གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

བོད་རྒྱའི་ཆབ་སྲིད་འཕེལ་རིམ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་ཕྱི་མིག་བལྟ་སྐབས་ལོ་རབས་བདུན་བཅུའི་འཇུག་ཏུ་རྒྱ་དཔོན་ཏིང་གི་ཆབ་སྲིད་རྣམ་འགྱུར་གྱིས་སྔོན་བརྡའི་འོག་ནས་བོད་མི་གཞིས་བྱེས་གཉིས་དབར་ཕར་འགྲོ་ཚུར་ཡོང་གི་སྒོ་ཆེན་ཕྱེ་ནས་བྱེས་འབྱོར་ཁྲོད་ནས་གནས་མཇལ་དང་གཉེན་འཕྲད་།   ཚོང་ལས་སོགས་ལ་ཚང་ཁ་ཤིག་ཤིག་ངང་ཕྱི་་སྡོད་རྒྱ་མིའི་ཡིག་ཆ་བླངས་ནས་བོད་ནང་འགྲོ་མཁན་གྱི་གྲངས་ཚད་དེ་ཉུང་ཉུང་མིན་པ་དང་།   བོད་ནང་ནས་བོད་མི་སྟོང་ཚོ་མང་པོ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་མཇལ་ཁ་དང་གསུང་ཆོས་ཞུ་རྒྱུ།  

དེ་ལས་མང་བ་། “རེ་དོགས་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་དུ་ལྷག་པའི་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་ལམ་སྐོར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཡུ་སྔོན་པོས།

དང་པོ། ཐོག་མའི་གླེང་གཞི།

ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་གྲས་སུ་གཏོག་པ་ཞིག་ཡིན་དུས་ང་ཚོར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དགོས་ལ། ང་ཚོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་གྱི་རང་དབང་ཡང་དགོས། ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་གྱིས་ང་ཚོར་བློ་སྟོབས་བསྟེར་ཐུབ་ལ། བལྟ་རྒྱ་དང་མཐོང་རྒྱ་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོད། རྩེད་མོ་འདི་ནི་ཆེས་གཞི་རྩ་མིན་ཡང་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་ཡིན། དེ་ཡང༌། ང་ཚོས་ངེས་པར་འདྲི་དགོས་པའི་དྲི་བ་ནི། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་གྱི་ཆེད་དུ་གང་ཟག་སྒེར་ལ་མཁོ་བའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཞེས་པ་དེ་གཙེགས་ཆེར་འཛིན་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་སྤྱི་ལ་མཁོ་བའི་ཀུན་ཕན་དང་ཡར་རྒྱས་རྩ་བར་བཟུང་ནས་ཨོ་རྩེད་གཙེགས་ཆེར་འཛིན་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། དོན་དངོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་པ་ཞེས་པ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཨོ་ལིམ་པིག་རྩེད་འགྲན་དེས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང༌ལ་གནོད་ཀྱི་འདུག་ཟེར།” »

