ཨ། ༡༽ ལུང་དང་རིགས་པའི་བང་མཛོད།། ཆོས་རའི་ནང་གི་ངྷཱིཿསྐད།། ཕྱོགས་བཏུས་གླེགས་བམ་ཆེན་མོ།། རྣམ་མང་བཞད་པའི་ཉིན་དགེ།། རྒྱལ་བའི་བཀའ་ཡི་དབང་མཐོ།། རྒྱ་བོད་མཁས་པའི་མཆིད་ཟབ།། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྒྲོག་པ།། ཆོས་རའི་ནང་གི་ངྷཱིཿསྐད།། ལྷ་མིའི་སྟོན་པས་བསྔགས་ཤིང་།། ལུང་རིགས་སྨྲ་བའི་ཡིད་མགུ།། ཆོས་རའི་ནང་གི་ངྷཱིཿསྐད།། པོད་ལྔའི་དུས་དེབ་ཐོག་མ།། ཆོས་རའི་ནང་གི་ངྷཱིཿསྐད།།…

དེ་ལས་མང་བ་། “དྲ་ལམ་ཐོལ་རྩོམ།” »

ཆབ་མདོ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས། སྔོན་གླེང་ཐུང་། གནས་མཆོག་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་གར་ཞ་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་གནས་སྐོར་ཕྱིན་པ་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་བཤད་ཡོད་ཅིང་། གལ་སྲིད་རྣམ་པ་ཚོ་གནས་སྐོར་ཕེབས་དུས་གནས་དེ་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཕྲན་བུ་ཤེས་ཚེ་གནས་སྐོར་གནང་དུས་སེམས་ནང་དུ་ཕན་ཐོགས་ཆེ་བ་ཡོང་ངེས་སྙམ་སྟེ། ང་རང་གི་གནས་ཡིག་ཁག་ལ་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་འདི་ཉིད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་བྱས་ཡོད་པ་དང། གལ་སྲིད་རྣམ་པ་ཚོས་འདི་ཉིད་ཐེངས་གཅིག་ཀློག་ན་ཕན་ལས་གནོད་པ་གང་ཡང་མེད། ལྷག་པར་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས། “གནས་ཆེན་ཁག་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུ་དང་། འགྲོ་སྟངས་ཀྱང་ཤེས་རིག་ལྟ་སྐོར་ཡིན་པ་ལ་སློབ་གཉེར་བ་མང་ཆེ་བ་ནང་པ་ཡིན་ཙང་གནས་མཇལ་དང་སྦྲགས་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་བྱུང་ན་གཅིག་གོ་གཉིས་ཆོད་ཆགས་རྒྱུ་རེད་ཅེས་བཀའ་མོལ་བྱུང་བ་རེད། ལར་ནས་བོད་པས་གནས་མཇལ་དུ་མང་པོ་བསྐྱོད་ཀྱང་དེའི་དོན་གྱི་ཐོག་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་མཁན་དཀོན་པོ་རེད་ལ། བར་ལམ་གནས་མཇལ་ཞེས་པ་དེ་གང་ཡིན་སྐོར་ལ་ཕལ་ཆེར་བགྲོ་གླེང་བྱེད་མཁན་ཙམ་ཡང་མེད་པར། ཚང་མས་ཡིན་ཤག་གིས་འགྲོ་བསྡད་པ་མ་གཏོགས།” ཞེས་དང་། ཡང་ཁོང་གིས་གསུང་དོན་ལས། “གནས་མཇལ་དུ་འགྲོ་བའི་དགོས་པ་དང་དེའི་ཕན་ཡོན།…

དེ་ལས་མང་བ་། “གནས་སྐོར།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། མངའ་དབང་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ། ༼ Sovereignty Power ༽ ཡོད་པའི་ལུང་པའི་རྩ་ཁྲིམས། ༼ Constitution ༽ ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་ལ་གཟི་བརྗིད་ཆེ་་བའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་ལས་འགན་ཆེ་ཤོས་དེ་བརྩི་བཞིན་པ་ནི་རྩ་ཁྲིམས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་མང་གི་བླ་གནས་ས་དེ་ཡིན་པ་ནས་ཕྲུ་གུའི་རྩེད་ཆས་ནང་བཞིན་རང་སྣང་གང་དྲན་བྱས་ནས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་རང་འཚམ་བསྐྱར་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་ཞིག་མིན་པ་དང་། གཞི་རིམ་མི་མང་གི་བསམ་ཚུལ་དང་མངོན་འདོད་གཞི་ལ་བཞག་ནས་རྩ་ཁྲིམས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་རྒྱུའི་དོན་ཚན་ཁག་བསྐྱར་བཅོས་མ་གནང་སྔོན་ཁྲིམས་ལུགས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་མི་སྣ། ༼ Legal Expert…

