མགར་རྡོར། 1 དེང་གི་ངའི་སྡོད་གནས་ནི་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ས། ཀཱ་ཐི་མན་ཀྲོས་ཅེས་པའི་མི་ཚོགས་རབ་ཏུ་མང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན། དེ་བས་གྲོང་ཁྱེར་འདི་གཞི་ལ་བཞག་ནས་རྩོམ་ཡིག་འདི་འབྲི་རྒྱུ་ཡིན། ཕྱི་སྡོད་བོད་མི་དག་ཁ་འཐོར་དུ་གནས་པའི་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་གཞན་དག་ལའང་རིགས་བསྒྲེ་རིགས་སོ།། 2 རྒྱལ་སའི་གྲོང་ཁྱེར་འདི་གཙོར་བྱས་ཡུལ་འདིར་བོད་མི་ཁྲི་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་གནས་སྡོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། གནས་འདིའི་ཡུལ་མི་རྣམས་རིགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་བར་རིགས། ཧི་མ་ལ་ཡའི་བྷོས་ཊས་རིགས་དང་བྷོན་ཆ་ཏི་རས་ཀྱི་རིགས་སོ།། དང་པོ་ནི་ཡུལ་འདིའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཡིན་ལ་ཕྱི་མ་ནི་མི་རིགས་ཆེན་པོར་བརྩི། ཧི་མ་ལ་ཡའི་བྷོས་ཊས་མི་རྣམས་ཀྱི་རྩ་བའི་རིགས་དེ་བོད་རིགས་ཡིན་པ་གསལ་བོ་རེད། བྷོས་ཊས་ནི་བོད་ཅེས་པའི་དོན་ཡིན་པ་ཁོང་ཅག་གིས་ཀྱང་འདོད། བྷོས་ཊས་རྣམས་ཀྱི་གདོང་གི་དབྱིབས་དང་ཁའི་སྐད་ཆ། དད་མོས་བྱེད་སའི་ཆོས་ལུགས་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་སྟོད་བོད་དང་དབྱེ་བ་མེད།…

དེ་ལས་མང་བ་། “གྲོང་ཁྱེར་ནང་གི་བོད་པའི་བུ་མོ་མེ་ཏོག་མ་ཚོའི་མེ་ཏོག་གསང་བའི་ཕམ་ཚོང་དུ་འགྱུར་བཞིན་འདུག” »

 ༼ བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་མ་འཚོགས་གོང་གི་གོ་སྐབས།༽             བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤་སྤྱི་ཟླ་༡༡་ཚེས་༡་ཉིན་ལ། ཉེ་ཆར་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གསར་བ་བསྐོ་འཇོག་བྱ་རྒྱུའི་རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ལ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་རྩ་འབོར་གསུམ་ཆ་གཉིས་སྟེ་མང་མོས་བྱུང་བ་ནི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིག་རེད། གལ་ཏེ་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཀྱི་མཉམ་འབྲེལ་འདི་མུ་མཐུད་དུ་མཉམ་གནས་ཐུབ་ཚེ།  གྲོས་ཚོགས་མ་འཚོགས་པའི་གོང་རོལ་དུ་གྲོས་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཆེད་དང་། སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཡུན་རིང་ལྷག་པའི་བོད་མི་དཀྱུས་མའི་འོས་འདེམས་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་འཆར་གཉིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཤིག་ཅིའི་ཕྱིར་ཕུལ་མ་ཆོག་པ་ཡོད།             ང་ཚོའི་གྲོས་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་བསམ་འཆར་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། ཐོག་མར་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ་པའི་གོམ་པ་སྟབས་བདེ་གཉིས་ཡོད། གནད་དོན་དོན་ཚན་གཉིས།      ༼དང་བོ།༽ཆོས་བརྒྱུད་སྤྱི་མཐུས་ཁག་ལ་འོས་ཤོག་འཕེན་པའི་ཐོབ་ཐང་དེ་གྲྭ་བ་དང་བཙུན་མ་ཁོ་ན་ལས་མེད་པ།  ༼གཉིས་པ།༽ རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གནས་བཞུགས་བོད་མི་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་འོས་མི་བཅུ་ལ་འོས་ཤོག་འཕེན་ཆོག་གི་ཡོད་ཀྱང་། ས་གནས་གཞན་ཁག་ཏུ་འོས་ཤོག་གཅིག་དང་གཉིས་ལས་མེད། ཐབས་ལམ།…

དེ་ལས་མང་བ་། “དམངས་གཙོའི་ལམ་ལུགས་མདུན་དུ་བསྐྱོད་པར་སྐུལ་འདེད།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་མིའི་བོད་བཙན་བཟུང་བྱས་ནས་༧ གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་འོག་ཁོང་གི་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་དང་ཞི་བའི་མི་མང་ཁྲི་ཚོ་བརྒྱད་ལྷག་ཙམ་བཅས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་མ་ཐག་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ སྤྱི་ཟླ་བ ༢ པའི་ཚེས་ ༣ དང་ས་ཕག་ཟླ་བ་ ༡༢ པའི་ཚེས་ ༧ ཉིན་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་སྤྱི་ནོར་༧…

དེ་ལས་མང་བ་། “ཆོལ་ཁ་དང་ལུང་ཚན་ཚོགས་སྐྱིད་སོགས་ཀྱི་མིང་གིས་འོག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆིག་སྒྲིལ་ལ་ཉམས་ཆགས་ནམ་ཡང་གཏོང་མི་ཉན།” »

བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ། ནང་དོན་གནད་བསྡུས། རྩོམ་ཐུང་འདིའི་ནང་དུ་དུས་འཁོར་ཇོ་ནང་འགྱུར་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ལོ་ཙཱ་བ་སུ་ཞིག་གིས་ཚུལ་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་ཚུལ་དང་། དེའི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས། ད་ལྟ་དེ་དག་བཀའ་བསྟན་གང་དུ་བཞུགས་ཚུལ་སོགས་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ། དུས་འཁོར་ཇོ་ནང་འགྱུར། དཔལ་ལྡན་བླ་མ་དམ་པ་ཆོས་ཀྱི་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས། ཇོ་ནང་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་གྲོས་རྣམ་གཉིས། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་གྲོས་དཔལ་བཟང་། དཔང་བོ། ཞུས་ཆེན། འགྱུར་བཅོས།…

དེ་ལས་མང་བ་། “དུས་འཁོར་ཇོ་ནང་འགྱུར་གྱི་སྐོར་རོབ་ཙམ་གླེང་བ།” »

ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཐོ་སློབ། བློ་བཟང་། བཀླག་བྱའི་དེབ་མིང་། བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་དབང་།  དབྱིན་མིང་།        Freedom in Exile དབྱིན་ཡིག་ཡིག་འབེབས་པ། Alexander Norman བོད་བསྒྱུར།        བསྟན་འཛིན་ཤེས་རབ།  དཔར་དུ་བསྐྲུན་ལོ།      ༢༠༡༧ དཔར་དུ་བསྐྲུན་ཡུལ། རྡ་སའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། དང་པོ། ཐོག་མའི་གླེང་སློང་བ། ཐེངས་འདིའི་ཁོ་བོའི་བཀླག་བྱའི་དེབ་ནི་༧གོང་ས་མཆོག་གི་རང་རྣམ་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་དབང་ཞེས་པ་དེ་ཡིན། དེ་སྔོན་ཁོ་བོས་དེབ་དེའི་ཚན་པ་རེ་འགའ་བཀླགས་མྱོང་བ་ལས་མགོ་མཇུག་ཚང་བ་ཞིག་བཀླགས་མྱོང་མེད། དེ་ཡང་ ༢༠༢༠ ལོའི་ནད་ཡམས་ཀྱི་ཐེམ་སྤང་བཀའ་རྒྱའི་སྐབས། ཁོ་བོ་ཟླ་ངོ་བཅུ་ལྷག་ལམ་གྲོགས་ཤིག་དང་ལྷན་རྡ་སར་བསྡད་ཅིང་། སྐབས་དེར་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་སྡོད་པའི་ངའི་ལམ་གྲོགས་དེའི་ཆུང་སྐྱེས་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་ཁོ་ལ་དེབ་དེ་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ནས་བླུ་བར་བསྐུལ། ཁོ་གཉིས་ཀྱི་ལབ་གླེང་ཁྲོད་དེབ་འདིའི་སྐོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་ཞིག་ཐོས་ཤིང་། བཀླག་འདོད་ཀྱི་འདུན་པ་ཞིག་ཀྱང་འགོག་མེད་དུ་སྐྱེས། ཁོ་བོར་མཚོན་ན་དེབ་འདིའི་སྐོར་ཐོས་པ་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་ཞིང་། དེབ་དེ་ཕྱི་ཡུལ་གྱི་རང་དབང་ཞེས་པའི་ཕྱག་དེབ་དེའི་འགྱུར་གསར་ཞིག་ཡིན་པའང་གཞི་ནས་ཤེས།  ཕྱིས་དོན་དེའི་ཆེད་ངེད་གཉིས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་སོང་མོད། ནད་ཡམས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་སྒོ་ཕྱེ་མེད་སྟབས་ཉོ་སྟབས་མ་འགྲིག་མོད། རྗེས་སུ་མེག་ལོར་གྱི་དཔེ་ཁང་ཞིག་ནས་དེབ་དེ་རག་ཏེ་བླུས། དེབ་དེ་བསྐུར་རག་བར་གྱི་ཉིན་གྲངས་ནང་ངེད་གཉིས་རེས་མོས་ཀྱིས་བཀླགས་མོད་ཁོ་བོས་ཚན་པ་ཁ་ཤས་ལས་བཀླགས་མ་ཚར། དེ་བས་ཐེངས་འདིའི་༧ གོང་ས་མཆོག་གི་ཕྱག་དེབ་དཔེ་ཀློག་གི་གོ་སྐབས་འདི་དམ་དུ་བཟུང་ནས་ཕྱག་དེབ་འདི་མགོ་ནས་མཇུག་བར་དུ་བཀླགས་པ་ཡིན། གཉིས་པ། ཕྱག་དཔེ་འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ངོ་སྤྲོད། ཕྱག་དེབ་འདི་ནི་༧ གོང་ས་མཆོག་གི་རང་རྣམ་གཉིས་པ་སྟེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་༧ གོང་ས་མཆོག་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བའི་རྗེས་ཀྱི་ལོ་ངོ་གསུམ་པར་མཛད་རྣམ་དང་པོ་《ངོས་ཀྱི་ཡུལ་དང་ངོས་ཀྱི་མི་དམངས་》ཞེས་པ་མཛད། དེའི་རྗེས་ཀྱི་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ཉེ་བར་འགོར་རྗེས་སུ་མཛད་རྣམ་གཉིས་པ་《བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་དབང་》ཞེས་པ་འདི་མཛད་པ་ཞིག་རེད་འདུག འདིར་ཕྱག་དཔེ་འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་མདོར་ཙམ་གླེང་ན། ཕྱི་ལོ ༡༩༨༧ དང་ ༨༨ གཉིས་སུ་སྔ་ཕྱིར་༧ གོང་ས་མཆོག་གིས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མ་དང་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་གཉིས་ནང་ཞི་བའིི་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་ཞེས་པའི་བོད་རྒྱའི་རྩོད་རྙོག་སེལ་ཐབས་ཀྱི་འཆར་གཞི་དེ་འདོན་སྤེལ་བྱས་པར། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་དེ་མ་ཐག་དེ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་སྟབས།  ༡༩༨༧ ལོའི་ཟླ་དགུ་བ་ནས་བཟུང་ལོ་ཤས་རིང་བསྟུད་མར་ལྷ་ས་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་ས་གནས་དུ་མར་ཞི་བའི་ངོ་རྒོལ་བྱུང་བར་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་བྱས། སྐབས་དེའི་གནས་ཚུལ་རྒྱལ་སྤྱིར་ཁྱབ་པ་དང་། ཡང་སྒོས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོའི་ཟླ ༡༢ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ནོར་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་གསོལ་བྱུང་བ་བཅས་སྐབས་དེའི་རྒྱ་མཚོའི་རྦ་རླབས་བཞིན་གཅིག་འཇགས་གཉིས་ལངས་ཀྱི་བོད་འབྲེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དེའི་ཤུགས་རྐྱེན་ལས་འཛམ་གླིང་ནང་༧ གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། བོད་དོན་ཐོག་སྔར་ལྷག་དོ་སྣང་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚད་མཐོ་བོ་བྱུང་ལ། རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དོ་སྣང་དེ་སྔར་ལྷག་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱུན་གནས་ཡོང་ཐབས་སུ་༧ གོང་ས་མཆོག་རང་གི་ཞལ་ནས་སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་དང་།བོད་དོན་ཐོག་འགྲེལ་བརྗོད་རྒྱས་པ་ཞིག་ཡོང་ན་དགེ་མཚན་ཆེ་བར་གཟིགས་ཏེ་གཙོ་བོར་ཕྱི་རྒྱལ་བར་དམིགས་ནས་དེབ་འདི་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་ཕྱག་དེབ་འདི་ནི་ཕྱི་རྒྱལ་བ་ Alexander Norman ཞེས་པས་དབྱིན་ཡིག་ཏུ་ཡིག་འབེབས་བྱས་ཤིང་། ཁོ་དེ་སྔོན་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་གྲངས་ནང་བོད་དུ་ཕེབས་སྐབས་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་དངོས་གཟིགས་པའི་རྐྱེན་བྱས་ཏེ། ཕྱག་དེབ་འདི་འདྲ་ཞིག་རྩོམ་དགོས་པར་གལ་ཆེ་བར་གཟིགས་ནས་༧ གོང་ས་མཆོག་ལ་སྙན་གསོལ་ཞུས་པར་ཞལ་བཞེས་ཐོབ་པ་ཞིག་རེད། ཕྱག་དེབ་འདི་རྩོམ་པའི་གསུང་ཞབས་སུ་སྐུའི་གཅུང་པོ་མངའ་རིས་རིན་པོ་ཆེ་དང་། སྐུ་སྒེར་དྲུང་ཟུར་བསྟན་འཛིན་དགེ་བྱེད་གཉིས་དང་། ཕྱིས་དབྱིན་ཡུལ་དུ་གསུང་སྒྱུར་དགེ་བཤེས་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པ་དང་། བསྟན་འཛིན་དགེ་བྱེད། Alexander Norman བཅས་ཀྱིས་པར་ཟིན་ཞུ་དག་བྱས་ཏེ་དུས་ཐུང་ཛ་དྲག་ངང་དབྱིན་ཡིག་དང་། ཉི་ཧོང་། ཧྥི་རན་སི། འཇར་མན། ཨི་ཀྲ་ལི་བཅས་སྐད་ཡིག་གྲགས་ཆེ་བ་ལྔའི་ནང་དུས་གཅིག་ཏུ་འདོན་སྤེལ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་དེབ་འདི་སྒྱུར་བ་བོ་བསྟན་འཛིན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཕྱག་དེབ་འདི་དབུ་འབྱེད་ཀྱི་མཛད་སྒོའི་སྐབས་གསུངས། ད་ལྟའི་ཆར་དཔེ་དེབ་འདི་ཉིད་སྐད་ཡིག་མི་འདྲ་བ་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ཡས་མས་སུ་བསྒྱུར་ཡོད་པར་བཤད། དེར་མ་ཟད་ཨ་མི་རི་ཀའི་ཧོ་ལི་ཝུགྲ་ (Hollywood) གློག་བརྙན་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་ནས་ཀྱང་མཛད་དེབ་འདིས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་སྟེ། འདི་ཉིད་དང་བོད་ནང་ལོ་བདུན་ཞེས་པའི་དེབ་གཉིས་གཞི་མར་བྱས་པའི་སྟེང་ནས་༸རྒྱལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་གློག་བརྙན་སྐུ་མདུན་ (Kundun) ཞེས་པ་ཞིག་དང༌། བོད་ནང་ལོ་བདུན་ (Seven Years in Tibet) ཞེས་པ་ཞིག་བཅས་ཁག་གཉིས་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་ཡོད། དེའི་རྗེས་སུ་ཡང་བསྐྱར་སངས་རྒྱས་ཆུང་ཆུང་ (Little Buddha) ཞེས་པའི་གློག་བརྙན་སྐད་གྲགས་ཅན་གཞན་ཞིག་ཐོན་ཡོད་པ་དེ་མཛད་རྣམ་འདིའི་རླབས་ཤུགས་ཀྱི་ཀུན་སློང་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་ནའང་མི་འགྲིག་པ་མེད། དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་༸རྒྱལ་བའི་མཚན་སྙན་དེ་བས་བླ་ནས་བླར་འཕེལ་བ་བྱུང་ཞིང་། དེར་བརྟེན་བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐད་དེབ་འདིའི་སྒུལ་ཤུགས་འདྲ་བ་ཞིག་བྱུང་མྱོང་མེད་པར་བཤད་དོ།། གསུམ་པ། བཀླགས་ཚོར།  ཕྱག་དཔེ་འདིར་སྤྱིར་ཚན་པ་བཅུ་དྲུག་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་ང་རང་ལ་བག་ཆགས་ཆེས་ཟབ་ཤོས་ནི་༧ གོང་ས་མཆོག་སྐུ་ན་ཆུང་ངུའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་གྱི་ཚན་པ་དེ་དག་ཡིན། དེ་ནི་བཙན་འཛུལ་གྱི་རླུང་འཚུབ་མ་ལངས་གོང་གི་དུས་ཚོད་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེར་པད་དཀར་འཆང་བ་དང་སེང་གེའི་ཁྲི་ཞེས་པའི་རྣམ་ཐར་གྱི་ཚན་པ་གཉིས་ཡོད། སེང་གེའི་ཁྲིར་ཞེས་པའི་ཚན་པ་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ལ་སོན་པའི་ལོ་དེར་ཁོང་དང་མཉམ་དུ་འཚར་བའི་སྐུའི་གཅེན་པོ་བློ་བཟང་བསམ་གཏན་ལགས་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ལ་བཏང་བ་དང་། དེས་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ལས་སོན་མེད་པའི་བྱིས་པ་ཆུང་ཆུང་དེས་རྩེད་རོགས་འདང་ཆེན་ཞིག་བརླག་ཅིང་ཐུགས་སེམས་སྐྱོ་བོ་བྱུང་བར་བྲིས་ཡོད། སྐབས་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་དང་ནང་མིའིི་བར་འབྲེལ་བ་མཐུད་མཁན་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་ཡོད་པ་ནི་བློ་བཟང་བསམ་གཏན་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། སློབ་གྲྭར་སོང་རྗེས་ཟླ་རེའི་ནང་ཁོང་དང་ཚར་གཅིག་མ་གཏོགས་ཐུག་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ། དེ་བཞིན་ཁོང་ཕྱིར་སློབ་གྲྭར་ལོག་སྐབས་༧གོང་ས་མཆོག་ཐུགས་སྐྱོ་སྐྱོའི་ངང་ཁོ་གཟིགས་ལམ་ལས་མ་ཡལ་བར་སྒེའུ་ཁུང་བརྒྱུད་སྤྱན་སྐྱེལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ། ཡང་སྐབས་སྐབས་སུ་རྒྱལ་ཡུམ་ལགས་དང་གཅེན་མོ་ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ་གཉིས་ཀྱིས་ཨ་མདོའི་གོ་རེ་དང་ཁ་ལག་རིགས་འདྲ་མིན་བཟོས་ནས་ཁོང་ལ་ལྟ་བར་ཕེབས་ཀྱིན་པར་རེ་སྒུག་བྱས་ནས་སྡོད་པ་སོགས་ཀྱི་མཛད་རྣམ་དེས་ཁོ་བོའི་བྱིས་དུས་ཀྱི་ལོ་ཟླ་དག་དྲན་པར་བྱས།  ཁོ་བོ་ཆུང་དུས་དགོན་པར་དཔེ་ཆ་བློ་འཛིན་བྱེད་སྐབས་སྐབས་སྐབས་སུ་ དོན་དག་ཙག་ཙིག་ཆེད་ རྒན་ལགས་ཀྱིས་་ནང་དུ་མངགས་རྒྱུར་རེ་སྒུག་བྱས་པ་དང་། ཡང་ལན་རེར་ཁྱིམ་མི་རེ་དགོན་པར་ལྟ་བར་ཡོང་སྐབས་རྗེས་བསྙེགས་ནས་ནང་དུ་འགྲོ་འདོད་དེ་ཐག་རིང་བར་མིག་སྐྱེལ་བྱས་མཐར་སེམས་པ་སྟོང་བར་ཕྱིར་ལོག་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་དག་དྲན་དུ་བཅུག  ཡང་སྐུ་ན་གཞོན་པའི་༧གོང་ས་མཆོག་སྐུ་མཚམས་སུ་བཞུགས་སྐབས་ཤིག་ལ་ཁ་ཁུ་སིམ་པོར་གཟུངས་སྔགས་བགྲང་བཞིན་བཞུགས་ཡོད་པའི་སྐབས། པོ་ཏཱ་ལའི་ཞོལ་གྱི་ལྷ་སའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་རྩྭ་ས་རྣམས་ནས་ཕྲུ་གུ་ཚོའི་གཞས་གཏོང་གིན་ཚུར་ཡོང་གིན་པ་གསན་སྐབས་དང་། ཡང་སྨོན་ལམ་སྐབས་སྒེའུ་ཡོལ་གསེབ་ནས་ལྐོག་ལྟའི་ངང་གྲྭ་ཆུང་འཚུབ་པོ་རྣམས་རྩེད་མོར་གཡེང་བའི་རྣམ་པ་གཟིགས་སྐབས་ཁོང་ལའང་ཁོ་ཚོ་ནང་བཞིན་བྱེད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་དང་། ཡང་ཕྲུ་གུ་དེ་ཚོ་དང་ཕར་ཚུར་གནས་བབ་བརྗེ་བསྒྱུར་བྱེད་ཐུབ་ཡག་ཡོད་ནའང་སྙམ་པ་དེས་ཁོ་བོ་ཆུང་དུས་དགོན་པར་སྡོད་སྐབས། དགོང་ཁར་ཕྱུགས་རྫི་ཚོས་དགོན་པའི་མདུན་རིའི་ངོས་ཐལ་རྡུལ་ལང་ལོང་ཁྲོད་གླུ་སྐད་སང་སང་ངང་ལུག་ཁྱུ་ཁྱིམ་དུ་འདེད་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་དེ་དྲན་ཞིང་། དེ་དུས་ངའང་ཁོ་ཚོ་དང་འདྲ་བར་ནང་དུ་ལོག་རྒྱུ་ཡོད་ནའང་སྙམ་དུ་དྲན་མྱོང་བ་དེ་ལ་ཕྱིར་དྲན་ཐེབས་སུ་བཅུག  ཡང་༧གོང་ས་མཆོག་སྐུ་ན་གཞོན་དུས་ཆུ་ལ་ཟགས་ནས་དྲན་པ་འཐོར་བ་དང་། རྩེད་མོའི་ཁྲོད་ཁོང་གིས་བློ་བཟང་བསམ་གཏན་ལ་རྨ་ཁ་བཟོས་པ། སྐུ་གོང་མའི་ཆིབས་འཁོར་བཟོ་བཅོས་བྱས་ཏེ་ཉིན་ཞིག་མི་གཞན་མེད་སར་དེ་བསྐོར་བར་སྟབས་མ་ལེགས་པར་ཆིབས་འཁོར་གྱི་མེ་ལོང་བཅག་པར་གཞན་གྱིས་མི་ཤེས་པའི་ཆེད་བཟོས་བཅོས་བྱས་ཏེ་སྐྲག་སྣང་ངང་བཞག་པ་སོགས་ཀློག་སྐབས་ཁོ་བོ་དང་ན་མཉམ་གྲྭ་ཕྲུག་ཚོའི་ཆུང་དུས་ཀྱི་འཚུབ་ཆ་ཁག་དྲན་དུ་བཅུག་སྟེ། ཆུང་དུས་སུ་བོང་བུར་ཞོན་ཏེ་བོང་རྒྱུགས་འགྲན་བསྡུར་བྱས་མཐར་ཨོང་ཤར་རྨ་བཟོས་པ། དགོན་པའི་རྒྱབ་རིའི་བྲག་ཕུག་ཏུ་སྐྱུང་ཀ་བཟུང་བ། བྱིའུ་ཚང་བསློགས་པ། གཙང་པ་ཁ་རལ་གྱི་རྐུབ་ནང་རྩྭའི་སྦུ་གུ་བཅུག་སྟེ་ཕུ་བརྒྱབས་པ། ཁྱིའི་རྔ་མར་རས་བསྡམས་དེ་ས་སྣུམ་བླུགས་ནས་མེ་སྒྲོན་པ་སོགས་ཆུང་དུས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་འཚུབ་པོ་དེ་དག་དྲན་སོས་སུ་བཅུག ཡང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་རབ་བྱུང་སྒྲུབ་རྒྱུར་ཉེ་སྟབས་ཕག་ཤ་དང་སྒོ་ང་སོགས་བཞེས་མི་ཆོག་སྟབས།  སྐབས་གཞན་ཞིག་ཏུ་རྒྱལ་ཡབ་ལགས་ཀྱིས་ཕག་ཤ་ཞིག་ཚེག་སྒྲ་དང་བཅས་ཏེ་བཞེས་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐབས། ཁྱི་ཕྲུག་ཆུང་ཆུང་ཞིག་དང་འདྲ་བར་ཁོང་གི་འགྲམ་དུ་བསྡད་དེ་ཏོག་ཙམ་གནང་རོགས་བྱས་ན་བསམ་པའི་རེ་བས་ཁོང་ལ་བལྟས་ཏེ་བསྡད་པས་ཁོང་ནས་ཏོག་ཙམ་གནང་སོང་བས་ཧ་ཅང་ཞིམ་པོ་བྱུང༌ཞེས་ཆུང་དུས་ལ་ཕྱིར་དྲན་བྱས་འདུག དེར་མ་ཟད་ ༧གོང་ས་མཆོག་པེ་ཅིན་དུ་བཞུགས་སྐབས་ཁོང་ལ་མར་ཁེ་སིའི་རིང་ལུགས་དང་རྒྱ་ནག་གི་གསར་བརྗེའི་སྐོར་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་མཁན་དུ་རྒྱ་ཁ་ཆེ་ཞིག་བསྐོས་ཡོད་པ་དེས་རྟག་ཏུ་ཕག་ཤ་ཟ་མྱོང་ངམ་ཞེས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དྲིས་ཏེ་སྙད་རྐོ་གི་ཡོད་ཅེས་གསལ། ཕག་ཤ་ཟ་བར་དགའ་བའི་ཁོ་བོས་ཀྱང་༧གོང་ས་མཆོག་དང་འགྲོས་མཚུངས་པའི་ཆུང་དུས་ཀྱི་ལོ་ཟླ་ཞིག་བརྒྱུད་མྱོང་སྟབས།  རྣམ་ཐར་གྱི་ཚན་པ་འདི་དག་ཀློག་སྐབས་མཚམས་རེར་ངུ་བྲོ་ཞིང་ལན་རེར་དགོད་ཤོར་ཏེ་གཅིག་བུས་མཚམས་རེར་མིག་ཆུ་དང་ལན་རེར་ཧབ་ཆ་ཐག་གེར་སྐུ་ན་གཞོན་དུས་ཀྱི་༧གོང་ས་མཆོག་ང་ཚོ་དང་འདྲ་བའི་མི་ཕལ་བ་ཞིག་ཏུ་མཇལ་ཞིང་། དེས་༧གོང་ས་མཆོག་དང་ཧ་ཅང་བློ་ཐག་ཉེ་བའི་ཚོར་བ་ཞིག་བསྐྲུན། དམ་དྲག་ཆེ་བའི་སློབ་སྦྱོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་དེས་སྐུ་ན་ཕྲ་བའི་༧གོང་ས་མཆོག་ནི་པོ་ཏཱ་ལའི་བཙོན་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཅིང་། དེས་ཁོ་བོ་གྲྭ་ཕྲུག་སྐབས་མཚམས་རེར་ཤག་གི་རྒན་ལ་གཡོལ་ཆེད་གསང་སྤྱོད་དུ་ལན་མང་འཛུལ་བ་དང་། འཛུལ་གྲངས་རེར་ཡུན་རིང་བསྡད་པའི་རྣམ་པ་དེ་དྲན་ཞིང་། དགོང་མའི་ཉལ་ཁང་དུ་སླེབས་སྐབས་ནི་བདེ་སྐྱིད་ཆེ་ཤོས་སུ་ཚོར་བའི་རྣམ་པ་དེ་དྲན་སོས་སུ་བཅུག མདོར་ན་མཛད་རྣམ་འདི་བཀླགས་པ་ལས་སྔོན་མའི་བོད་ཀྱི་སྐྱེས་ཆེན་དག་ལའང་དོན་བརྗོད་ཞིབ་ཅིང་།…