སྐྱེས་སར་འཕྲིན་ལས།


ན་ནིང་ཕྱི་ཟླ་བཅུ་བའི་ཚེས་ཉེར་བདུན་གྱི་ཕྱི་དྲོར་ཨ་ཁུ་ཤེས་རབ་ཁྲིད་སོང་བའི་གཏམ་དེ་ཐོག་མར་ཐོས། དུས་དེ་ནས་བཟུང་མཇུག་འབྲས་གང་ཞིག་ཐོན་རྒྱུ་ཡིན་པའི་རེ་དོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཟླ་ངོ་བཅུ་གསུམ་ལྷག་ཉི་མ་རེ་རེ་བཞིན་བསྐྱལ་རྗེས། སེམས་ངོར་ཤར་མྱོང་ལ་ཤར་མ་མྱོང་པའི་སྐད་ཆ་སྙིང་ལ་གཟན་པ་དེ་དངོས་སུ་གོ་བྱུང་བས། ཉིན་འདི་གར་ཁོང་དང་འབྲེལ་བའི་དྲན་པ་རྫོགས་མེད་ཅིག་གློག་བརྙན་བཞིན་རྨི་ལམ་ཚུན་ཆད་དུ་འཆར་ཡོང་སྟེ། རང་གཞན་ཐམས་ཅད་བརྗེད་ངན་པའི་ལོ་ཟླ་འདིའི་ནང་དུ་དྲན་པ་སྲུང་པའི་ཆེད་ཡི་གེ་ཁ་ཤས་ཤིག་བྲི་འདོད་སྐྱེས། མ་གཞི་ཨ་ཁུ་ཤེས་རབ་ནི་བདག་ལ་མཚོན་ན་ལེགས་ཞེས་ཉན་སའི་བཤེས་གཉེན་གྱི་མཆོག་དང༌། སྐྱིད་སྡུག་ཞུ་སའི་མཆེད་གྲོགས་ཀྱི་ཕུལ་ཡིན་པས། ཁོང་གིས་རབ་དང་རིམ་པར་མྱངས་ཤིང་མྱོང་བར་འགྱུར་པའི་དཀའ་སྡུག་གི་ལོ་ཟླ་དག་དྲན་ན་ཞེ་རྩ་གྲང་ཤིར་ཤིར་དང༌། མིག་མཐའ་འཁྱག་སིབ་སིབ་ཏུ་མི་འགྱུར་བའི་རང་དབང་གཏན་ནས་མེད་རུང་། དུས་རྒྱུན་ཨ་ཁུ་ཁོང་གིས་སྡུག་གི་སྔུན་ནས་སྲ་དགོས་ཞེས་ཡང་ཡང་ཁ་ཏ་བྱེད་པས། རེ་ཞིག་སྐྱོ་གདུང་གི་མཆི་མ་སྐྱུར་མོ་ཁོག་ཏུ་སྦས་ནས་ཨ་ཁུའི་གསུང་གི་འཕྲིན་ལས་དང་། མི་གཞིའི་མཛེས་སྡུག་ལ་དྲན་གསོ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་བྱེད་པར་འདོད། 

དེ་ལས་མང་བ་། “བདག་གི་སེམས་ཀྱི་ཤེས་རབ།” »

སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་སྐལ་ལྡན།
དགེ་ལུགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཅེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་ཤིང་། སྙན་གྲགས་ལྡན་པའི་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཆེན་མོ་དེར་འཛུལ་ཞུགས་གནང་མཁན་གྱི་ཁྲོད་དུ། ད་ལྟའི་ཆར་བཀའ་བརྒྱུད་རྙིང་མ་སོགས་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་དག་ནས་ཀྱང་ཕེབས་ཏེ་དགེ་བཤེས་ཐོན་མཁན་ཉུང་ཤས་ཤིག་འདུག་ཅིང་། ཉིན་འགའི་སྔོན་དུ་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་ནས་ངེད་ལའང་ཇོ་ནང་གི་དགེ་བཤེས་ཞིག་གིས་ཀྱང་རྟགས་གསལ་བཏང་གནང་སོང་བ་དང་། ཁོང་པའང་ཕྱག་དཔེ་མཁས་པའི་གྲས་རེད་འདུག་ལ། འདི་དག་ནི་དགའ་དད་སྤྲོ་གསུམ་གསུམ་གྱིས་ཡིད་སེམས་འཁོལ་བའི་གནས་ཤིག་ཅིའི་ཕྱིར་མ་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “བརྗེད་དུ་ཕངས་བའི་བྱུང་བ་མདོར་བསྡུས་ཤིག” »