དེ་ལས་མང་བ་། “༄༄ བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་སྐོར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། ཆེས་སྔ་བའི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་མཚོ་ཡིན་པ་དང་། རིམ་གྱིས་རྒྱ་མཚོའི་ཆུ་ས་འོག་ལ་ཐིམ་ནས་སྐམ་སར་རྒྱུར་ནས་མི་གི་འགྲོ་བ་འཕེལ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནས་ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་དང་། མ་བྲག་སྲིན་མོ་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མའི་སྤྲུལ་པ་གཉིས་འདུས་པ་ལས་སྤྲེ་ཕྲུག་མི་འདྲ་བ་དྲུག་སྐྱེས་ནས་བོད་དུ་མི་གི་འགྲོ་བ་དེ་ནས་འཕེལ་ནས་དང་པོ་འབྲོག་གི་རྣམ་པ་ནས་རིམ་གྱིས་ཡར་རྒྱས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་བཟའ་ཚང་མཉམ་འདུས་ཀྱིས་བུ་ཕྲུག་སྐྱེ་འཕེལ་བརྒྱུད་ནས་མི་འབོར་མང་དུ་ཕྱིན་ནས་མི་མང་མཉམ་འདུས་ཀྱི་འཚོ་རྟེན་ལ་ས་ཞིང་འདེབས་ལས་བྱེད་མཁན་ལ་ཞིང་པ་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་དར་བ་དང་། དུད་འགྲོ་སེམས་ཅན་གསོ་ཉར་བྱེད་མཁན་ལ་འབྲོག་པ་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་དར་བ་དང་། ཞིང་པ་ཚོ་ས་ཆ་གཅིག་ཏུ་གཞིས་ཆགས་ནས་སྡོད་ས་ཁང་པ་རྒྱབ་ནས་འཚོ་བའི་རྟེན་གཞི་སོ་ནམ་ཞིང་ལས་དང་སྒོ་ཕྱུགས་སེམས་ཅན་མཛོ་དང་། བ་ཕྱུགས། རྟ། གཡག་སོགས་ཉར་ནས་མཛོ་དང་བ་ཕྱུགས་བཏང་ནས་ས་ཞིང་རྨོས་རྒྱབ་ནས་འབྲུ་དང་ནས་སོགས་བཏབ་ནས་སོ་ནམ་ལས་གཞིའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བཞིན་པ་དང་། འབྲོག་པ་ཚོ་དུད་འགྲོ་སེམས་ཅན་འབྲི་གཡག་དང་། ར་ལུག རྟ་སོགས་གསོ་སྐྱོང་འོག་ཁྱིམ་ཚང་གི་འཚོ་བ་ལ་འགན་སྲུང་བྱས་ནས་ས་ཆ་གཅིག་ཏུ་མ་བསྡད་པར་རྩ་ཆུ་འཛོམས་ས་ལ་གཞིས་སྤོས་ནས་ཁང་པ་མེད་པ་གུར་ནང་མི་ཚེ་སྐྱེལ་བཞིན་པ་དང་། འབྲོག་པའི་སྡོད་གུར་ལ་རིགས་གཉིས་ཡོད་པ་གཡག་གི་སྤུ་རྩིད་པ་ལ་བཟོས་པའི་སྦྲ་གུར་ནག་པོ་ལ་འབའ་ཟེར་བ་དང་། ཕར་ཚུར་ཁྱེར་བདེའི་ཆེད་རས་གུར་དཀར་པོ་ལ་མཐའ་རྒྱན་དང་གུར་གྱི་དཀྱིལ་ལ་རི་མོ་འཁོར་ལོ་སོགས་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། འབྲོག་པའི་ཕ་རྒན་ཚོ་འཛོམས་ནས་དབྱར་ས་དང་དགུན་ས་རྒྱན་རྒྱག་གི་ལམ་ནས་སོ་སོར་ཐོབ་པའི་ས་ཆའི་སྟེང་དུད་འགྲོ་སེམས་ཅན་འཚོ་དགོས་པ་ལས་མི་གཞན་གྱི་ས་ཆའི་སྟེང་དུད་འགྲོ་འཚོ་མི་ཉན་པ་དང་།…

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་གིས་འཚོ་བ་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། དེ་སྔ་རྒྱལ་པོའི་དུས་རབས་སྐབས་གཞུང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་ ༼ Government ༽ དེ་མེད་པ་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལུགས་ ༼ Monarchy System ༽ ཡང་ན་རྒྱལ་པོའི་དུས་རབས་ ༼ Monarchy’s Period ༽…

དེ་ལས་མང་བ་། “གཞུང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་༧ སྤྱི་ནོར་༧ གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ནས་དུས་གསུམ་གསལ་གཟིགས་འོག་ནས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དེ་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ལ་ཁ་བསྒྱུར་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་བྱས་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་ལམ་སྟོན་འོག་བཀོད་སྒྲིག་གནང་བའི་ཁྲིམས་བཟོའི་སྡེ་ཚན། ༼ Legislature ༽ དང་། འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན། ༼ Executive ༽ དང་། ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་སྡེ་ཚན། ༼…

དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོ་དང་མི་མང་གི་འགན་འཁུར་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