དེ་ལས་མང་བ་། “ཕལ་བའི་མིག་གིས་མཇལ་བའི་༧གོང་ས་མཆོག  (བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་དབང་གི་བཀླགས་ཐོ།)” »

རྩོམ་ཡིག་གི་ཡོང་ཁུངས། བོད་ཀྱི་དུས་བབ། བླ་གཡུ། ཟླ་གྲངས་འདི་དག་གི་ཡུན་ལ། ངའི་མལ་གྱི་རྨི་ལམ་དུ་དཔེ་ཀློག་གི་བརྡབ་གསིག་ཡང་ཡང་བཏང་ཡོང་། དེ་ལ་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་མང་དག་ཅིག་ཡོད་སྲིད་ནའང་། དཔེ་ཀློག་ལ་བློ་ཤོར་ཞིང་དེས་བསླུ་བྲིད་ཐེབས་ཏེ་སེམས་པ་བླང་བླང་པོར་བྱས་པ་དེ་འདྲ་ཡེ་ནས་ཡིན་མི་སྲིད། ཅིག་བྱས་ན་ཆུང་ངུ་ནས་མ་བསྐུལ་དང་བླངས་ཀྱིས་རང་གི་ཕྲག་པར་བཀལ་བའི་འགན་འཁུར་བཅོས་མའི་རིགས་དེས་འཇིགས་ཟིལ་དང་དཔུང་ཤེད་དེ་ལ་ཐུག་མདོག་ཁ། ཉིན་ཞག་ཕྲུགས་གཅིག་གི་ཞོགས་པ་རེ་རེར་ཁ་པར་གྱི་ཅུང་སྒྲས་བསྐུལ་ཏེ་མལ་ལས་སད་ཡོང་དུས། ཐོག་མར་ངའི་མིག་ལམ་དུ་རབ་རིབ་ངང་བརྒྱུད་ཡོང་བ་ནི་སྒེའུ་ཁུང་ཟུར་གྱི་མདུན་གློག་དང་། མདུན་གློག་འཁྲིས་སུ་གཅར་དུ་བཀྲམས་པའི་བཀླགས་འཕྲོར་ལུས་པའི་དཔེ་དེབ་དེ་དག་རེད། མིའི་གྲལ་དུ་ཀུ་རེ་ལབ་ནས་འོས་མེད་དུ་བཟོས་པ་ལྟ་བུའི་རང་གི་རྣམ་རིག་ཇེ་གསལ་དུ་གྱུར་པ་ན། ད་གདོད་རྨི་ལམ་གྱི་མངོན་གྱུར་དེ་དག་ལ་སླར་ཡང་བདེན་པའི་ངོ་རིས་འཕྲོད་དེ། དར་ཅིག་ལ་སྨྲེང་ཤུར་ཤུར་ངང་དཔེ་དེབ་དེ་དག་ལ་ཁ་གཏད་དེ་ཅེ་རེར་ལྟ་ཞིང་། མིག་ལྕིབས་འགུལ་བའི་རང་དབང་ཡང་མི་སྟེར།…

