བོང་སྟག་རི་ལུ།
ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་ཤིས་པ་སྩོལ།།
ངག་དབང་དབྱངས་ཅན་ལྷ་མོའི་སྨྱུག་རྩེ་དྲོངས།།
ས་མཐོའི་སྒང་པ་བོད་ཀྱིས་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར།།
ང་ཚོས་གླེང་གཞི་ཟླུམ་པོ་གཅིག་ཏུ།།
ང་ཚོ་ཆ་བྱད་གཞན་ལ་དགའ་དང་གཅིག།།
གཞན་མི་ང་ཚོའི་གྲལ་དུ་འཚང་དང་གཉིས།།
སྔོན་ནས་བོད་མི་འཐོར་ཞིག་སོང་དང་གསུམ།།
ང་ཚོ་འཇིག་པའི་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་ནས་འདུག།
ང་ཚོ་རླུང་དང་འཕྲད་ན་གྱང་ཁའི་རྩྭ།།
སེར་བུ་གར་འགྲོའི་རྗེས་སུ་བཙན་གྱིས་མཆོངས།།
ང་ཚོ་གཞན་དང་ཕྲད་ན་གྲམ་པའི་ཆུ།།
ཆུ་སྣ་གར་ཁྲིད་ཕྱོགས་ལ་ངང་གིས་འདུར།།
རིགས་འཛིན་བསོད་ནམས།
རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་རླང་འཚུབ་དེས། རི་ལུང་ཐང་གསུམ་ནས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་དཔར་མཐོང་བ་དང༌། ལ་དགུ་ལུང་དགུ་ནས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་སྐད་ཆ་གོ་བ་ཞིག་བྱས། དེ་ནི་གཞན་གང་ཡང་མ་རེད། རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་རླུང་འཚུབ་ཁྲོད་ནས་མི་དམངས་ཀྱིས་མའོ་ཙེ་ཏུང་དཔར་རིས་ཀྱི་ངོས་ནས་མཐོང་བ་དེ་རེད།
ལོ་དེར། པེ་ཅིན་གཞུང་གིས་མའོ་ཀྲུའུ་ཞི་ཤི་སོང་བ་དེ་མྱ་ངན་གྱི་དབྱངས་རྟར་དྲངས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ལ་བསྒྲགས། སྐབས་དེ་འདྲ་ཞིག་ལ། པེ་ཅིན་དང་རྒྱང་ཐག་རིང་བའི་རི་གྲོང་མང་པོ་ནས། ད་ནི་གཞི་ནས་ངལ་གསོ་ཞིག་སླེབས་པའི་ཚོར་སྣང་དང་བཅས་ཏེ། རེ་བ་གཞན་ཞིག་གི་སྣེ་མོར་འཇུས། དེ་ནི། ཆེས་གཞི་རིམ་གྱི་འདོད་འདུན་ཙམ་སྟེ། ཟ་མ་རྒྱགས་ཚད་ཅིག་བཟའ་རྒྱུ་ཡོང་ངེས་སུ་སྙམ་པ་དེ་རེད། ཡིན་ནའང༌། བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བ་དེ་ཐག་ཇེ་རིང་དུ་སོང༌། ལྟོ་བ་འགྲངས་ཙམ་ལས་ལེགས་པ་ཞིག་དོན་ཐོག་ཏུ་སྨིན་མགོ་བརྩམས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གནམ་ས་བླ་འོག་བརྗེ་བ་ལྟ་བུའི་འཕོ་འགྱུར་ཞེས་སྒྲོག་པའང་དོན་ལ་ནི། ལྟོ་གོས་ཀྱི་གནད་དོན་ཙམ་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་ན་ལས་བོད་མི་ཚོའི་གནམ་ས་བླ་འོག་ནི་མ་བརྗེ་བར་འདུག དཔེར་ན། གནའ་བོའི་གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ཁ་དོག་ཡོངས་སུ་བརྗེས་ཡོད་པ་འདི་ནི། བོད་མི་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁ་དོག་གཞན་གྱིས་བསྒྱུར་གྱིན་པར་ངོས་འཛིན་ཅིང་ཡོད་པ་དང༌། རང་ཉིད་འཆི་ལམ་དུ་བརྫངས་པའི་ལོ་ཟླ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་པ་ཡིན།
གལ་སྲིད་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲྭ་སར་སྡོད་མྱོང་མཁན་དང་དེར་ལྟ་སྐོར་བྱེད་མྱོང་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། ཁང་ཚན་རེ་རེའི་སྒོ་འགྲམ་དུ་རྒན་གཞོན་བར་མའི་གྲྭ་པ་དག་གིས་འཚང་ཁ་ཤིག་ཤིག་གིས་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་དང་ཤེས་བྱ་སོགས་ཚགས་དེབ་དག་ལ་ལྟ་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ནི་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་དོན་དངོས་ཤིག་རེད་ལ། དེས་ཅི་ཞིག་མཚོན་བཞིན་པ་དང་གང་ཞིག་སྟོན་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་ཅེ་ན། དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲྭ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འདི་ནི་ལོ་ངོ་ཉིས་སྟོང་སྔོན་གྱི་རྒྱ་གར་དང་བརྒྱ་ཕྲག་འགའི་སྔོན་གྱི་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཧ་ཅང་གུ་དོག་པོ་དེའི་འཆིང་རྒྱ་ལས་རིང་དུ་བྲལ་ཟིན་ནས། ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་གསར་པ་འདིའི་མི་གྲལ་དུ་ཚུད་པ་དང་འཚུད་རྒྱུ་དེ་ནི་སུས་ཀྱང་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་བཞིན་གྲྭ་ཤག་མང་པོ་ཞིག་གི་སྒེའུ་ཁུང་ལས་སྒྲ་སྡུད་འཁོར་ལོའི་གློག་གི་རྦ་རླབས་ཀྱིས་ལེ་དབར་ཁྲི་ཕྲག་གི་ཕ་རོལ་ནས་བསྒྲགས་པའི་ཨ་རིའི་རླུང་འཕྲིན་དང་ཨེ་ཤི་ཡའི་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་གཉིས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་གླིང་ལྔ་མཚོ་བཞིའི་མཁའ་དབྱིངས་བརྒྱུད་དེ་ཡུལ་གྱར་བ་འདི་ཚོའི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་དང་སྒྱུར་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་དེ་མཐོང་ཐུབ། དེ་བཞིན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོག་མཆན་ཡིག་ཆ་སྟོན་རྒྱུ་མེད་པའི་དགོན་པ་རེ་རེའི་འཚོ་རྟེན་དུ་གྱུར་པའི་ཚོང་ཁང་དང་མགྲོན་ཁང་། ཟ་ཁང་དང་དྲ་ཁང་སོགས་དེང་རབས་འཛམ་གླིང་གི་སྤྱི་འབངས་སུས་ཀྱང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་མང་པོ་ཞིག་དུས་རབས་གསར་པའི་གྲྭ་པ་དག་གིས་ཀྱང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་བཞིན་པ་དེ་མིག་ལམ་དུ་ཤར་ཡོང་གི་རེད། འདི་ལྟ་བུའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ནང་འདྲེན་བྱས་པའི་བྱ་དངོས་གསར་པ་རེ་རེ་བཞིན་རྒྱ་མཚོའི་རྦ་རླབས་བཞིན་གཅིག་རྗེས་གཅིག་གིས་དེད་ནས་ཡོང་བའི་དེ་རིང་། ད་དུང་ཁྱིམ་པ་སུན་འབྱིན་ལ་ཁ་གཡར་ནས་གློག་ཀླད་དང་ཁ་པར་གཏན་འགོག་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་ནི། ཁྱིམ་པ་སུན་འབྱིན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ངོ་མ་དེ་ངོས་མ་ཟིན་པའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཏུ་ཟད་དེ། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་ནས་གནས་སྡོད་ཡུལ་མིའི་དཔལ་འབྱོར་ཧ་ཅང་སྐྱོ་བའི་ཡུལ་གྲུ་ཞིག་ཡིན་པས། ཡུལ་འདི་ནས་དགོན་པ་གྲྭ་ཚང་ཁག་ཅིག་གི་ཕྱག་མཛོད་ཚོས་ཕན་ཚུན་འགྲན་བསྡུར་གྱིས་གཙུག་ལག་ཁང་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་ལྟ་བུ་རེ་བཞེངས་དང་བཞེང་བཞིན་པ་འདི་ནི་ས་གནས་ཡུལ་མིའི་སྣང་ངོར་ཁྱིམ་པ་སུན་འབྱིན་གྱི་ལས་ངོ་མ་ཞིག་དང་། གོང་ས་མཆོག་གིས་དགོན་པའི་འདུ་ཁང་འགྲན་བསྡུར་ལས་གྲྭ་རྐྱང་ཚོའི་འཚོ་བ་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གནས་སྟངས་ཡར་རྒྱས་སུ་བཏང་ན་ལེགས་པར་གཟིགས་པའི་བཀའ་སློབ་དག་ཆུ་ནང་ལ་དབྱུགས་པའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་མ་རེད་དམ། གལ་སྲིད་གློག་ཀླད་དང་ཁ་པར་བཟུང་མི་ཆོག་ན་དབྱིན་ཡིག་ཀྱང་བསླབ་ན་ག་ལ་འགྲིག་སྟེ་དེ་དག་ནི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རིག་གཞུང་གི་རྒྱུད་སྐུད་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་གནས་པས་སོ།།…
ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་ཚང་གི་རྩོམ་ཡིག་ “བོད་དུ་དར་བའི་ནང་བ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་མིང་འདོགས་ལ་དཔྱད་པ་འཁྲུལ་སེལ་ངག་གི་ཕྱགས་མ་”ཞེས་པ་ཞིག་ ༡༩༨༡ ལོར་བརྩམས་པ་དེར། དེ་དུས་བོད་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལ་བླ་མ་ཀྱོ་ཞེས་པ་མི་འཐད་ཚུལ་དང་། དེ་བཞིན་རྙིང་མའི་ཆོས་ལ་ཧུ་ཀྱོ་ཟེར་བ་དང་། ས་སྐྱ་བའི་ཆོས་ལ་ཧྭ་ཀྱོ། བཀའ་བརྒྱུད་པའི་ཆོས་ལ་པེ་ཀྱོ། བོན་ཆོས་ལ་ཧེ་ཀྱོ་ཞེས་བྲིས་པ་མི་འཐད་ཚུལ་བཅས་གསུངས་འདུག བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལ་དེའི་གནས་བབ་དང་མི་མཐུན་པའི་དབྱེ་བ་འབྱེད་ཕྱོགས་བྱུང་སྐབས། སྐབས་དེའི་མཁས་པ་ཚོས་དེ་དང་དེ་ལ་དགག་ལན་གནང་བ་རེད། འདི་ནི་ང་ཚོས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས།
ཁ་སང་ངས་བོད་སྐད་ཀྱི་ཀློག་དེབ་ཅེས་པའི་མིང་ཐོག་ནས་དྲ་རྒྱའི་ནང་(google)བཙལ་འཚོལ་བྱས་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་དེབ་ཅིག་རྙེད་པ་དེའི་འགྲེལ་བཤད་དུ། “འདི་ནི་ཁ་སྐད་ཀྱི་དེབ་ཅིག་ཡིན་པ་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བོད་ཡིག་མིན་ལ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བོད་ཡིག་གིས་ནི་ཁ་སྐད་ལ་ཕན་ཐོགས་གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་རེད།”ཅེས་བྲིས་པ་མཐོང་ནས་ང་རླུང་ལངས་ནས་སྡོད་མི་ཚུགས་པ་ཞིག་བྱུང་། ཡིན་ན་ཡང་ཚིག་འཆལ་རེ་ཟུང་འབྲི་འདུན་ཞིག་མ་ཤར། ད་ནངས་ཐ་མག་གཅིག་ལ་མེ་སྦར་ནས་སྡོད་དུས། ངས་ཚིག་འགའ་ཞིག་འབྲི་དགོས་པ་འདུག་བསམས་ནས་ཡང་བསྐྱར་གོང་གི་ལུང་དེ་བཙལ་བ་ཡིན། ཡིན་ན་ཡང་རྩ་བ་ནས་རྙེད་མ་བྱུང་། གང་ལྟར་གཤམ་གྱི་དོན་འདི་འབྲི་རྒྱུ་ལ་ནི་རྒྱུ་མཚན་འདང་ངེས་ཡོད་པས་གྲོགས་པོ་ཚོར་ཕུལ་བ་ཡིན།
