ཆང་སྐྱེས།
ནམ་ཟླ་དབྱར་ཁ་རྫོགས་ཏེ་སྟོན་ཁ་སླེབས།།
འཁོར་ཡུག་མཛེས་སྡུག་སྣུམ་པོ་ཡུན་གྱིས་རྒུད།།
སྐྱོ་གདུང་སེམས་པ་སྙི་མོ་ལག་པས་སྐྱོར།།
སྨ་ར་འདི་ཡང་ཇེ་རིང་ཇེ་རིང་རེད།།
ཆང་སྐྱེས།
ནམ་ཟླ་དབྱར་ཁ་རྫོགས་ཏེ་སྟོན་ཁ་སླེབས།།
འཁོར་ཡུག་མཛེས་སྡུག་སྣུམ་པོ་ཡུན་གྱིས་རྒུད།།
སྐྱོ་གདུང་སེམས་པ་སྙི་མོ་ལག་པས་སྐྱོར།།
སྨ་ར་འདི་ཡང་ཇེ་རིང་ཇེ་རིང་རེད།།
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།
ཀ་བ་གསུམ་གྱི་འགན་འཁུར་འོག་ཏུ་བཙན་བྱོལ་བོད་ཀྱི་མང་གཙོ་བཙུགས་།
ཁ་དང་ལྕེ་ལ་སྦྱར་ནས་བཤོད་རྒྱུ་མང་གཙོ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བཤད་།
ག་ནས་བལྟས་ཀྱང་ཁྲིམས་འགལ་སྒྲིག་འགལ་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་འགོ་ནས་བརྩམས་།
ང་ཚོ་མི་མང་བཅའ་ཁྲིམས་བློ་གཏད་ཡིད་ཆེས་བརྩི་བཀུར་ཉམས་ལེན་བརྟན་།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱིས་འགན་འཁུར་ལ་དཔྱད་པའི་ཀ་བཤད་།” »
བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ།
དེ་རིང་ཁ་སང་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གང་སར་གཏམ་བཟང་ཞེས་སྒྲོག་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། སྐབས་ ༡༧ སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ཀྱིས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཛད་དཀའ་བཟོས་ཏེ་གསོལ་འདེབས་ཞུས་དོན་ལྟར། མགོན་པོ་བྱམས་བརྩེའི་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གང་གིས་གསོལ་བསྩལ་མཛད་པའི་བཀའ་ཡིག་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཚེས་བརྒྱད་ཉིན། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༤༧ པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བར་བརྒལ་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ངོ་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་མདུན་ནས་སྤྱི་འཐུས་དམ་འབུལ་ཞུས་པའི་སྐོར་དེ་རེད། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བཤད་ན་འདི་གཏམ་བཟང་ཞིག་རེད།
ད་དུང་མང་པོ་ཞིག་གིས་ད་ནས་བཟུང་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་མཉམ་སྤུངས་བྱས་ནས། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། བསྔགས་འོས་སུ་མཐོང་ལ་དེ་ལྟར་ཡོང་བའི་རེ་བ་ངས་ཀྱང་ཞུ་ཡི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཚོགས་གཞོན་འོས་འདེམས་བྱེད་
རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།
ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཞེས་པའི་དེབ་དེ་བཀློགས་ཐེངས་རེ་རེར་ངས་ཁྱེད་ཀྱི་སྐོར་ལ་བསམ་བློ་མི་གཏོང་རང་གཏོང་རེད་མོད། མི་ཁྱེད་ནི་ཞི་མོ་ལ་དགའ། ཆུང་ལ་དགའ། དེབ་ལ་དགའ། ད་དུང་རོལ་དབྱངས་ལ་དགའ། ཁྱེད་དང་ངའི་བར་ན་ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང་དམིགས་བསམ་ཞིག་མེད་མོད། ཡིན་ནའང་ངེད་གཉིས་ཡང་དང་ཡང་དུ་དཔེ་དེབ་ཁང་དང་འཚིག་ཇ་ཁང་ནས་ཐུག་མྱོང་ཡོད། ཆེས་སྤྱིར་བཏང་གི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་རྒྱུན་བསྲིངས་ནས་ད་བར་ལྷག