འདབ་པ་ཚེ་དབང་མགོན་པོས་དགེ་བཤེས་མཆོག་ལ་ཕུལ། ཤར་རྒྱལ་བ་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་ཁོང་ལ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ཀྱིས་བརྩེ་བས་རྗེས་སུ་བཟུང་ཞིང་།  ཞལ་གཟིགས་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གླང་རི་བ་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པས་ཡིག་ཚོགས་དང་།  འབེལ་གཏམ་མང་པོ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པར་སྐྱེ་བོ་སུས་ཞིག་མཐོང་ཡང་སྤྲོ་སྣང་ཆེ། དེའི་ཕྱིར་འདིར་གུས་པར་སྐོམ་པས་ཆུ་འདོད་ལྟར་བློ་ཞིག་སྐྱེས་ནས།  མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་འཛིན་པ་གླང་རི་བ་དགེ་བཤེས་མཆོག་ལ་དོགས་འཆར་ཞིག་འབུལ་ཆོག་པར་གྱིས།  བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་དྲི་བ་རྣམས་ནི་འདི་ལྟར་སྣང་སྟེ། “རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ལ་དེ་ལྟའི་རང་ཉིད་ཀྱི་དབུ་མའི་ལྟ་བ་གོ་བ་དེ། དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བ་དང་།  རང་རྒྱུད་པ་གང་གི་ལྟ་བ་ཡིན་ཞུས་པས།” ‘གང་གིའང་མིན།’ ཞེས་པ་དང་།  ཡང་ཁྱད་པར་དུ་དོན་དམ་བདེན་པ་དང་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་སྟེ་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོ་ངོས་བཟུང་བ་གལ་ཆེ་བར་དམིགས་ཏེ།  རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་། སྣང་ཕྱོགས་དང་སྟོང་ཕྱོགས་ལ་ཉེ་རིང་གཏན་ནས་བྱེད་མི་ཉེན།  ཁྱད་པར་སྣང་བ་ལ་གཙིགས་སུ་བྱེད་དགོས” ཞེས་གསུངས་པ་རྣམས་སོ།  འོ་ན་དྲི་ལན་འདི་དག་སྐད་རིགས་གང་གི་ཐོག་ནས་གསུངས་ཡོད་དམ། རྒྱ་གར་སྐད་དུའམ།  ཡང་ན་བོད་སྐད་དུ་རེད།  རྒྱ་གར་སྐད་དུ་རེད་ཅེས་ན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ལེགས་སྦྱར་དང་།  སྒྲ་རིག་ལ་མཁས་པའི་གཏམ་བོད་དུ་མ་གྲགས་པས།  འཇམ་དབྱངས་དང་ལྷན་དུ་འབེལ་མཆིད་ཅིག་ཡོང་སྲིད་དམ།  བོད་སྐད་དུ་གསུངས་པ་རེད་ཟེར་ན།  བོད་སྔ་རབས་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་དང་ཤར་ཙོང་ཁ་པ་སོགས་ཀྱིས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ། ‘ཨོཾ་ཨ་ར་པ་ཙ་ན་དྷི།’བགྲངས་པ་ལ་དགོས་པ་ཅི་ཡོད།  ལྷ་རྒྱ་གར་སྐད་དུ་བསྒྲུབས།  གསུང་བོད་སྐད་དུ་བྱོན་ཟེར་ན།  འདྲ་ཆགས་པ་ཞིག་འདུག་གམ། སྐབས་ཐོབ་ཀྱི་དོན་’གང་གིའང་མིན’་ཞེས་པའི་སྐབས་སུ། ཚིག་དོན་གང་གི་ཁྱད་པར་མ་བརྗོད་པས།  ཞལ་གཟིགས་པའི་དགོས་པ་ཅི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་ཐལ་རང་གཉིས་ལ་ཚིག་དོན་གང་གི་ཁྱད་པར་མེད་པས་རེད་ཟེར་ན། འཕགས་བོད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་མའི་སློབ་དཔོན་རྣམས་དུས་ཚོད་ཆུད་ཟོས་སུ་སོང་བ་ཨེ་རེད།  གལ་ཏེ་སོང་རེད་ཟེར་ན།  བླ་མ་ཙོང་ཁ་པས་ཚལ་གུང་ཐང་དུ་རྒྱ་འགྲེལ་དང་།  སྣེ་ཐང་བདེ་བ་ཅན་སོགས་སུ་བོད་འགྲེལ་རྣམས་བཀླགས་པར་དགེ་མཚན་ཅི་བྱུང་ཡོད་དམ།  དེ་དག་གིས་བྲིས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤ་སྟག་ཡིན་ཕྱིར། ཁོང་གི་སྐུ་ཚེ་མང་པོ་ཞིག་དེ་དག་གིས་འཕྲོ་བརླག་བཏང་མི་འདུག་གམ།  ཡང་ན་ལྟ་བ་མཐར་ཐུག་ལ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་དོན་དུ་བཞེད་ན།  འཕགས་བོད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་མའི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་དབུ་མའི་ལྟ་བ་ལ་ཐ་དད་མེད་པ་དང་སྤྲོས་པ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་དེ་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ན།  ཟློས་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བ་མ་གཏོགས་ཞལ་གཟིགས་ལ་དགོས་པ་གང་ཞིག་ཡོད།  ཡང་དེའང་མ་རེད། དེ་མིན་པའི་’གང་གིའམ་མིན’་ཞེས་དོན་ཞིག་ཡོད་ཅེས་ན།  རྗེ་བཙུན་འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་ཞལ་གཟིགས་ལ་མར་མེ་རླུང་གིས་བཅོམ་པ་བཞིན་དུ་མུན་འཐོམས་ཀྱི་དོན་ཙམ་ལས་གཞན་གང་ཞིག་ཡོད། གཞན་ཡང་སྣང་ཕྱོགས་དང་སྟོང་ཕྱོགས་ལ་’ཉེ་རིང་གཏན་ནས་བྱེད་མི་ཉེན’ཞེས་པའི་དོན་དེར།  ཕྱོགས་སུ་སོང་པའམ་ཡང་ན་མཐའ་རུ་མ་ལྷུང་པའི་དོན་ལ་གོ་དགོས་པ་དང་།  ཡང་ན་ནི་ཁྱད་པར་མེད་པའི་དོན་ཨེ་རེད།  གལ་སྲིད་དེ་ལྟར་ཡིན་ཚེ། སྣང་བར་གཙིགས་སུ་འཛིན་ཞེས་པའི་དོན་འདི་སྣང་བ་གལ་ཆེའམ།  སྣང་བའི་ཕྱོགས་སུ་སོང་ཆེ་བའི་དོན་དུ་མི་འགྱུར་རམ།  ཡང་ན་དེ་ལྟར་མི་འགྱུར་ཞེ་ན།  བོད་སྐད་སྤྱིའི་འགྲོས་དང་འགལ་བ་གྱུར་ཟིན་པས། རྒྱུ་མཚན་གང་གིས་གསལ་འདེབས་ནུས།  དེ་བས་ཀྱང་གདུལ་བྱ་འདུལ་བ་ལ་བསླབ་པ་སྐྱོན་མེད་པ་ཞིག་བསྟན་དགོས་པས།  ཉེ་རིང་མེད་པ་དང་། གཙིགས་སུ་འཛིན་གཉིས་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་འདི་དངོས་པོའི་གཞི་ཐ་དད་ལ་རེ་རེ་བྱས་ནས་སྦྱོར་བའི་སྐབས།  སྐད་བརྡ་རིག་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་རྒྱབ་འགལ་གྱི་དོན་བསྟན་པའི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་ལྡན་ཕྱིར།  དགེ་བཤེས་མཆོག་གིས་རིགས་ལམ་གང་གིས་སུན་འབྱིན་ནམ།    མ་ཟད་རིགས་དྲུག་སེམས་ཅན་སོ་སོའི་ལས་སྣང་གིས་གྲུབ་པའི་རི་རྭ་བ་དང་།  ཁང་ཁྱིམ་སོགས་པའི་འདོན་ཡོན་གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་སྣང་ཚུལ་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་རྣམ་བཞག་དང་།  ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ཀྱི་ལམ་ནང་ཞུགས་པའི་དབུ་མའི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིག་པས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་རྣམས་བདེན་པ་མ་གྲུབ་པར་གནས་ཚུལ་ལམ། སྟོང་ཚུལ་དེ་འཇོག་ཨེ་དགོས།  གལ་ཏེ་དགོས་ཞེས་ཞལ་གྱིས་བཞེད་ན།  འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་ཞལ་གཟིགས་སྣང་བར་’གཙིགས་སུ་འཛིན’ཞེས་པའི་དོན་འདིས།  འཕགས་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ལས།  སོ་སོའི་སྐྱེ་བོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དེ་དྲགས་ཙམ་ཞིག་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ།  དེ་བས་ཀྱང་རིགས་དྲུག་གི་ལས་སྣང་རྣམས་ཀྱང་འགྲིག་པར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བ་མིན་ནམ།