དེ་ལས་མང་བ་། “མི་ཚེའི་ཉིན་དང་སྲིབ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་མིའི་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་གྱིས་༧ གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་འོག་ཁོང་གི་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་དང་། ཕེབས་རྗེས་སུ་བོད་མི་ཁྲི་ཚོ་བརྒྱད་ལྷག་ཙམ་བཅས་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་མ་ཐག་མ་འོངས་རང་ཡུལ་རང་བདག་ཆེད་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཐོག་སྐབས་དེའི་ཕྱི་འབྲེལ་བཀའ་བློན་སྐུ་ངོ་ཞ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུགས་བདེ་ལྡན་མཆོག་དང་ཕྱག་རོགས་སུ་སྐུ་ངོ་རྒྱལ་ལོ་དོན་སྒྲུབ་མཆོག་དང་། སྐུ་ངོ་ས་འདུ་ཚང་རིན་ཆེན་མཆོག་བཅས་ནས་ཞུ་སྙན་རིམ་ཕུལ་ལ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ /༡༩༦༣/༡༩༦༥ བཅས་སོ་སོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ནས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཡོད་ན་ཡང་མུ་མཐུད་ནས་ང་ཚོའི་འཇུག་སྐྱོང་མ་ཐུབ་པའི་འགན་དེ་ང་ཚོ་བོད་མི་རང་ཉིད་ལ་ཡོད་པ་ལས་གཞན་སུ་གཅིག་ལ་ངན་ཁག་གཡོགས་ས་མེད་པ་དང་། ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་ནང་བོད་མི་གཅིག་སྟོང་ཨ་རིར་གཞུང་འབྲེལ་གྱིས་གཞིས་སྤོའི་ལས་འཆར་འོག་ནས་ཨ་རིར་གནས་སྤོ་གནང་བ་འདིའི་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་བོད་ཡུལ་བོད་མིར་བདག་ཐོབ་ཡོང་བའི་རེ་བ་ལ་བར་ཆད་བཏང་བ་ཙམ་མ་ཟད་བོད་མི་རིགས་དང་བོད་པའི་ཆོས་དང་སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་མ་འོངས་འཚོ་གནས་ཐུབ་མིན་ལ་བསམ་ཞིབ་ནན་པོ་གཏོང་དགོས་པའི་དུས་ལ་བབ་མི་འདུག་གམ། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་བོད་མི་གཅིག་སྟོང་ཨ་རིར་གཞིས་སྤོ་གནང་བ་འདིའི་བོད་མི་ཁྱིམ་ཚང་སྒེར་གྱི་འཚོ་བ་ལ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་ན་ཡང་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་ངོ་མ་བོད་ཡུལ་བོད་མིར་བདག་ཐོབ་ཡོང་བའི་ཆེད་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོང་བ་ལས་དཔལ་འདུར་འདུ་འགོད་ཆེད་མི་ཡུལ་དུ་ཡོང་མེད་པ་ནས་ད་ལྟའི་ཆ་ལ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་ཡོད་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་རྒྱུན་གནས་དང་སྲ་བརྟན་ཐུབ་པའི་ལས་འཆར་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་བཟོས་མེད་དམ་བསམ་པའི་རི་བོང་གནམ་སྡིབས་ཀྱི་སེམས་ཁྲལ་དེ་ང་ཙམ་མིན་པ་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཡོད་པ་ངས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་ལོ་གཞོན་ཚོ་ལོ་རེ་ནས་ལོ་རེ་བཞིན་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་མཁན་གྱི་གྲངས་ཚད་དེ་ཉུང་ཉུང་མིན་པ་དང་། ལོ་རྒན་པོ་ཚོ་ལོ་ནའི་བབས་ཀྱི་ཞིང་ལས་དང་བ་ཕྱུགས་གསོ་སྐྱོང་ཐུབ་པའི་ཤུགས་ལས་ཀྱིས་ནུས་པ་མེད་པ་དང་། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཕྲུ་གུ་གསར་སྐྱེས་ཀྱི་གྲངས་ཚད་དེ་བརྒྱ་ཆ་གཅིག་ཙམ་ལས་མེད་པ་ནས་ང་ཚོའི་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་རྒྱུ་ཕར་བཞག་བཙན་བྱོལ་གྱི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་ཡང་རྒྱུན་གནས་དང་སྲ་བརྟན་ཐུབ་མིན་གྱི་ས་མཚམས་དུ་སླེབས་པ་འདི་ཡང་དྲང་པོར་བཤད་ན་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་ནང་བོད་མི་གཅིག་སྟོང་ཨ་རིར་གཞིས་སྤོ་གནང་བ་དེའི་འཇུག་འབྲས་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུས་ན་མ་འགྲིག་པའི་ཉེས་པ་ག་ནས་ཡོད། གཞུང་པས།…

