རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།
སེམས་པ་དེ་ཤིགས་ཙམ་གནང་དང་།
སེམས་པ་དེའི་ཕ་རོལ་ན།
ང་ཡི་དྲན་ཆེན་ཕ་མའི་བདེ་སྐྱིད་ཡོད།
རྨི་ལམ་ཁྲི་ཁྲི་འབུམ་འབུམ།
རེ་བ་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག།
ད་དུང་།
འཚོ་བ་ཡོད།
དགའ་སྐྱོ་ཡོད།
ན་ཟུག་ཡོད།
རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།
སེམས་པ་དེ་ཤིགས་ཙམ་གནང་དང་།
སེམས་པ་དེའི་ཕ་རོལ་ན།
ང་ཡི་དྲན་ཆེན་ཕ་མའི་བདེ་སྐྱིད་ཡོད།
རྨི་ལམ་ཁྲི་ཁྲི་འབུམ་འབུམ།
རེ་བ་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག།
ད་དུང་།
འཚོ་བ་ཡོད།
དགའ་སྐྱོ་ཡོད།
ན་ཟུག་ཡོད།
ཁྲོ་གཏུམ། ༼ཨོ་སི་ཁྲོ་ལི་ཡ།༽
——གནམ་སྔོན་པོའི་འོག་གི་བརྩེ་བ་ཆ་འགྲིག་དང་ཡང་འགྲིག་སྟེ་བུ་དང་བུ་མོའི་སྣང་བ་དར་སྐུད་མདུད་པ།
གངས་ཀྱི་ལས་དབང་སྒུམ་པའི་མཐོ་སྒང་གི་ཡུལ་ལ།།
ལས་ཀྱི་མེ་ཏོག་བཏབ་པའི་མི་ཚེ་ཡི་མདུན་མ།།
བརྩེ་བའི་རྒྱན་ལ་བཏེགས་པའི་གཏམ་བཟང་ཞིག་ཐོས་པས།།
རྒྱང་རིང་གྲོགས་པོའི་དགའ་སྤྲོ་མཚོ་རླབས་སུ་འདྲེས་སོང་།།
གངས་དཀར་སེམས།
ང་ཚོ་ལ་དམིགས་བསལ་གང་ཡང་མེད།
ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མིའི་གྲལ་གྱི་མཐའ་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཤེས་དགོས།
ང་ཚོའི་ཕ་གཞིས་མ་ཁང་དགྲ་ཡི་ལག་ཏུ་ལྷུང་།
ང་ཚོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གཞན་གྱིས་བཙོན་དུ་བཙུད།
ཆུ་རླངས་འབྲུག་བྱམས།
ང་ཚོ་དམངས་གཙོའི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་ནས་ལོ་ངོ་དྲུག་བཅུ་ལྷག་འགོར་ཡོད་རུང་ད་དུང་དམངས་གཙོ་ཡང་དག་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ཏུ་བསྐྱོད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་འདི་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་ཐུག་ཡོད་དམ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་གཞིས་འགྲིག་གི་མེད་པ་རེད་དམ། ཡང་ན་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིའི་སྐྱོན་ཆ་རེད། གལ་ཏེ་སྒྲིག་གཞིས་འགྲིག་གི་མེད་པ་ཡིན་ན་སྒྲིག་གཞི་དེར་ངེས་པར་དུ་འགྱུར་བ་བཏང་ནས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་དང་བེད་སྤྱོད་ཡོད་པའི་སྒྲིག་གཞི་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས།
དེ་ལས་མང་བ་། “དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སློབ་གསོ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།” »
སྨན་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་མཐའ་ཡས།
ཐུགས་རྗེས་འགྲོ་བའི་དོན་མཛད་བཅོམ་ལྡན་འདས། །
མཚན་ཙམ་ཐོས་པས་ངན་འགྲོའི་སྡུག་བསྔལ་སྐྱོབ། །
དུག་གསུམ་ནད་སེལ་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ། །
བཻཌཱུརྱ་ཡི་འོད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
དེ་ལས་མང་བ་། “༄༅། །དཔལ་ལྡན་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གསུངས་པའི་སྨན་གཏོང་ཚུལ་བཅུ།” »
དགའ་བ་མཇེ་ཕྲུག