བསྟན་འཛིན། འདིར་བསམ་ཚུལ་དང་དོན་དངོས་སྐོར་ལ་རྩོམ་ཡིག་གཅིག་མཐོང་བྱུང་། རྩོམ་དེའི་འོག་ལ་བསམ་ཚུལ་ཤོད་མཁན་ཡང་མང་པོ་འདུག འདི་ནི་དངོས་གནས་ཕན་པ་ཡོད་པའི་རྩོམ་གཞི་ཞིག་རེད་སྙམ་ནས་འདིར་དྭོགས་པ་ཁ་ཤས་བཀོད་ཡོད་པའི་ཁྱེད་རྣམ་པའི་བཀའ་སློབ་ཡོད་པ་ཞུ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གླང་དར་མ་ཡི་མགོ་ལ་རྭ་ཅོ་ཡོད་ཟེར། འདི་བསམ་ཚུལ་རས་དོན་དངོས་རས། བོད་མིའི་བཤད་སྲོལ་ལ་མི་ཤི་སོང་ན་རྣམ་ཤེས་ད་དུང་གནས་ནས་ལུས་གཞན་བསྒྲུབ་པར་བྱེད་ཟེར། འདི་ལ་སྐྱེ་བ་ཟེར་ཞིང་མི་མང་ཆེ་བས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་བཞིན་འདུག འདི་བསམ་ཚུལ་རས་དོན་དངོས་རས། ད་དུང་བོད་མིའི་ངག་རྒྱུན་ལ་ཤམ་བྷ་ལ་ཟེར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཤིག་ཡོད་ཅིང་། རྣམ་ཤེས་དག་པ་དང་རྟོགས་པ་མཐོ་བ་རྣམས་དེར་སྐྱེས་ཐུབ་ཟེར་ནས་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་སོགས་ཞུ། འདི་བསམ་ཚུལ་ལ་གཏོགས་སམ་ཡང་ན་དོན་དངོས་ལ་གཏོགས།
མང་པོ་ཞིག་གི་འདུག་རོགས་དྲ་རྒྱས་བྱེད་པ་དང་མང་པོ་ཞིག་གི་སེམས་པ་དྲ་རྒྱས་དཀྲུག་པའི་དེ་རིང་། ངུར་སྨྲིག་གི་གཟན་འོག་དང་གནག་སྣུམ་གྱི་སྐྲ་འོག་ནས་ལང་ཚོ་དང་བརྩེ་དུང་གི་མྱུ་གུ་འབུས་བཞིན་པའི་གྲྭ་རྐྱང་དང་མོ་རྐྱང་གང་མང་ཞིག་གི་བཙན་གྱིས་མནན་པའི་དུང་སེམས་ཀྱི་མེ་ལྕེ་དམར་པོ་རེ་རེ་བཞིན་གྱེན་དུ་འཕྱུར་བྱུང་བས། གྲྭ་རྒན་སེམས་བཟང་ཅན་དག་ཉིན་ནས་ཉིན་དང་མཚན་ནས་མཚན་མཐུད་དེ་གྲོས་བསྡུར་གྱི་ངལ་བ་ཡུན་རིང་བསྟེན་པའི་མཐའ་སྡོམ་ཞིག་ཐོབ་པ་ནི། འཇིག་རྟེན་སྟེང་གི་ཆེས་དྭངས་གཙང་གི་མི་གྲྭ་པ་ཚོ་དང་ས་སྟེང་གི་ཆེས་འབག་བཙོག་གི་མི་བུ་མོ་ཚོའི་བར་གྱི་སྡིག་ཉེས་ཆེ་བའི་གཡེམ་ཐག་འཐེན་མཁན་དེ་ནི་དེང་རབས་བརྡ་འཕྲིན་སྤྱི་ཚོགས་འདིའི་ནང་གི་ཡོད་ན་དེས་ཆོག་དང་མེད་ན་དེས་ཕོངས་ཀྱི་དྲ་བའི་སྐུད་ལམ་འདི་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ཚོས་བརྟག་དཔྱད་ཡུན་རིང་བྱས་པའི་འབྲས་བུར་ཚན་རིག་པ་ཚོས་གསར་བཏོད་བྱས་པའི་དྲ་བའི་སྐུད་ལམ་འདི་ནི་མོ་རྐྱང་འདོད་ཆགས་ཅན་ཚོའི་གྲྭ་པ་རྐུ་ལམ་ཡོད་ན་མེད་ན་དེ་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་གཏིང་ཟབ་ཅིག་རྙེད་པ་རེད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་དང་བོད་ནང་གི་དགོན་སྡེ་ཁག་ཅིག་ཏུ་གྲྭ་པ་དང་དྲ་བའི་འབྲེལ་ལམ་གཏན་འགོག་གི་དུས་རབས་བརྒལ་བའི་རྩ་ཁྲིམས་རླབས་པོ་ཆེ་ཞིག་གསར་དུ་དབུ་བརྙེས་པར་བྱས་སོང་། འདི་ལ་བཟང་ངན་གྱི་ཆ་གཉིས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ཡང་ཆ་གཅིག་གཤམ་དུ་རྡེག་གནོན་བྱས་ན་ཉམས་སུ་མྱོང་ཐུབ་ལ། ཆ་གཅིག་ནི་གལ་སྲིད་དབྱིན་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་གང་མཚམས་ཡོད་པའི་གྲྭ་པ་ཞིག་གིས་རང་ཁྱིམ་ནས་དེང་རབས་འཛམ་གླིང་ལ་སྐོར་བ་གྲངས་མེད་ཅིག་རྒྱག་ཐུབ་ལ། འཛམ་གླིང་དེ་དག་གི་བདེ་སྡུག་བར་མའི་སྐྱེ་བོ་དག་གི་མཉམ་དུ་ཚོར་སྣང་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱང་བྱེད་ཐུབ། གསལ་བཤད། གོང་གི་དྭངས་གཙང་དང་འབག་བཙོག་གི་དཔེ་མཚོན་གཉིས་ནི་གྲྭ་རྒན་ཚོའི་གཏན་ཚིགས་ཡིན་པ་ལས་བདག་གི་ལྟ་ཚུལ་ནི་ནམ་ཡང་མ་ཡིན་པ་མཁྱེན་པར་མཛོད། རྡེག་གནོན་ནམ་ཡང་ན་རྩ་བའི་རེའུ་མིག་ཏུ་དྲངས་ནས་བརྡེག་ན་ཆོག། http://www.cmbod.cn/u/TibetanMonk/archives/2008/13120.html
གཡང་སྐྱབས་རྒྱལ། གྲོགས་པོ་ཚོ། ངས་འདི་ནས་བསམ་ཚུལ་ཞིག་བཤད་ན་འདོད། བསམ་ཚུལ་འདི་ནི་ང་ཚོའི་བོད་རིགས་འདིའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཡིན། གཅིག་བྱས་ན་འདིས་ང་ཚོའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཀྱིན་ཡོད། གཅིག་བྱས་ན་ངའི་བསམ་ཚུལ་བཤད་པ་འདི་ཡང་དོན་ངོ་མ་ཞིག་ཡིན་སྲིད། དོན་ངོ་མ་དང་བསམ་ཚུལ་བརྗོད་པ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་སྨོས་མ་དགོས། “དེ་རིང་ངའི་སྒོ་འགྲམ་ལ་ཁྱི་གཅིག་སླེབས་འདུག” རྗོད་པ་འདི་དོན་ངོ་མ་རེད། “ཁྱི་དེ་ནག་པོ་རེད།” དེ་ཡང་དོན་ངོ་མ་རེད།” ཁྱི་དེའི་ཁ་ན་རུས་གོག་ཅིག་འཇུས་འདུག” འདི་ཡང་དོན་ངོ་མ་རེད། “ཁྱི་དེ་སྙིང་རྗེ་པོ་ཞིག་འདུག”འདི་བསམ་ཚུལ་རེད། “ཁྱི་དེ་ཅིག་ནས་བྲོས་ཡོང་པ་རེད།”…
དེ་རིང་དྲ་རྒྱའི་ནང་འཁོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཁག་ལྟར་ན། ༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཚང་སྐུ་ཁམས་བདེ་མིན་གྱིས་རྒྱ་གར་མུམ་བྷེའི་སྨན་ཁང་ཞིག་ཏུ་ཉིན་བཞིའི་རིང་བཞུགས་མོད། ད་ཆ་དྲག་སྐྱེད་ཀྱིས་སང་ཉིན་རེས་གཟའ་ཟླ་བ་ཉིན་སྨན་ཁང་ནས་ཕེབས་ཐོན་གནང་གི་ཡོད་པའི་གཏམ་བཟང་གི་གནས་ཚུལ་འདུག