གཡུ་ལུང་རྣོ་གྲི།

རྡ་རམ་ས་ལ་ནས་ནང་འཁྲུག་དང་སྐད་ལོག་རེ་བརྒྱབ་སྟེ་སྡོད་པར་དེ་ཙམ་ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་། ཐག་ཉེ་རྡ་ས་གངས་སྐྱིད་ནས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་གྲོས་ཚོགས་ར་བ་དང་དེ་ལས་བརྒལ་ནས་གང་ལ་བསྐྱོད་ཀྱང་། ངེས་པར་མཁོ་བ་ནི་སྐད་ཡིག་གཉིས་གསུམ་རེའི་མཁྱེན་རྒྱ་ཅན་མཁོ་བར་མཐོང་། ཁ་སང་དེ་རིང་རྡི་ལི་ན་ཞུ་གཏུགས་ཀྱི་ལས་ཀ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད་པའི་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་དཀའ་ལས་མང་པོ་ཞིག་བསྐྱོན་བཞིན་པ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་གི་གནས་རེད། ཁོང་ཚོའི་སྤྱི་སེམས་དང་འབད་བརྩོན་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གང་ཡང་མེད་དེ། ལྷ་རྒྱ་རིའི་བུ་མོ་རྣམ་རྒྱལ་སྒྲོལ་དཀར་དང་ཆོས་གྲགས་རྒྱ་མཚོ་གཉིས་ཀྱིས་གོི་བརྡ་འཕྲོད་པ་ལས་གཞན་དག་གིས་སྐད་ཡིག་གཞན་གྱིས་སྤྱིར་བཏང་གི་ཟ་སྐད་འཐུང་སྐད་ཀྱང་མི་འཁྲོལ་བ་དངོས་ཡོད་ཆགས་ཡོད། དྲང་པོར་བཤད་ན། སྐད་བརྡ་མི་འཕྲོད་པ་རྣམས་བང་སྒྲིག་ནས་འགྲོ་བ་འགྲོ་སོང་འཕྲོ་བརླག་རེད། ཞུ་གཏུགས་ནི་བརྡ་འཕྲོད་དགོས་པ་དེ་གཙོ་བ་ལས་མི་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་བང་སྒྲིག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “སྤྱི་འཐུས་ཡིན་ན་སྐད་ཡིག་གཉིས་ལྡན་ཡིན་ན་ལེགས།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལས་གལ་ཆེ་བ་མེད་པ་དང་།   ཁྲིམས་ཡིག་གི་ལམ་སྟོན་འོག་མི་མང་འཚོ་དགོས་པ་དང་།    རྒྱལ་ཁབ་དང་།   སྲིད་གཞུང་།   སྒྲིག་འཛུགས་སོགས་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་ཁྲིམས་ཡིག་གི་ལམ་སྟོན་བརྒྱུད་ནས་ལས་དོན་ཚང་མ་སྒྲུབ་དགོས་པ་དང་།   གལ་སྲིད་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞིའི་ལས་ཀ་བྱ་རྒྱུར་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་གི་ཡོད་ན་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་དགོས་པ་དེ་ཁྲིམས་སྒྲིག་ཚང་མའི་འཇུག་ཏུ་བསྐྱར་བཅོས་ཀྱི་དོན་ཚན་བཞག་ཡོད་པ་ལ་འགན་འཁུར་དགོས་པ་དང་།   ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་བསྐྱར་བཅོས་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་ལ་འགན་མ་འཁུར་ནས་ཁྲིམས་བཟོའི་དབང་ཆ་ལོག་པར་སྤྱད་ནས་འབྲེལ་བཤད་རིང་ཙམ་ཐུང་ཙམ་རྒྱབ་ནས་ཁྲིམས་འགལ་དང་སྒྲིག་འགལ་རྒྱུད་ནས་ཁྲིམས་བཟོའི་ལས་དོན་སྤེལ་ནས་མི་མང་གི་འཚོ་བའི་མདུན་ལམ་དང་།   སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས།   རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བརྟན་ལྷིང་སོགས་ལ་ནམ་ཡང་གནོད་རྐྱོན་གཏོང་མི་ཉན་པ་དང་།  མི་མང་གི་མངོན་འདོད།   (  will  of  the  people  )   མི་མང་གི་བསམ་

དེ་ལས་མང་བ་། “མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལས་གལ་ཆེ་བ་མེད།” »

རེབ་གོང་བཀྲ་ཤིས།

དེང་གི་ཆར་རང་རེ་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་སུ་མིག་ཧྲིག་ཧྲིག་དང་རྣ་ཀྲོང་ཀྲོང་གིས་ལྟ་ཉན་གང་ཞིག་བྱེད་དུས།  རང་བཞིན་གྱིས་སེམས་ནང་ན་ཟུག་ཅིག་སྐྱེ་ཡོང་བ་ནི་བོད་མི་མང་བོས་རང་གི་སྐད་ཡིག་གཉིས་ལྷད་ཅན་དུ་གཏོང་བཞིན་པ་དེ་རེད། དེ་ཡང་ཤེས་བཞིན་མཐོང་བཞིན་དུ་བསྲེས་ལྷད་ཆེ་བའི་འབག་བཙོག་ཅན་དུ་གཏོང་བཞིན་པ་དེ་རེད། ཅིའི་ཕྱིར་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་ལེགས་སྲུང་གིས་གཅིག་གྱུར་ཡོང་ཐབས་མི་བྱེད་པར། གཞན་བསྟུན་ཅི་ཆེ་སྒོས་ཁ་ཆག་སྣ་རལ་ཅན་དང་། བསྲེས་ལྷད་ཅན། རང་འདོད་ཅན་སོགས་སུ་བསྒྱུར་དགོས་པ་རེད་དམ། འཐུས་ཚང་དང་གོ་བདེ་དོན་ཟབ་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་ཧ་ཅང་གི་སྣང་ཆུང་ངང་རྩེད་ཆས་ལྟ་བུར་ཅིའི་ཕྱིར་སྤྱོད་དགོས་སམ། མི་རིགས་ཤིག་གི་སྲོག་རྩ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དང་གཅིག་གྱུར་ཏུ་མི་གཏོང་བར། དོན་གྱིས་རང་གི་ལྟོ་ཕོར་དང་སྦྲེལ་ནས་ཅི་ཞིག་ཤེས་མདོག་གིས་རང་སྣང་གང་དྲན་བྱེད་ཕོད་པ་ཡིན་ནམ། ལྷད་དང་བཅས་ཏེ་འགྱུར་བཞིན་པའི་དེང་གི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཕུང་གསུམ་པ་འདིའི་སྣང་བརྙན་སྐྱོ་བོ་དེ་དག་གིས་རང་སེམས་ལ་བག་ལྷོད་ཅིག་གཏན་ནས་མི་འབྱུང་། བོད་མི་རང་ཉིད་ཀྱིས་“འགྱེལ་བའི་

