་མཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ།
———བོད་ཀྱི་བཙོན་མ“ཨང་ཉེར་བཞི་བ”
དེ་རིང་བདག་ལ་གློ་བུར་བའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་བྱུང་བ་ནི་བོད་ཀྱི་མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པརམཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེས་ཆེ་བ་དེ་སུ་རེད་ཅེས་པའི་དྲི་བ་འདི་ཡིན། ངས་དབང་མེད་དུ་དེ་ལ་བསམ་གཞིག་གཏོང་དགོས་བྱུང༌། དྲི་བ་འདིའི་མདུན་དང་རྒྱབ་ཏུ་བོད་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་གལ་ཆེན་ཞིག་བསྡུས་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་མཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ།” »
འོས་མི་བུད་འགྲོ་མཁན་གསུམ་ལ་བཅར་འདྲི།
ཀ་ལི་སྤུངས་ནས་སྤང་མདའ་རྙེད་པ།
ཐུབ་བསྟན་རྒྱལ་མཚན།
གནའ་བོའི་ཕ་མེས་ཡབ་མེས་ནས་ཡང་ཡང་གོ་མྱོང་བའི་རྒྱ་གར་ཀ་ལི་སྤུངས་ནི་ཧ་ཅང་མཛེས་སྡུག་གིས་བཅིངས་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་རེད། ང་ལ་མཚོན་ན་ཆེས་ཐོག་མ་ཀ་སྤུངས་སུ་བསྐྱོད་པའི་ཉིན་མོ་ནི་༢༠༡༥་༡༡་༦ དགོང་མོ་ཏག་ཏག་ལ་ཁེལ་སོང་། དེའི་སང་ཉིན་ནས་དཔལ་ས་སྐྱའི་ཁྲི་ཐོག་ཞེ་གཅིག་པ་སྐྱབས་མགོན་༧གོང་མ་བདག་ཁྲི་རིན༌པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་འཕགས་ཡུལ་གྲུབ་ཆེན་རྣམས་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཆེ་བ་དུ་མའི་ལྡན་པའི་ཟབ་ཆོས་མན་ངག་དགུའི་ནང་གསེས་ལམ་སྐོར་ཕྱི་མ་བརྒྱད་ཀྱི་བཀའ་ཁྲིད་བསྩལ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་།