ཉི་མ་ལྔའི་རིང་མི་དང་ཐུག་ཕྲད་མེད་ལ་གློག་ཀླད་དང་ཁ་པར་ལ་ལག་པ་མ་འཆང་བར་ནང་ལ་འཛུལ་ནས་སེམས་པ་ལྷོད་ལྷོད་བྱས་ཏེ་བསྡད་པས་དངོས་གནས་འཇིག་རྟེན་གཞན་ཞིག་ཏུ་བསླེབས་པ་ལྟ་བུ་བྱུང་། ཡིན་ན་ཡང་། ད་ལྟ་གཞི་ནས་གློག་ཀླད་ཀྱི་སྒོ་ཕྱེ་དུས། དྲ་གྲོགས་ཚོ་དང་ཁ་བརྡ་གཉིས་ཀ་མཉམ་དུ་དགའ་རབ་ཅིག་ཇེ་བཙན་དུ་སོང་འདུག དེ་ནས་དུས་བབ་ལ་ཅིག་བལྟས་པ་ན། ཉིན་འགའི་སྔོན་གོང་ས་མཆོག་སྐུ་ཁམས་ཅུང་མ་བདེ་བར་སྨན་ཁང་དུ་ཕེབས་ཚུལ་འདུག་པས། རང་དབང་མེད་པར་ཁོང་འདར་ཞིག་ཤོར། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་སྐུ་ཚེ་བརྟན་པར་སྨོན། དེ་ནས་རྒྱ་མི་ཞིག་གིས་བྲིས་པའི་གོང་ས་ཏྰ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གི་སྙན་དྲུང་དུ་ཞེས་པ་དེ་ཀློག་ཞོར་དང་ངུ་ཞོར་བྱས། གལ་སྲིད་རྒྱ་རྒན་འདི་ཚོ་རྩོམ་ཡིག་འདི་འབྲི་མཁན་ལྟ་བུ་རེ་ཡིན་ན་བོད་ལ་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་སང་ཉིན་རང་འཐོབ་རྒྱུ་ངེས་ཅན་རེད། ཅིའི་ཕྱིར་རྒྱ་མི་འདི་ཚོ་ཀྲུའུ་རིའུ་ལྟ་བུའི་བོད་མིའི་སེམས་ཁོང་གི་སྡུག་བསྔལ་ཚོར་ཐུབ་མཁན་ཞིག་མིན་པ་རེད། གལ་སྲིད་རྒྱ་མི་མང་པོ་ཞིག་ཀྲུའུ་རིའུ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་དེ་དག་ལས་སུ་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་འཚོ་གནས་བློས་བཏང་སྟེ་སྤུན་ཟླ་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་གོ་ཤེས་མེད་པའི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་ལ་བརྗོད་ཀྱི་རེད། འདི་ལ་ངོ་མ་ཀློག་རིན་འདུག རྒྱ་མོ་སི་ཕི་རིན་ཞེས་པ་ཞིག་གིས་ས་གནས་འདིའི་བོད་པ་ཚོ་དང་རྒྱ་རྒན་འགའ་མཉམ་དུ་བསྡུས་ནས་བོད་རྒྱའི་གྲོས་མོལ་ཞིག་བྱེད་རྩིས་འདུག་པས། རྒྱ་རྒན་དེ་ཚོའི་ཁྲོད་དུ་ཡང་གོང་གི་ཀྲུའུ་རིའུ་ལྟ་བུ་རེ་ཡོད་ན་མ་མཐའ་ཡང་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་འཕྲོད་ཙམ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད།…
སྤོབས་པ་མཐའ་ཡས།
དེ་རིང་རང་རེའིཁ་བརྡ་གླེང་སྟེགས་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པས་བོད་མིའི་དད་མོས་མངོན་འདོད་དང་འགལ་བའི་གཏམ་བཤད་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་རིགས་ལྟ་བུ་སྤེལ་ན་ཀློག་མཁན་མང་པོའི་སེམས་ཁམས་ལ་ཕོག་ཐུག་འགྲོ་བས་བསུབ་གང་ཐུབ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་དང་ད་དུང་གཏམ་བཤད་གང་དང་གང་རིགས་བསུབ་དགོས་ཚུལ་ཤོད་དགོས་ཞེས་སྤེལ་འདུག རང་གི་སྤྱི་ཚོགས་འདིའི་ཕན་བདེའི་བཙས་སུ་འགྱུར་བ་གང་ཞིག་མཆིས་ཀྱང་དེ་དང་དེ་ནིརྗེས་སུ་ཡི་རང་གི་གནས་སུ་གྱུར་པ་ལགས་སྟབས་དེ་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཞུ་བ་ལགས།
ང་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་དྲྭ་སྟེགས་འདིར་བཀླགས་ན་ཆེས་མི་སྐྱིད་པ་ཞིག་ནི་མི་ལ་ལས་རང་ཉིད་ཀྱིས་དང་བ་སྟོན་མི་འདོད་པ་ཞིག་བྱུང་མ་ཐག་ཏུ་མངོན་ལྐོག་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་ཤུགས་ལྡན་ཚོགས་མི་དང་རྒྱ་དམར་གྱི་གསང་ལས་པ་སོགས་ཀྱི་བསྙོན་འཛུགས་ཀྱིས་རབ་ན་བོད་མིའི་གྲལ་ནས་ཕུད་ཐབས་དང་དེ་མ་བྱུང་ན་ཡང་ཁ་བརྡ་གླེང་སྟེགས་ཀྱི་ནང་ནས་ཕུད་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་རེད། བསམ་བློ་ལེགས་པོ་ཞིག་བཏང་ན་ཤུགས་ལྡན་ཚོགས་མི་དང་རྒྱ་དམར་གྱི་གསང་ལས་པ་ཡིན་པའི་དཔང་རྟགས་ཁུང་འཁྱོལ་ཞིག་མེད་ན་དེ་ལྟར་གླེང་རྒྱུ་ནི་ལས་སླ་པོ་ཞིག་མིན། གལ་ཏེ་རྩེད་མོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཟེར་ཡང་རྩེད་མོ་ལ་ཡང་མཚམས་དང་ཚད་ཅིག་ལོས་ཡོད། རྒྱ་དམར་གྱི་གསང་ལས་པ་དང་ཤུགས་ལྡན་ཚོགས་པ་གཉིས་ནི་རང་རེའི་སེམས་ནང་ན་ཆེས་མི་སྡུག་པའི་དངོས་པོ་གཉིས་ཡིན་སྟབས་ཁྱེད་ལ་མི་ཞིག་གིས་་དེ་ལྟར་བསྙོན་འཛུགས་བྱེད་ན་དེ་ཁྱེད་རང་གི་སེམས་ལ་གནོད་དམ་མི་གནོད།
སྤྱི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་༢༩ཉིན་སྐུ་སྒེར་ཡིག་ཚང་གིས་གསར་འགོད་གསལ་བཤད་ཤིག་སྤེལ་འདུག འདིའི་ནང་། གོང་ས་མཆོག་མོམ་སྦི་ཡི་སྨན་ཁང་ཞིག་ལ་བརྟག་དཔྱད་གནང་བར་ཕེབས། སྨན་པས་བརྗོད་དོན་ལ། སྐུ་ཐང་ཆད་པ་ལས་དེ་མིན་གྱི་ནད་ཅི་ཡང་མིན་འདུག་ཅེས་གསལ་བཤད་བྱས་འདུག ༧གོང་ས་༧མཆོག་སང་ཉིན་ཚེས་༣༠ཉིན་བོད་མི་ཀུན་དང་མཉམ་དུ་ཆུ་ཚོད་༡༢རིང་སྙུང་གནས་ལ་ཞུགས་ནས་བོད་མིའི་ཆེད་སྨོན་ལམ་དང་བསྔོ་བ་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག གསལ་བཤད་ཞིབ་ཕྲ་དབྱིན་ཡིག་ནང་འཁོད་པ་འདི་གཤམ་ལ་བཀོད་ཡོད།