དེ་ལས་མང་བ་། “ལྷད་ཅན་དུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག” »

དམ་ཆོས་བསམ་འཕེལ།

༼བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ལས་འཕྲོས་པའི་ངུ་སྐད།༽ མི་རིགས་ཤིག་གི་དོན་ལྔ་སྣོད་དྲུག་ན་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་རྟེན་གྱི་བསམ་པའི་རླུང་ཁམས་དྭངས་མ་ནི་མི་རིགས་དེའི་སྲོག། དེ་གནས་པའི་ཡུན་གྱི་དུས་གསུམ་གྱི་ངོ་བོ་ནི་མི་རིགས་དེའི་ཚེ། དེ་སེམས་དང་འགྲོགས་ནས་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་གསོན་ཤུགས་རྒྱས་པའི་འཕོ་བ་ནི་མི་རིགས་དེའི་བླའོ།  དེ་ཡང་མི་རིགས་ཤིག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བླ་སྲོག་ཚེ་གསུམ་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོར་འགྱུར་མཚམས་ཀྱི་འབྱུང་རྩ་ནི་སྐད་ཡིག་ཡིན་ཞིང་མི་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་དེའང་གཙོ་བོ་མི་རིགས་དེའི་སྐད་ཡིག་གིས་བསྡུས་པའི་ཤེས་བྱར་ངོས་འཛིན་པས་ན། མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། དེའི་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁྱབ་ཚད་ནི་སྐད་ཡིག་གི་འགན་སྲུང་གི་ཚེ་སྲོག་ཡིན་ལ། མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གཞན་དག་གི་རྩ་བའི་སྒུལ་ཤུགས་ཀྱང་ཡིན། སྐད་ཡིན་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིན་ཞིང་། རིག་གནས་ནི་སྐད་ཡིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་དེའི་གནད་འགག་ལས་སྐད་ཡིག་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཅེས་འབོད་པར་འདོད། དེ་ལྟར་ན། སི་ཏ་ལིན་གྱིས་“མི་རིགས་ཤིག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཡུན་རིང་གནས་

དེ་ལས་མང་བ་། “རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དངོས་ཤུགས་ལྐོག་གསུམ་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཚེ་གསུམ་གཅོད་བཞིན་པ།” »