དེ་ལས་མང་བ་། “ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་ནང་བོད་མི་གཅིག་སྟོང་ཨ་རིར་གཞིས་སྤོ་གནང་བ་འདིའི་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་བར་ཆད་བྱུང་བ་མ་རེད་དམ།” »

མགར་རྡོར། ༡ རྒྱ་གར་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་སོགས་ཡུལ་ལུང་གཞན་དུ་གཞིས་བརྟན་པོ་ཆགས་པའི་བླ་བྲང་ཆེ་ཁག་ཁག་དང་། ཕྱུག་བདག མཐོ་རིམ་དཔོན་རིགས་ཁག གྲོང་མི་གཞིས་ཆགས་ཁག་སོགས་ལ་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་ནས་བོད་དུ་ལོག་འདོད་ཆེན་པོ་ཡོད་མེད་མི་ཤེས་མོད། མེད་ནའང་འགྲིག་གི་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་བྱ་འགུལ་དབུ་མའི་ལམ་འདི ཁ་འཕྲོའི་མི་སྣ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་འཚོ་བ་བསྐྱལ་བྱེད། དཔལ་འབྱོར་གསོག་བྱེད། དུས་ཚོད་གཏོང་བྱེད་ཙམ་དང་། ཡང་ན་ཆོས་སྒྲུབ་བྱེད་དམ། སྟོང་ཉིད་རྟོག་བྱེད། བྱམས་སྙིང་སྒོམ་བྱེད་ཙམ་དུ་འགྱུར་བཞིན་པ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་མ་རིག་པ་ཞིག་རེད། བདག་ནི་གསར་འབྱོར་བ་ཞིག་ཡིན་པས་ཕྱིར་བོད་དུ་ལོག་པར་བྲེལ་ཤ་དོད་པོ་ཅན་ཞིག་ཡིན།…