དྲང་པོ་བརྗོད་ན། ང་ནི་དལ་དལ་ལྷོད་ལྷོད་དང་། བློ་བདེ་བག་ཕེགས་ངང་ནས་འཚོ་བ་རོལ་མཁན་ཁྱེད་ལ་ཡིད་སྨོན་ཤོར། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་སྨྲ་བ་ཁྱེད་ཀྱང་དོ་ནུབ་སྒོ་ར་ཞིག་ལ་ནང་ལ་བསྡད་ནས། བདག་མི་ཐུབ་པའི་སེམས་པ་དང་ཆ་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་རྣམ་ཤེས་སོགས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་གི་ཡོད་ན་ཐང་། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་ངའི་སེམས་པ་དེ་ཁྱེད་མཐོང་ན་སྟོན་ཁའི་ལོ་མ་དང་ཆ་ཡིན། སྐར་མ་གང་
ཆང་སྐྱེས།
གནམ་མཁའ་སྔོ་ཞིང་དྭངས་པའི་ཉིན་མོ་ཞིག་སྟེ།།
རྩྭ་ལྗང་ལོ་མ་མཛེས་པའི་གླིང་ཀ་ཞིག་ནས།།
ཉི་མ་དམར་བོའི་འོད་ལ་ཁ་ལག་སྲོ་བཞིན།།
དཔེ་ཀློག་ཅུང་ཙམ་བྱས་པ་ཁེ་བཟང་ཡིན་སོང་།།
ཁྲོ་གཏུམ།
རྨི་ལམ་གྱི་གཤོགས་པ་ཐོག་པའི་མཚོ་མཐའི་ཁང་བརྩེགས
ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་ལ་དཔའ་ངར་གྱིས་འགྲེང་བ
ད་དུང
ཕ་མཐའ་མི་མངོན་པའི་མཚོ་མཐར་ཅེར་བའི་སྒེའུ་ཁུང་དག
གཡུ་སྒང་དགེ་འདུན་གྱིས།
ཨ་ཕའི་མིང་ལ་འཕགས་མཆོག་ཕྱག་ན་པདྨོ་ཟེར། ཨ་མའི་མིང་ལ་རྒྱལ་བའི་ཐུགས་དགོངས་ཟེར། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ནས་ང་མའི་མངལ་དུ་སྦྲུམ་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། ༡༩༥༤ ལོར་ངའི་པ་ལགས་ཀྱིས་ཨ་མ་ལགས་ཁྲིད་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་སྐབས་རྒྱལ་མཚམས་རིས་མེད་རིང་ལུགས་ཞེས་པ་དེ་དང་འགྲོགས་ནས་ང་མའི་མངལ་དུ་སྦྲུམ། ༡༩༦༨ ལོ་ནས་ང་མིང་འདོགས་འགོ་ཚུགས་སྐབས་དེ་དུས་ང་མའི་མངལ་དུ་ཡོད། ང་ ༡༩༧༣ ལོར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ཀང་ར་རྫོང་ཁོངས་ངྷོ་ལ་ངྷར་གྱི་རི་རྒྱུད་རྡ་རམ་ས་ལའི་རི་ངོགས་སུ་སྐྱེས་པ་དང་། སྐབས་དེར་ངའི་མིང་ལ་”ང་ཚོར་བདེ་སྐྱིད་དགོས་”ཞེས་བཏགས། ང་ལ་མིང་དེ་ལྟར་འདོགས་དགོས་དོན་ནི། སྐབས་དེར་ངའི་མིང་ལ་རང་བཙན་ཞེས་བཏགས་ན་རྨོ་རྨོའི་རྣ་བར་མི་འགྲོ་ལ། ཆོལ་གསུམ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་ཞེས་བཏགས་ན་སྤོ་ལགས་ཀྱི་རྣ་བར་མི་འགྲོ་བས་དེ་ལྟར་བཏགས་པ་རེད།
དུར་བྱང་།
འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་མི་ཚེའི་རིན་ཐང་གི་ལྟ་བ་ནི་ཁམས་ཀྱི་དར་རྒུད་སྣ་ཚོགས་ལས་བྱུང་བ་ཤ་སྟག་རེད། འོན་ཀྱང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་པ་ནི་མདུན་བསྐྱོད་ཀྱི་ལམ་ཡིག་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བདག་གིས་འདོད། “ཕ་རྒོད་པོ་ཤ་གཟན་ཞིག་ལ། བུ་ཁ་ཏྭ་སྐྱག་གཟན་ཞིག”ཟེར་བའི་སྡོམ་ཚིག་དོན་དུ་སྨིན་པའི་ང་ལ་མཚོན་ན་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་དུ་གྱུར་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་པ་མཚོ་འགྲམ་དུ་བསྡུས་པའི་མཚན་ལྗོངས།” »