དམ་ཆོས་བསམ་འཕེལ།

བོད་རྒྱ་བསྒྱུར་གྱི་སྲིད་བྱུས།  ང་ཚོས་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱིས་བོད་མི་རིགས་རྒྱ་འགྱུར་གྱི་གནས་བབ་ངོས་འཛིན་དང་གོ་རྟོག་ངེས་ཤེས་རྙེད་དགོས་པར་གལ་ཆེའི་གནད་འགག་ཡིན་ཕྱིར། ད་ལྟའི་རྒྱ་མི་དམར་པོའི་སྲིད་བྱུས་གཏིང་ནག་པོའི་རྩ་བའི་འཇུ་ས་དེ་ཁ་གསལ་ལ་བཏང་ན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་འདི་རྒྱ་བསྒྱུར་གྱིས་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་དེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་སུ་བོད་མི་ཚོས་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་རེད། དེ་ཡང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་མེད་གཏོང་པར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མིན་རིག་གནས་འདུ་ཤེས་མཐའ་དག་རྩ་བརླག་ཏུ་བཏང་སྟེ་རྒྱ་རིགས་ལས་ཐ་དད་དུ་བགར་ཐབས་མེད་པར་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་གྱུར་བར་བྱེད་པ་རེད། དེ་བཞིན་དུ། ཧན་གྱི་རིག་གནས་ལ་”ཀྲུང་ཧྭ་རིག་གནས”་ཞེས་བ་བོད་མི་ཚོས་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སུ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དགོས་པ་དེ་རེད། ད་རུང་བོད་མི་རིགས་དུམ་བུ་དུམ་བུར་བགར་ཏེ་ལུང་ཚན་རེ་རེར་མི་རིགས་རེ་ཡི་མིང་རེ་བཏགས་ཏེ་ཁ་འཐོར་ཏུ་གཏོང་ཇི་ཐུབ་བྱེད་པ་རེད། དེའི་ཞོར་ཏུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་ཤུགས་འོག་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱ་མིའི་སྐད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་མ་བྱས་ཚེ། སློབ་སྦྱོང་ལེགས་པོ་ཞིག་རེག་མི་ཐུབ་ཅིང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་རྒྱ་འགྱུར་གྱི་གནས་བབ་ངོས་འཛིན་དང་གོ་རྟོག་རྙེད་དགོས།” »

 ཁྱུང་སྲས་བསམ་གཏན་ཚེ་རིང་།  

༼སྡོམ་ཆར་ལོའི་དྲ་བ༽ནི་ཨ་མེ་རི་ཀའི་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་ E.B ཧིའི་ཐིས་བརྩམས། བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་སྒྲགས་པ་པདྨ་དབང་ཆེན་གྱིས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར། དེབ་འདི་ཕྱི་གླིང་ཨ་མེ་རི་ཀའི་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་ན་བྱིས་སྒྲུང་སྐད་གྲགས་ཅན་བཅུ་ཡོད་པའི་གྲས་ཡིན་པ་བོད་འགྱུར་དེབ་ཏུ་གསལ་འདུག འདི་ནི་བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་མཁན་གྱི་སྙེག་སའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་འདུག མིག་སྔའི་ལོ་འགའི་ནང་། ང་ཚོར་འགྱུར་གྱི་ཚད་གཞིའི་ཐད་ནས་གླེང་གཞི་ཅན་གྱི་སྒྱུར་དེབ་དེ་འདྲ་བསྟུད་མར་བྱུང་། དེ་དག་ལ་གཤེ་བའི་རྩོམ་ཡིག་དང་གཏམ་བཤད་སྤེལ་མཁན་ཡང་བསྟུད་མར་བྱུང་། ལྟོས་འཇོག་གིས་བཤད་ན། དེབ་གཅིག་ལ་འགྱུར་ཡིག་ཁ་ཤས་བྱུང་བ་དང་། མ་མཐར་ཡང་གཉིས་ཅན་བྱུང་བ་དེ་ཚོ་བསྡུར་ནས་གླེང་སྟངས་ཤིག་གི་ཚད་ཐིག་ཅིག་བསླངས། ཕྱི་གླིང་གི་རྩོམ་དེབ་གྲགས་ཅན་དེ་འདྲ་བོད་སྐད་ནང་ལ་བསྒྱུར་བའི་རྗེས་ལ་བོད་སྐད་ཀྱི་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པར་འགྱུར་འགྲོ་གི་འདུག་ཅེས་སྡིག་མཁན་ནི་བསྟུད་མར་ཡོང་གི་

དེ་ལས་མང་བ་། “སྒྱུར་རྩོམ་༼སྡོམ་ཆར་ལོའི་དྲ་བ།༽” »

རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།

སངས་རྒྱས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། དེ་ཡང་ངས་ཉིན་འགའི་ཡར་སྔོན་ཞིག་ལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་མཆོག་གིས་ནང་མི་གྲོངས་པའི་སྐབས་སུ་ནང་མིས་ཆོས་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་འགྲོ་སོང་ཆེན་པོ་གཏོང་དགོས་པ་དེ་ལམ་སྲོལ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་མི་རུང་བ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་དབུལ་པོ་ཚོ་ལ་གནོན་ཤུགས་སུ་མ་གྱུར་པ་ཞིག་དགོས་པ། དེ་ལས་ལྡོག་ན་མཇུག་འབྲས་མི་ལེགས་པ་ཡོང་གིན་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་མོ་བཏབ་པའི་རིམ་འགྲོ་སོགས་ཀྱང་ཡོན་བདག་གི་འབྱོར་ཚོད་དང་བསྟུན་ཤེས་དགོས་པ་གལ་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་བཀའ་མོལ་གནང་བའི་བརྙན་ཞིག་མཇལ་བྱུང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “དགེ་བཤེས་ཤིག་གི་བཀའ་མོལ་ལས་འཕྲོས་པ།” »