ཡིད་བརྙན་ནི་གཙོ་བོ་སེམས་ཀྱི་འཆར་སྣང་ཞིག་ཡིན། ཡིད་བརྙན་གྱི་རོལ་མྱོང་ནི་རང་དབང་དང་ཆེས་གསང་བའི་རང་བཞིན་ཞིག་ཡིན་པས་སུས་ཀྱང་ཚད་འཛིན་དཀའ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁམས་ལ་ཞུགས་མཁན་ཚོས་ཡིད་བརྙན་གྱི་ཁྲོད་ནས་སྙན་ངག་རྩོམ་པ་དང་རི་མོ་འབྲི་བ། རོལ་མོ་དཀྲོལ་བ་སོགས་སེམས་ཀྱི་མཁའ་དབྱིངས་མཚོན་པར་བྱས། འཇིག་རྟེན་འདིའི་མི་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ཕོ་མོ་ཕན་ཚུན་ཡིད་བརྙན་ནང་ལ་འཆར་རེས་མ་མྱོང་བ་མེད་མོད། སྐྱེས་པ་ཞིག་གིས་ཡིད་འོང་བུད་མེད་ཀྱི་ལུས་དམར་རྗེན་མར་སྒོམ་ཞིང་ལུས་འབྲེལ་བྱུང་བའི་ཡིད་བརྙན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་སེམས་ལ་བསྐྲུན་ཡོད་ངེས། དེ་བཞིན་བུད་མེད་ཚོས་ཀྱང་རང་རང་མོས་པའི་སྐྱེས་པ་དེའི་ལུས་ཀྱི་ཉམས་དང་འཁྲིག་བདེ་སྟེར་བའི་མནོ་བསམ་མང་པོའི་ཡིད་བརྙན་བཟོས་ཡོད། སྐྱེས་པ་ཕལ་ཆེས་བུད་མེད་ཚོའི་ཕྱིའི་ལུས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་དང་། མཐའ་ན་ནུ་འབུར་གྱི་ནང་ངོགས་སོགས་ཀྱང་རེ་རེ་ནས་བསམ་བློས་ཞིབ་འདང་རྒྱག བུད་མེད་མང་ཤེས་ཀྱིས་སྐྱེས་པའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འཁོས་བབ་དང་ཉམས་འགྱུར་གྱི་རོལ་སྟོབས། འཁྲིག་སྤྱོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ལ་ཞིབ་ལྟ་བྱས། གཙོ་བོ་སྐྱེས་པའི་ནང་གཤིས་ཀྱི་མཛེས་པའི་ཆ་ལ་ཤུགས་ཆེ་བ་བསམ་བློ་གཏོང་གི་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “འཁྲིག་སྤྱོད་ཀྱི་སྙན་ངག་ནི་ཡིད་བརྙན་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་ཡིན།” »
ཆང་སྐྱེས།
ནམ་ཟླ་དབྱར་ཁ་རྫོགས་ཏེ་སྟོན་ཁ་སླེབས།།
འཁོར་ཡུག་མཛེས་སྡུག་སྣུམ་པོ་ཡུན་གྱིས་རྒུད།།
སྐྱོ་གདུང་སེམས་པ་སྙི་མོ་ལག་པས་སྐྱོར།།
སྨ་ར་འདི་ཡང་ཇེ་རིང་ཇེ་རིང་རེད།།
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།
ཀ་བ་གསུམ་གྱི་འགན་འཁུར་འོག་ཏུ་བཙན་བྱོལ་བོད་ཀྱི་མང་གཙོ་བཙུགས་།
ཁ་དང་ལྕེ་ལ་སྦྱར་ནས་བཤོད་རྒྱུ་མང་གཙོ་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བཤད་།
ག་ནས་བལྟས་ཀྱང་ཁྲིམས་འགལ་སྒྲིག་འགལ་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་འགོ་ནས་བརྩམས་།
ང་ཚོ་མི་མང་བཅའ་ཁྲིམས་བློ་གཏད་ཡིད་ཆེས་བརྩི་བཀུར་ཉམས་ལེན་བརྟན་།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱིས་འགན་འཁུར་ལ་དཔྱད་པའི་ཀ་བཤད་།” »
བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ།
དེ་རིང་ཁ་སང་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གང་སར་གཏམ་བཟང་ཞེས་སྒྲོག་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། སྐབས་ ༡༧ སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ཀྱིས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཛད་དཀའ་བཟོས་ཏེ་གསོལ་འདེབས་ཞུས་དོན་ལྟར། མགོན་པོ་བྱམས་བརྩེའི་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གང་གིས་གསོལ་བསྩལ་མཛད་པའི་བཀའ་ཡིག་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཚེས་བརྒྱད་ཉིན། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༤༧ པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བར་བརྒལ་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ངོ་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་མདུན་ནས་སྤྱི་འཐུས་དམ་འབུལ་ཞུས་པའི་སྐོར་དེ་རེད། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བཤད་ན་འདི་གཏམ་བཟང་ཞིག་རེད།