ཐེ་བོ་སངས་རྒྱས།
འཛམ་བུ་གླིང་གི་སྒྲོས་སུ་རྒྱལ་པོ་ཞིག།
རང་གི་རྒྱལ་སྲིད་ནོར་བུ་སྲས་སྲོས་དང་།།
བཙུན་མོར་མ་ཟད་མིག་བཅས་བྱིན་ཏོ་ཞེས།།
ཡི་གེར་ཕབ་ཅིང་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར་འཁྲབ།།
རླུང་དམར།
ཁྱོད་ཀྱི་ལག་པ
ནག་པོ་ནག་པོ་དེ་ཡིན་ན
ཁྱོད་ཀྱི་ཁ
ནག་པོའི་ནང་གི་ནག་པོ་དེ་ཡིན
བསེ་རུ། ཨོ་གླིང་།
(བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་བཞུགས་མོལ་ནང་གྲོས་ལམ་ལྷོང་ཡོང་བར་དྲན་སྐུལ་ཞུའོ།།)
༡ བཞུགས་སྒར་དྷ་ས་སྙིང་གི་དཔྱིད།།
གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་ཡིད་ཀྱི་རྟེན།།
འཕགས་མཆོག་ཕྱག་པདྨོ་མཁྱེན།།
སྨོན་འདུན་འགྲུབ་པའི་མགོན་སྐྱབས་མཛོད།།
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།
དེང་སྐབས་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་་( REPUBLIC ) ཀྱི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཡུལ་མི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་ལ འགན་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་ནས་མང་གཙོའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཟེར་ནའང་འདྲ་། མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་ཟེར་ནའང་འདྲ་། ( Democracy Theory ) ནང་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་། ( Republic ) གི་གོ་དོན་ངོ་མ་འདི་ལྟར།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »
རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།
པདྨའི་རྒྱལ་ཚབ་གུ་རུ་ཆོས་དབང་དང་། །
དེ་ཡི་སློབ་མ་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་བཟང་པོ། །
ཡང་སློབ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བུ་སྟོན་ཏེ། །
ངོ་མཚར་བརྒྱུད་པའི་རབས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
གླེང་གཞི།
དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་གྱིས་ཨོ་གླིང་ནས།
རི་རབ་ལྷུན་པོ་རླུང་གིས་སྤུར་མི་སྲིད།།
རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་མེ་ཡིས་ཚིག་མི་སྲིད།།
ཆོལ་གསུམ་བོད་མིའི་དམ་ཚིག་འཐོར་མི་སྲིད།།
བདེན་དོན་རྩོད་པའི་དཔུང་སྡེ་འཐོར་མི་སྲིད།།
ཅེས་རང་སེམས་གསོ་བའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གཅིག་གིས་མདུན་བསུས་ཏེ། འདིར་རང་གི་སྙིང་གཏམ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བཤད་པར་འདོད་དེ། དེ་ཡང་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་སྔོན་མའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་རང་ས་ཡོངས་རྫོགས་དགྲ་ལག་ཏུ་ཤོར་ཞིང་། མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདག་དབང་གཏན་དུ་ཡལ་ཏེ། གཞན་ཡུལ་མི་གྱར་ཐབས་མེད་ཀྱི་གནས་སྟངས་འདི་བྱུང་བ་ཡིན་ལ། འདས་པའི་ལོ་ངོ་ཇི་སྙེད་ཀྱི་