བོན་རྒྱ་བསྟན་འཛིན་རབ་རྒྱས།

བོད་ཟས་རིག་པ།

ཁ་ཟས་སྨན་དང་འདྲ་བར་རིགས་པ་ཡིས། །
འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་མེད་པར་བསྟེན་བགྱི་སྟེ། །
རྒྱགས་ཕྱིར་མ་ལགས་སྙེམས་པའི་ཕྱིར་མ་ལགས། །
འཚག་ཕྱིར་མ་ལགས་ལུས་གནས་འབའ་ཞིག་ཕྱིར། ། བོད་ཟས་རིག་པའི་རྩ་གཞུང་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “འདི་ལྟར་བྲིས་ན་དགེ་ཕན་འདུག་གམ་མི་འདུག” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

བརྒྱ་ཕྲག་བདུན་པའི་ནང་བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་མི་དབོན་རྣམ་གསུམ་གྱི་སྐུ་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་འཛམ་གླིང་ནང་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་རེ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཙམ་མིན་པ་འཛམ་གླིང་གི་ལུང་པ་མང་པོའི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཡིག་ཆ་མང་པོའི་ནང་ངོ་སྤྲོད་ཡོང་བཞིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཞེ་གཅིག་པ་འུ་དུམ་བཙན་པོའམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་གླང་དར་མས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལུགས་ལ་མཇུག་བསྡོམས་བརྒྱབ་ནས་བོད་སྤྱི་ལ་དབང་བའི་རྒྱལ་པོ་ཕེབས་མ་ཐུབ་པ་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱིས་འགོ་འདྲེན་དཔུང་ཤུགས་འོག་ལུང་ཆུང་རེ་ལ་དཔོན་ཆུང་རེའི་འོག་ཏུ་བོད་སིལ་བུར་མི་ལོ་བཞི་བརྒྱ་ཙམ་རིང་གངས་རིའི་འཕྲོད་དུ་ནང་འཁྲུགས་ལ་མགོ་འཁོར་ནས་ཁེར་རྐྱང་དུ་ལྷག་ནས་འཛམ་གླིང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་མ་ཐུབ་པ་ནས་དུས་རབས་དང་མཐུན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་ལ་རྗེས་ལུས་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་།      སྤྱི་ལོ་ ༡༦༤༢  ནས་སོག་པོའི་ཆོས་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ལ་གོ་སྐབས་བཟུང་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་༸གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཕུལ་ནས་བོད་སྡེ་པ་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་

དེ་ལས་མང་བ་། “དབུ་མའི་ལམ་ནི་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་བའི་ལྡེའུ་མིག་རེད་ལ་མ་འོངས་བོད་མི་རིགས་འཚོ་གནས་ཐུབ་པའི་མདུན་ལམ་ཡང་རེད་།” »

གྲུ་ཟུར་གྱི་ཨ་མཆོད་ནས་ཕུལ།

བཀུར་འོས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་གཙོས་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་ཀྱི་དྲུང་དུ་གུས་ཕུལ། 

གུས་པ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཁོངས་མི་དང་། དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མངའ་འབངས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་གཤམ་གསལ་སྒེར་གྱི་བསམ་ཚུལ་འགའ་ཞིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པས་ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་ཐུགས་ལ་ཅི་ནས་ཀྱང་འཇོག་པར་འཚལ། མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་གཞུང་སྔ་ཕྱི་བརྗེ་དགོས་ཤིང་། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་གཞུང་སྔ་མ་རུལ་སོངས་སུ་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་མ་ཟད། གཞུང་སྔ་མའི་འཐུས་ཤོར་སོང་བ་དང་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་པ་རྣམས་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་རེད། 

ང་ཚོའི་བཀའ་ཤག་སྔོན་མས་གྲུབ་འབྲས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་མང་པོ་གནང་ཡོད་ན་ཡང་འཐུས་ཤོར་སོང་བ་ཡང་མང་ཐག་ཆོད་ཅིག་ཡོད

དེ་ལས་མང་བ་། “བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་སྐབས་སུ་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ལས་དོན་གལ་ཆེན་བཅུ་དྲུག” »

རིག་འཛིན།

ཁྲིམས་འགལ་གྱི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ། ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལས་ལྡོག་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་རྩིས་བྱས་པ། ཁྲིམས་ལ་ལོག་འགྲེལ་བྱས་པ། མང་ཚོགས་མགོ་སྐོར་བསླུ་བྲིད་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་བྱས་པ་བཅས་མདོར་ན་དོན་མེད་མཁྲེགས་བཟུང་བྱས་ཏེ། ༸གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐུགས་ཕམ་དང་གཞིས་བཞུགས་བོད་མིའི་ནང་བློ་ཕམ་ཡིད་ཆད་འབྱུང་གཞི་མང་དག་ཅིག་བརྩམས་པའི་འཐེན་འཁྱེར་བྱུས་ངན་མཐའ་དག་རྦད་དེ་ཕམ་ཉེས་ཕྱིན་ནས་འགྲོ་ལམ་མེད་པར་གྱུར་པའི་ཚེ། ད་གཟོད་ལམ་ཁ་ནོར་བ་དང་། གོམ་པ་སྤོ་སྟངས་ནོར་བ་ཤེས་ནས། ལམ་ནོར་ལྡོག་ཤེས་བྱུང་བ་ལ་དགའ་བསུ་ཞུ།

དེ་ལས་མང་བ་། “སྤྱི་འཐུས་ཚོ། ལམ་ནོར་ལྡོག་ཤེས་བྱུང་བ་ལ་དགའ་བསུ་ཞུ།” »

ཆུ་རླངས་འབྲུག་བྱམས།

ང་ཚོ་དམངས་གཙོའི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་ནས་ལོ་ངོ་དྲུག་བཅུ་ལྷག་འགོར་ཡོད་རུང་ད་དུང་དམངས་གཙོ་ཡང་དག་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ཏུ་བསྐྱོད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་འདི་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་ཐུག་ཡོད་དམ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་གཞིས་འགྲིག་གི་མེད་པ་རེད་དམ། ཡང་ན་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིའི་སྐྱོན་ཆ་རེད། གལ་ཏེ་སྒྲིག་གཞིས་འགྲིག་གི་མེད་པ་ཡིན་ན་སྒྲིག་གཞི་དེར་ངེས་པར་དུ་འགྱུར་བ་བཏང་ནས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་དང་བེད་སྤྱོད་ཡོད་པའི་སྒྲིག་གཞི་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས།

དེ་ལས་མང་བ་། “དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སློབ་གསོ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།” »

དགའ་བ་མཇེ་ཕྲུག

ཡིད་བརྙན་ནི་གཙོ་བོ་སེམས་ཀྱི་འཆར་སྣང་ཞིག་ཡིན། ཡིད་བརྙན་གྱི་རོལ་མྱོང་ནི་རང་དབང་དང་ཆེས་གསང་བའི་རང་བཞིན་ཞིག་ཡིན་པས་སུས་ཀྱང་ཚད་འཛིན་དཀའ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁམས་ལ་ཞུགས་མཁན་ཚོས་ཡིད་བརྙན་གྱི་ཁྲོད་ནས་སྙན་ངག་རྩོམ་པ་དང་རི་མོ་འབྲི་བ། རོལ་མོ་དཀྲོལ་བ་སོགས་སེམས་ཀྱི་མཁའ་དབྱིངས་མཚོན་པར་བྱས། འཇིག་རྟེན་འདིའི་མི་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ཕོ་མོ་ཕན་ཚུན་ཡིད་བརྙན་ནང་ལ་འཆར་རེས་མ་མྱོང་བ་མེད་མོད། སྐྱེས་པ་ཞིག་གིས་ཡིད་འོང་བུད་མེད་ཀྱི་ལུས་དམར་རྗེན་མར་སྒོམ་ཞིང་ལུས་འབྲེལ་བྱུང་བའི་ཡིད་བརྙན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་སེམས་ལ་བསྐྲུན་ཡོད་ངེས། དེ་བཞིན་བུད་མེད་ཚོས་ཀྱང་རང་རང་མོས་པའི་སྐྱེས་པ་དེའི་ལུས་ཀྱི་ཉམས་དང་འཁྲིག་བདེ་སྟེར་བའི་མནོ་བསམ་མང་པོའི་ཡིད་བརྙན་བཟོས་ཡོད། སྐྱེས་པ་ཕལ་ཆེས་བུད་མེད་ཚོའི་ཕྱིའི་ལུས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་དང་། མཐའ་ན་ནུ་འབུར་གྱི་ནང་ངོགས་སོགས་ཀྱང་རེ་རེ་ནས་བསམ་བློས་ཞིབ་འདང་རྒྱག བུད་མེད་མང་ཤེས་ཀྱིས་སྐྱེས་པའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འཁོས་བབ་དང་ཉམས་འགྱུར་གྱི་རོལ་སྟོབས། འཁྲིག་སྤྱོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ལ་ཞིབ་ལྟ་བྱས། གཙོ་བོ་སྐྱེས་པའི་ནང་གཤིས་ཀྱི་མཛེས་པའི་ཆ་ལ་ཤུགས་ཆེ་བ་བསམ་བློ་གཏོང་གི་ཡོད།