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། མི་ཡི་སྤྱི་ཚོགས་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་གྱིས་ལོ་བརྒྱུས་ལ་འགན་འཁུར་མ་ཐུབ་པའི་ཉིན་མོ་དེ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དེའི་འདས་མ་ད་གསུམ་གྱིས་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་རྫོགས་ནག་ཁུང་ནང་ལྷག་རྒྱུ་ཡིན་པ་གཏན་ཁེལ་བ་དང་། འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་བརྒྱུས་ལོན་བྱས་ནས་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་ནས་མ་འོངས་མདུན་ལམ་ལ་གསལ་ཁ་གཏོད་དགོས་པ་དེ་མི་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་རིག་པའི་ལྟ་གྲུབ་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་དང་། མི་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཞིག་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ལ་འདས་པ་ལས་ད་ལྟ་གལ་ཆེར་འཛིན་དགོས་པ་དང་ད་ལྟ་ལས་མ་འོངས་གལ་ཆེར་འཛིན་དགོས་པ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་ལ་གཞི་བརྟན་དང་སྲ་བརྟན་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེའི་ནང་གི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ལུང་པ་མང་པོའི་མི་རིགས་གསོན་གནས་ཐུབ་པའི་རིག་གཞུང་དང་སྐད་ཡིག་ལ་ཤི་འཐམ་རོ་འཐམ་བྱེད་བཞིན་པ་ང་ཚོའི་མིག་ལམ་དུ་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད་པ་ནས་ང་ཚོ་བོད་མི་ཚོ་དེ་བས་ཀྱང་རང་ཡུལ་མིའི་ལག་ཏུ་ཤོར་ནས་བོད་མི་གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་གནས་པ་ནས་ང་ཚོར་དེ་བས་ཀྱང་ལས་འགན་ཆེ་བ་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་པ་དང་། ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོ་ཡང་ཡུལ་ལུང་མང་པོའི་ནང་ཁ་ཐོར་ནས་བོད་མི་ཁྱིམ་ཚང་རེ་ཙམ་གཉིས་ཙམ་བྱས་ནས་ཁྱིམ་ཚང་སོ་སོའི་འཚོ་གོས་ལ་འགན་འཁུར་ནས་མི་ཚེ་སྐྱེལ་བཞིན་པ་ནས་ཕ་མེས་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་བདག་ཉར་དང་སྲུང་སྐྱོབས་བྱ་རྒྱུའི་འཁོར་ཡུག་མེད་པ་དང་། ཕ་ཡུལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོ་རྒྱ་མིའི་བཙན་འོག་དུ་གནས་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་བདག་ཉར་བྱ་རྒྱུ་ཕར་བཞག་འགྲོ་སྡོད་སྤྱོད་གསུམ་ལ་རང་དབང་མེད་པ་གཞན་དབང་སྟབས་བསྟུན་འོག་ཉིན་ཁྱོལ་ན་མཚན་མི་ཁྱོལ་བ་དང་མཚན་ཁྱོལ་ན་ཉིན་མི་ཁྱོལ་བའི་དཀའ་ངལ་ནང་ལྷག་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་ཡོད་པའི་ང་ཚོ་བོད་མི་ཚོ་སོ་སོའི་ཕ་མེས་ནས་བརྒྱུད་པའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་བདག་ཉར་ཐུབ་པའི་ལས་འཆར་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་བཀོད་སྒྲིག་གནང་དགོས་པ་དེ་ཕྱི་སྐྱོན་མེད་ན་ཡང་སྔ་སྐྱོན་གང་ན་ཡོད་ལ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་དེ་དག་ཉིན་རེ་ཉིན་རེའི་ཁྱིམ་ཚང་ངམ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ལས་ཀའི་ནང་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས་པ་ལས་ཚེས་བཟང་དུས་ཆེན་དང་ལྷ་དཀར་སོགས་ལ་ཟང་ང་ཟིང་ངེ་དང་འར་ར་འུར་རེ་བྱེད་ཐུབ་པ་ཙམ་གྱིས་བོད་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་དུས་ནམ་ཡང་འགན་སྲུང་མི་ཐུབ་པ་དེ་ཡང་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་པ་དང་། མི་རིགས་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་མི་རིགས་དེ་གསོན་གནས་ཐུབ་པ་ལ་མི་རིགས་དེའི་མཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་གསོན་ཉར་དགོས་པ་ནས་མི་རིགས་དེ་ས་གནས་གཅིག་ཏུ་འཚོ་གནས་མ་ཐུབ་པར་འཛམ་གླིང་གི་ལུང་པ་མང་པོའི་ནང་བྱ་སྤུ་ཤིང་ནགས་དཀྱིལ་ལ་གཏོར་བ་བཞིན་འཐོར་ནས་མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིགས་གཞུང་ལ་བདག་ཉར་དང་སྲུང་སྐྱོབས་ཐུབ་རྒྱུ་ནི་ཉིན་སྐར་ཙམ་ལས་མ་མཐོང་ན་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་སོ་སོའི་མི་རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབས་ལས་སྔོན་ཐོན་བྱས་ནས་འགྲོ་མ་ཐུབ་ཚེ་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབས་དང་བདག་ཉར་ཟེར་བའི་གཏམ་དེ་དུས་ནམ་ཡང་དོན་དུ་གནས་མི་ཐུབ་པ་ནི་ལོང་བས་བལྟས་ཀྱང་ཁམས་གསུམ་དང་འོན་པས་ཉན་ཡང་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་དཔེ་ལྟར་མ་རེད་དམ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བརྒྱད་པ། བོད་ཀྱི་ཡུལ་མི། ནང་གསེས་བཞི་པའི་ནང་། གོང་གསལ་དོན་ཚན་ཁག་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་ཆེད་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཤིག་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུ། ཅེས་གསལ་ཡོད་ན་ཡང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་ནུས་པ་ཐོན་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གསུམ་ལྷག་ཙམ་འགྲོ་གི་ཡོད་ན་ཡང་དུས་ད་ལྟ་བར་སྤྱི་འཐུས་ཁྲིམས་བཟོ་གྲོས་ཚོགས་ནས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཁྲིམས་ལུགས་བཟོ་མ་ཐུབ་པ་ནི་ཁྲིམས་བཟོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་ལས་འགན་མ་འགྲུབ་པར་ངོས་འཛིན་ཞུས་ན་མ་འགྲིག་པའི་ཉེས་པ་གང་ན་ཡོད། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་བདག་ཉར་དང་འགན་སྲུང་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན་བོད་ཀྱིས་ཡུལ་མིའི་ཁྲིམས་ལུགས་གཏན་འབེབས་བརྒྱུད་ནས་བོད་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་ཐུབ་པའི་ལས་འཆར་བཀོད་སྒྲིག་གནང་དགོས་པ་ལས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཁྲིམས་ལུགས་གཏན་འབེབས་མ་གནང་བར་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་ཟེར་བའི་གཏམ་དེ་བསམ་མེད་བྱིས་པའི་བྱེ་མའི་ཁང་བུ་བཞེངས་པ་དང་འདྲ་བ་མ་རེད་དམ།