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
༡ མང་ནི་གྲངས་ཀྱི་གསལ་འབྱེད་ཡིན་པ་ནས་་མང་པོའི་བཀུར་བའི་མང་བཀུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལྟ་བུ་དང་།
༢ དམངས་ནི་གྲལ་རིམ་གྱི་གསལ་འབྱེད་ཡིན་པ་ནས་སྔོན་སངས་རྒྱས་ཞལ་བཞུགས་པའི་སྐབས་རྒྱ་གར་ནང་རིགས་བཞི་ཡོད་པ།
༡ རྒྱལ་རིགས། ༢ རྗེ་རིགས། ༣ བྲམ་ཟེའི་རིགས།
༤ དམངས་རིགས་བཅས་རིགས་བཞི་ཡོད་པ་ནས་དམངས་རིགས་ནི་རིགས་བཞིའི་ནང་ནས་མཐའ་མ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ང་ཚོའི་ཁ་རྒྱུན་ལའང། དམངས་ཙམ་དང་དམངས་ཆང། དམངས་གཞས་དང་དམངས་བྲོ་ལྟབུ་དང་།
ཁ་བའི་རྣམ་ཤེས།
ཀ་དག་སྨྲ་བསམ་བརྗོད་མེད་ཆོས་ཀློང་དུ།།
ཁ་དོག་རྟེན་འབྲེལ་འཇའ་ཚོན་ཤར་བ་ལྟར།།
ག་ནས་བལྟས་ཀྱང་རང་བཞིན་མི་རྙེད་པས།།
ང་དང་ང་ཡིར་འཛིན་པ་འཁྲུལ་སྣང་ཡིན།།
ཅ་ཅོ་ལུང་སྟོང་ཕུ་ཡི་བྲག་ཆ་དང་།།
ཆ་ལུགས་རྣམ་འགྱུར་སྒྱུ་མའི་སྤྲུལ་པ་བཞིན།།
ཇ་ཆང་རྨི་ལམ་ཡུལ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་དག།།
ཁྲོ་གཏུམ།
ཉི་འོད་ཀྱི་རྣ་ལུང་ཡ་གཅིག་བཏེགས་པའི་མཚོ་ངོགས་སུ
རླབས་རིས་སྟུད་མར་རྩེན་པའི་ཝུ་བའི་ལ་ཐོད་ཅན
ཉི་འོད་ཀྱི་ཟེར་མ་འོད་དུ་འཚེར་བའི་མུ་མཐའ་ལ
མིག་གིས་ལྟ་བས་མི་མངོན་པའི་ཕ་རོལ་དེར་ལྟ་འདོད
འདོད་པ་ནི་རེ་སྙེགས་ཀྱིས་ཁུར་བའི་གྲོ་ཁུག་ཅིག་སྟེ
མ་སྟོང་བར་དུ་ཟ་འདོད་ཅིང
སྟོང་བར་སྐྲག་སྟེ་འབད་དགོད་པས་ན
ཀླུ་སྨྱོན། དབྱར་གསུམ་ཆར་བའི་ཀློང་གི་གློག་ཞགས་ཀྱིས།།རི་བོའི་མགུལ་བ་དཀྲིས་ཏེ་རྒྱང་ལ་ཡལ།།སྤྲིན་པ་ནག་པོ་ཞིག་གི་གྲུ་ཟུར་ནས།།མཛེས་སྡུག་ཟླ་བའི་ཞལ་རས་དལ་བུར་མངོན།། སྙན་ངག་མཁན་པོ་སྟོང་གི་སྨྱུག་རྩེ་རུ།།ཁྱོད་ཉིད་གཅིག་བུ་སྣག་ཚའི་དྲི་ཞིམ་འཐུལ།།ཤོག་དཀར་གཅལ་དུ་བཀྲམ་པའི་སྒང་གཤོང་ན།།ཁྱེད་ཉིད་ཁོ་ན་ཚིག་རྒྱན་ཕུན་སུམ་ཚོགས།།
རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།
གྲོགས་པོ་རིག་འཛིན་བསྟན་དགའི་རྩོམ་ཡིག་འདིས་ཡིད་བརྙན་འབྲི་བཞེངས་ཀྱི་ཆ་ནས་རྒྱུ་ཆ་སྤྱོད་སྟངས་ལེགས་ཤིང་། གོ་རིམ་ལྡན་པ་ཞིག་ཀྱང་བྱུང་འདུག་སྙམ་སྟེ།
དེ་ཡང་ཐོག་མར།
“རི་སྒང་གི་དར་ལྕོག་སྐྱ་བོ
སུ་ཞིག་ལ་རེ་སྒུག་བྱེད་བཞིན
སུ་ཞིག་ལ་སྐྱེལ་མ་བྱས་པ་ཡིན་ནམ ”
ཞེས་རང་རེ་དང་ཆ་རྒྱུས་ཆེ་བའི་ཕ་ཡུལ་མཐོ་སྒང་གི་གཡོ་བའི་དར་ལྕོག་ཅིག་འབྲི་བཞེངས་བྱས་ཤིང་། དེ་ཡང་། མདོ་ལ་ཡངས་པའི་རི་སྒང་ན་ཁེར་བུར་འགྲེངས་པའི་དར་ལྕོག་དེས་ངོས་གཡས་གཡོན་གང་ཞིག་ལ་བྱ་ར་བྱེད་པའམ། སུ་ཞིག་སྒུག་བཞིན་པ་ལྟ་བུས། ལོ་ཟླའི་རླུང་དང་ཡུན་རིང་བསྡེབས་པས་སྐྱ་པོར་གྱུར་པའི་བགྲེས་སོང་དང་ཉམས་རྒུད་གྱི་རྣམ་པ་སྐྱོ་ཆད་དེ་བ་ཞིག་མངོན་དུ་བཅུག་ཡོད།
ཁྲོ་གཏུམ།
མགོ་བོ་དགྱེ་དགྱེ་ཞེས་པའི་བར་སྣང་དུ
ཉི་རྡུལ་གྱི་ཚོགས་ཀྱིས་རི་བོ་གཏུབ་ཅིང་འགྲོ
རེ་བའི་མིག་ཟུང་གི་མཐའ་མཚམས་སུ
ལས་དབང་གི་ལམ་ཁ་ཧ་ཅང་གྱ་གྱུར་འཐེན