དེ་རིང་མཆན་གཅིག་ཏུ། “ཁྱེད་ཅག་གི་དྲ་ཐོག་ཏུ་སྨྱོས་གཏམ་རེ་གཉིས་འབྱུང་བཞིན་ལ། ༧ གོང་ས་མཆོག་ལ་ཟུར་ཟའི་འཆལ་ཚིག་འགའ་ཡང་ཐོན་བཞིན་པ་འདིར་དགའ་རྒྱུ་ཞིག་གཏན་ནས་མེད་ཀི། དམངས་གཙོ་ཟེར་ན། དེར་ཡང་མཚམས་ཚིགས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ལོས་དགོས། གཞན་དུ་ན། འཇིག་རྟེན་འདིར་འགལ་སྤྱོད་ཅན་གྱིས་ཁེངས་ན་ཅི་བྱ།” ཞེས་བཀོད་འདུག ༧གོང་ས་མཆོག་ནི་བོད་མིའི་བླ་མ་དང་རྒྱལ་པོ་རེད། བོད་མི་ཚོས་ཁོང་ལ་བཅངས་པའི་བརྩེ་དུང་དང་གུས་ཞབས་ནི་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་རེད། ཁ་བརྡ་ཡང་བོད་མིའི་ཁ་བརྡ་ཞིག་ཡིན། དེ་བས། ཁ་བརྡ་ཡིས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ཚིག་མཚོན་འཕེན་རིགས་ལ་དགའ་བསུ་མི་ཞུ་ལ། ཐ་ན་དགོས་གལ་དང་ཚིག་མཚོན་གྱི་ཚབས་ཆེ་ཆུང་ལ་དཔག་ནས་ཚིག་མཚོན་དེ་ཚོ་གསུབ་ཀྱིན་ཡོད།…
གུས་པར་ལོ་འགའ་ཤས་རིང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མི་འདང་བའི་ཆ་གང་ཡིན་པ་དེར་བརྟག་དཔྱད་བྱ་རྒྱུར་གོམས་གཤིས་ཤིག་སླེབས། སྤྱི་ཚོགས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་གཞན་རྣམས་དང་བསྡུར་ན། མི་གཅིག་པ་དང་མི་འདང་བ་མང་པོ་ཡོད་མོད། ཡིན་ནའི་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་ངེད་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པའི་གོམས་གཤིས་དེ་ཤིན་དུ་ཞན་པ་རེད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་ལེ་ལོ་ཁོ་ན་རེད།
བརྟག་དཔྱད་བྱ་བའི་གོམས་གཤིས་དེ་ཕ་མ་ལ་ཡང་མིན་འདུག ཕྲུ་གུ་ལ་ཡང་མིན་འདུག དེ་བཞིན་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ལ་ཡང་ཤིན་དུ་ཉུང་།
དེར་བརྟེན་གཞན་གྱི་རྗེས་བྲངས་འགྲོ་རྒྱུར་དགའ་ལ། རྣམ་རྟོག་དང་དངོས་ཡོད་གཉིས་མཉམ་དུ་སྦྲེལ་ནས་དགོས་མེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་སྣོན་མ་མང་པོ་ཞིག་བཟོ་བཞིན་འདུག དཔེར་ན་ཕྲུ་གུ་ཞིག་ནང་ལ་ལོག་ནས། ཕ་མར་རྒན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཨ་རིར་འགྲོ་མཁན་རེད་ལབ་སོང་ཟེར་། ཨ་མས་ལམ་གསེང་ཁ་པར་བཏང་ནས་ཁྱིམ་མཚེས་ལ། ཤེས་རབ། ཁྱེད་ཤེས་སོང་ངས། སློབ་གྲྭའི་རྒན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཨ་རིར་འགྲོ་མཁན་རེད་འདུག་ཟེར། སང་ཉིན་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཨ་མ་རྒན་མོ་དེས་རོགས་པ་ཚོར། རྒན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཨ་རིར་མགྱོགས་པོ་འགྲོ་མཁན་རེདའདུག་ཟེར། གང་ལྟར་སྐད་ཆ་འདི་ལྟར་ཁྱབ་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་མཁན་མེད།
http://www.jamyangnorbu.com/
འཇམ་དབྱངས་ནོར་བུས་བརྩམས།
དགེ་འདུན་རབ་གསལ་གྱིས་བསྒྱུར།
ཨོ་སི་ཀར་ ཝེལ་ཌེ་(Oscar Wilde) ཡིས་ “ང་ཚོས་རྒྱལ་རབས་ལ་འགན་འཁྲི་གཅིག་འཁྱེར་དགོས་པ་ནི་དེ་བསྐྱར་འབྲི་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད།”ཅེས་གསུངས་པའི་སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ཧྥ་རན་སིའི་མིའི་བཤད་སྲོལ་དུ་ཡོད་པ་ལྟར་ épater les bourgeois ཅེས་པ་འདི་བརྒྱུད་བཤད་བྱེད་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྲིད། ཝེལ་ཌེ་ནི་འགན་ལེན་དང་བློ་གདེང་གི་དུས་ཏེ་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ཕྱེད་ཕྱི་མའི་ནང་འཚོ་གནས་བྱས་ཡོད། དེང་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་མཁན་དཔེར་ན་འཇར་མན་གྱི་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་པ་ ལིའུ་པོལ་ཌི་ བོན་ ཪཱན་ཀེ་ (Leopold Von Ranke) ཡིས་ཁོང་ཚོའི་ལས་ཀ་ལ་བརྟེན་ནས་ “དངོས་འབྲེལ་ཇི་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་”དེ་སྟོན་ཐུབ་ཀྱིན་རེད་བསམས་ཡོད་པ་རེད་ལ། དབྱིན་ཇིའི་ཁེ་ཐོ་ལིག་གི་རྒྱལ་རབས་མཁན་ ལོར་ཌི་ ཨེག་ཤོན་ (Lord Acton) གྱིས་ “ཡང་དག་པའི་རྒྱལ་རབས་”དེ་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ཉི་མ་གཅིག་ཡོང་གི་རེད་ཅེས་ཡིད་ཆེས་བྱས་པ་རེད།
ད་ཆ་རྒྱལ་རབས་པ་ཚོ་ནི་སྤྱིར་བཏང་གིས་ཧ་ཅང་བློ་གདེང་ཞན་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་གི་མཐའ་སྐོར་ལ་སླེབས་ཡོད་དེ། ཁཱེམ་བྷི་རེ་ཇི་ཡི་ ཨི་ ཨེ་ཆི་ ཁཱར་ (E. H. Carr) གྱིས་བཤད་པ་ལྟར། “རྒྱལ་རབས་ནི་འགྲེལ་བཤད་ཅིག་རེད་”ལ། དགོས་དབང་ལ་བསྟུན་པའི་དུས་སྐབས་ཅན་གྱི་འགྲེལ་བཤད་ཅིག་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་པའི་བསྐྱར་འབྲི་དང་བསྐྱར་བཅོས་ཤིག་རེད། རྒྱལ་རབས་བསྐྱར་བཅོས་རིང་ལུགས་ནི། གསར་དུ་རྙེད་པ་དང་བདེན་པ་མང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ། ཡང་ན་ཕྱོགས་ལྷུང་ཉུང་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཚོ་སྣོན་པ་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་འཛིན་པ་དང་ཆབས་གཅིག ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བདེན་པ་དེ་ཚོ་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱས་ནས་འདས་པ་ལ་གོ་བ་ཡག་ག་ཞིག་སླེབས་པའི་འབད་བརྩོན་ཞིག་རེད། ཡང་ད་དུང་གུས་ཞབས་ཉུང་ང་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་དེ། ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཐ་ན་རྗུན་བཟོ་བྱས་པ་རེད་བརྗོད་སྲིད་ལ། དེ་འདྲའི་བསྐྱར་བཅོས་རིང་ལུགས་པ་ལ་ “ཞི་འགྲིག་རིང་ལུགས་པ་”ཟེར་ཞིང་། ཚིག་དེ་ཐོག་མར་ཧྥ་རན་སིའི་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་ཐོག་ལ་མཁས་པ་ (Le Syndrome De Vichy, སོགས་) ཧེན་རཱེ་ རཱོའུ་སཱོ་ (Henry Rousso) ཡིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཤིང་། དེས་རྒྱལ་རབས་བསྐྱར་འབྲི་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་འདོད་ཕྱོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་དོན་དེ་ཚོ་ལ་སྒྲོ་འདོགས་དང་། ཐལ་ཆེར་བརྗོད་པ་དང་ཆབས་གཅིག་གལ་ཆེའི་བདེན་དོན་མང་པོ་སྣང་མེད་དུ་འཇོག་པའམ་ཡང་ན་ཁས་མི་ལེན་པ། ཇེ་ཉུང་དུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་པ་ཡིན་པར་བརྗོད།
དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་ མེལ་ཝན་ གྷོལ་ཌི་སི་ཐེན་གྱི་ ༡༩༡༣ ནས་ ༡༩༥༡ བར་གྱི་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྒྱལ་རབས། བླ་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཤི་བ། ཞེས་པ་དེ་ ༡༩༨༩ ལོའི་ཐོན་སྐབས། བོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ནང་གི་མང་པོ་ཞིག་ཡར་ལངས་དགོས་པ་དང་དོ་སྣང་སྤྲོད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། དེབ་དེས་བཞག་པའི་བསམ་ཚུལ་ནོར་ས་མེད་པ་ཞིག་སྟེ་ཐ་ན་ཐོག་མར་ཤོག་ངོས་དག་བམ་ཀློག་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་ཀྱང་། འདི་ན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སྐོར་ལ་ཡང་བསྐྱར་གནད་ཆེ་བའི་འགྲེལ་བཤད་ཅིག་འདུག་ཅེས་པ་དེ་རེད། བསམ་ཚུལ་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཐོན་རིམ་ནང་གི་ཅུང་རིང་བའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་སྟོང་ཆ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་པ་རེད། དོན་དངོས་ལ། རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒབ་པའི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ཐད་ཀྱི་གལ་ཆེའི་ལོ་རྒྱུས་ཏེ། བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཐོན་པ་ནས་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་འདས་ཟིན་པ་དང་། ཧཱུ་ རི་ཆར་ཌི་སཱོན་ (Hugh Richardson) གྱི་འདོད་རྔམ་ཆུང་མོད་བེད་སྤྱོད་ཆེ་བའི་ བོད་དང་དེའི་རྒྱལ་རབས་ ཅེས་པ་ཐོན་པ་ནས་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད། ང་ཚོ་ལ་ ཧཱུ་ རི་ཆར་ཌི་སཱོན་དང་སི་ནེལ་གྷ་རོབ་ (Snellgrove) ཀྱི་ ༼འགྲན་ཟླ་ད་དུང་མེད་པ་ལྟར་༽བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ ཅེས་པ་དེ་ ༡༩༦༨ ལོར་ཐོབ་ཀྱི་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་སྔ་མོའི་རྒྱལ་རབས་ཐད་ཀྱི་རྩོམ་དང་ཆེད་རྩོམ་ཐར་ཐོར་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་རྒྱ་ཆེ་བའི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཤིག་མེད་པ་རེད།
དེ་ལས་མང་བ་། “དེབ་ཐེར་ནག་པོ།-གྷོལ་ཌི་སི་ཐེན་དང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་མེད་པར་བཟོ་བ། ཆ་དང་པོ།” »
བོད་འབྱོར་གནས་ཚུལ།
བོད་མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོངས་ཁང་སར་སྨིན་ཐང་ཡུལ་ཚོ་༼ཤང་།༽ལ་མཚོན་ན། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༨ལོར་མགོ་ལོག་ཁ་གསུམ་གྱི་ནང་ནས་དང་པོ། ཁྲ་ཤུལ་བསོ་མོ་དང་། ཕ་ཚེ་ཐར་གཉིས་གྱིས་དམག་དཔོན་མཛད་དེ་རྒྱ་དམག་ལ་འཐབ་འཛིང་བྱས་ནས་རྒྱ་དམག་གསུམ་བསད་ཅིང་། རྫོང་མདའ་ཆེ་བ་ཞིག་དང་མེ་མདའ་གསུམ་བླང་བ་རེད། ཐེངས་གཉིས་པ་སྐོང་གསེར་ནས་དམག་དཔོན་ཧོར་ཤེར་བཟང་དང་། མགོ་ལོག་དཀོན་མཆོག་སྐྱབས། ཐང་བ་བསོ་པོ་སོགས་ཀྱིས་གཅེས་སྲོག་བཏང་ཞིང་ཁང་སར་དམག་མང་ཡོངས་ཀྱིས། རྒྱ་དམག་སུམ་རྒྱ་ཙམ་དམར་གསོད་བྱས་པའི་མཐར་མང་སྣེ་ཉུང་གིས་མ་བརྟེན་པར་རྒྱ་དམག་གིས་བོད་མི་༨༠ ཙམ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་ནང་ནང་ཕར་ཆེར་མུ་གེས་ཤི