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། ཉེ་ལམ་སྤྱི་ཟླ་དགུ་པའི་ནང་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་བདུན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་དྲུག་པའི་ལས་རིམ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་གཅིག་དང་འབྲེལ་བའི་གླེང་གཞིའི་འོག་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་ལས་རིམ་མུ་མཐུད་ནས་འགྲོ་མ་ཐུབ་པ་མ་ཟད་གྲོས་ཚོགས་འཇུག་བསྡོམས་ཡང་མ་ཐུབ་པ་ནི་ལྷ་མི་ཀུན་གྱི་ཧ་གོ་དོན་རྟོགས་ཡིན་པ་དང་། དངོས་འབྲེལ་བྱས་ན་གླེང་གཞི་ལྷག་པའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་གང་ཟག་དེ་གྲོས་ཚོགས་ལས་རིམ་ནང་གླེང་གཞི་དེ་གཙང་མ་མ་བཟོས་བར་མ་བཅར་ན་གྲོས་ཚོགས་ལས་རིམ་དེ་མུ་མཐུད་ནས་འགྲོ་ཐུབ་ངེས་ཡང་དེ་ལྟར་མ་བྱུང་བ་ནི་སྐབས་དེའི་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་དང་འཐུས་མི་སྒེར་བཅས་སུ་གཅིག་ནས་ལམ་སྟོན་དགོངས་འཆར་གྱི་ལས་རིམ་རྣམ་བཞག་མ་ཕེབས་པ་ནས་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་འདི་ཆགས་པ་ནས་ལས་རིམ་རྣམ་བཞག་དགོས་ས་ཆད་མི་དགོས་ས་ལ་ལྷག་པ་མ་རེད་དམ། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་ཞེ་དགུའི་པའི་ནང་གསེས་གཉིས་པ་དེ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་འཇུག་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུའི་དོན་ཚན་ཞིག་ཡིན་མིན་མ་ཤེས་ཀྱང་གལ་སྲིད་ཡིན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན་ཡང་ཉིན་གྲངས་བདུན་གཅིག་ལྷག་གསལ་བ་ལས་ཟླ་གྲངས་གསལ་མེད་ན་ཟླ་བ་གཅིག་གི་ནང་ཚུད་ལ་ཉིན་གྲངས་བརྩི་དགོས་པ་ལས་ཟླ་བ་གསུམ་ཙམ་འགྱངས་ཆོག་པའི་ཆ་རྐྱེན་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་དོན་ཚན་གང་གི་ནང་གསལ་ཡོད་དེ་ཡང་གསལ་པོ་ཤེས་མ་སོང་ན་དོན་གྱི་བདག་པོ་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་ལ་གསལ་བཤད་ངེས་པར་དུ་གནང་དགོས་པ་ནི་སྤྱི་འཐུས་ཁྲིམས་བཟོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་ཐུགས་འགན་གྱི་ཆ་ཤས་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ཞུ་གི་ཡོད། གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་རྒྱུ་དེ་སྤྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚེས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ནས་ཚེས་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་བར་ཉིན་གྲངས་ལྔ་ཚོགས་རྒྱུ་རེད་འདུག་ན་༧ གོང་ས་༧ སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས་རྒྱུ་དང་དུས་ཚོད་མཉམ་དུ་འཁེལ་འདུག་ན་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་དང་བདེ་སྲུང་བཀའ་བློན་རྣམ་གཉིས་ཆིབས་ཞབས་སུ་བཅར་དགོས་ཀྱི་མེད་པ་ཡིན་ན་ལས་དེ་མིན་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་རྒྱུ་དེ་སྔ་སྣུར་རམ་ཡང་ན་ཕྱི་འགྱངས་གནང་ན་འགྲིག་གི་མེད་པ་ཡིན་ནམ། འཐུས་མི་གཅིག་དང་འབྲེལ་བའི་གླེང་གཞི་དེ་དག་བདེ་སྲུང་ལས་ཁུངས་ནས་གསལ་པོ་བཟོས་ཡོད་མེད་ཇི་ལྟར་ཡང་གལ་སྲིད་གསལ་པོ་བཟོས་མེད་ཚེ་ཉིན་ལྔའི་གྲོས་ཚོགས་དེ་འགྲོ་ཐུབ་མིན་དེ་ཡང་ཐེ་ཚོམ་ནང་ལྷག་པ་ནས་གང་ལྟར་རིང་མིན་ཚོགས་རྒྱུའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་ལས་རིམ་དེ་དག་སླར་ཡང་བོད་མི་མང་བློ་ཕམ་མ་དགོས་པ་ཞིག་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཁྲོམ་བཏོན་མ་དགོས་པའི་འགན་དེ་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་དབུས་པའི་སྤྱི་འཐུས་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ་ཚང་མས་བཞེས་རོགས་གནང་ཞུ་རྒྱུའི་འདོད་པ་བྱུང་།