ད་དུང་མང་པོ་ཞིག་གིས་ད་ནས་བཟུང་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་མཉམ་སྤུངས་བྱས་ནས། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། བསྔགས་འོས་སུ་མཐོང་ལ་དེ་ལྟར་ཡོང་བའི་རེ་བ་ངས་ཀྱང་ཞུ་ཡི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཚོགས་གཞོན་འོས་འདེམས་བྱེད་
རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།
ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཞེས་པའི་དེབ་དེ་བཀློགས་ཐེངས་རེ་རེར་ངས་ཁྱེད་ཀྱི་སྐོར་ལ་བསམ་བློ་མི་གཏོང་རང་གཏོང་རེད་མོད། མི་ཁྱེད་ནི་ཞི་མོ་ལ་དགའ། ཆུང་ལ་དགའ། དེབ་ལ་དགའ། ད་དུང་རོལ་དབྱངས་ལ་དགའ། ཁྱེད་དང་ངའི་བར་ན་ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང་དམིགས་བསམ་ཞིག་མེད་མོད། ཡིན་ནའང་ངེད་གཉིས་ཡང་དང་ཡང་དུ་དཔེ་དེབ་ཁང་དང་འཚིག་ཇ་ཁང་ནས་ཐུག་མྱོང་ཡོད། ཆེས་སྤྱིར་བཏང་གི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་རྒྱུན་བསྲིངས་ནས་ད་བར་ལྷག
དྲང་པོ་བརྗོད་ན། ང་ནི་དལ་དལ་ལྷོད་ལྷོད་དང་། བློ་བདེ་བག་ཕེགས་ངང་ནས་འཚོ་བ་རོལ་མཁན་ཁྱེད་ལ་ཡིད་སྨོན་ཤོར། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་སྨྲ་བ་ཁྱེད་ཀྱང་དོ་ནུབ་སྒོ་ར་ཞིག་ལ་ནང་ལ་བསྡད་ནས། བདག་མི་ཐུབ་པའི་སེམས་པ་དང་ཆ་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་རྣམ་ཤེས་སོགས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་གི་ཡོད་ན་ཐང་། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་ངའི་སེམས་པ་དེ་ཁྱེད་མཐོང་ན་སྟོན་ཁའི་ལོ་མ་དང་ཆ་ཡིན། སྐར་མ་གང་
ཆང་སྐྱེས།
གནམ་མཁའ་སྔོ་ཞིང་དྭངས་པའི་ཉིན་མོ་ཞིག་སྟེ།།
རྩྭ་ལྗང་ལོ་མ་མཛེས་པའི་གླིང་ཀ་ཞིག་ནས།།
ཉི་མ་དམར་བོའི་འོད་ལ་ཁ་ལག་སྲོ་བཞིན།།
དཔེ་ཀློག་ཅུང་ཙམ་བྱས་པ་ཁེ་བཟང་ཡིན་སོང་།།
ཁྲོ་གཏུམ།
རྨི་ལམ་གྱི་གཤོགས་པ་ཐོག་པའི་མཚོ་མཐའི་ཁང་བརྩེགས
ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་ལ་དཔའ་ངར་གྱིས་འགྲེང་བ
ད་དུང
ཕ་མཐའ་མི་མངོན་པའི་མཚོ་མཐར་ཅེར་བའི་སྒེའུ་ཁུང་དག
གཡུ་སྒང་དགེ་འདུན་གྱིས།
ཨ་ཕའི་མིང་ལ་འཕགས་མཆོག་ཕྱག་ན་པདྨོ་ཟེར། ཨ་མའི་མིང་ལ་རྒྱལ་བའི་ཐུགས་དགོངས་ཟེར། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ནས་ང་མའི་མངལ་དུ་སྦྲུམ་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། ༡༩༥༤ ལོར་ངའི་པ་ལགས་ཀྱིས་ཨ་མ་ལགས་ཁྲིད་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་སྐབས་རྒྱལ་མཚམས་རིས་མེད་རིང་ལུགས་ཞེས་པ་དེ་དང་འགྲོགས་ནས་ང་མའི་མངལ་དུ་སྦྲུམ། ༡༩༦༨ ལོ་ནས་ང་མིང་འདོགས་འགོ་ཚུགས་སྐབས་དེ་དུས་ང་མའི་མངལ་དུ་ཡོད། ང་ ༡༩༧༣ ལོར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ཀང་ར་རྫོང་ཁོངས་ངྷོ་ལ་ངྷར་གྱི་རི་རྒྱུད་རྡ་རམ་ས་ལའི་རི་ངོགས་སུ་སྐྱེས་པ་དང་། སྐབས་དེར་ངའི་མིང་ལ་”ང་ཚོར་བདེ་སྐྱིད་དགོས་”ཞེས་བཏགས། ང་ལ་མིང་དེ་ལྟར་འདོགས་དགོས་དོན་ནི། སྐབས་དེར་ངའི་མིང་ལ་རང་བཙན་ཞེས་བཏགས་ན་རྨོ་རྨོའི་རྣ་བར་མི་འགྲོ་ལ། ཆོལ་གསུམ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་ཞེས་བཏགས་ན་སྤོ་ལགས་ཀྱི་རྣ་བར་མི་འགྲོ་བས་དེ་ལྟར་བཏགས་པ་རེད།
དུར་བྱང་།
འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་མི་ཚེའི་རིན་ཐང་གི་ལྟ་བ་ནི་ཁམས་ཀྱི་དར་རྒུད་སྣ་ཚོགས་ལས་བྱུང་བ་ཤ་སྟག་རེད། འོན་ཀྱང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་པ་ནི་མདུན་བསྐྱོད་ཀྱི་ལམ་ཡིག་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བདག་གིས་འདོད། “ཕ་རྒོད་པོ་ཤ་གཟན་ཞིག་ལ། བུ་ཁ་ཏྭ་སྐྱག་གཟན་ཞིག”ཟེར་བའི་སྡོམ་ཚིག་དོན་དུ་སྨིན་པའི་ང་ལ་མཚོན་ན་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་དུ་གྱུར་ཡོད།
དེ་ལས་མང་བ་། “ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་པ་མཚོ་འགྲམ་དུ་བསྡུས་པའི་མཚན་ལྗོངས།” »
ཐེ་བོ་སངས་རྒྱས།
འཛམ་བུ་གླིང་གི་སྒྲོས་སུ་རྒྱལ་པོ་ཞིག།
རང་གི་རྒྱལ་སྲིད་ནོར་བུ་སྲས་སྲོས་དང་།།
བཙུན་མོར་མ་ཟད་མིག་བཅས་བྱིན་ཏོ་ཞེས།།
ཡི་གེར་ཕབ་ཅིང་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར་འཁྲབ།།
རླུང་དམར།
ཁྱོད་ཀྱི་ལག་པ
ནག་པོ་ནག་པོ་དེ་ཡིན་ན
ཁྱོད་ཀྱི་ཁ
ནག་པོའི་ནང་གི་ནག་པོ་དེ་ཡིན
བསེ་རུ། ཨོ་གླིང་།
(བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་བཞུགས་མོལ་ནང་གྲོས་ལམ་ལྷོང་ཡོང་བར་དྲན་སྐུལ་ཞུའོ།།)
༡ བཞུགས་སྒར་དྷ་ས་སྙིང་གི་དཔྱིད།།
གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་ཡིད་ཀྱི་རྟེན།།
འཕགས་མཆོག་ཕྱག་པདྨོ་མཁྱེན།།
སྨོན་འདུན་འགྲུབ་པའི་མགོན་སྐྱབས་མཛོད།།
གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།
དེང་སྐབས་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་་( REPUBLIC ) ཀྱི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཡུལ་མི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་ལ འགན་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་ནས་མང་གཙོའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཟེར་ནའང་འདྲ་། མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་ཟེར་ནའང་འདྲ་། ( Democracy Theory ) ནང་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་། ( Republic ) གི་གོ་དོན་ངོ་མ་འདི་ལྟར།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »
རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།
པདྨའི་རྒྱལ་ཚབ་གུ་རུ་ཆོས་དབང་དང་། །
དེ་ཡི་སློབ་མ་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་བཟང་པོ། །
ཡང་སློབ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བུ་སྟོན་ཏེ། །
ངོ་མཚར་བརྒྱུད་པའི་རབས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
གླེང་གཞི།
དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་གྱིས་ཨོ་གླིང་ནས།
རི་རབ་ལྷུན་པོ་རླུང་གིས་སྤུར་མི་སྲིད།།
རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་མེ་ཡིས་ཚིག་མི་སྲིད།།
ཆོལ་གསུམ་བོད་མིའི་དམ་ཚིག་འཐོར་མི་སྲིད།།
བདེན་དོན་རྩོད་པའི་དཔུང་སྡེ་འཐོར་མི་སྲིད།།
ཅེས་རང་སེམས་གསོ་བའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གཅིག་གིས་མདུན་བསུས་ཏེ། འདིར་རང་གི་སྙིང་གཏམ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བཤད་པར་འདོད་དེ། དེ་ཡང་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་སྔོན་མའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་རང་ས་ཡོངས་རྫོགས་དགྲ་ལག་ཏུ་ཤོར་ཞིང་། མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདག་དབང་གཏན་དུ་ཡལ་ཏེ། གཞན་ཡུལ་མི་གྱར་ཐབས་མེད་ཀྱི་གནས་སྟངས་འདི་བྱུང་བ་ཡིན་ལ། འདས་པའི་ལོ་ངོ་ཇི་སྙེད་ཀྱི་