ཁྲ་བསོ་དང་ཕ་ཚེ་སོགས་མི་བཅུ་མ་གཏོགས་རང་ཡུལ་ལ་མ་ཐོན། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༨ལོར་དོམ་ཙ་བླ་མ་རྡོར་ལོ་དང་། ཁྲོ་ཤུལ་བློ་རྣམ། ཁྲ་ཤུལ་བསོ་མོ། ཕ་ཚེ་ཐར་སོགས་གྱིས་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་གི་ཆེད་དུ་གཅེས་སྲོག་བཏང་། ཤུལ་དུ་ལྷག་པ་གཙང་སྐོར་གྲུབ་ཆེན་ཨོ་རྒྱན་རིག་འཛིན། སྤྲུལ་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་གཉིས་ཚེ་བཙོན་བྱས། ཧོར་བསམ་རྒྱམ་དང་། མགོ་ཚེ་མ་གཉིས་ལ་ལོ་ ༡༥ ཁྲིམས་ཐག་བཅད། གཞན་ཡང་ཁྲིམས་པ་ལྔ་དྲུག་ཙམ་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་༣པའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་བོད་ལྗོངས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ཞི་བའི་ཡར་ལང་བྱས། ཚེས་ ༡༦ ཉིན་རྔ་བ་རྫོང་ནས་ཡར་ལང་བྱས་ཤིང་མི་ ༢༠ ལྷག་དམར་གསོད་བྱས། མི་མང་པོ་ཁྲིམས་ཁང་དུ་བཅུག་ནས་རྡུང་རྡེག་དྲག་པོ་བྱས་ཏེ་བསད་པ་ཡང་བཅུ་ཕྲག་ཙམ་ཡོད་ཟེར། དེ་མིན་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པ་ཡང་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་མིང་ད་དུང་གསལ་བོར་ཤེས་མེད། ཚེས་ ༡༧ ཉིན་གྱི་ཆུ་ཚོད་དྲུག་གི་སྟེང་མགོ་ལོག་གཅིག་སྒྲིལ་རྫོང་གི་སོག་རུའི་ཨ་ཏི་གཟའ་ཟླ་མགོ་གཙོ་བྱས་ཏེ། སྨིན་ཐང་ཁྲ་ཤུལ་ཆོས་མཛོད། ཁྲ་ཤུལ་དོན་ཡོད། ཁྲ་ཤུལ་དཔལ་འབྱོར། ལམ་སྐོར་ཕུར་ཐར། མགོ་ལོག་ལེ་ཚོགས། དགེས་སྐོར་བློ་བཟང་། འདོད་ལྷ། ཝ་འགྲོ་འདུལ། གླིང་ཆོས་གྲགས། གླིང་བློ་བཟང༌། གླིང་འཇམ་དབྱངས། ཆོ་རྗེ་དཀོན་མཆོག་སོགས་མི་གསུམ། ཁང་སར་རིག་འཛིན། དྲག་རས། གླུ་བ་རྟ་མགྲིན་ཕ་བུ་སོགས་ཀྱིས་ཡར་ལང་བྱས་ནས་ཉེན་རྟོགས་པའི་རླངས་འཁོར་གཉིས་བཅག་ཅིང་། ལམ་གྱི་བཞི་མདོའི་ཉེན་རྟོགས་པའི་ཁང་ཆུང་མེར་བསྲེགས་བཏང་། དེའི་ཕྱི་དྲོ་ཚོད་བདུན་པའི་སྟེང་སྨིན་ཐང་ཡུལ་ཚོའི་༼ཤང་།༽ན་གཞོན་འགས་མགོ་འཛིན་བྱས་ནས། ཧི་ར་ཤེས་རབ་དང་། ཁྲ་ལིའི་གཡང་སྒྲུབ། ལམ་སྐོར་བློ་གྲོས། ཕ་བསྟན་འཛིན་མགོན་པོ། མགོ་ལོག་སྒྲོན་ཚེ། ཁྲ་ཤུལ་བདེ་ལེགས། འཇུ་སྐུ་གསུམ། དམེ་སྐྱ་པེ། ཁྲ་ཤུལ་བག་རྩེ། ཆོས་སྐོར་མགོན་པོ་སྐྱབས། ཁྲ་ལུའི་གསེར་ཐུབ། ལམ་སྐོར་སྐལ་ལྡན། ཁྲ་ལུའི་ཡར་འཕེལ། ཁྲ་ལུའི་འགྲོ་དོན། ཁྲ་ལུའི་བློ་བཟང༌། ཆོས་སྐོར་བློ་བསམ། ཨེ་འུ་པད་མགོན། ཨེ་འུ་རས་ཆུང༌། ལམ་གོང་ཡོང་འགྲུབ། ཤ་བསམ་འགྲུབ། མཆུག་ཨོ་རྒྱན་དང་དབང་སྟོབ། མཆུག་ཡོང་འདུས་སྐྱབས། ཨ་རིག་བསོད་ནམས་རྡོ་རྗེ། ཧི་ར་འཛམ་གླིང་དང་ལྷས་གསར། དམེ་མགོན་ནེ། དགོ་ནང་ཟླ་བ། སྒོ་ནང་རྡོར་པེ། ལམ་གོང་ཐེག་མཆོག བུར་བཟའ་མུ་ནུ། ཆོས་སྐོར་རྒྱ་མཚོ། ཤ་ཚོས་རས། གླིང་ཀུར་པེ། ཧི་ར་དོན་སྟོབ། གཡག་གཡུལ་རྒྱལ། རྔ་བ་ཨ་གར། རྔ་བ་གཏེར་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲོམ་སྐོར་བྱས་ནས་ཡུལ་ཚོའི་ཉེན་རྟོགས་ཁང་བ་མེ་ལ་བསྲེག་ཅིང་། རྒྱའི་དར་དམར་མར་ཕབ་ནས་ཁྲ་ལིའི་གཡང་སྒྲུབ་ཀྱིས་བོད་གྱི་རྒྱལ་དར་ཡར་བསྒྲེངས།
ཀླུ་འབུམ་བཀྲིས། ཉེ་བའི་ནང་བོད་ནང་ཟིན་བྲིས་བོར་སོང་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད་མི་བུ་རང་ཉིད་བོར་སོང་བ་ཡང་མི་ཉུང་བ་ཡོད་པ་ངོ་མ་གྱོང་ཁུལ་ཆེན་པོ་རེད་ཟེར། བོད་ནས་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་བཤད་རྒྱུར། ད་ལྟ་དགོན་པོ་སོ་སོ་ནས་གྲྭ་མང་པོ་བོར་ནས་ཟླ་རེ་གཉིས་ནང་ད་དུང་གར་སོང་མི་གོ་གི ཉེ་ལམ་མདོ་སྨད་སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་གྲྭ་བ་ཁྲི་སྐལ་བཟང་བརྩོན་འགྲུས་དང་དཀོན་མཆོག་བསམ་གཏན་(མི་ཁོམ་པའི་རྒྱལ་སྲས་)མདོ་སྨད་དཀའ་སྦྱིན(སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ)བློ་བཟང་ཚེ་རིང་སོགས་མི་བཞི་སྤྱི་ཟླ་༤པའི་༡༦ནས་༥བའི་༡༥བར་ཟླ་གཅིག་གི་རིང་ལ་གར་སོང་མ་ཤེས་ཟིག རྗེས་སུ་དགོན་པའི་གྲྭ་བ་དག་གིས་དགོན་བདག་སོགས་ལ་རེ་བ་ཡང་ཡང་ཞུས་ཏེ་ཁོ་ཚོས་གོང་རིམ་ལ་ཞུ་བ་ཡང་ཡང་ཞུས་མཐར་ཟླ་༥བའི་༡༥ཉིན་གང་ཡིན་མ་ཤེས་བར་གློད་གྲོལ་བཏང་ཡོད་ནའང་ ཡིད་སྐྱོ་བ་ཞིག་ལ་ཁོ་ཚོས་མི་འདོད་པའི་དངོས་པོ་དག་གཞུང་བཞེས་གནང་བ་མ་ཟད་གྲྭ་རྐྱང་གི་ཆ་རྐྱེན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཁྲི་སྐལ་བརྩོན་གྱི་གདན་འོག་ནས་དམངས་སྒོར་སྟོང་དྲུག་ལྷག་གི་ནང་ནས་སྒོར་༢༨༠༠དང་སྒོར་ཁུག་ཏུ་སྒོར་བདུན་བརྒྱ་ཡས་མས་ཡོད་པའི་ནང་ནས་སྒོར་༢༡༠མ་གཏོགས་ཕྱིར་སྤྲད་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་བཤད་བྱུང་།
སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་ལམ་ལུགས་ནས་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་བར། -བཅིངས་གྲོལ་གྱི་ཆེད་རྟོག་འཆར་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག ། From Dictatorship to Democracy: A Conceptual Framework for Liberation ཨེལབྷཊ་ཨེནཊིན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་མཁས་དབང་ཇཱིན་ཤཱརྤ་ཡིས་བརྩམས། པདྨ་ཚེ་དབང་ཤཱསྟྲིས་གངས་ལྗོངས་བོད་ཀྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར། ”…
དེ་ལས་མང་བ་། “སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་ལམ་ལུགས་ནས་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་བར།” »
གཡུ་ཚང་ལྷ་མོ་དོན་གྲུབ། ཨ་རི།
མཁྱེན་ལྡན་དྲ་གྲོགས་རྣམ་པ་ལགས།
ཐེངས་འདིར་ཡང་ངས་ཐོག་མར་མ་བསམ་ས་ནས་ཁ་བརྡ་ལ་དགོངས་སེལ་ཞུ་དགོས་བྱུང་སོང་། རྒྱུ་མཚན་ནི་རྒད་པོ་ངས་འཆི་ཁར་ཁ་ཆེམས་ལྟ་བུའི་ཁ་བརྡ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་བྱས་པའི་རྗེས་ནས་ཁ་བརྡ་དྲ་ཐོག་ཏུ་ཉོག་བཤད་བྱེད་མཁན་ཆར་ཤུལ་གྱི་ཤ་མོ་བཞིན་བརྡོལ་ནས་དྲ་ངོས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་བརྡབ་གསིག་ཚོད་མེད་འཐེབས་སོང་པས་ཡིན། ངོ་མ་བཤད་ན་ངས་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་གམ། དྲན་ཕྱོགས་ཤིག་གམ། རྨོངས་འཆར་ཞིག་ལྷག་བསམ་ཟོལ་མེད་དང་དྲང་པོ་དྲང་བཞག་གིས་རང་ཉིད་ལྟར་འཆི་ལ་ཉེ་བའི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་བསམ་ནས་འདིར་ཀུན་པོའི་སྤྱན་ལམ་དུ་བསྟར་བ་ཡིན་ཏེ། དྲ་གྲོགས་འགས་བོད་ཀྱི་དབུ་འཁྲིད་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་གཱན་དྷི། འབར་མའི་ཨན་སང་སོ་སྐྱིད། ཨ་ཧྥུ་རི་ཁའི་ནེལ་སོན་མན་ད་ལཱ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་མི་འདྲ་བས། བོད་ཀྱི་དབུ་འཁྲིད་ཁོང་བོད་མི་དམངས་དང་མཉམ་དུ་ཕེབས་ནས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པ་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་སྐོར་གྱི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་བརྗོད་པ་མ་གཏོགས། གཞན་མང་པོ་ཞིག་གིས་སུ་ཞིག་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པ་ཡིན་པ་དང་། སུ་ཞིག་གི་མིང་ཚིག་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་མིང་ཚིག་ཡིན་པ། སུ་ཞིག་སོ་བ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་མེད་དོན་གཞན་རྐྱང་གླེང་ནས། ང་ཚོར་སྔར་ནས་ཡོད་པའི་མྱི་མ་ཤི་གོང་ལ་མིག་རིལ་འབྲུ་བའི་ངན་རྟགས་ད་དུང་ཡང་ཐོན་ཡོང་པས། ྐློག་པ་པོ་ཡོངས་དང་ཁ་བརྡའི་བདག་པོ་ཚོར་ཉོབ་སྣང་ཚད་མེད་སྐྱེས་ཡོད་ངེས་རེད་ལ། ཁོང་ཚོའི་ངན་རྟགས་འདི་ལས་ང་ཚོས་སྔར་བོད་མི་བསམ་མེད་དག་གིས་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་དང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ། ལུང་ཤར་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རྒྱལ་བཅས་ལ་མ་ཉེས་ཁག་གཡོགས་བྱས་པའི་རླུང་ནག་འཚུབ་མའི་འཁོར་སྟངས་དེ་གསལ་ལྷང་ངེར་མཐོང་ཐུབ་པ་མ་ཡིན་ནམ།
ལྷ་ལུང་རྒྱལ།
རིགས་ཚུལ་གློག་གི་འདྲིས་མཐུན་སློབ་གྲོགས་ཚོ་བསྐྱུར་ཅིང༌།།
ཤེས་བྱའི་འོ་མ་འཐུང་མཚམས་ཕོར་ཁ་རུ་བཞག་ལ།།
རབ་མཛེས་སློབ་གྲྭའི་མཛའ་གཅུགས་ཡིད་མཐུན་མར་བྲལ་ནས།།
མི་གཅིག་གླིང་ལ་རི་ཆུས་བསྐལ་བ་འདི་ཅིས་ལན།།
འདུ་འབྲལ་སྒྱུ་མའི་རོལ་སྒེག་འཇའ་འོད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ།།
སྐྱོ་དགས་འཐམ་འཁྱུད་རེ་བའི་འབྲས་བུ་དེ་དབེན་ཡང༌།།
མི་སྐྱིད་དངན་པའི་རླུང་བུ་བྱང་ཁོག་ཏུ་ལྡིང་བ།།
ཕྱི་དབུགས་ལ་འདྲེས་གོ་ལར་འཁོར་བསྐྱོད་ཅིག་བྱས་སོང༌།།
དེ་ལས་མང་བ་། “བཤད་འདོད་པའི་སྐད་ཆ་འདི་ཡིན།༼སློབ་བུ་ཆོས་འབྱོར་ལ་བྲིས་པ།༽” »
ལྷ་ལུང་རྒྱལ།
རིའི་བར་སྐེད་ལོང་ལོང་སྨུག་སྤྲིན་གྱིས་བཟུང་ཞིང༌།།
ཆར་སིམ་བུའི་དངོས་གྲུབ་ཉི་འོད་ཀྱིས་ལྕིབས་པ།།
འོད་འཚེར་རེར་འཇོ་བའི་ཕྱི་དྲོ་ཡི་དུས་ཤིག།
སེམས་རྒྱག་ཕྱོགས་ཤིག་གིས་ཞེ་མཐུན་ཁྱོད་དྲན་འོང༌།།
བྱ་རྒོད་པོའི་གཤོག་པས་འཁྱོག་ཐབས་རང་མེད་ལ།།
ཆུ་གཙང་པོ་རླབས་ཀྱིས་འཁྱེར་ཐབས་ཀྱང་དབེན་པ།།
ལུས་ནམ་མཁའ་དྲན་གདུང་སྤྲིན་ནག་གིས་གཡོགས་ཏེ།།
ས་འདི་ནས་ཉི་མ་འཁྱོལ་ཐབས་ཅིག་མི་འདུག།
ཕྱིའི་འབྱོར་བ་གདོན་གྱི་བསླུ་བྲིད་ཀྱིས་ཡིན་ནམ།།
དུས་འགྱུར་ལྡོག་མི་ཡི་ཁ་དོག་ཀྱང་བསྒྱུར་རམ།།
ཕྱི་ཐག་རིང་མཛའ་གཅུགས་མེ་ཏོག་དང་འཇའ་སྤྲིན།།
མིག་ལོངས་སྤྱོད་མ་ཐོབ་སེམས་པ་དེ་ལྟོགས་ཡོད།།