དེ་ལས་མང་བ་། “འཁྲིག་སྤྱོད་ཀྱི་སྙན་ངག་ནི་ཡིད་བརྙན་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་ཡིན།” »

བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ།

དེ་རིང་ཁ་སང་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གང་སར་གཏམ་བཟང་ཞེས་སྒྲོག་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། སྐབས་ ༡༧ སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ཀྱིས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཛད་དཀའ་བཟོས་ཏེ་གསོལ་འདེབས་ཞུས་དོན་ལྟར། མགོན་པོ་བྱམས་བརྩེའི་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གང་གིས་གསོལ་བསྩལ་མཛད་པའི་བཀའ་ཡིག་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཚེས་བརྒྱད་ཉིན། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༤༧ པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བར་བརྒལ་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ངོ་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་མདུན་ནས་སྤྱི་འཐུས་དམ་འབུལ་ཞུས་པའི་སྐོར་དེ་རེད། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བཤད་ན་འདི་གཏམ་བཟང་ཞིག་རེད།

ད་དུང་མང་པོ་ཞིག་གིས་ད་ནས་བཟུང་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་མཉམ་སྤུངས་བྱས་ནས། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། བསྔགས་འོས་སུ་མཐོང་ལ་དེ་ལྟར་ཡོང་བའི་རེ་བ་ངས་ཀྱང་ཞུ་ཡི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཚོགས་གཞོན་འོས་འདེམས་བྱེད་

དེ་ལས་མང་བ་། “༧གོང་ས་མཆོག་ལ་བཤགས་སྡོམ་འབུལ་དགོས།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།

དེང་སྐབས་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་་( REPUBLIC ) ཀྱི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཡུལ་མི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་ལ འགན་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་ནས་མང་གཙོའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཟེར་ནའང་འདྲ་། མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་ཟེར་ནའང་འདྲ་། ( Democracy Theory ) ནང་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་། ( Republic ) གི་གོ་དོན་ངོ་མ་འདི་ལྟར།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་གི་ལུང་པ་མང་ཆེ་བ་མང་གཙོ།   (  Democracy  )  ལམ་ལུགས་ནང་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་།  མང་གཙོ་དེ་ཡང་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས།  (Presidential  System )  དང་།  གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས།  (  Parliamentary  System  )  བཅས་ལམ་ལུགས་གཉིས་ཡོད་པ་ནས་ཨ་རི་ལྟབུ་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས་དང་།  རྒྱ་གར་ལྟབུ་གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས་བཅས།  མང་གཙོ་དེ་ཡང་ཁྲིམས་ཡིག་གི་ལམ་སྟོན་འོག་གཞུང་སྲིད་སྐྱོང་དགོས་པའི་མང་གཙོ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་   (  Rule of Law  )  འོག་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་།  མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ནི་མི་ཚང་མར་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་།  འདྲ་མཉམ་གྱི་འགན་དབང།  འདྲ་མཉམ་གྱི་རང་དབང་དང་།  འདྲ་མཉམ་གྱི་ཆེ་མཐོང་དང་།   འདྲ་མཉམ་གྱི་གུས་བརྩི་དང་།  འདྲ་མཉམ་གྱི་ཡིད་ཆེས་བཅས་ཡོད་པའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་།   སྤྱི་ལོ་  ༡༩༥༩  ལོར་བོད་དུ་དུས་ཟིང་ལངས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་འཁྲིད་འོག་ཁོང་གི་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་དང་བོད་མི་ཁྲི་བརྒྱད་ལྷག་

དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོ་དང་དེའི་ཁ་ཕྱོགས།” »