 སྨན་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲུབ། (འོག་གི་པར་རིས་འདིར་དགོས་ན་ལེགས) 1.English term=Pancrease. 2.English meaning=The pancreas is an organ of the digestive system and…

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་Pancreaseགི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད།” »

སྨན་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲུབ།།  ཐོག་མར་བྱིས་པ་ཉེར་སྤྱོད་ལག་ལེན་ཆེས་དགོས་གལ་ཡིན་པར་བསྟན་པ། བླ་སྨན་མཁྱེན་རབ་ནོར་བུའི་ཆོས་སྤྱོད་ལས་རྒྱུད་ལས།  བྱིས་པ་བཙའ་ནས་ཉེར་སྤྱོད་ཅེས་བྱ་བ།། [1]ཞེས་གསུངས ་པ་ལྟར་བྱིས་པ་བཙའ་ནས་ངེས་པར་དུ་རྒྱུད་དུ་གསུངས་པའི་བྱིས་པ་ཉེར་་སྤྱོད་འདི་ལག་ལེན་གནང་ན་བློ་རྩལ་དང་འབད་རྩོལ། །གཟུགས་བྱད་ལེགས་ཤིང་ནད་མེད་ཚེ་རིང་གནས་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྟོབས་རྒྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ལེགས་པའི་ཡོན་ཏན་ཇི་སྙེད་འབྱུང་བར་གསུངས་ཏེ།།བླ་སྨན་མཁྱེན་རབས་ནོར་བུས་མཛད་པའི་ལྷ་ལྡན་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་ཆོས་སྤྱོད་ལས་བྱིས་པ་ཉེར་སྤྱོད་འགྲོ་ཕན་སྙིང་ནོར་ལས་་་་བར་སྐབས་གསོ་རིག་བསྟན་རྒྱུན་ཉམས་ཆག་ཁར་སྔོན་གྱི་མཐོང་བརྒྱུད་སོགས་རིམ་བཞིན་ཉམས་རྐྱེན་བྱིས་པ་གསོ་ཚུལ་ཇི་བཞིན་མི་ཤེས་པའི་སྐྱོན་གྱིས། མི་རིགས་ཕལ་ཆེར་བློ་རྩལ།  འབད་རྩོལ། གཟུགས་བྱད་ཞན་ཅིང་། ཚེ་ཐུང་། ནད་མང་། རང་བཞིན་ངན་པས་ཕ་མའི་ངག་ལའང་ མི་ཉན་པ་སོགས་ཉེས་སྐྱོན་ཇི་སྙེད་ཅིག་མི་འདོད་ཐོག་ཏུ་འབབ་པའི་ཚུལ་འདི་མཐོང་ནས་ཡིད་ཀྱིས་མ་བཟོད་པར་དཔལ་ལྡན་གསོ་རིག་ རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་དགོངས་དོན་ལས་བྱིས་པ་གཅེས་པའི་གསོ་ཐབས་ཉེར་སྤྱོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་ཚང་མས་གོ་བདེ་བར་དགོད་…