དེ་ལས་མང་བ་། “དབུ་མའི་ལམ།  ད་ནི་ཁྱོད་ཀྱིས་ཁ་ཞིག་མི་གྲག་ག་མེད་རེད་འདུག” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་བརྒྱུད་ནས་ཡར་རྒྱས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་འཛམ་གླིང་འདིར་སྔར་གོ་མ་མྱོང་བ་དང་མཐོང་མ་མྱོང་བའི་དངོས་པོའི་རིགས་འདྲ་མིན་གྱིས་མི་གི་འཚོ་བ་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་མདུན་བསྐྱོད་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་ན་ཡང་དྲ་རྒྱའི་དུས་རབས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་མི་ཤེས་པའི་མི་སྣ་ཁག་ནས་ཁ་དམག་ལ་འགན་འཁུར་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་མི་མང་གི་མཐུན་འབྲེལ་ལ་དོ་ཕོག་འགྲོ་བའི་བྱ་སྤྱོད་དྲ་སྟེང་དུ་སྤེལ་ནས་རང་མིང་གྲགས་ཐབས་ཙམ་ལས་དོན་དངོས་ལག་ལེན་དུ་སྤྱི་སྒེར་གཉིས་ལ་ཕན་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད་པ་མ་ཟད་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རང་ཉིད་ཕོ་རོག་དཀར་པོ་ཟུར་དུ་འཐོན་ནས་མི་གཞན་གྱི་ཀུན་སྤྱོད་ལ་རྐྱོན་འཛུགས་དང་ཟུར་ཟ་བྱེད་པ་དང་ལྷག་པར་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་ཁག་ལ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོགས་རྫུན་བཟོའི་དཀྲོགས་གཏམ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་སྤེལ་རྒྱུ་སོགས་ནི་སྔ་མོ་བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེ་ལ་ཡོད་པ་བཞིན་རང་གི་བྱས་ན་མ་འཇོན་མི་གི་བྱས་ན་མིག་ཚ་ཟེར་བའི་དཔེ་ལྟར་ཉོན་མོངས་དུག་གསུམ་གྱི་བཟི་བའི་མངོན་རྟགས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གསལ་སྟོན་བྱེད་བཞིན་པ་འདི་དག་ནི་གཉེན་བྱམས་པས་མཐོང་ན་ངུ་བྲོ། ལྡང་དགྲ་བོའི་མཐོང་ན་ཡིད་ཚིམ་ཟེར་བའི་དཔེ་ལྟར་མ་རེད་དམ། དྲ་རྒྱ་བེད་སྤྱོད་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་གནང་ཐུབ་ན་དྲ་རྒྱའི་ནི་ཤེས་བྱའི་བང་མཛོད་རེད་ལ་དྲ་རྒྱ་ནི་མ་ཤེས་མ་རིག་རྨོངས་པ་སེལ་བའི་ལྡེའུ་མིག་ཡང་རེད། དྲ་རྒྱ་ནི་གླ་ཡོན་ཕུལ་མ་དགོས་པའི་དགེ་བའི་ཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་རེད་ལ་དྲ་རྒྱ་ནི་ཚང་ལ་མ་ནོར་བའི་ཕྱོགས་སྟོན་འཁོར་ལོ་ཡང་རེད། དྲ་རྒྱ་བརྒྱུད་ནས་འཛམ་གླིང་གི་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་དུས་ཚོད་སྐར་ཆ་གཅིག་གི་ནང་ཤེས་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་ནས་དྲ་རྒྱ་དུས་ནམ་ཡང་ལོགས་པའི་ལམ་ལ་བསྐོལ་སྤྱོད་བྱ་མི་ཉན་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཡང་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་རྒྱ་མིའི་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་དང་དྲག་གནོན་སྐོར་ལ་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་གསར་གཏོད་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་འཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབས་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བོད་ནང་རྒྱ་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་ཤིགས་གཏོང་བཞིན་པའི་སྐོར་ལ་ཡང་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་དགོས་པ་དང་། དྲ་རྒྱ་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཕ་མེས་ནས་དར་བའི་ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུ་དང་། མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད།…

དེ་ལས་མང་བ་། “དྲ་རྒྱའི་དུས་རབས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཁུར་སྐོར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ག་འདྲ་ཞིག་གི་རྩ་ཁྲིམས་ལ་རྒྱུས་ལོན་གནང་མཁན་ཞིག་ཡོད་ན་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཆ་ཚང་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་གསལ་ཡོད་པ་བཞིན་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་གཅིག་གི་ཁྲིམས་བཟོའི་འགན་འཁུར་བླངས་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་༧ གོང་ས་༧…

དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་པར་ཐེངས་དྲུག་པ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ དེབ་གྲངས་ ༢༥༠༠ ཟེར་བའི་ནང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་ང་བདུན་པ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་། སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་བ། ཟེར་བའི་ནང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དེ་གསལ་མི་འདུག་ན་དེའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

༄༅།། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་དང་བཅས་པ་འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་སྲིད་བྱུས་མངོན་སུམ་འཛེམས་མེད་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་དུ་སྤེལ་བཞིན་པ་དང། ལྷག་པར་དུ་བར་ལམ་ནས་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་ལས་འགུལ་དམིགས་བསལ་ཤུགས་ཆེན་པོས་སྤེལ་བཞིན་པ། བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྲུང་གོ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་ཞེས་པའི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འོག་ནས་བོད་ཀྱི་ནང་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་བཅས་ལའང་སྒོ་སྣ་ཚོགས་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་དང་ཚད་འཛིན་བྱས་ཏེ། ཆོས་མེད་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་བཞིན་གསར་གཏོད་ལྟ་བུ་བྱེད་བཞིན་པ་ནི་བློ་འཚབ་བྱེད་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་གདུག་རྩུབ་ཅན་ཞིག་ཡིན། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་སྐུའི་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མ་གང་དུ་འཁྲུངས་མིན་གྱི་ཐག་གཅོད་ཀྱང། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་གནང་རྒྱུའི་སྐུ་དབང་མེད་པར་ཆོས་མེད་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོང་ཐབས་སུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཅས་ལ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་བསྒྱུར་བཅོས་ངོ་ཚ་ཁྲེལ་མེད་ཀྱིས་བྱེད་བཞིན་པ་ནི་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡ་ང་བ་ཞིག་ཡིན། སྐབས་འདིར་ང་ཚོ་རང་དབང་ཅན་གྱི་ཡུལ་ལུང་ཁག་ཏུ་གནས་པའི་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཞལ་སློབ་རྣམས་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསླབ་བྱའི་དགོངས་དོན་དང། བོད་བརྒྱུུད་ནང་ཆོས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན། ཆོས་དད་ཀྱི་རང་དབང་དང་བཅས་པ་ནི། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དགོས་མཁོར་བསྟུན་ནས་བཙན་བསྒྱུར་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་སྐོར་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་བདེན་པ་ར་སྤྲོད་ཐུབ་ངེས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་དགོས་པ་ནི་ད་ལྟའི་ཆར་ཤིན་ཏུ་གལ་གནད་ཆེན་པོར་གྱུར་ཡོད་པ་མཐོང། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་འགྲོ་སྤྱི་དང། ཡང་སྒོས་ལས་སྨོན་གྱིས་འབྲེལ་བའི་བོད་ཁ་བ་གངས་ཅན་པའི་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་དང་བཅས་པའི་མགོན་སྐྱབས་དང་དཔུང་གཉེན་དམ་པར། དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་བཅུ་ཕྲག་དུ་མར་བཞུགས་རྒྱུའི་ཞལ་གསུང་བཀའ་ལུང་ལན་མང་ཕེབས་བཞིན་པ་ལྟར།…

དེ་ལས་མང་བ་། “མ་འོངས་པར་༸རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་ན་རིམ་འབྱོན་དགོས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་མི་ རིགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པ་གསོན་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཞི་རྩ་ཡིན།” »

མགར་རྡོར། ༡ མཁྱེན་གསལ་ལྟར། གླང་དར་མ་ཁོང་སྤུར་རྒྱལ་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་བོད་སྤྱི་ལ་དབང་མཛད་མཁན་མཐའ་མ་དེ་རེད། གླང་དར་མའི་ཤི་རྐྱེན་ལ་བསྐྱར་བརྟག་ཅིག་བྱེད་བསམ་ནས་ཡུན་རིང་འགོར་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་གླང་དར་མའི་ཤི་རྐྱེན་འདི་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་རྩ་འཐོར་དུ་སོང་བའི་རྐྱེན་རྩར་ཐུག་ཡོད་པར་མཐོང་བས་ཡིན། མཐར་དེད་ན་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་གི་སྔགས་ལོག་སྡེ་གཟར་ལ་བརྙད་ཅིག་བསྐོ་བསམ་ནི་ཡང་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་ཡིན་ན། གླང་དར་མའི་སྐོར་གྱི་རྩོད་ཉོག་འདི་རྩོད་ཉོག་རྙིང་པ་ཞིག་རེད། བོད་མི་སྡེབ་པོའི་རྣ་རྩར་གཞག་གཞག་ལ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོ་བོས་མཐོང་བའི་སྔར་བྲིས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་ཐམས་ཅད། དཔལ་རྡོར་གྱིས་གླང་དར་བསད་པར་བསྟོད་སྨད་གཉིས་དང་། གླང་དར་གྱིས་ཆོས་བསྣུབ་པར་བསྟོད་སྨད་གཉིས་བྱུང་བའི་བརྗོད་བྱ་ཁོ་ན་ཙམ་ལས་འདའ་མི་འདུག་སྙམ། དེ་བས་ང་ལ་མཚོན་ན་གླང་དར་མའི་ཤི་རྐྱེན་གླེང་རྒྱུ་འདི་ད་རུང་ཧ་ཅང་གསར་བ་གསར་རྐྱང་ཞིག་གི་ངོ་བོར་གནས་ཡོད། དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་གི་སྔགས་ལོག་སྡེ་གཟར་འདི་གླང་དར་མའི་ཤི་རྐྱེན་དང་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཉམས་པ་གཉིས་ཀྱི་ཕྱི་མོའི་ཉེར་ལེན་ལྟ་བུར་མཐོང་ནས་གླེང་གི་ཡིན།…

དེ་ལས་མང་བ་། “གླང་དར་མའི་ཤི་རྐྱེན་ལ་བསྐྱར་བརྟག་དང་རྩོད་སྤོང་།  དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་གི་སྔགས་ལོག་སྡེ་གཟར།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། ད་ལམ་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་བདུན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་རིམ་མཐོང་སྐབས་ད་ལྟའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་མ་ཐུབ་ཚེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མ་དངུལ་ལ་ཉམས་ཆགས་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཞིག་མཐོང་སོང་། འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་བསྡོམས་དེ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ལ་ཕུལ་ནས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནང་བའི་སྙན་མཐོ་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་བསྡོམས་བཅས་མཉམ་དུ་སྤྱི་འཐུས་ཚོར་ཕུལ་ནས་སྤྱི་འཐུས་ཚོའི་འཛིན་སྐྱོང་ལ་འདྲི་བ་དང་དོགས་གཅོད་ཞུ་དགོས་པ་དང་། འཛིན་སྐྱོང་ནས་ལས་བསྡོམས་ཀློག་མ་དགོས་པ་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནང་བའི་སྐྱོན་གནད་ཐོག་འཛིན་སྐྱོང་ནས་ལན་འདེབས་གནང་རྒྱུའི་ལམ་ལུགས་བཟོ་ཐུབ་ན་དུས་ཚོད་དང་འགྲོ་སོང་གང་ཅིར་ཕན་ངེས་དང་། མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ནང་ལོ་འཁོར་སྔོན་རྩིས་ཙམ་ལས་གཞན་ལས་བསྡོམས་ཁག་གྲོས་ཚོགས་ནང་འཛིན་སྐྱོང་ནས་ཀློག་པའི་ལུགས་སྲོལ་མེད་པ་དང་། འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་བསྡོམས་ཆ་ཚང་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས་ལ་ཕུལ་ནས་འཐུས་མི་ཚོའི་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས་ནས་ལེན་དགོས་པ་དང་། ལོ་འཁོར་སྔོན་རྩིས། ༼ Budget ༽དེ་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་ནས་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཡིག་ངག་གཉིས་ནས་འབྲེལ་བཤད་རྒྱབ་ནས་འཐུས་མི་ཚོའི་ཆ་ཤས་ལེན་དགོས་པ་དང་། ལས་བསྡོམས་དེ་འཛིན་སྐྱོང་ནས་ཀློག་མི་དགོས་པ་རྒྱུན་ལས་ནས་ཞིབ་འཇུགས་གནང་བའི་སྙན་མཐོའི་ཐོག་འཐུས་མི་ཚོའི་ཆ་ཤས་ལེན་དགོས་པ་ནི་དུས་ཚོད་དང་གཞུང་དངུལ་སྲི་ཚགས་སོགས་ལ་ཕན་ཐོག་ཡོང་རྒྱུ་དང་། དེ་མིན་ད་ལྟའི་ལམ་ལུགས་འདི་མུ་མཐུད་ནས་ལག་ལྟར་ཞུས་ཚེ་ཉིན་མ་གསུམ་བཞི་ནང་ཚར་རྒྱུའི་ལས་རིམ་དེ་བདུན་གཅིག་ལྷག་འགོར་སྲིད་པ་ནས་འགྲོ་སོང་འཕར་མ་ཙམ་ལས་གཞན་དགེ་ཚན་ཡོད་པ་མཐོང་མ་སོང་ལ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་བསྡོམས་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གནང་བའི་སྙན་མཐོའི་འདྲི་ཤོག་ཐོག་འཛིན་སྐྱོང་ནས་གསལ་བཤད་གནང་དགོས་པ་དང་སྤྱི་འཐུས་ཚོའི་འཕྲོས་དོན་འདྲི་བ། ༼ Supplementary Question…

དེ་ལས་མང་བ་། “ སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་ལ་ལེགས་བཅོས་གནང་ནས་དུས་ཚོད་དང་གཞུང་དངུལ་སྲི་ཚགས་གནང་དགོས།” »