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་ཧྲཱིཿཐེལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཤེས་བྱ་དཔྱད་གཞིར་བཀོད་པ་རིན་བྲལ་ནོར་བུ།” »

_______རྙིང་མའི་དབུ་འཛིན་ལམ་ལུགས་མཚམས་འཇོག་ལ་གཟིགས་ཚུལ། རྫོང་སར་འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ། (གསལ་བཤད། འདི་སྤྱི་ལོ་༢༠༢༠ ལོའི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༣ ཉིན་བརྩམས་ནས་སྐུ་སྒེར་གྱི་ངོ་དེབ་དུ་སྔ་འགྱུར་སྨོན་ལམ་ཚོགས་པའི་ཡི་གེ་དང་མཉམ་སྤེལ་བའི་དབྱིན་ཡིག་གི་མ་དཔེ་གཞིར་བཟུང་གིས་བོད་འགྱུར་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ། རྩོམ་འདི་བྲེལ་སྟབས་སུ་བསྒྱུར་པས་ཚིག་དོན་ལ་ནོར་བ་ཡོད་སྲིད་པ་དང་། ) རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བསྒྱུར།   ཨོ་སི་ཐྲོ་ལི་ཡིའི་ནགས་ཚལ་གྱི་མེ་སྐྱོན་ཆེན་པོ་དང་།…

དེ་ལས་མང་བ་། “རྫོང་སར་གྱི་རྙིང་མའི་དབུ་འཛིན་ཆེད་རྩོམ།” »

རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།   ད་ལྟ་རང་དྲ་ལམ་ནས་རྗེ་རྫོང་སར་མཁྱེན་བརྩེ་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྫ་ཚེ་སོགས་ཀྱི་ངན་ཇུས་གཏོར་བའི་གཏམ་ཞེས་པ་ཞིག་གཙུག་ལག་སྨྲ་སེང་ཞེས་པའི་མིང་ཐོག་ནས་བྲིས་པ་མཐོང་བས་གསལ་བཤད་ཕྲན་བུ་ཞིག་ཞུ་འདོད་བྱུང་། ལར་གསལ་བཤད་འགའ་ཞིག་ནི་རང་ངོས་ནས་འགན་ཁུར་སྟངས་ཤིག་ལས་ཕ་རོལ་པོས་ངོས་ལེན་དང་ཡིད་ཆེས་ཡོང་བ་ཁོ་ནའི་ཆེད་མིན་མོད། ད་ཐེངས་གི་གླེང་གཞི་འདི་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་མཁན ཚོར་དོགས་སློང་དང་། དཔྱད་གཞིའི་ས་བོན་ཙམ་དུ་དམིགས་པ་ནི་ཡིན་ཆོག ། གཅིག །༽  ངས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་དྲ་ཚོམས་སུ་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་ཁྲི་འཛིན་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་ཚུལ་དེ་མ་བཤད་སྔོན་ལ་བོད་གཞིས་བྱེས་ཀྱི་བླ་ཆེན་སུ་གཅིག་ལའང་ངའི་ངོས་ནས་དེའི་སྐོར་བསམ་ཚུལ་ཙམ་ཡང་བཤད་མེད། གཉིས། ༽   མཁྱེན་བརྩེ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་ཕྱི་ལ་ཁྱབ་བཞིན་པ་དེ་ངས་ཞུས་པ་ཞིག་མིན་པར་མ་ཟད།…

དེ་ལས་མང་བ་། “སྔ་འགྱུར་དབུ་འཛིན་དང་འབྲེལ་བའི་གསལ་བཤད་བཅུ་གཉིས་མ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། ཕྱི་སྣོད་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ས་གཞི་འདི་ཆགས་པ་ནས་ནང་བཅུད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་འགྲོ་བ་མི་དང་། བདག་ཡོད་དང་བདག་མེད་དུད་འགྲོ་སེམས་ཅན། རི་དགས་གཅན་གཟན། བྱ་བྱེའུ་དང་འབུ་སྲིན་ལ་སོགས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ས་གཞི་ལ་བསྟེན་པའི་སྲོག་ཆགས་གྲངས་ལས་འདས་པ་སྐྱེས་འཕེལ་བྱུང་བའི་ནང་ནས་སྨྲ་ཤེས་དོན་གོ་བ་མི་གི་སྤྱི་ཚོགས་ལའང་མི་རིགས་དང་། རིག་རུས། ཤ་མདོག་དང་། སྐད་ཡིག རིག་གཞུང་སོགས་ཁྱད་ཆོས་མ་འདྲ་བའི་མི་རིགས་གྲངས་མང་ཡོད་པ་ནས་མི་རིགས་སོ་སོར་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོའི་སྦྱིན་པའི་མི་རིགས་སོ་སོར་དབང་བའི་ས་ཆ་དང་། མི་རིགས་སོ་སོའི་སྐད། སྐད་ཀྱི་སྒྲ་གདངས་ལ་བརྟེན་པའི་ཡིག་གེ་དང་། སྐད་ཡིག་བརྒྱུད་ནས་དར་བའི་ཆས་གོས་དང་། འགྲོ་སྡོད་སྤྱོད་གསུམ་ལ་བརྟེན་པའི་ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་། ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་ཆོས་དཀོན་མཆོག་གི་ལམ་སྟོ་་འོག་ནས་གཞན་ཕན་གྱི་བྱ་བ་སྒྲུབ་རྒྱུ་དང་རང་དོན་ཞོར་ལ་འགྲུབ་པ་སོགས་མི་རིགས་གསོན་གནས་ཐུབ་པ་ལ་མི་རིགས་དེའི་སྐད་དང་ཡིག་གེ་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་གསོན་གནས་ཐུབ་དགོས་པ་ནས་མི་རིགས་སྲུང་སྐྱོབས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་དེ་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་གྱིས་སྔོན་དུ་ཕྱིན་ནས་མི་རིགས་དེའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབས་དགོས་པ་ལས་མི་རིགས་དེ་ཤིང་ནགས་དཀྱིལ་ལ་བྱ་སྤུ་རི་ལ་ཐོར་བ་ནང་བཞིན་དུ་ཐོར་ནས་བསྡད་ནས་མི་རིགས་དེའི་མཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབས་ཟེར་བའི་ཁ་གཡང་ཆེན་པོའི་གཏམ་དེ་དུས་ནམ་ཡང་དོན་ལ་གནས་མི་ཐུབ་པ་དང་། ང་ཚོ་བོད་པ་ནི་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ས་རྒྱ་ཆེ་ལ་མི་འབོར་ཉུང་བའི་མི་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཧི་མ་ལ་ཡིས་གངས་རིའི་ཁྲོད་དུ་ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་དང་མ་བྲག་སྲིན་མོ་རྗེ་བཙུན་འཕགས་མ་སྒྲོལ་མའི་རྣམ་སྤྲུལ་གཉིས་འདུས་པ་ལས་འཕེལ་བའི་བོད་ཀྱི་མིའུ་གདུང་དྲུག་ལས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་འཕེལ་བ་ནས་ད་ལྟའི་དུས་སུ་བོད་མི་གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་གནས་ཡོད་པ་འདི་ཡང་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་ནང་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོ་ས་གནས་གཅིག་ཏུ་མཉམ་འདུས་མེད་པ་ལུང་པ་མང་པོའི་ནང་ཁ་ཐོར་ནས་གཞན་གྱིས་སྐད་ཡིག་དང་ལམ་ལུགས་སམ་གོམས་གཤིས་འོག་ཁྱིམ་ཚང་སྒེར་གྱི་འཚོ་བ་བསྐྱེལ་བཞིན་པ་དང་།…

དེ་ལས་མང་བ་། “མི་རིགས་ཞིག་གི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་བྱ་རྒྱུའི་སྔོན་དུ་མི་རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་སྔོན་ཐོན་བྱ་དགོས།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ལ་དཀའ་སྡུག་དང་དར་རྒུད་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ལ་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་སྐབས་བོད་ས་མཐོ་འཛམ་གླིང་ས་ཡིས་ཡང་རྩེ་རུ་ཆགས་པའི་ཧི་མ་ལ་ཡིས་ཁྱག་རོམ་ཁྲོད་བོད་ཡུལ་གངས་རིའི་བསྐོར་བའི་གངས་ལྗོངས་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ལྡན་གྱིས་ཞིང་ཁམས་ཕན་དང་བདེ་བ་མ་ལུས་པ་འབྱུང་བའི་གནས་ལྷ་ཡུལ་ས་ལ་འཕོས་འདྲའི་བོད་ཡུལ་དེ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ནས་བོད་ཤར་ཕྱོགས་མདོ་ཁམས་སྨད་ནས་འགོ་བཙུགས་ནས་རྒྱ་ནག་ཀླ་ཀློའི་དམར་དཔུང་རྒྱང་བསྐྱོད་ཀྱིས་བསམ་སྦྱོར་ངན་པའི་དྲག་དཔུང་གིས་བོད་ནང་བཙན་འཛུལ་རྒྱ་བསྐྱེད་ཀྱིས་མཐར་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ཡིས་བཙན་འོག་ཏུ་ཚུད་ཀྱང་བོད་མིའི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་༧ སྤྱི་ནོར་༧ གོང་ས་༧ སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་དང་བཅས་པའི་མགོན་དང་དཔུང་གཉེན་དམ་པར་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་༧ ཞབས་སོར་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་ནས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བའི་དཀའ་ངལ་སེལ་སླད་གནས་ཡུལ་རྒྱ་གར་གཞུང་དང་ཕྱི་རྒྱལ་རོགས་ཚོགས་ཁག་ལ་རོགས་རམ་ཐབས་ཚོལ་གྱིས་བོད་ས་མཐོ་ས་ནས་འབྱོར་བའི་བོད་མི་རྣམས་རང་ཡུལ་ནས་ཉིན་མཚན་མེད་པར་གངས་རི་དང་། རྫ་རི། བྲག་རི། གཡའ་རི། ཆུ་རོང་སོགས་མི་མེད་ལུང་སྟོང་བརྒྱུད་ནས་ནང་མི་བུ་ཕྲུག་དང་། ཕ་མ།…

དེ་ལས་མང་བ་། “བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དཀའ་སྡུག་གི་ནམ་ཟླ་ནས་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་གླེང་བ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་དང་ལྷོ་བྱང་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་མང་གཙོ་ ༼ Democracy ༽ ལམ་ལུགས་ནང་ཁ་ཕྱོགས་ནས་གཞུང་སྲིད་སྐྱོང་བའི་ལམ་ལུགས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་འདིར་དཔེ་མཚོན་ཙམ་དུ་ཞུས་ན་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་དེ་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས ༼ Presidential System ༽ དང་གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ ༼ Parliamentary System ༽…

དེ་ལས་མང་བ་། “མང་གཙོ་དང་དམངས་གཙོ་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »